Фишер формуласы Колли-Толленсу формуласы 7 страница

⇐ ПредыдущаяСтр 7 из 21Следующая ⇒

* 100 %

=13,75 % ;

3) w

(C H OH ) =

2,25

* 100 % =11,25 % ;

2 5 20

Жауабы: 75%, 13,75% және 11,25%

Есеп №2

Массасы 5 г сірке қышқылы мен фенол қоспасы үлгісін бейтараптандыру үшін 0,4 М NaOH ерітіндісінің 100 мл қажет болды. Қоспаның дәл осындай массасына бром суын қосқанда массасы 2,88 г тұнба түзілген. Қоспадағы сірке қышқылы мен фенолдың массалық үлестерін есептеңіз.

Шешуі:

1) есеп мазмұны бойынша қоспада төмендегі реакциялар жүреді:

CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O (1) C6H5OH + NaOH → C6H5ONa + H2O (2)

ОН ОН

Вr Вr

+ 3 Вr → + 3 НВr (3)

Вr

2) 3-ші теңдеу бойынша қоспадағы фенолдың массасын анықтауға болады:

n (Br ) =

m (B r2 )

= 2,88 = 0,018 моль

2 M (Br )

160

1 моль С6Н5ОН ------ 3 моль Вr2

х------ 0,018 моль Вr2

x = n (C H OH ) = 0,018 = 0,006 моль

6 5 3

m(C6H5OH)=0,006 * 94=0,564 г

3) 1,2 – реакцияларға қатысқан NaOH-тың мөлшерін анықтау қажет. 0,4М NaOH берілген, сондықтан:

m(NaOH)=0,4*40=16 г

1000 мл ерітіндіде 16 г NaOH бар

100 мл х NaOH

x=m(NaOH)=1,6 г

4) 2-ші теңдеу бойынша

n (NaOH ) = 1,6

= 0,04 моль

а моль NaOH СН3СООН әрекеттеседі; в моль NaOH С6Н5ОН әрекеттеседі;

а + в = 0,04 моль

Сонда 2-ші теңдеу бойынша:

1 моль С6Н5ОН------ 1 моль NaOH

0,006 моль С6Н5ОН------ х

x=a(NaOH)=0,006 моль NaOH

в=0,04 – 0,006 = 0,034 моль NaOH CH3COOH-пен 1-ші теңдеу бойынша әрекеттеседі.

5) сонда 1- ші теңдеу бойынша:

1 моль СН3СООН 1 моль NaOH

х------- 0,034 моль NaOH

х = ν(CH3COOH) = 0,034 моль m(CH3COOH)=n*M2(CH3COOH)=0,034*60=2,04 г

6) фенол мен сірке қышқылының массалық үлестері:

w (C H3C OO H ) =

2,04

* 100 %

= 40,8 %

w (C6

H OH ) = 0,564 * 100 % =11,28 %

5 5

Жауабы: 40,8% пен 11, 28%

Есеп №3

Көлемі 500 мл ерітіндіде жалпы массасы 13,7 г қымыздық және құмырысқа қышқылдары бар. Осы ерітіндінің 50 мл-дегі қышқылдарды тотықтыру үшін 1,58 г калий перманганаты жұмсалған. Ерітіндідегі қышқылдардың молярлық концентрациясын есептеңіз.

Шешуі:

1) жүйеде төмендегі реакциялар жүреді:

2KMnO4 + 5H2C2O4 + 3H2SO4=10CO2 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O (1)

2KMnO4 + 5HCOOH + 3H2SO4=K2SO4 + 2MnSO4 + 5CO2 + 8H2O (2)

2) есеп мазмұны бойынша:

n (KMnO ) =

m (K M nO4 )

= 1,58 = 0,01 моль ;

M (K M nO4 )

158

Реакцияға қатысқан Н2С2О4 пен НСООН массасы:

500 мл------- 13,7 г

50 мл------- х

x = 50 * 13,7 = 1,37 г

500

3) 1,2 – ші теңдеулер бойынша:

2 моль KMnO4 ----- 5 моль Н2С2О4 әрекеттеседі; 2 моль KMnO4--------------------- 5 моль HCOOH әрекеттеседі;

яғни теңдеу бойынша:

4 моль KMnO4-------- 10 моль қышқыл

0,01----- х

x = 0,01*10

= 0,025

Моль

(H C O

+ HCOOH )

а – деп Н2С2О4 – тің моль санын белгілісе;

в – деп HCOOH – тың моль санын белгілісе; сонда, а + в = 0,025

2 2 4

ал, М(H2C2O4)=90; M(HCOOH)=46; m(H2C2O4)=a*90; m(HCOOH)=в*46;

90 * а + 46 * в = 1,37

немесе

в = 0,02 моль НСООН

90 (0,025 – в) + 46 в = 1,37

2,25 – 90 в + 46 в = 1,37

0,88 = 44 в

а = 0,025 – 0,02 = 0,005 моль Н2С2О4

4) сонымен,

50 мл------- 0,02 моль НСООН болған

500 мл------- х

х = 0,2 моль НСООН

50 мл ------- 0,005 моль Н2С2О4 болғаны 500 мл--------------- х

x = 0,005* 500 = 0,05 моль

5) молярлық концентрацияны анықтау үшін 1 л неше моль болғанын анықтау қажет: Н2С2О4 : 500 мл------- 0,05 моль

1000 мл------- х

x = 1000* 0,05

500

= 0,1 M

НСООН : 500 мл------- 0,2 моль

1000 мл------- х

Жауабы: 0,1 М және 0,4 М

x = 1000* 0,2

500

= 0,4 M

4.12 Өзіндік орындауға арналған тапсырмалар

1. Әлдебір бірнегізді қышқылдың 14,8 г натрий гидрокарбонатымен әрекеттескенде бөлінген газды әк суынан өткізгенде массасы 20 г тұнба түзілген. Қышқылдың формуласын анықтаңыз.

2. Массасы 24 г қаныққан бірнегізді карбон қышқылын декарбоксилирлеу реакция нәтижесінде 8,96 л (қ.ж.) газ бөлінген. Қышқылдың формуласын анықтаңыз.

3. Массасы 17,6 г қаныққан бірнегізді карбон қышқылын декарбоксилирлеу реакция нәтижесінде 8,8 г газ бөлінген. Қышқылдың формуласын анықтаңыз.

4. Құрамында 96% қоспасы бар көлемі 500 л (қ.ж.) метаннан құмырысқа қышқылының қандай массасын алуға болады. Өнім шығымы 75%.

Жауабы: 738,3 г

5. Көлемі 8,96 л (қ.ж.) бутанды тотықтыру нәтижесінде 85% - ды сірке қышқылының қандай массасын алуға болады. Өнім шығымы 70%.

Жауабы: 39,5 г

6. Сірке қышқылы кальций карбидінен үш сатылы әдіспен алынады. Құрамында 10% қоспасы бар массасы 71,1 г кальций карбидінен сірке қышқылының қандай массасын алуға болады? Өнім шығымы бірінші сатыда 90%, екіншіде - 80%, үшіншіде – 75%.

Жауабы: 32,4 г

7. Массасы 18,0 г пропанол – 1 тотықтыру нәтижесінде түзілген қышқылды бейтараптандыру үшін 111,1 мл 11%, тығыздығы 1,1 г/мл калий гидроксиді ерітіндісі жұмсалған. Қышқылдың шығымын есептеңіз.

Жауабы: 80%

8. Әлдебір карбон қышқылының сутек бойынша тығыздығы 37 тең. Осы қышқылдың 59,2 г бейтараптандыру үшін 10,1% тығыздығы 1,11 г/мл натрий гидроксиді ерітіндісінің қандай көлемі қажет?

Жауабы: 285,4 мл

9. Массасы 200 г құмырысқа қышқылы ерітіндісі мыс (ІІ) гидроксидімен әрекеттескенде 14,4 г тұнба түзілген. Бастапқы ерітіндіде құмырысқа қышқылының м.ү. есептеңіз.

Жауабы: 2,3%

10. Массасы 60 г құмырысқа қышқылы ерітіндісін күміс (І) оксидінің аммиак ерітіндісінен жібергенде түзілген газды әк суымен сіңіргенде массасы 30 г тұнба түзілген. Бастапқы ерітіндідегі қышқылдың м.ү. есептеңіз.

Жауабы: 23%

11. Массасы 200 г 4,6% құмырысқа қышқылы ерітіндісі күміс (І) оксидінің аммиак ерітіндісімен әрекеттескенде түзілетін тұнбаның массасын есептеңіз. (Өнім шығымы 85%)

Жауабы: 34,7 г

12. Құмырысқа және сірке қышқылдар қоспасын бейтараптандыру үшін 165,3 мл 14,6% тығыздығы 1,16 г/мл натрий гидроксиді ерітіндісі жұмсалған. Дәл осындай үлгіге күміс (І) оксиді ерітіндісімен әcер еткенде 86,4 г тұнба түзілген. Қоспа құрамын анықтаңыз.

Жауабы: 50,5%; 49,5%

13. Құрамында 3 г сірке қышқылы және 4,6 г құмырысқа қышқылы бар қоспаны бейтараптандыру үшін 5,1%, тығыздығы 1,06 г/ мл натрий гидроксиді ерітіндісінің қандай көлемі қажет болады?

Жауабы: 111 мл

14. Массасы 15,4 г сірке қышқылы мен құмырысқа қышқылы қоспасын

бейтараптандыру үшін 107 мл 10,1% тығыздығы 1,11 г/мл натрий гидроксиді ерітіндісі жұмсалған. Қоспа құрамын анықтаңыз. Жауабы: 60,53%; 39,47%

15. Массасы 16,6 г этил спирті мен бірнегізді карбон қышқылы қоспасына натриймен әсер еткенде 3,36 л (қ.ж.) газ бөлінген. Үлгінің дәл осындай массасына натрий

карбонатымен әсер еткенде 2,24 л (қ.ж.) газ бөлінген. Қышқылдың формуласын және қоспа құрамын анықтаңыз.

Жауабы: 27,7%; 72,3%

16. Мына тізбектерді іске асыру реакцияларын жазыңыз:

1) 𝐶𝐻₄ → 𝐶𝐻₃𝐵𝑟 → 𝐶₂𝐻₆ → 𝐶₂𝐻₄ → 𝐶₂𝐻₆𝑂 → 𝐶₂𝐻₄𝑂 → 𝐶₂𝐻₄𝑂₂ → 𝐶₃𝐻₆𝑂₂

2) 𝐶𝑎𝐶₂ → 𝐶₂𝐻₂ → 𝐶₂𝐻₄𝑂 → 𝐶₂𝐻₃𝑂₂𝑁𝑎 → 𝐶𝐻₄ → 𝐶𝑂₂

3) алюминий карбиді → 𝐶𝐻₄ → 𝐶₂𝐻₂ → 𝐶₂𝐻₄𝑂 → 𝐶₂𝐻₅𝑂 → 𝐶₃𝐻₆𝑂₂

17. Мына тізбектерді іске асыру реакцияларын жазыңыз:

2𝐾𝑂𝐻

𝐻2𝑂

𝐻𝐶𝑁

𝐻2𝑆𝑂4

𝐻𝐵𝑟

1) 𝐶𝐻₂𝐵𝑟 − 𝐶𝐻₂𝐵𝑟

→ 𝐴

𝐶₂𝐻₅𝑂𝐻

→ Б

𝐻𝑔2+

→ 𝐵

𝐾𝐶𝑁

→ 𝐷 → 𝐸

𝑡

𝐶𝑙2

𝑁𝑎𝑂𝐻

[𝑂]

[𝑂] 𝑡

2) 𝐶𝐻₄ → 𝐴 →

𝐵 → 𝐷 → 𝐾

→ 𝐸

ℎ𝑣 𝐻₂𝑂

18. Мына тізбектерді іске асыру реакцияларын жазыңыз:

1) метан → ацетилен → этаналь → сірке қышқылы → натрий ацетаты → метан;

2) кальций карбиді → ацетилен → сірке альдегиді → сірке қышқылы → натрий ацетаты → метан → метилхлориді → этан → этилен → этанол → сірке қышқылы → метилацетаты;

3) алюминий карбиді → метан → метилбромид → этан → этилен → этанол → сірке қышқылы → натрий ацетаты → метан → ацетилен → сірке альдегиді → этанол → диэтил эфирі.

19. Бес пробиркада: бензол, сірке қышқылы, формалин, этиленгликоль, карбон қышқылы бар. Пробиркадағы қосылыстарды ажыратып, реакцияларын жазыңыз.

20. Төрт пробиркада: сірке қышқылы, құмырысқа қышқылы, глицерин, су бар. Пробиркадағы қосылыстарды ажырату реакцияларын атап, жазыңыз.

21. Төрт пробиркада: сірке қышқылы, формалин, этиленгликоль, бензол бар. Пробиркадағы қосылыстарды ажырату реакцияларын анықтап, жазыңыз.

4.13 Эфирлер

4.13.1 Жай эфирлер

Жай эфирлер – екі көмірсутек радикалы өзара оттек арқылы байланысқан органикалық қосылыс: R – O – R1

Аталуы

Оттек арқылы байланысқан көмірсутектердің аттары бойынша аталады. Мысалы: СН3 – О – СН3 – диметил эфирі; метоксиметан

С2Н5 – О – С2Н5 – диэтил эфирі; метоксиэтан

СН3 – О – С2Н5 – метилэтил эфирі; метоксиэтан

Жүйелік номенклатура бойынша алкокситобымен (R–O–) байланысқан көмірсутек атымен аталады. Мысалы:

2 1

СН₃ – СН₂ – О – СН – СН₃

СН₃

2 – этоксипропан

1 2 3 4

СН₃ – О – СН₂ – СН – СН₂ – СН₃

| СН₃

1– метокси – 2 – метилбутан

Изомериясы

1. Оттекпен байланысқан радикалдардың изомериясына байланысты болады: СН₃ – О – СН₂ – СН₂ – СН₃ – 1 – метоксипропан; метил пропил эфирі СН₃ – СН₂ – О – СН₂ – СН₃ – этоксиэтан;диэтил эфирі

СН₃