Панскі палац у народнай казцы. Залаты птах.
Быліўаднагочалавекатрысыны: дваразумныя, атрэці — дурны.
Старэйшысын, Сцяпан, умеўнаскрыпцыіграць, сярэдні, Піліп,— надудцы, аменшы, Іван, нідачагоспрытунемеў: сядзеўузапечкудылучынкістругаў.
Выраслаўтагочалавекаўсадзеяблынька, анаёй — залатыяяблыкі. Цешыццабацьказяблыкаў, ісыныцешацца. Кожнуюраніцуўсадходзяцьглядзець, ціцэлыя.
Праверылігэтакаднагоразу — нехапаеяблыка! I надругуюраніцунедалічылісяаднагояблыка...
Засумаваўбацька. «Відаць,— думае,— нейкізлодзейпанадзіўсяўсадцягацца». Кажаёнстарэйшамусыну, Сцяпану:
— Ідзіты, сынку, пільнавацьяблыкі. ПрыставіўувечарыСцяпандаяблынідрабіны, залезнаіх, сядзіцьдынаскрыпцыіграе. Усюночіграў, ападдзеньдужаспацьзахацелася,— ёнізадрамаў. Раптампразсончуе: нештанадгалавоюмоцназашумела, залопала. ПрахапіўсяСцяпан, працёрвочы,— нідзенікоганяма, толькіаднагояблыканехапае...
Вярнуўсяёндабацькімаркотны.
— Неўпільнаваў,— кажа,— злодзея: зноўадзіняблыксарваў...
Надругуюночсярэднісын, Піліп, кажа:
— Пайдуяпільнаваць. Быцьтагонеможа, кабнеўпільнаваў!
Пайшоўён, прымасціўсянадрабінахдывыцінаесабенадудцырозныяполечкі. Усюночіграў, ападдзеньдужаспацьзахацелася,— ёнізадрамаў. Раптампразсончуе: нештанадгалавоюмоцназашумела, залопала. Пакульпрачнуўся — зноўаднагояблыканяма!
Брыдкаямуўхатуісці, дыштозробіш: недапільнаваўзлодзея.
Натрэцідзеньменшысын, Іван, кажа:
— Дрэнныязвас, браты, вартаўнікі. Восьяпайду, тоначымністане, апрыпільнуюзлодзея.
|
|
|
Усетолькіпасмяялісязягогаворкі: ат, вядома,— дурань!
НабраўІванцэлыжмутлучынакіпайшоўнаварту. Сядзіцьнадрабінах, стружалучынкідыпесенькіпадноссабемармыча.
Пачалонадзеньзаймацца. ЧуеІван — нештаздалёкузашумела. Стаіўсяён, углядаецца. Ажбачыць — ляціцьдаяблынівялікізалатыптах. Падляцеўблізкаіхацеўяблыксхапіць, аІванзлаўчыўсядыцапягозадоўгіхвост!
Вырваўсяптахіпаляцеўбезяблыка. ГлядзіцьІван, ажуягоруцэтрызалатыяпярызасталіся.
Прыбегёнухату, пабудзіўусіх.
— Глядзіце,— кажа,— язлодзеядапільнаваўітрызалатыяпярыўягозхваставырваў...
Паглядзелібратыіпачырванеліадсораму, штонеяны, адураньславыдаказаў. Узялаіхзайздрасць.
— Дображ,— кажастарэйшыбрат,— паедуяўсветзалатогаптахашукаць.
Узяўёнаднопяродляпрыметы, набраўхарчоў, грошайнадарогудыпаехаў.
Мінула, можа, зпаўгода, аніСцяпана, ніптаханяма. Тадысярэднібраткажадабацькі:
— Паедухібаяшукацьзалатогаптаха. Можа, заадноібратазнайду.
Набраўіёнусялякіхпрыпасаўнадарогудыпаехаў.
Мінуўцэлыгод, анібратоў, ніптахаіслыхамнечуваць.
Бядуебацька, аІванстружалучынкіўзапечкудымармычасабепаднос:
— Трэба, мусіць, мнесамомуўдарогувыбірацца.
|
|
|
Падумаўбацька: «Штож, прапаліразумныясыны, няхайігэты, дурань, прападае». I нестаўямупярэчыць.
НічоганеўзяўІванзсабою: нігрошай, ніхлеба. Толькіўзяўтрэцяепяро, кійурукііножыксцізорык, той, якімлучынкістругаў. I пайшоўпехатоюзалатогаптахашукаць.
Ідзеён, ідзе, аўжоівечарэцьпачынае. Чуеёнвоўчыголаснедалёка.
Пайшоўнатойголас. Бачыць — сядзіцьуглыбокайяместараяваўчыха.
— Тычаготутвыеш? — пытаеццаІвануваўчыхі.
— Дывосьбядаякая,— адказваеваўчыха,— бегланапаляванне, атрапілаўяму...
Памажымне, добрычалавек, выбраццаадсюль. Ятабе, чымхочаш, адплачу. Іванкажа:
— Ты, стараяваўчыха, усюдыгайсаеш, усюдыбываеш: цінескажашмне, дзежывезалатыптах? Каліскажаш, товызвалюцябезямы.
— I скажутабеінаватзавядудаяго,— просіццаваўчыха.
— Анепадманеш?
— Не.
— Ну, тоглядзі.
ПрынёсІвандзвежардзінысукаватыя, апусціўуяму. ВыскачылаваўчыхапажэрдкахнаверхікажаІвану:
— Дзякуюзаратунак. Ацяперсядайнамяне, яцябехутчэйзавязутуды, чымтысамдойдзеш.
СеўІваннаваўчыху, таяіпаджгала, неразбіраючыдарогі: папалях, палясах, пабалотныхкустах. Івантолькізавушытрымаецца, кабнескінуцца.
Прымчаласяваўчыхадамора. СпыніласяікажаІвану:
— Пасядзітуткрыху, аяпабягудзегускупашукаю. Трэбатабедобрападсілкавацца, кабдужыбыў, бовялікаяработацябечакае.
|
|
|
СеўІваннабераземора, пачаўнахваліглядзець. Шумяцьяны, гайдаюцца. Цікава! Глядзеў, глядзеўдыізаснуў. Цідоўгаёнспаў, цікоратка, ажпрыбягаеваўчыхазгускаю. Пабудзілаяго. Наклаліяныагню, спяклігуску. НаеўсяІван.
— Восьдобра,— кажа,— івыспаўсяіпаабедаў. Цяперніякаядароганестрашная.
— Азараз,— кажаваўчыха,— сядайзноўнамяне. Паплывёмзамора.
Пераплылімора. БачыцьІван — стаіцьнабераземоразалатыпалац. Ваўчыхакажа:
— Ідзіўгэтыпалац. Толькіпаціхусеньку, памалюсеньку, кабнідзеінешархнуў, богэтазачараваныпалац: усёўімспіць. Алекалітынеасцярожнадакранешсядачаго, тоўсёабудзіцца, ітадыжывымтабеадтульневыбрацца. Якувойдзешубраму, убачыштамдвухсабак. Янынажалезныхланцугахдаслупоўпрыкуты. Глядзіж, непабудзііх, боякзабрэшуцьяны, тоўвесьпалацнаногіўзнімуць. Мінешгэтакбраму, увойдзешупершыпакой. Тамвісіцьмечбразгучы. Ёнзалаты, дарагімікамяняміаздоблены. Алетыягонечапай, боёнпачнебразджацьіўсіхпабудзіць. Увойдзешудругіпакой, тамвісіцьгадзіннікпявучы, іягонечапай, аідзіпростаўтрэціпакой: уімубачышзалатуюклетку, аўтойклетцыісядзіцьзалатыптах. Выміягоасцярожназклеткіісамварочайсядамяне.
|
|
|
ПайшоўІванузачараваныпалац. Мінуўбрамузсабакамі, увайшоўупершыпакой, удругі. Бачыць — розныхмайстроўтутбезліч: істаляры, іслесары, імуляры. Акаляіхвартазшаблямідыстрэльбамі. I дзехтошторабіў, тамізаснуў. ПадзівіўсяІваннаіхдыпайшоўдалей, утрэціпакой.
Восьперадімізалатаяклеткавісіць, аўёйзалатыптахсядзіць. ЯкубачыўІванптаха-злодзея, дыкінаперасцярогузабыўся. Схапіўклетку, сарваўсасцяны. I туттакізвонпайшоў... НапалохаўсяІвандыназад. Удругімпакоізачапіўсязнячэўкузазалатыгадзіннік. Тойдавайспяваць, наўселадывыцінаць. ПабегІвандалей. Ускочыўупершыпакой, схапіўмеч — вельміжёнпрыгожыбыў! Амечякзабразджыць... Усёўзачараванымпалацыабудзілася. УсекінулісязаІванам. ДыІваннедрамаў — якстралапраляцеўкалясабаківыскачыўзпалаца.
Бачыцьваўчыха — бяда: Іванімчыццанаўвесьдух, азаімцэлаяпагоня. Падскочыладаяговаўчыха.
— Сядай,— кажа,— намянехутчэй! СеўІван, аваўчыха — умораіпаплыла. ПераплыўІванмораіпросіцьваўчыху:
— Скажы, дземаебраты. Янемагубезіхдадомувярнуцца.
— Эх,— уздыхнулаваўчыха,— нешукайтылепшбратоў, бояныцябесасветузвядуць.
— Незвядуць,— адказваеІван.
— Ну, калітытакісмелы, тоідзінакаралеўскідвор,— тамтваебратыўастрозесядзяць. Толькіглядзі, сцеражысяіх... Янытабедабранежадаюць.
РазвітаўсяІванзваўчыхай, падзякаваўёйіпадаўсянакаралеўскідвор. Прыйшоўдакараля, прывітаўся.
— Штоскажаш? — пытаеццакароль.
— Выпусцімаіхбратоў,— кажаІван — Навоштатыіхуастрозетрымаеш?
Каролькажа:
— Невыпушчу. Тваебратыхацелілепшыхмаіхконейпакрасці.
Іванітакісякпросіць — незгаджаеццакароль.
— Дыкявыкуплюіх.
— Чымжатывыкупіш?
ДастаўІванз-падсвіткізалатымеч:
— Восьтабевыкуп.
Паглядзеўкарольнамеч — спадабаўся: такогаўягоняма!
— Ну, добра,— згадзіўсякароль,— забірайсваіхбратоў. Толькібольшнепускайіхумаёкаралеўства.
ЗабраўІванбратоў, расказаўім, якдастаўзалатогаптаха, іпайшліўсеразамдахаты.
Прыйшліяныўцёмнылес, братызабіліІвана, асамізабралізалатогаптахадыпабеглідамоў.
Шматчасумінулаціне, здарыласятрапіцьутойлесваўчысе. Чуеяна — дзесьцічалавекблізка. ПабеглаўтойбокіўбачылазабітагаІвана.
— Вось,— бядуеваўчыха,— яктымянепаслухаў! Аяжтабеказала, яжцябенавучала: асцерагайсяліхіхбратоў!
Пабеглаваўчыханавысокуюгару, дасталапляшачкужывойвады. ВярнуласяіажывілаІвана. Устаўён, пацягнуўся:
— Ох, якжаядоўгаспаў!
— Спацьбытабетутвек-векам, кабнея,— кажаваўчыха.
— Адзежмаебраты? — пытаеццаІван.
— Дома. Спяшайсяхутчэйітыдадому. Тамтвойбацьказрадасці, штобратывярнулісяізалатогаптахапрынеслі, бяседуладзіць. З'язджаюццадаягонаватпаныікаралінадзіваглядзець. Алебацькацяперцябенепазнае, ботызмяніўсяаджывойвады. Дыкты, якпрыйдзешдахаты, папрасісядакухаразапамочніка. Аякзварыццастрава, тоўпусціўяепакропельцыжывойвады.
НавучылаваўчыхаІвана, штоямурабіць, іпабегла.
ВярнуўсяІвандадому. Атаміпраўдагосцізбіраюцца. Кухаражразрываеццаадзін — шматрозныхстраўтрэбанаварыцьдынапячыдлягасцей. ПадышоўІвандакухара:
— Давайятабепамагацьбуду.
— Добра,— згадзіўсякухар,— памагай, бомнеаднамунеўправіцца.
УзяўсяІванпамагаць. Апотымікажакухару:
— Ты, дзядзька, стары, змарыўся, адпачні, аяўжосамусёскончу.
Бачыцькухар, штопамочнікягодобрастараецца, ілёгадпачыць.
ЗгатаваўІванабед, уліўукожнуюстравупакропліжывойвадыіпабудзіўкухара. Тойпанёсабеддасталоў.
Бяседнікіядуцьістравыхваляць — вельміжусёсмачназгатавана!
Пасляабедуклічагаспадаркухара, даеямугасцінцаідзякуезасмачныястравы. Кухаркажа:
— Гэтажтутадзінхлопецумянезапамочнікабыў, дыкёнінаварыўтакіхсмачныхстраў. Самягатавацьгэтакнеўмею.
Гаспадаркажа:
— Дыкпаклічягодамяне, трэбаіямупадзякаваць.
ПаклікаліІвана. Гаспадарпытаецца:
— Дзетынавучыўсятакіясмачныястравыварыць?
— Бядаўсямунавучыць,— адказваеІван.
— Якаяжуцябе, хлопча, бяда?
Іванірасказаўпратое, якёнзалатогаптахадастаў, якбратоўукаралявыкупіўіякяныягозабілі, адобраяваўчыхаажывіла...
Стаяцьбратымоўчкі, белыяякпалатно, абацькапытаецца:
— Дыкгэтажты, мусіць, мойменшысынІван?
— Але,— кажаІван.— Яптахадастаўісловастрымаў, аяны — братымаеразумныя — ліхадзеі!
Выгнаўбацькастарэйшыхсыноўздому, азІванаміцяпержыве.
28. Катэгорыіі "хранатоп" і "стыль".
Хранатоп ў літаратуры - гэта галоўная катэгорыя апавядання.
Само паняцце хранатоп адбываецца ад старажытнагрэцкіх «chronos» (час) і «topos» (месца) і пазначае яднанне прасторавых і часавых параметраў, накіраванае на выраз пэўнага сэнсу.
Упершыню гэты тэрмін стаў выкарыстоўваць псіхолаг Ухтомский ў сувязі са сваімі фізіялагічнымі даследаваннямі. З'яўленне і шырокае прымяненне тэрміна хранатоп шмат у чым абумоўлена прыродазнаўчанавуковай адкрыццямі пачатку XX стагоддзя, якія спрыялі пераасэнсаваньня карціны свету ў цэлым. Распаўсюджванне вызначэння хранатоп ў літаратуры - гэта заслуга вядомага рускага вучонага, філосафа, літаратуразнаўца, філолага і культуролага М. М. Бахціна.
Значение хронотопа:
Время и пространство в литературном произведении – главные составляющие художественного образа, которые способствуют целостному восприятию художественной действительности и организуют композицию произведения. Стоит отметить, что при создании художественного произведения автор наделяет пространство и время в нем субъективными характеристиками, которые отражают авторское мировосприятие. Поэтому пространство и время одного художественного произведения никогда не будет похоже на пространство и время другого произведения, и тем более не будет похоже на реальные пространство и время. Таким образом, хронотоп в литературе - это взаимосвязь пространственно-временных отношений, освоенных в конкретном художественном произведении.
Функции хронотопа :
Помимо жанрообразующей функции, которую отмечал Бахтин, хронотоп выполняет и главную сюжетообразующую функцию. Кроме этого, он является важнейшей формально-содержательной категорией произведения, т.е. закладывая основы художественных образов, хронотоп в литературе - это своего рода самостоятельный образ, который воспринимается на ассоциативно-интуитивном уровне. Организуя пространство произведения, хронотоп вводит в него читателя и при этом выстраивает в сознании читателя ассоциативные связи между художественным целым и окружающей действительностью.
Так как хронотоп в литературе - это центральное и фундаментальное понятием, его изучению посвящены работы многих ученых как прошлого столетия, так и современности. В последнее время исследователи уделяют все больше внимания классификации хронотопов. Благодаря сближению в последние десятилетия естественных, социальных и гуманитарных наук существенно изменились подходы к изучению хронотопа. Все чаще используются междисциплинарные методы исследования, которые позволяют открывать новые грани художественного произведения и его автора. Развитие семиотического и герменевтического анализа текста позволило увидеть, что хронотоп художественного произведения отражает в себе цветовую гамму и звуковую тональность изображаемой действительности, а также передает ритм действия и динамику развития событий. Эти методы помогают осмыслить художественные пространство и время как знаковую систему, содержащую в себе семантические коды (исторический, культурологический, религиозно-мифический, географический и др.).
На основе современных исследований выделяют следующие формы хронотопа в литературе: циклический хронотоп; линейный хронотоп; хронотоп вечности; нелинейный хронотоп. Следует отметить, что одни исследователи рассматривают отдельно категорию пространства и категорию времени, а другие рассматривают эти категории в неразрывной взаимосвязи, которая, в свою очередь, определяет особенности литературного произведения. Таким образом, в свете современных исследований понятие хронотопобретает все большее значение как наиболее конструктивно устойчивая и устоявшаяся категория литературного произведения.
Слова стыль (гр. stylos — завостраная палачка для пісьма на дошчачках, пакрытых воскам) стала ўжывацца рымскімі пісьменнікамі метонимически, для абазначэння асаблівасцяў пісьмовай мовы ў таго ці іншага аўтара. У такім значэнні гэта слова ўжываецца і ў наш час.
Але яшчэ з другой паловы XVIII ст. тым жа словам пачалі называць асаблівасці формы і ў творах іншых відаў мастацтва — скульптуры, жывапісу, архітэктуры (у архітэктуры, напрыклад, адрозніваюць гатычны, раманскі, маўрытанскі і іншыя стылі). Усталявалася, такім чынам, больш шырокае, общеискусство-ведческое значэнне слова «стыль».
Произведение со стороны своей формы есть система образов, состоящая из множества различных предметных и словесных семантических деталей, композиционных и интонационно-синтаксических приемов, причем эти образные детали и приемы несут в себе ту или иную идейно-эмоциональную экспрессивность. Эстетическое единство всех образ-н о-э кспрессивныхдеталейформы произведения, соответствующей его содержанию, — это и есть стиль.
Для создания совершенной формы, соответствующей содержанию, писателю необходимо, как уже сказано, проявить талантливость, изобретательность, мастерство. Очень важна при этом и способность писателя опираться на творческие достижения своих предшественников.
Литературные произведения, отличающиеся художественностью содержания и соответствующим ему совершенством формы, всегда обладают каким-то определенным стилем, сложившимся в определенных условиях развития национальной литературы.
Дата добавления: 2018-08-06; просмотров: 687; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!