Шизофрения, типтері, формалары, клиникасы

⇐ ПредыдущаяСтр 20 из 20

Этиологиясы анықталмағансозылмалыағымғабейім, жастықшақтапайдаболатын, науқастұлғасыныңтиптіөзгерістеріменпсихикалықбұзылыстарменкөрінетінпсихикалықауру.Шизофренияменкөрінеді: Блейердің 4Абелгісі: аутизм,апатия,амбиваленттілік,ассоциативтібұзылыстар. Клиникалықкөріністері: Ойлаубұзылысы: ойдыңағылыптөгілуі, тоқтап қалуы, ойпараллельділігі, маңызсызақылдыдылық, сөйлеуүзіліссіздігі; Қабылдаубұзылыстары: есту, тактильді, иіссезукөругаллюцинациялары; Қозғалысерікбұзылыстарыңкататониялықсиндром; сезімдікбұзылыстар; Тәртіптікбұзылыстар. Ағымыныңтүрлері: биринши: үздіксізағымдытип, ремиссияболмайды, ертебасталады, психотикалықсимптоматикамүлдемжоғалмайды. Апатикоабулиялықсиндромтезарададамиды.Науқастарешнарсегезауқыжоқ, сөздерімонотонды. Жеңілжелпіжұмыстарғаәреңикемденеді. Аурукешбасталса жәнесандыраққосылсаболжамыәлдеқайдажақсы. Екинши: шубтәріздітипсандырақтықсимптоматикажеделдамиды. Уйқышылдықмазалайды, үрей, естеналжасуқорқынышы, қозғыштықтән. Кейдеманияжәнедепрессияболады. Әсеретусандырағыдамиды. Шизофренияның жедел ұстамасыбирнешеайғасозылады. Әрұстамаданұстамағадейінгіаралықтатұлғалықдеффектүдейтүседі. Үшінші: рекуренттітип: әлдеқайдаағымыбойыншажеңіл. Бұлағымдаұзақуақыттаинтерремиссияларболады. Естіңқарауытуыболады, көпшілікнауқастарда бүкілөмірібойынабирнеекиустамағанаболады.

2 3 27 Биполярлы бұзылыстарБиполярлы аффективті бұзылыстар, маниакальды депрессивті синдром, клиникасы жәнеағымы. Биполярлыаффективтибұзылыстардегенимизаффективтижағдайтүриндекоринетинманиакальдыжәнедепрессивтикейдеекеуининараласыпжуруименкоринетинбұзылыс. Бұлкезденауқастардамания жәнедепрессиятезауыспалыболыпкеледі. Бұлжағдайлараурудыңэпизодынемесефазаларфдепаталады. Симптомдарпериодтытүрдебирбириналмастырыптұрады. МДПдыңнегизгикоринистеридепрессивтижәнеманиакальдыкуйлерболыптабылады. Әрқайсысыныңөзине тәнклиникалықкөринистерибар. Эмоциональдыөзгеристер, интелектуальдыүрдістерағымыныңқарқыныжәнебелгілібірпсихомоторлықбұзылыстар.Депрессивтикуйденауқастыңкөнилкүйитөмен, барлықпсих.үрдістерағымысондайаққимылдықкөринистербпяулаған. Ал маниакальды куйде конил күйкөтеринкипсих.үрдістердіңағымыжылдамдаған. Қандайболмасынісәрекеткеталпыныстыңжоғарылауыбайқалады. Бұлаталғанкөринистерәлсизайқындылықдәрежесіненөтеайқындәрежегедейінбайқалуымүмкін. Соныменсубдепрессияжағдайында науқастаржабырқаукөнилкүйгеқажукүйінеойынжинақтауқиындығынашағымданады. Сандырақидеялар, тереңдепрессиябайқалмайды. гипоманиякезиндеаздапкөнилкүйкөтеринкижәнепсихомоторлыбелсенділікартады.өміргеқұштарәрекетшілөздеринжоғары бағалайдыкейдеөткіртітіркенгіш. МДПжиіәйелдершалдығады.дертдепрессивтікуйдендесондайақманиакальдыкуйдендебасталуымүмкін.ұстамаұзақтығыәртүрлібіраптаданбионешеайғадейінсозылуымүмкін.қстаманауқастыңсауығуыменпсих. Бұзылыстардыңжойылуымен аяқталады. Бирақбиршамауақыттансоннауқастардааффективтібұзылыстарқайтадамиды.

2 3 28 Егде жастағы адамдардың негізгі психикалық бұзылыстары.

2 3 29 Жүйкелі анорексия, жүйкелі булемия

2 3 30 Психосексуальды бұзылыстар

2 3 31 Бала жасы үшіш спецификалы психикалық бұзылыстар

2 3 32 Бас миының қан тамыр аурулары кезінде психикалық бұзылыстарҚан тамыр ауруларындағы психикалық бұзылыстар жөніндегі бiлім қажеттелігі ең алдымен осындай науқастар санының едәуір артуына байланысты.

Қантамырлық генезді психикалық бұзылыстар егде жаста жиі кездесетін патология формасы болып табылады. 60 жастан кейiн ол әрбір бесінші адамда анықталады. Қантамырлық генезді психикалық бұзылыстар арасында шамамен 4/5 жағдайда психотикалық емес сипаттағы психикалық бұзылыстар байқалады.

Церебральды атеросклероз кезіндегі психикалық бұзылыстар

Церебральды атеросклероздың клиникалық көрiнiсін сипаттағанда және топтастырғанда церебральды қантамырлық үрдістің жалпы қалыптасқан даму сатыларына сүйену керек. Әр сатыға тән әртүрлi клиникалық (психопатологиялық) және морфологиялық ерекшеліктер болады. Церебральды атеросклерозға байланысты үрдістің клиникалық дамуының үш сатысы бар: 1 - бастапқы саты, 2 - айқын психикалық бұзылыстар сатысы, 3 - дементті саты.

Церебральды атеросклероздың 1 сатысының жиі көрінісі неврастения тәрiздi синдром болып табылады. Бұл жағдайдың негiзгi белгiлерiне тез шаршағыштық, әлсiздiк, психикалық үрдістің қажуы, тiтiркенгiштiк, эмоциональды лабильдiлiк жатады. Кейде астениямен байқалатын жеңіл депрессия болады. Басқа жағдайларда церебральды атеросклероздың бірінші сатысының көрінісі ретінде психопатия тәрiздi (тiтiркенгiштiкпен, тіл табыса алмаушылықпен) немесе ипохондриялық (ипохондриялық сипатта шағым айту) синдром көрініс береді. Церебральды атеросклероздың бастапқы кезеңiнде науқастар бас айналуға, құлақтағы шуға, есте сақтаудың нашарлауына шағым айтады.

Церебральды атеросклероздың 2-шi сатысында (айқын психикалық бұзылыстар кезеңi) мнестико-интеллектуальды бұзылыстар күшейедi: ес едәуір нашарлайды (әсіресе осы шақ оқиғаларына), ойлау инертті бола түседі, эмоциональды лабильдiлiк күшейедi, боскөңілділік байқалады. Церебральды атеросклероз гипертониялық аурумен жиі бiрге жүреді.2-шi сатысында атеросклероздық психоздар жиі көрінеді: депрессивтi, параноидты, сана күңгірттенуімен жүретін психоздар, галлюциноз. Бұдан басқа бұл кезеңде эпилептиформды ұстамалар байқалады, олар басты синдром ретінде жүруі мүмкін (эпилептиформды синдром). Церебральды атеросклероздық үрдістің даму стереотипі көрсетiлген схемаға сәйкес келе бермейдi. Церебральды атеросклероздың бастапқы кезеңінің клиникалық көрiністерi әлсiз айқындылықта, ал психотикалық бұзылыстар бiрден пайда болады.

Айқын психикалық бұзылыстар кезеңінің (психозбен науқастардың 1/3 бөлiгiнде) жиі көрінісі параноидты синдром болып табылады (церебральды атеросклероздың 2-шi сатысы). Бұл науқастар преморбидтi кезеңде тұйықтықпен, күдікшілдікпен немесе үрейшіл-күмәншіл мiнез сипатымен ерекшеленеді. Жиі бұл науқастарда психикалық аурулармен тұқым қуалау ауырлығы, анамнезінде алкоголизм анықталады. Сандырақ мазмұны әрқилы болып келеді: жиі соңына түсу, қызғаныш, уландыру, кейде ипохондриялық, зиян келтіру сандырақтық идеялары айтылады. Бұл науқастарда сандырақ созылмалы ағымға бейім. Атеросклероздық психоздар ішінен сирек депрессия кездеседі. Алғашқы кезеңдегі астенодепрессиялық синдромнан айырмашылығы бұл кезде жабырқаулық басым, көңiл-күй күрт төмендеген, қозғалыстық, әсіресе интеллектуальды тежелу байқалады, жиі мұндай науқастар үрейшіл болып келеді. Науқастар өзін-өзі кінәлау, кемсіту сандырақтық идеяларын айтады. Олар бас ауыруна, құлақтағы шуылға шағымдар айтады. Атеросклероздық депрессия бiрнеше жетiден бiрнеше айға дейiн созылады, бұл кезде ипохондриялық шағымдар, астения байқалады. Депрессивтi жағдайдан шыққаннан кейiн науқастарда әлсiздiк, көңiл-күйдiң төмендеуi байқалады. Жиі 1-3 жылдан кейiн депрессия қайталанады.

Психоздан кейiн пайда болған атеросклероздық интеллектуальды-мнестикалық бұзылыстар компенсациялануға қабілетті. Жиі үдемелі ағым депрессия егде жаста пайда болғанда, басқа да жайсыз факторлар қосылғанда байқалады.

Бұзылған сана синдромдарымен жүретін атеросклероздық психоздар анамнезiнде бірнеше қолайсыз факторлар орын алған (бас жарақаты, сана жоғалту, алкоголизм, ауыр соматикалық аурулар) науқастарда кездеседi. Бұзылған сана синдромының жиі кездесетiн формасы делирий, сирек –қарауытқан жағдай болып табылады. Сана бұзылысының ұзақтығы бiрнеше тәулікпен шектеледі, бірақ рецидивтер орын алуы мүмкін. Бұзылған сана синдромымен церебральды атеросклероз жағдайларының болжамы нашар, жиі психоздан шыққаннан кейiн деменция тез үдейді.

Церебральды атеросклероздың 3-шi сатысының (айқын психикалық бұзылыстар сатысы) көрінісі кейде эпилептиформды бұзылыстар болып табылады. Эпилептиформды синдром құрылымы пароксисизмальды құбылыстармен сипаталады: сана жоғалуымен жүетін үлкен атипті тырысулық ұстамалар, амбулаторлы автоматизмдерге жақын бұзылған сана жағдайларымен, дисфориямен жүреді. Пароксизмальды бұзылыстармен қатар церебральды атеросклерозға тән бұзылыстар, бірқатар жағдайларда – эпилепсиялыққа ұқсас тұлға өзгерістері бақыланады. Мұндай жағдайда деменцияның дамуы баяу және айқын деменция бұл синдром пайда болғаннан кейін 8-10 жылдан соң пайда болады. Атеросклероздық психоздың салыстырмалы сирек түрi галлюциноз болып табылады. әрқашан бұл жағдай кәрiлiк жаста кездеседi. Науқастар комментирлеуші сипаттағы «сырттан» дауыстар естидi. Кейде галлюциноздың клиникалық көрiнiсi көру галлюцинациясымен сипатталады.

Бұл науқастардың психикалық көрiнiстері соматикалық бұзылыстармен (аорта атеросклерозы, тәждік қантамырларының атеросклерозы, кардиосклероз) және органикалық сипаттағы неврологиялық симтомдармен (қарашықтың жарыққа нашар реакциясы, мұрын, ерiн қыртыстарының жайылуы, Ромберг позасындағы тұрақсыздық, қол треморы, оральды автоматизм синдромы) бірге жүреді. Моторлы-сенсорлы және амнестикалық афазия түріндегi дөрекі неврологиялық симптомдар да байқалады. Неврологиялық және психопатологиялық симптомдар арасында параллелизм байқалмайды.

Гипертониялық ауру кезіндегі психикалық

бұзылыстар

Атеросклероз және гипертониялық аурулардың көріністері бір қантамырлық патология формасы болып табылады. Гипертониялық және атеросклероздық психоздармен науқастарда ортақ көріністер жиі байқалады: жастық период, тұқым қуалаушылық, преморбидтi белгiлер, әртүрлi экзогендi факторлар (алкоголизм, бас-ми жарақаттары, психогениялар). Осының барлығы ортақ қантамырлық – милық үрдістердің осы аталған түрлерінің, әсіресе ерте даму сатыларында патогенезінің, клиникалық және патоморфологиялық ерекшелiктерiнің ортақтығын көрсетеді.

Гипертониялық ауру кезіндегі бастапқы психопатологиялық көрiнiстер церебральды атеросклероз кезіндегі синдромдармен көрініс береді. Атеросклероздық психоздың клиникалық көрiнiсiне ұқсас гипертониялық психоздардың құрылымында аффективті бұзылыстар айқынырақ көрінеді: сандырақпен, депрессиямен, галлюцинозбен үрейлі күй басым болады, сондықтан үрейлі-сандырақтық, үрейлі-депрессивті синдромдар жөнінде айтуға болады. Гипертониялық психоздардың ағымы динамикалы, атеросклероздық психоздармен салыстырғанда ұзақтығы төмен.

Церебральды қантамырлық гипотония кезіндегі

психикалық бұзылыстар

Бұл бұзылыстар шығу тегі бойынша гипертониялық аурулар кезіндегі аналогты көріністерге жақын және ұқсас психикалық бұзылыстармен жүруі мүмкiн. Гипотония кезінде жиi кездесетiн синдром астениялық болып табылады. Психотикалық бұзылыстар аффективті көріністермен жүруі мүмкін: үрейлі депрессия, сананың қысқа уақыттық бұзылыстары (сананың күңгірттенген бұзылысының эпизодтары) байқалады.

Этиология, патогенез

Атеросклероздық және гипертониялық психоздардың, церебральды-қантамырлық генезді психопатологиялық бұзылыстардың да этиологиясы мен патогенезі жеткілікті зерттелмеген. Әлi күнге дейiн неге кейбiр жағдайларда психикалық бұзылыстар дамиды, ал екінші бір жағдайларда дамымайтыны анықталған жоқ.

Ұқсас ми аурулары кезіндегі психикалық бұзылыстардың клинико-морфологиялық, биохимиялық зерттеулері және анализiнде тура корреляция анықталмайды.

Әртүрлi психикалық бұзылыстар кезіндегі себеп-салдарлық байланыстар күрделі және көпқырлы. Соның iшiнде ең көп мән церебральды-қантамырлық үрдістің үнемі серігі дисциркуляторлы бұзылыстар мен гипоксиялық факторларға берiледi. Сонымен бiрге қантамырлар өткiзгiштiгiнің жоғарылауына және су алмасуының бұзылуына байланысты пайда болған ми ісінуі кейбір психотикалық бұзылыстардың, әртүрлі көріністегі сана бұзылыстарының дамуына маңызды себеп болып табылады. Қантамырлық генездi психотикалық көрiнiстердің дамуында патологиялық негіздің, соның iшiнде патологиялық тұқымқуалаушылық, преморбидтi жағдай ерекшеліктері, жасына байланысты науқас реактивтiлiгiнiң өзгеруi және әртүрлі экзогениялар мен психогениялардың да мәні жоғары.

Бас миының қантамырлық аурулары кезінде ақыл кемдігінің пайда болуында мидағы деструктивтi үрдістердің маңызы зор. Продуктивтi психикалық бұзылыстарсыз ақыл кемдігінің дамуында қантамырлық үрдістің баяу қарқыны да маңызды рөл ойнайды.

Бас миының қантамырлық аурулары кезіндегі психикалық бұзылыстардың патоморфологиялық суреттемесiн бағалағанда оны гипоксиялық энцефалопатия ретінде квалификациялауға болады.

Емі және сараптамасы

Қантамырлық аурулар кезіндегі психикалық бұзылыстарды емдегенде ең алдымен негізгі патологиялық қантамырлық үрдіске әсер ету қажет. Қантамырлар спазмы мен ми гипоксиясын жойғаннан кейін бас миының қанмен қамтамасыз етілуін жақсартуға және қалыптастыруға бағытталған терапиялық әсерлер кешенін жүргізу ұсынылады.

Нейротропты спазматикалық әсерді вегетативтi реттеудің әртүрлі звеносына әсер ететін заттар көрсетеді. Бұл препарат тобына холинолитикалық (атропин, белладона, метамизил және т.б.), антиадренолитикалық препараттар (пироксан, анаприлин және т.б.), ганглиоблокаторлар (пентамин, диколин, изоприн және т.б.) жатады. Спазмолитикалық әсерi бар препараттарға – транквилизаторлар (седуксен, грандаксин, элениум және т.б.), ұйықтататын препараттар (эуноктин және т.б.), нейролептиктер (френолон, галоперидол және т.б.) жатады.

Милық және коронарлы артериялардың қанмен қамтамасыз етілуін жақсартатын препараттарға танымал спазмолитикалық және коронарлы қантамырларды кеңейтетiн препараттар ы (но-шпа, компламин, дибазол, курантил, стугерон және т.б.) жатады. Гиполипемиялық препараттарды (мисклерон, никотин қышкылы және т.б.) қолданған дұрыс. Витаминдер кешенін (Е, РР, А, В, В₆, В₁₂, В₁₅) және олардың комбинацияларын (ундевит, пангексавит және т.б.) кеңінен қолдану қажет. Гармональдық препараттар және аноболикалық стероидтар қолданылады (нерабол, ретаболил). Гипоксияға қарсы күреске бағытта поли - және реополиглюкин, кокарбоксилаза, АТФ және т.б. препараттар қолданады.

Қанмен қамтамасыз етілуді және оксигенацияны жақсартатын препараттарды қолданудың да мәні бар (гипербариялық оксигенация).

Сандырақ кезiнде доминирлеуші психопатологиялық синдромдарға байланысты нейролептиктер, депресия кезінде – трансквилизаторлармен (седуксен, реланиум және т.б.) бірге антидепрессанттар қолданылады.

Дәрiлік терапия жүргізгенде, әсiресе нейролептиктермен, науқастың жалпы жағдайын, қантамырлық жүйесінің күйін ескеру қажет, аталған препараттардың дозасын ұқыпты таңдап, минимальды мөлшерлерден бастап, өзге психоздарды емдеу кезіндегідей орташа терапиялық дозаға дейін жеткізбеген абзал.

Психотерапиялық емдеу әдісі (әсіресе рациональды психотерапия) және еңбек терапиясы ерекше зейінді қажет етеді.

Қантамырлық аурулардың бастапқы сатысының психикалық бұзылыстары ғана бақыланғанда науқастар еңбекке қабiлетiн жоғалтпайды, өз мамандығы бойынша жеңілдеу жағдайда жұмысын жалғастыра алады, мұндай жағдайда оларға 3 топ мүгедектiктiгі тағайындалады.

Айқын ақыл кемдігі және қантамырлық психоздар орын алғанда еңбекке қабiлеттiлiк толық және тұрақты жоғалады.

Сот-психотерапиялық сараптама өткізгенде науқастардың қабiлеттiлiгiн бағалау келесідей: науқастар психоз және деменция жағдайында қабiлетсiз, психотикалық емес және айқын деменция белгілері болмаған жағдайда қабілеттілік күйі индивидуальды ретте шешіледі.

2 3 33 Бас миы ісігі кезінде психикалық бұзылыстар

Жоғарыда сипатталған мидың органикалық зақымдануларынан кейінгі кезекте кең таралғаны ми iсіктері кезіндегі психикалық бұзылыстар, Гентингтон хореясы және Паркинсон ауруы болып табылады.

Ми iсiктерi кезіндегі психикалық бұзылыстар көптеген факторларға тәуелді: iсiк сипаты, оның өсу жылдамдығына және орналасуына, жастық және конституциональды – генетикалық бейімділікке.

Ми iсiктерi кезіндегі психопатологиялық синдромдардың сырттай айқындылығы, олардың өткірлігі кейде ми ісігімен науқастардың психиатриялық ауруханаларға әртүрлi психоздар диагнозымен түсулеріне әкелiп соқтырады.

Ми ісiктері кезіндегi психикалық бұзылыстар жиі сана өзгерісімен сипатталады, ол обнибуляциядан есеңгіреу мен сопор жағдайына дейін болады. Осыған байланысты зейін белсенділігі, зейінді жинақтау және есте сақтау қабілеті төмендейді, ойлау қарқыны баяулайды. Науқастар инициативасыз, болбыр әлсiз, астенизацияланған, апатиялы, болып жатқан жағдайларға немқұрайлы. Күшті бас ауырулары болуы мүмкін. Осы психикалық бұзылыстар бірқатар неврологиялық синдромдармен бірге жүреді: агнозиялық, апраксиялық, эпилептиформды және т.б.

Ми iсiктерi кезінде клиникалық психопатологиялық көрiнiстер жиі кездеседі, және олардың кейбiрi ісік ауруларына аса тән және диагностикалық маңызы бар, себебі олар ісіктік үрдіс диагнозын қою және топикасын анықтау үшін қосымша симптомдар болып табылады. Иіс, дәм сезу, көру және есту галлюцинациялары iсiктiң самай бөлiгiнде орналасуында байқалады; амнестикалық бұзылыстармен апатико-абулиялық синдром маңдай бөлiгiне тараған iсiктерге тән және т.с.с.

Ми iсiктерi кезінде психоздар сирек кездеседi, жиі олар эпизодты, қысқа уақытты және делириозды, аментивті немесе қарауытқан түрде сана күңгірттенуімен жүреді, кейде галлюцинаторлы-параноидты синдром дамиды. Жиі ағымы үдемелі амнестикалық және эпилептиформды синдромдар да бақыланады.

Ми iсiктерi кезіндегi психопатологиялық бұзылыстар патологиялық үрдіске (ісіктік) жауап ретіндегі жалпы милық реакция болып табылады және мидағы ісіктік үрдіске арнайы болып табылмайтын сана бұзылуларымен және басқа да синдромдармен көрінеді.

Ісiктерді ерте даму сатысында диагностикалау қиын және операцияға көрсеткіші жоғары. Психикалық бұзылыс ерте дамыған ми iсiгiмен сырқат науқастардың тең жартысы дерлік психиатриялық ауруханаларға түседі. Жиі ми iсiктерiнiң орнына ми қантамыр аурулары, сирек – мидың атрофиялық үрдістері диагнозы қойылады. Әсiресе кәрiлiк кезеңде диагноз қою қиын, себебі бұл жаста жалпымилық бұзылыстар және бас сүйек ішілік қысым жоғарылауы синдромдары айқын көрінбейді. Осындай жағдайларда симптоматиканың өсу қарқыны, соның ішінде неврологиялық бұзылыстармен бірге жүретін психотикалық симптомдардың өсу қарқыны ерекше маңызға ие болады, көз түбін зерттеу (іркіліс, көру алаңы өзгерген) және лабораториялық мәліметтері (жұлын сұйықтығын зерттеу, электроэнцефалография, бас сүйегiнiң ренгенографиясы, ангиография, пневмоэнцефалография, компьютерлiк томография) маңызды орын алады.

Ми iсiктерiнiң емi хирургиялық жолмен жүргізіледі. Симптоматикалық терапиясына дегидратациялық ем жатады. Бас миының басқа органикалық аурулары кезіндегі психоздардың емі тәрізді психикалық бұзылыстар транквилизаторлар және нейролептиктердің төмен дозасымен басылады.

Ми ісiктері кезіндегі психикалық бұзылыстардың болжамы iсiк үрдісінің болжамына толықтай тәуелді. Ми iсiгi алынуға келмейтін жағдайда болжам нашар.

Еңбектік сараптама жүргізгенде психикалық бұзылыстары айқын көрінетін науқастар еңбекке қабілеттілігі толық жойылған деп танылады. Осы жағдайларда ми iсiгiмен науқастар қабiлетсiз болып табылады. Сот-психиатриялық сараптама шешімі психикалық және неврологиялық бұзылыстардың айқындылық дәрежесіне байланысты болып табылады.

Наркомания

Есірткіні қолданатындардың әлеуметтік сипаты да өзгерді, бүгінгі күнге олардың қатарын орташа және тіпті жақсы қамтамасыздандырылған отбасылардың балалары толтырып отыр. Осы орайда аса қажетті шара бұл заңнаманы күшейту. Халықаралық тәжірибе бүгінгі күні есірткімен күресуде қылмыстық шараларды қатаң қолдануды талап етеді. Ұлыбритания, Бельгия, Грекия, Ирландия, Канада, Франция және басқа да елдер осы қылмыстар үшін өмір бойы бас бостандығынан айыруды белгіледі. Есірткіні сатқаны үшін өлім жазасына кесу Иран, Қытай, Сингапур, АҚШ және Тайланд заңнамаларында көрсетілген.Президент өзінің «Қазақстан -2030: Барлық Қазақстандықтардың әл-ауқатының артуы, қауіпсіздігі және хал-ахуалының жақсаруы» атты халыққа жолдаған жолдауында: «Есірткіні жеткізгені және таратқаны үшін қатаң жазалау қажет.......

Есірткі – ерекше және өлімге әкеліп соғатын сфера және бұл жерде гуманизм принциптерін қаншалықты қолдану толғандырады. Бір жағынан – оны жеткізіп, таратушы адамның өмірі, ал басқасында - оның «көмегімен» қиылған есірткіні пайдаланушының өмірі тұр. Осыған байланысты «Қазақстан Республикасының Қылмыстық, Қылмыстық-іс жүргізу кодекстеріне және Есірткінің заңсыз айналымы аясындағы жауапкершілікті күшейту мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының әкімшілік құқықбұзушылықтары жөніндегі кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы әзірленіп, маусым айында қабылданды. Бұл заң тек аса ауыр есірткі қылмыстары үшін қылмыстық жауапкершілікке тартады, олар ҚР ҚК-нің 250, 259, 260, 262-264 және 266 баптары бойынша белгіленеді.

Токсикомания

Токсикомания – булармен, газдармен демалу. Токсикоманияның кейбір формалары ароматтық және басқа да заттар, мысалы тұрмыста қолданылатын ацетон, бензол арқылы таралады. Бұл ерітінділер, тазартқыштар, синтетикалық желімдер, никробояулар, дақтарды кетіретін сұйықтықтар және т.б. Үйде негізінен дезодорант-спрей, шашқа арналған лак, жиһазды тазартуға арналған сұйықтық, тырнаққа арналған лак, бензин және т.с.с.

Токсикоманияның әсерінен бұлшық ет аурулары, жүріс-тұрыс бәсеңдеуі, салмақ жоғалту, бауыр мен бүйрек қызметінің бұзылуы, бас миының және жүйке жүйесінің бұзылуы, еске сақтау, ойлау қабілеттерінің әлсіреуі сияқты ауруларға, ал әрі қарай Асфиксияға (дем алудың қиындауы), естен тануға, комаға және кенеттен қайтыс болуға әкеліп соғады.

2.3.36. Алкогольды сандырақ.

клиникалық көрінісінде нақты мазмұны бар, қарапайым сандырақпен өтетін галлюцинаторлы- параноидты синдром басты көрініс беретін және анық сана кезінде айқындылық дәрежесі төмен вербальды галлюцинациялармен жүретін алкоголді психоз.

Абстиненті синдром фонында немесе қобалжу, сенімсіздік түрінде ұзақ емес продромальді периодттан кейін пайда болады. Клиникалық көрінісінде айқын қорқыныш фонында аңду, физикалық жою, нақты уақытта иллюзорлы қабылдау сандырағы пайда болады. Іс-қимылдарда, айтылған сөздерде өзіне, өміріне қауіп көреді. Әректтерде импульсивті, қашып кету, транспорттан секіру, заң қорғау органдарынан көмек сұрау, туыстарынан көмек сұрау, өз денесіне жарақат салу, сирек жағдайда дұшпандарына қарсы шығу байқалады.

Алкогольды делирий

Белая горячка, delirium tremens – алкогольді психоздардың ішінде ең жиі кездесетін формасы, 80% жағдайда кездеседі. Ішуді тоқтатқаннан кейін 2-4 кунде басталады. Кешке уақытта симптомдар күшейе түседі. Иллюзарлы-галлюцинаторлы сананың бұлыңғырлануымен сахна тәрізді шынайы галлюцинация және парэйдолиямен жүреді.

Екіншілік сандырақ, айқын қорқыныш сезімі, психомоторлы қозу, уақыт пен орынға ориентировканың бұзылуы да байқалуы мүмкін Ұйқының бұзылысы Түнде қорқынышты түстер көреді, Жиі оянады Иллюзиялар Елестеу галлюцинациялары Аффект бұзылыстары Вербальды галлюцинациялар т.б.

Продромалды кезең – бірнеше сағаттан екі күнге дейін созылады. Тремор, тері жабындыларының гиперемиясы, ұйқысының бұзылуы байқалады. Науқастар көп сөйлейді және көңіл-күйі тұрақсыз болып келеді.

Инициальді кезең – парэйдолиялық (фантастикалық) иллюзия, назар аударудың төмендеуі, қорқыныш, дереализация болады. Делириозды симптоматиканың гүлдену кезеңі – өте көп көру сирек есту галлюцинациялары пайда болады. Науқастар жануарларды да көреді: жылан, кесіртке, ит және т.б. Өздерінің ориентировкаларанын жоғалту арқылы көзге көрінетін дүкенге, цех заводтарға, қаладан тыс дачаларға, милиция бөлімшесіне тап болады. Осындай жағдай бірнеше тәулік бойы сақталады, науқастар мүлдем ұйықтамайды. Рейхардт, Ашаффенбург симптомдары байқалуы мүмкін. Делирийдің тоқтауы – 2-5 күннен кейін науқас терең ұйқыға кетеді. Ұзақ уақыт тыныққаннан кейін қайта оянады. Есте сақтауы ұзаққа дейін сақталады және айқын галлюцинацияларды айта алады. Психоздан кейін бірнеше күннен соң астениялық симптоматика қосылады. Ауырлығына байланысты:

Жеңіл дәрежесі – науқас қайда екенін біледі, айналасындағы адамдармен әңгіме құра алады. Иллюзия, оянар алдында байқалатын, жарықты жаққан кезде жойылатын түнгі қорқынышпен байланысты тұрақсыз галлюцинация болады. «делирий без делирий» Ем қабылдамай өз бетімен қайтады және асқынулар болмайды.

Орташа дәрежесі – жоғарыда айтылған клиникалық көріністер тән. Терапиялық емдік-шараларды толғымыен орындаса және қосалқы соматикалық аурулары болмаса ем нәтижелі және толығымен сауығуға мүмкіндік бар. Ауыр дәрежелі – науқастың өміріне қауіпті. Өлімділік 20 % -ға дейін. Адекватты емдеу нәтижесінде де көптеген науқастарда созылмалы энйефалопатия (корсаков психозы, деменция, неврологиялық бұзылыстар) дамиды.

Ауыр дәрежелі делирийдің көріністері: физикалық әлсіздік, төсектен тұра алмайды; Гомеостаздың айқын бұзылысы (гипертермия 40 С жоғары, сусыздану, аритмия, АҚ төмендеуі, айқын ентігу немесе тыныс алудың баяулауы, олигоурия,тері астылық гематома);

Неврологиялық симптоматика (атаксия, гиперкинез, бұлшықет ригидтілігі немесе атония, стереотипті қозғалыстар, патологиялық рефлекстер, эпилептоформды ұстамалар, зәр мен нәжісті ұстай алмаушылық);

Сананың терең бұлыңғырлануы, ориентировканы толығымен жоғалту;

Ойлаудың бұзылуы, ойлаудың байланыссыздығы, маңайындағылардың сөйлеуін түсіне алмайды. Кәсіптік делирий – өзінің кәсібіне қатысты күнделікті орындалатын жұмысты жасауы. Мусситирленген делирий (бет – әлпеті сөйлеумен сипатталатын делирий, әлсіз сандырақпен сипатталатын делирий)- бұл делирийде науқас төсектен тұрмай біртекті координацияланбаған күшейген қозғалыстар жасайды.

2.3.38. Параноидты шизофренияжәне шизоаффективті психоздың диф.диагностикасыПараноидты шизофрения.Шизофренияның бұл формасының дамуында паранойяльдi, параноидты, парафрендi сандырақ сатылары және соңғы жағдай сатысы ажыратылады. Бұл аталған динамика схемалы, өйткені параноидты шизофрения дамуы осы сатылардың кез-келгенінде аяқталуы мүмкін. Шизофренияның бұл формасының екi вариантын ажыратамыз: сандырақтық және галлюцианаторлы.

Бұл варианттардың негiзгi айырмашылықтары параноидты сандырақ сатысында псевдогаллюцианаторлы синдромның айқындалық дәрежесiне тәуелдi. Параноидты шизофренияның сандырақтық варианты дамуының бастапқыкезеңінде өзіне тән ерекшеліктерімен паранояльды жағдай пайда болады. Ол, ереже бойынша, жоғары жүйелілік дәрежесімен ерекшеленеді.

Параноидты этапта - Кандинский-Клерамбо синдромының дамуы алдында қысқа уақыттық жедел пайда болатын үрейлі-сескенгіш күй бақыланады: науқастар қозу жағдайында, қорқыныш сезінеді, өздерiмен не болып жатқанын түсiне алмайды. Содан соң қозу жағдайы басылып, Кандинский-Клерамбо синдромы дамиды. Бірқатар жағдайларда параноидты сандырақ фабуласы паранойяльдi сандырақ фабуласының жалғасы болып табылады. Параноидты сандырақ сатысы құрамындағы Кандинский-Клерамбо синдромы өзгермелі. Кезеңмен синдромның тереңдеуiмен өршу жағдайлары байқалады. Экзоцербация (өршу) үрейлi-сескенгіштікпен қозу жағдайларымен сипатталады. Кейде өз динамикасында Кандинский-Клерамбо синдромы «оң әсер» сипатын алады: науқастардың айтуынша ол әсер жағымды, оларға қанағат, ләззат сезімін шақыру үшін жасалып жатыр дейді. Үрейлi-сескенгіштікпен қозу эпизоды жоғалады, көңiл-күйi жиi көтеріңкі болады. Уақыт өте инвертирленген психотикалық автоматизм деп аталатын жаңа жағдай пайда болуы мүмкін. Науқастар кенеттен өздерінің өзгелерге әсер ете алатын күштерінің бар екендігіне «көздері жетеді». Инвертирленген психикалық автоматизмнiң пайда болуы парафрендi жағдайға ауысу сатысының дамығанын көрсетеді. Парафрендi сатыда науқастарда экспансивтi, псевдогаллюцианаторлы және конфабуляторлы парафрения дамуы мүмкін, және парафренияның бір формасының екіншісіне ауысуы мүмкін.

Соңғы жағдай сөз үзілісімен, неологизмдермен сипатталады, аурулардың сөздерiнде бұрынғы парафрендi сандырақтан үзiндiлер жиi байқалады, кататониялық құбылыстар да байқалуы мүмкін.Параноидты шизофренияның сандырақтық вариантымен салыстырғанда галлюцинаторлы вариантында паранойяльды сандырақтың жоғары дәрежелі жүйесi жоқ. Парафрендi жағдайға өту аздап өзгеше болады. Жалған галлюцинациялар сипаты параноидты сандырақ сатысында-ақ өзгередi және оның нәтижесi ретiнде жалған галлюцинаторлы парафрения дамиды. Экспонсивтi парафрения да тән емес. Жалған галлюцианаторлы парафрения көрінісінде бертін келе шизофазия құбылысы пайда болады және қорытынды ретінде соңғы жағдай дамиды.

Интоксикационды психоз

2 3 40

2 3 41 Корсаковский психозы Бұл синдромды алғаш рет 1887 жылы С.С. Корсаков суреттеген. Ол естің қазіргі оқиғаларға бұзылуымен және болған оқиғаларға, тәжірибелік дағдыларға қатысты естің сақталуымен сипатталады. Оған: Фиксациялық амнезия Антероретроградты амнезия Парамнезиялар Амнезиялық дезориентировка киреди-амнестикалықсимптомныңтүрі. Негізгібелгісіфиксациялықамнезияныңдамуы. Науқасболыпжатқанокығаныбекітеалмайды. Соныменқатарнауқастаантероградтыамнезиядамидыяғнинауқасауруынадейінгібарлықоқиғалардыұмытыпқалады. Антероградтыамензияменқатарретроградтыамнезия,парамнезия,амнестикалықдезорентировкадамиды. М:науқасаураханажатқандакөмектіқажететедісебебіолөзініңпалатасын,төсегінтабаалмайтынжағдайдаболады. Толықсауығыпкетумүмкінемес, емделгенен кейін алғашқыайларындабірнешеретқайталанғанфактылардыескетүсіреалады. М: дәрігерліңатыжөні, бөлімдеориентеровкажасайалады.

Қабылдаубұзылыстарыжиібалалардакездеседіжәнеолардыңбірқатаререкшеліктеріболады. Балалардажиіәрқилыеңладымен көруиллюзияларыпайдаболады. Оларұйқығакетералдында, қорқынышжағдайында (оқылғаертегілерденнемесеұйықтаралдындатыңдалған«қорқынышты»оқиғалардан), денетемпературасыныңжоғарылауыкезіндежеңілпайдаболады. Бұлжағдайдақоршағанортадағы затар қорқыныштыкөрінеді. Фантастикалықформаларғаенеді, балаларбөлмедежалғызқалуғақорқады. Егергаллюцинацияларпайдаболса, соныңішіндекөругаллюциянацияларыбасымболыпкеледі. Оларашықбейнелісипаттаболадыжәнеәдеттекешкіуақыттапайдаболады. Жиі галлюцинациялар өзгергенсанафонындабақыланады. Психосенсорлықбұзылыстар–балалардағыинфекциялықжәнеорганикалықаурулардыңжиісимптомы. Жасөспірімдердегіқабылдаубұзылыстарыересектердікінеұқсасболыпкеледі. Дегенмен, ересектерменсалыстырғандажасөспірімдердекөругаллюцинациялары, қиялелестеріайқынболыпкеледі. Жасөспірімдердегігаллюцинацияларменпсевдогаллюцинациялардыңерекшеліктеріоқылғанкітапмазмұнын, қызығушылықтарынбейнейлейді. Жиіжасөспірімдердедереализациямендеперсонализация бақыланады. Бұлбұзылыстаршаршаунемесеэмоциянальдыкүйзелістеркезіндеэпизодтытүрдепайдаболуымүмкін.

Қабылдаубұзылыстарыныңжасқабайланыстыерекшеліктері.

Алкогольды параноид

Маскүнемдік параноид — клиникалық көрінісінде нақты мазмұны бар, қарапайым сандырақпен өтетін галлюцинаторлы- параноидты синдром басты көрініс беретін және анық сана кезінде айқындылық дәрежесі төмен вербальды галлюцинациялармен жүретін алкоголді психоз. Абстиненті синдром фонында немесе қобалжу, сенімсіздік түрінде ұзақ емес продромальді периодттан кейін пайда болады. Клиникалық көрінісінде айқын қорқыныш фонында аңду, физикалық жою, нақты уақытта иллюзорлы қабылдау сандырағы пайда болады. Іс-қимылдарда, айтылған сөздерде өзіне, өміріне қауіп көреді. Әректтерде импульсивті, қашып кету, транспорттан секіру, заң қорғау органдарынан көмек сұрау, туыстарынан көмек сұрау, өз денесіне жарақат салу, сирек жағдайда дұшпандарына қарсы шығу байқалады.

Кокаиндік наркомания

Кокаин – коки өсімдігінен шығарылған, негізінен ақ ұнтақ тәріздес есірткі. Кокаин ұнтағын ұсақтап мұрын арқылы тартады немесе тамырға енгізу үшін езеді.Кокаинді тек бай адамдар қолдана алады, себебі оны сатып алу үшін аптасына мың доллардан астам ақша жұмсалады. Оған тез үйреніп кетуге болады. Кокаинді қолданушылар паранойд болып келеді, олар миына қан құйылуынан, жүректің қысылуынан кенеттен өліп кетеді.Алғашқы дозадан алған жақсы әсерлерді сезіну үшін кокаинді жиі және көптеп қолдану керек болады. Есірткіні алғашқыда эйфорияны сезіну үшін енгізсе, кейін тек өзін жақсы сезініп, күйзелу немесе шаршаған жағдайын кетіру үшін қолданады. Қолданудың ақыры – сандырақтауға, дем алуының бұзылуына, есінен тануына, ақырында өлімге әкеліп соғады.

2 3 44 Күйік ауруы кезінде психикалық бұзылыстар

2 3 45 Дисморфофобиялық бұзылыстар.

3.1.1. Созылмалы алкоголизм.Ішімдікке салыну, тіпті аз мөлшерде ішкеннің өзінде де, созылмалы алкоголизмге ішпесе тұра алмайтын дертке шалдықтыруы, ішкі органдары кеселге ұшыратуы, адамның мінез-құлқын өзгертуі мүмкін. Ауру бірте-бірте өршиді. Маскүнемдікке салыну әуелі әуестіктен, соңынан әр нәрсені сылтау етіп, әйтеуір ішуді мақсат етуден, соны үйреншікті әдетке айналдырудан келіп туады. Бірте-бірте организм спиртті ішімдікке дағдыланады.

Ішкілікке бойы үйренген адамда тоқтау болмайды (ішкен сайын құмартып, ішкен үстіне ішкісі келіп тұрады). Ұдайы ішуге салынған адам әйтеуір бір сылтау тауып ішуді көздейді, өзінде болмаса, кім көрінгеннен сұрап ішуге арланбайды, оқшау тұрып та, кез келген бөтелкелестері мен бірлесіп те іше береді, барған сайын «сау» жүруі азаяды. Мұндай адамның мінез-құлқы өзгереді, ол дөрекі, алдамшы бола бастайды, жанұя мүддесін ойламайды.

3.1.2. Нашақорлық. Наркомания (грек тілінен narke – мелшию және manіa – ессіздік, құтырыну)– есірткі заттарға патологиялық дағдыланудың нәтижесінде пайда болатын созылмалы ауру. Есірткіні қолданатындардың әлеуметтік сипаты да өзгерді, бүгінгі күнге олардың қатарын орташа және тіпті жақсы қамтамасыздандырылған отбасылардың балалары толтырып отыр. Есірткі – ерекше және өлімге әкеліп соғатын сфера және бұл жерде гуманизм принциптерін қаншалықты қолдану толғандырады. Бір жағынан – оны жеткізіп, таратушы адамның өмірі, ал басқасында - оның «көмегімен» қиылған есірткіні пайдаланушының өмірі тұр.Осыған байланысты «Қазақстан Республикасының Қылмыстық, Қылмыстық-іс жүргізу кодекстеріне және Есірткінің заңсыз айналымы аясындағы жауапкершілікті күшейту мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының әкімшілік құқықбұзушылықтары жөніндегі кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы әзірленіп, маусым айында қабылданды.

3.1.3. Токсикоманияның анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Кілт сөздері: ароматтық заттар, метил эфирлері, алифаттық көмірсутекті заттар, транквилизатор, барбитурат туындылары, циклодол, кофеин алкалоидтары, никотин, диметилкетон.

Токсикомания бұл – тәуелділік шақыратын консистенциясы түрлі заттарды иіскеу арқылы шақырылатын психикалық, кейде физикалық тәуелділікпен сипатталатын дерт.

Токсикоманияның дамуында ароматтық және алифаттық көмірсутекті заттар: бензол, ксилол, кетон, этил және метил эфирлері, метил және изопропил спирті, сонымен қатар галогенизирленген және фторланған көмірсутектер, желімнің кейбір түрлері, дақ шығарушы заттар, толуол, еріткіштер, психотропты, кейбір ұйықтататын және стимуляторларды қолдану үлкен орын алады.

Токсикоманияның себептері:

1. Психолептиктер:

- Транквилизаторлар: седуксен (сибазон), элениум, тазепам (нозепам), эуноктин (нитразепам), феназепам, триоксазин, мепробамат (мепротан).

- Ұйықтататын заттар: барбитурат қышқылы, соның ішінде барбамил, барбитал, этаминал-натрий, фенобарбитал, бромурал, карбромал.

2. Психоаналептиктер:

- ОЖЖ ынталандыратын заттар: сиднокарб, сиднофен, ацефен (центрофеноксин).

- басқа да стимуляторлар: кофеин алкалоидтары (чай, кофе).

- фенилпропаноламин

- анальгетиктер: анальгин, амидопирин.

3. Тағы басқа:

- Паркинсонизмге қарсы заттар: циклодол (ромпаркин, паркопан, артан, апаркан), норакин, ридинол.

- антигистаминді заттар: димедрол, пипольфен.

4. Темекі (никотин)

5. Ингалянтты заттар: диметилкетон, толуол, нитро-сия еріткіштері; желімнің кейбір түрлері;

6. Дұрыс емес, рационалды емес терапия жүргізу.

3.1.4. Гашишизм. Гашиш — құрғатылған, тығыздалған смола тәрізді зат. Оны Индияда және Америкада және Қазақстанда, Шуда өсетін коноплянын беткейінен алады («cannabis indica», «cannabis americana»). Гашиштың басқаша атауы: анаша, план, дурь, пыль, косяк, петрушка, зелень, Мария Ивановна. Әсер етуші зат- тетра-гидроканнабиол, сондықтан оны каннабиоидты нашақорлық деп атайды. Қабылдау түрлері: шайнау; тарту, табакпен араластырып немесе таза смола түрінде; Спирт немесе тағамдарға қосып; қайнатып, кофе тәрізді. Калльян түрінде қабылданады.

Этиологиясы Социологиялық (әлеуметтік): мамандығы; алған ақпараттылығы , тұратын мемлекеті (үшінші елдер). Отбасылық факторлар: егер ата – анасы наркотиктерді қабылдаса , толық емес отбасы; Жеке тұлғалық фактор: адамның мінез-құлығы, санасы, ойлау қабілеті өзгереді, алған білімі, ұлты, жасы, жынысы. Қоршаған орта факторы: жиі тұрғылықты орнын ауыстыру, тұрғылықты жеріне байланысты. Биологиялық факторлар: әртүрлі адамдар ағзасының индивидуалды ерекшеліктеріне байланысты. Тұқым қуалаушылық. ДНҚ құрылымының өзгерістері. Психологиялық немесе психикалық факторлар: әртүрлі психикалық жағдайларда стресстік жағдайлардан құтылу үшін , депрессия әсерінен, көптеп наркотикалық заттарды қолдану (ұйықтататын, тыныштандыратын, психостимуляторларды және седативті заттарды қолдануда дамиды). Жарақаттар, ауыр инфекциялық аурулар, онкологиялық аурулар, мүгедектер. Әлем бойынша таралуы: Гашишизм алкоголизмнен кейін дүние жүзі бойынша 2-ші орын алады.

3.1.5. Апиынға құмарлық- адамзат тарихындағы ең ежелгісі. Ол көкнәрдан жасалған заттарды қабылдаумен байланысты. Морфий 1806 жылы опийдан алынған. Оны Наполеон әскерінің әскери химигі ашқан. Ағылшын ғалымы Вуд морфийды ауруды басатын дәрі ретінде теріге енгізуді ұсынады. 1875 жылы “морфийшілдік” деген термин пайда болды. Апиындық нашақорлардың, әсіресе наркотизацияның ұзақ кезеңіндегі сыртқы бет-бейнесі жеткілікті түрде сәйкестенген. Науқастар өз жасынан кәрілеу көрінеді. Тері жамылғылары құрғақ, боз, бауыр дерттері бар сырқаттарға тән сарғыш реңк иеленген. Бетін көптеген әжім торлаған. Шаш ерте түседі. Шаштары солғын, сынғыш болады, өз жарқылынан айрылады. Сондай-ақ тырнақтары да сынғыш келеді. Тістің бұзылуы өте тән: тіс жегісі (кариес) пен тіс түсу. Біртіндеп салмақ жоғалту байқалады, ал ұзақ наркотизацияда – ауру адамдардың айқын жүдеуі білінеді. Салмақ тапшылығы 7-10 келі және одан астамға жетуі мүмкін. Флебиттер – көптеген инъекциялардан кейінгі көктамырдағы (венадағы) қабыну өзгерістері жиі болады. Вена бойымен кейде іріңдеу мен іріңдік (абсцесстен) соңғы көптеген тыртықтар байқалады. Апиындық нашақорлықта ішкі ағзалар – жүрек-қан тамыр, тыныс алу жүйелері, бауыр, нерв жүйесі тарапынан өзгерістер білінеді. Психиканың өзгеруі тән. Науқастарда тек есірткі енгізілгеннен соң еңбек қабілеті пайда болады. Соңғы кезеңдерде олар еңбекке қабілетсіз болады, оларда енжарлық, әлсіздік байқалады. Сырқаттар жоспарлы әрекетке мүлдем жарамсыз. Қызығушылық деңгейі төмендейді. Барлық зейіні есірткіге, оларды іздеп табуға бағытталған, жалпы эмоционалдық дөрекілену, жалған айту, ұят сезімінің болмауы білінеді. Сырқаттар жақын адамдарына және тіпті өзінің тек бақуаттылығына бей-жай бола бастайды. Оларды жұмыстан, отбасынан айрылу, өз денесі туралы қамқорлық толғандырмайды. Апиындық нашақорлықтағы болжам аса ыңғайсыз.

3.1.6. Маскүнемдіктің анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Маскүнемдік – спиртті ішімдіктерге салынушылық, жүйелі түрде спиртті сусындарды қабылдаумен шақырылатын алкогольге патологиялық құмарлықтың пайда болуымен, психикалық, физикалық бұзылыстармен сипатталатын созылмалы психикалық ауру.

Этиологиясы

Алкоголизм этиологиясын әлеуметтік, психологиялық ж/е физиологиялық факторлар жиынтығы сонымен қатар, алкогольге көзқарас мотивациясын анықтап қана қоймай, аурудың дамуына да әсер ететін пребормидтік мінез – құлық сипаты да маңызды рөл ойнайды. Алкоголизм дамуында микросоциальдық ортаның, онда белгілі бір «алкогольды климаттың» болуы аса маңызды. Микросоциальды ортаның салдары мен әсері тек алкоголь қабылдауға көзқарас түзілуіне ғана емес, тұлға түзілуіне де әсерін тигізеді.Белгілі бір тұлғалық ерекшеліктер өз кезегінде индивидуумды алкоголизм даму қаупіне азды – көпті дәрежеде бейім етеді. Алкоголизмнен зардап шегетін адам тұлғасы жетілмеген, әлеуметтік бейімделуі жеткіліксіз ж/е тұлға аралық қатынастар түзуге қабілеті төмен болып табылады. Мұндай тұлғалық ерекшеліктерді қазіргі уақытта тұқым қуалаушылықпен немесе тәрбиедегі ақаулар нәтижесімен түсіндіреді. Компенсация мақсатында мұндай тұлғалар өз жағдайларын өзгерту үшін жиі психоактивті заттарды қолдануға ұмтылады. Алкогольды шектен тыс қолданатындар әрекеттерінің екі мотивациясын ажыратады: бірінде алкоголь релаксация шақырады, ал екіншілерінде – эйфория, қанағаттану сезімін шақырады.

3.1.7. Никотинге тәуелділіктің анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

НИКОТИНГЕ ТӘУЕЛДІЛІК – темекінің әсерінен шылымқорлардың темекі құрамындағы және героин мен кокаинге ұқсас психикалық тәуелділікті тудыратын никотинді алуға құмартатын созылмалы ауру.

Этиологиясы

Еліктеу

Алғашқы рет тартып көру

Басқалардан қалмау

Үлкен болып көріну

Дәмін сезіп көру

Қыздарда (модадан қалмау, өзін көрсету)

Шылымқорлық мінез-құлқы : 6 түрі

«Ынталандыру». Шылым шегетін адам темекінің еліктіретін әрекетке ие

екенін біледі: сергітеді, шаршағандықты басады. Осы типтегі шылым шегетін

адамдарда никотинге психологиялық тәуелділік деңгейі жоғарылап, астения мен

қантамыр дистониясының белгілері болады.

«Темекімен ойнау». Адам шылым шеккенде «ойнап» отырғандай. Оған

«шылымдық» аксессуарлар: оттық, күл салғыш, темекінің түрлері қажет. Әдет

бойынша ол жиі түтінді түрлі қылып шығаруға тырысады. Негізінен «өзгелермен

бірге» әңгімелесу кезінде шегеді. Темекіні аз шегеді, әдетте күніне 2-3 темекі

шегеді.
«Босаңсу». Ыңғайлы жағдайда ғана темекі шегеді. Темекі шегу арқылы адам

демалыстан «қосымша рахат» алады. Темекіні шегуге бірінші рет орала отырып,

ұзақ уақытқа тастайды.
«Қолдау». Бұл шылым шегу түрі қобалжумен, көңіл-күйдің түсуімен,

қолайсыздықпен байланысты. Темекіні ызаға берілмеу, ұяңдықты жеңу, күш-жігер

жинау, жағымсыз жағдайды шешу үшін шегеді. Темекіге ашу-ызаны түсіретін

құрал ретінде қарайды.

«Қалау». Аталған шылым шегу түрі адамның темекіге құштарлығын көрсетеді.

Адам қан құрамында никотин мөлшері төмендегенде шылым шегеді. Тыйым

салуға қарамастан кез келген жағдайда шылым шегеді.
«Рефлекс». Осы типтегі шылымқорлар өзінің темекі шегуінің себебін түсінбей

ғана қоймай, шылым шегу әрекетін де байқамайды. Бірден темекі шегеді, күніне

қанша шегетінін білмейді, көп шегеді: тәулігіне 35 немесе одан да көп. Демалған

уақытқа қарағанда жұмыс істеу кезінде көп шегеді; жұмыс қарқынды болған

сай-ын қолынан шылым түспейді.

3.2.8. Алкогольді делирийдіңанықтамасы мен этиологиясынасипаттама беріңіз.

Алкогольдік делирий Белая горячка, delirium tremens – алкоголизммен науқаста, ереже бойынша, алкогольмен ұзақ уақыт интоксикация аяқталған соң пайда болатын жедел алкогольды психоз.

Этиологиясы

Нақты себебі анықталмаған. Негізінен алкогольді ұзақ уақыт қолданып, бірден тоқтатқанда пайда болады. Патогенезінде алкоголь әсерінен бұзылған зат алмасу процесі өнімдерімен организмнің улануы.

3.2.9. Алкогольді психоз анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Алкогольді (металкогольды ) психоздар - алкоголизмге байланысты пайда болатын ж/е дамитын, клиникалық көрінісі реакцияның экзогенді типімен қоршаған орта шындығын бейнелеудің дөрекі бұзылыстарымен, эндоформды ж/е психоорганикалық бұзылыстарымен сипатталатын психоздар.

Этиологиясы

Бұл психоздар алкогольмен ұзақ уақыт улану нәтижесінде ішкі мүшелердің зақымдалуы ж/е зат алмасу бұзылуы кезінде дамиды, сондықтан оларды металкогольді деп те атайды.

3.1.10. Нашақорлық синдром анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Нашақорлық синдром және психоактивті заттар мен созылмалы ұланудан (интоксикациядан) пайда болатын синдром. Үлкен наркоманиялық синдром. Бұл аурудың (маскүнемдің наркоманияның) ең басты клинико- диагностикалық маркері. Пайда болған наркоманиялық синдром аурудың негізгі белгісі болып табылады, сау адамды «тәуелділігі» бар адамдардан айыратын белгілі.

Этиология

Жас өспірімдер – бейім болады, алдымен шектелмеген ПАЗ бастайды қызығушылық таныту арқылы нашақорлыққа өтеді,

Ата – анасы ж/е апке ағасы – яғни жанұялық бейімділік ,

Психологиялық негізділік – өз-өзіне төмен баға беру,

Құрбы – құрдастар қолдауларының жоқтығы ж/е психикалық аурулар (депрессивті синдром,маниакальды синдром, назар аудару дефициті синдромы),

Дәрігерлер – наркотикалық дәрі – дәрмектерді жазып беру.

3.1.11. Алкогольды параноид анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Алкогольді параноид – клиникалық көрінісінде нақты мазмұны бар, қарапайым сандырақпен өтетін галлюцинаторлы – параноидты синдром басты көрініс беретін ж/е анық сана фонында айқындылық дәрежесі төмен вербальды галлюцинациялармен жүретін алкогольды психоз.

Этиология

Абстиненті синдром фонында немесе қобалжу, сенімсіздік түрінде ұзақ емес продромальді периодттан кейін пайда болады. Алкоголь әсерінен пайда болатын психоз түрі.

3.1.12. Алкогольды галлюциноз анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Алкогольды галлюциноз – алкоголизммен науқастарда дамитын, клиникалық көрінісінде шынайы вербальды галлюцинациялар басымдылық көрсететін психоз; бұл кезде науқас санасы формальды түрде анық.

Осы психозды зерттеп бастағаннан алғашқы он жылдықта бұл психоз жеке форма түрінде сирек кездесетін ауру ретінде қарастырылды. Соңғы уақыт мәліметтері бойынша жедел алкогольді психоздар ішінде алкогольді галлюциноз бен алкогольді параноидтың кездесу жиілігінің салыстырмалы түрде өскендігі бақылануда.

Этиологииясы. Алкогольді галлюциноздың клиникалық көрінісі шынайы, вербальды галлюцинациялармен сипатталады. Галлюцинациялар науқас үшін жағымсыз сипатта болады: балағат, қауіп туғызу, жәбірлеу. Науқасты «алкоголик, отбасын күйреткен маскүнем» деп айтады. Бұл кезде науқас санасы айтарлықтай өзгермейді, науқас орын, уақыт, өзіндік тұлғасы бойынша дұрыс бағдарланған.

3.1.13. Алкогольды қызғаныш сандырағының анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Алкогольді қызғану сандырағы (ерлі зайыптылардың бір - бірінің көзіне шөп салу сандырағы немесе алкогольдіы параноия). Паранояльді мінез-құлқы бар адамдарда жиі дамиды. Кейде алкогольді дегидратация фонында дамуы мүмкін.

Этиологиясы

Егде жастағы адамдардың сандырағының негізгі көрінісі. Басында ерлі-зайыптылардың бір-бірінің көзіне шөп салу сандырағы эпизодты түрде басталады, кейіннен ішкілікке салыну және бас жазуда көрінеді. Өмірде болатын жыныстық жағдайларға , ерлі-зайыптылардың шыдамының аз болуы, көрінген нәрсеге сөйлеу беруі әсер етеді. Ерлі - зайыптылардың сеніміздігінде, аса құнды оларға психогенді фактор әсер етеді. Енді бұл жағдай алкогольді әуессіздік те сақталады. Қызғануға күдектенудің әлсіреуі не күшеюі бұл этапта психологиялықө түсініукті нақтылайды. Осы уақытта науқаста дисфориялық аффект басым және олардың опасыздығына күдіктеніп әйелдеріне сенбеуінен олардың шындықты айтып өзінің оны түсенітінін сұрайды. Кейіннен ол ешбір себепсіз қызғанады. Кейбір жағдайларда қызғану сандырағы бір мағыналыдан ретроспективтіге ауысады. Науқас әйелі оған көп жылдар бойы көзіне шөп салатынын және балаларының бұрыңғы жүрген жігіттерден деп айтады. Кейбір жағдайларда материалдық қаржыларды дұрыс үндемеу сандырағы кездеседі (әйелі ақшасын жүріп жүрегі жігітті асыруға жібереді, үй шаруаларын тастап кетті, жүргіш болып кетті деп айтады). Улану туралы ойлар болса науқастардың көңіл күйі қобалжулы болады. Ең бірінші әйеліне жамандық жасауға тырысады. Үнемі ішілікке салыну тек психоз симптомдарын күшейте ғана қоймайды және агрессивті актіні күшейтеді. Ауру интенсивтілігін өзгерте отырып жылдарға созылады.

3.1.14. Алкогольды қызғаныш сандырағы анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз. Алкогольді қызғану сандырағы (ерлі зайыптылардың бір - бірінің көзіне шөп салу сандырағы немесе алкогольдіы параноия). Паранояльді мінез-құлқы бар адамдарда жиі дамиды. Кейде алкогольді дегидратация фонында дамуы мүмкін.

Этиологиясы

3.1.15. Алкогольды энцефалопатия анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз. Алкогольды энцефалопатия -созылмалы маскүнемдікте дамитын алкогольды психоздардың бір тобы. Ол жүйелі соматикалық, неврологиялық және психикалық бұзылыстармен көрінеді. 6-7 жылдан 20 жылға дейінгі уақыт аралығында ішімдікті қабылдаған кезде, ал әйелдерде одан ерте дамуы мүмкін. Жиі алкогольды энцефалопатия маскүнемдіктің 2 және 3 кезеңдерінде-апталар, айлар бойы ішімдікті қолданғаннан пайда болады.

Этиологиясы Алкогольді энцефалопатияда ең бастысы алмасу үдерісінің бұзылысы болады. Әсіресе В1- гиповитаминоз. Алкогольді қабылдау ағзада В1 витаминнің (тиамин) қажеттілігін арттырады. Ол ағзадағы әр түрлі декарбоксилдеудің коэнзим ролін атқарады. Көбінесе, көмітртекті ас, бауырдың зақымдалуы , ішектегі тиаминді сіңірілуу үдерісінің бұзылуы В1- гиповитаминозды туындатады. В1 витаминінің жетіспеушілігі коміртектің ауысуының бұзылуына, әсіресе, мидың жедел бұзылуына әкеп соғады.В1 витамині миға негізгі энергетикалық ресурс болып табылады. Алкогольді энцефалопатия кезінде пиридоксиннің (В6 витамині) жетіспеушілігі байқалады. Ол науқастардың асқазан – ішек жолдарының функцияларының бұзылуына әкеледі. В1 және Р дәрумендерінің жеіспеушілігі капилярдың өткізгіштігінің үлкеюіне және басты мидың гемодинамикалық бұзылуының өршуін жеделдетеді және де өткір алкгольді энцефалопатия ісіну, сирек басты мидың ісінуі, кейде оның бөліктерінің де жылжуына әсер етеді. Алкогольді энцефалопатия этиологиялық атауы ұқсас болғанмен , тікелей алкогольдің әсерінен туындайтын ауру емес. Өткір және созылмалы алкогольді энцефалопатияның негізгі морфологиялық өзгерістеріне басты мидың тамыр жүйелерінің бұзылуына әкеледі.

3.1.16. Тырысу ұстамасының анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Тырысу ұстамасының синдромының негізінде инфекционды, токсикалық немесе су-электролиттік бүзылыстар жатыр. Сондай ақ патогенез факторы болып бас миының гипоксиясы мен ишемиясы табылады. Тырысу жүйке жүйесімен нақты үйлестірілген реакция болып табылады,оны туындататын белгілі бір нейрондар тобы олар туа не жүре пайда болған пароксизмальді белсенділік табалдырығының төмендеуімен дамиды.

Этиологиясы интоксикация, инфекциялар, жарақат травмы, ОЖЖ аурулары, зат алмасу бұзылыстары (гипокальцие-мия, гипокалиемия, ацидоз), эндокринопатология, гиповолемия (рвота, понос), перегревание. Жаға туылғандарда тырысу себебі болып асфиксия, гемолитикалық аурулар,ОЖЖ туа біткен ақаулары табылады. Тырысу нейротоксикоз, грипп, парагрипп, аденовирусты не басқа респираторлы-вирусты инфекциялар асқынуында байқалады

3.1.17Абстиненттік синдром анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз. Абстиненттік синдром – ауыр дене дімкәстануларымен (жалпы әлсіздік, қалтырау, ауыру, құсу, дамылсыз іш өту, сілекей ағу және тер шығу), психика және мінез-құлықтағы ауытқулармен (ұйқының бұзылуы, елес, лағу, құрысу жағдайларының пайда болуы) сипатталатын организм қызметінің жалпы бұзылуы.

Этиологиясы

Абстиненттік синдром есірткіге немесе уытты затқа дене тәуелділігі болғанда препараттарды қабылдауды бірден шұғыл тоқтатқан жағдайда пайда болады.

Оны жеңілдету немесе толық жою тек есірткіні, я болмаса қажетті уытты затты енгізу арқылы арнайы ем жүргізу жолымен жүзеге асырылуы

3.1.18.Алкоголизм 1 дәрежесі анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Алкоголизмнің бастапқы сатысының белгілері алкоголизмді тұрмыстық маскүнемдікпен ажыратады.Сондықтан алкоголизмді ерте анықтауда олардың маңызы зор.

Алкоголизмнің алғашқы сатысының ерте және маңызды белгілерінің бірі

-алкогольге біріншілік патологиялық әуестік, алкогольдік ішімдік туралы құлшыныспен айтып, көңіл күйі көтеріліп, ішуге сылтау іздеп, ішуді жалғастырады

-корғаныстық құсу рефлекісінің жоғалуы-спирттік ішімдікті артық мөлшерде қабылдағанда құсу болмайды.

- алкогольге толеранттылық 2-3 есе жоғарылайды, өседі алкогольді мөлшерлік бақылау қабілеті / колич контроль/төмендейді.

- ішімдіктің жеңіл түрінен кұштіге ауысу.

- алкогольді қолдану соңында амнезиялар.

Бұл саты 1-6 жылға созылады . 25-35 жас аралығында жанұяда жиі ұрыс керіс. Невроз

3.1.19. Алкоголизм 2 дәрежесі анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз. Алкоголизмнің 1 сатысындағы барлык симптомдары күшейеді,

-патологиялык әуестік кұшейеді, / спонтанные влечения/мәжбүрлі сипатта, ауру әуестікпен куреспейді . Ол бағынады :

--ішімдік ішкенмен эйфория қысқарып, көңіл күйі төмендейді. Дисфория. Депрессия болады

-Алкогольді абстинентті сиондромы — бұл синдром ұзак уакыттық массивтік алкогольдік интоксикациядан кейін дамиды және психикалық, неврологиялық, соматикалық бұзылыстар болады

-толеранттылық 5-6 есе жоғарылайды және сол күйінде биік болады . Алкогольді мөлшерлік бақылау қабілеті / колич контроль/ жоғалтады

-запои. псевдозапои /жалган/салынып ішулер немесе алкогольді үнемі шектен тыс қолдану, көбіне түстен кейін. әсіресе кешке коп колданады

-амнезия

-алкогольді деградация-түлға өзгерісі/ мінез-құлық дөрекіленеді . Эгоизм ұлгаяды. Ішімдік табу үшін жанұя қоғам қызмет жағдайларды елемейді

Бұл саты 10-12 жылға созылады .Ауру жұмыссыз, жанұясыз . Майлы дистрофия. Гастрит болады.

3.1.20. Алкоголизм 3 дәрежесі анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз. Соңғы /энцефалопатия/ сатысы. Бұл саты алкоголизмнің алдағы сатылары симптомдарының түр өзгертуімен және олардың ауырлай тусуімен, жаңа симптоматиканың пайда болуымен сипатталады.

-әуестік- бағынбайтын, спонтанды ,компульсивті. Артынан мүлде мөлшерін бақылауды жоғалтады

-Алкогольге толеранттылық төмендейді, мастану күйі өте аз дозадан дамиды.

- науқас күнде дробты дозалармен ішу ]бірнеше сағат сайын 150 мл-ге дейін] немесе науқастар бірнеше күн бойы ішетін, нағыз салынып/истинныезапои/ ішу тән. Салынып ішулер бірнеше аптаға дайін созылады.

– абстинентті синдром өзінің ұзақтығымен, айқын вегето-қантамырлық және соматикалық компоненттермен, неврологиялық бұзылыстармен ерекшеленеді. Науқаста брадикардияға, коллапсқа бейімділік байқалады.

– Күшті ішімдіктен әлсізге ауысады

– Тотальді алкогольді амнезия,Аз мөлшерде ішкенмен. Барлығын есте сақтай алмайды

-тұлғаның алкогольдік деградациясы көреністері басым байқалады. науқастар жұріс-тұрыстың моральды-этикалық нормаларын жоғалтады. Оларда қоршаған ортаға деген қызығушылық жоғалады, олардың бар зейіні «ішкілікке» жинақталады. мнестико-интеллектуалдық бұзылыстар үдейді және тереңдей түседі. Еңбекке қабілеттілік төмендейді, өзінің сыртқы көрінісін бақыламайды, ұқыпсыз киініп, лас болып жүреді.

- қызғаныш идеялары жиі пайда болады. агрессивті әрекеттер жасайды. әлеуметтік қауіп тудыруы мүмкін. Алкоголизмнің соңғы сатысына созылмалы алкогольді психоздар тән.

3.1.21. Физикалық тәуелділік анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Физикалық тәуелділік шамадан тыс ішетіндерде болады. Денесі алкогольге үйреніп қалғандықтан ішімдікті тоқтатқанда ыңғайсыздық туындайды. Бұл аурулар – әлсіздік, ұйқы, терлеу, дірілдеу, ұрыну, тәбет қашуы, асқынған жағдайларда елес туғызады.

3.1.22. Үлкен наркоманиялық синдром анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Үлкен наркоманиялық синдром әдетте ҰЕ-ді шектен тыс қолданудың бірінші жартыжылдығының соңына қарай түзіледі. Токсикоманияның қатерлі түрлері 1,5-2 жылда науқастарды мүгедектікке алып келетін айқын психоорганикалық синдромның дамуымен сипатталады. Басым көпшілік жағдайларда токсикомания ағымы ремиссиясыз. ҰЕ-ді 2-3 жыл бойы қолданбаған жағдайда токсикалық энцефалопатия көріністері әлсірейді, бірақ толық жоғалмайды. Толуолды және тұтатқыштарға арналған этилденген бензинді шектен тыс қолдану кезіндегі токсикомания ағымы қатерлірек, ол тетраэтилқорғасынмен улану клиникасының көрінісіне сәйкес.

3.1.23. Жедел опиодты улану анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Жеңіл опийінді уланудың 4 дәрежесін ажыратады:

I-жеңіл дәрежесі. ұйқыға кету сатысы: қатынасқа түспейді; есеңгіреу, ұйқышылдық, бірақ есі сақталған; Неврологиялық симптоматикасында миоз, птоз, жарыққа реакциясы төмендеген, нистагм, бұлшық ет гипотониясы, сіңір рефлекстері төмендеген, мишық атаксиясы, ауырсыну сезімінің төмендеуі.

II- орташа дәрежесі беткей кома сатысы: есі бұлыңғыр; Науқастың қалпы енжар, тері жабындылары бозарған. Жетекші симптомдары: Миоз, жарыққа реакциясы кұрт төмендеген немесе жоқ, шайнау бұлшық еттерінің тризмі, бұлшық ет гипертониясы қалтырау ұстамасымен бірге.

III – ауыр дәрежесі. Терең кома сатысы: Миоз Қарашықтың жарыққа реакциясы жоқ. Корнеалды жөтелу, жұтыну рефлекстері болмайды. Салдану. Брадипноэ – 4-6 рет минутына

IV – дәрежесі Өлім.

Опийіндік интоксикация тән: қарашық тарылған; тері жабындылары құрғақ, бозғылт; қан қысымы тұрақсыз; тахикардия; сіңір рефлекстерінің жоғарылауы; тыныстың тежелуі.

3.1.24. Жедел алкогольды улану анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Жедел алкогольды улану кезінде спиртті ішімдіктерді салынып ішетіндерде кездеседі. ОЖЖ қызметінің бұзылуы ішімдіктің мөлшеріне, ену жылдамдығына, сол уақытта қабылдаған тамақ құрамына, психикалық жағдайына және арақ шарапқа төзімділігіне байланысты болады. Бұрын басынан өткен ауыр бас ми жарақаты және аурулардан кейін аз мөлшердегі ішімдік мөлшерінен де тез уланады. Улану белгілері ішімдіктің 1,5 г/л концентрациясына тең. Есінің бірден күрт төмендеуі 3,5г\л концентрацияға тең. Ішімдіктің өлімге алып келетін дозасы 5 – 5,5 г/л. Ішімдіктің максимальды концентрациясының әсері 1 -1 ½ сағаттан кейін пайда болады. Егерде ішімдікті бірден көп қабылдайтын болса улану ерте басталуы мүмкін. Ішімдік асқазан сөлімен бейтарапталмайды, себебі ішекте абсорбциялануына байланысты наркотикалық әсерге ие болады. Ішімдіктің бауырда тотығып, бүйрек арқылы өзгеріссіз шығуынан қанға түсіп организмге сіңуі тез жүреді.

Клиникалық көрінісі бас ми қыртысы жұмысының тежелуімен, соңынан тыныс және гемодинамика бұзылысымен жүреді. Ішімдіктің токсикалық әсері микроциркуляцияның бұзылысынан және мидың өмірге қажетті бөліктерінің оттегіге мұқтаждығын арттыруымен байқалады.

Бірден улану ми ісінуіне алып келеді. Улану бастапқы сатысында көңіл күйдің өзгеруімен байқалады. Көңіл күйі жабырқаулы (депрессия, әлжуаз) немесе эйфория, есерсоқтық, сөзшеңдік байқалады. Уланудың күшеюіне байланысты атаксия, диплопия, дизартрия пайда болады. Сопор немесе кома дамыған жағдайда тері жамылғысының көгеруі мен қызаруы анықталады. Суық тер басу, қайталап құсу. Тыныс алу жиілігі төмендейді, беткейлік тыныс алу, дене температурасының және АҚҚ төмендейді, тахикардия пайда болады. Ұстамалы тырысулар, еріксіз зәрдің және нәжістің шығуын байқауға болады.

Неврологиялық статуста бұлшық ет тонустары және сіңір рефлекстері төмендеген. Аса қауіпті белгісі көз қарашығының кеңеюі және жарыққа реакциясының төмендеуі.

Жедел алкогольды улану кезінде ауыздан ішімдік иісінің шығуы тез арада комаға алып келетін себепті анықтауға мүмкіншілік береді. Барлық жағдайда қан құрамындағы ішімдік концентрациясын анықтау керек.

3.1.25. Жедел гашитен улану анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Бірінші фаза.

Міндетті емес. 2-5 минуттан кейін қорқыныш сезімі, күдіктену пайда болады. Сыртқы тітіркендіргіштерді қабылдау өршиді. 5-10 минутқа созылады. психикалық тәуелділіктің дамуымен сипатталады.Ол эйфория тудыратын заттарға обссесивті әуестіну және гашиштің болмауына мазасыздануымен көрінеді.Есірткіні және өзі тәулігіне 2-3 рет шегеді, яғни жүйелі түрде болатын гашишпен белсенді түрде өзінің есірткісін іздейді.Масаю формасының уысуының басталуы (қоқынышсыз, үрейсіз)қорғаныш реакциялардың жоғалуы (бет гиперемиясының азаюы, мидриаз, бұлшықет босаңсуы), толеранттылық дамуын өзгерген реактивтілік синдромы анықтайды.

3.1.26. Алкогольды депрессивті синдром анықтамасы мен көрінісіне сипаттама беріңіз.

Қөңіл-күй төмендейді, қайғы басады, науқас адам тітіркенгіш, кейде ызалы, күдікшіл келеді, себепсіз қорқыныштар мазалайды, өз-өзін кінәлау ойлары пайда болады. Ұйқысы мазасыз, әлсін-әлсін оянып, дұрыс тыныға алмайды. әлсіздік, денсалдық, тез қажығыштық, ес пен ынтаның бұзылуы, интеллектуалдық үрдістердің жойылуы және бастың ауыруы. Бұл көріністер қосылып жұмыс істеу қабілетінің әлсіреуіне әкеледі.Аурулар көпке дейін ұйықтай алмайды, қайта-қайта оянады, түстерді көп көреді, көрген түстері көбіне қорқынышты болады. Ұйықтап тұрған соң да сергектік сезілмейді. Тез ашулану, сіркесі су көтермеу, айналадағылармен конфликтілерге келу сияқты белгілер байқалады

3.1.27. Жеңіл дәрежелі масаңдықты анықтау. Жылу сезімімен, тері жабындысының гиперемиясымен, пульс жиілеуімен, тәбеттің күшеюімен бірге жүреді. Көңіл-күй көтеріліп, сергектік сезімі баурайды. Сөзшеңдік , дауыстап сөйлеу, қимылдары екпінді және сермемелі. Зейіні жылдам ауыспалы, ой жылдамдаған, ретсіз. Қозғалыс координациясы бұзылған. Мастанудан кейін ауыр психикалық және физикалық жағымсыз сезімдер болмайды. Мастану кезеңі есте сақталады. Көңіл-күйдің көтерілуі, өзіне деген сенімділіктің артуы, белсенділіктің артуы, көңілділік. Бұл симптомдар жағымды физикалық сезімдермен жүреді: денеде жылу сезу, релаксация, сонымен қатар вегетативті-тамрылық бет гиперемиясы, склера инъекциясы. Одан кейін біртіндеп шаршағыштық артады, ойлаудың баяулауы, ойдың шашыраңқылығы. Эйфориямен қатар агрессия да болуы мүмкін. Қандағы алкоголь мөлшері 50-150 ммоль/л

3.1.28. Орта дәрежелі масаңдықты анықтау. Қимыл — қозғалыстары сенімсіз, қарапайым кординациялық қимылдар жасауда құлайды. Сөздері дизартриялы, дауыстап сөйлейді, бір сөйлемді қайталау жйі бақыланады. Зейінін басқа жаққа аудару қиындайды. Өзі мен өзгелердің іс-әрекеттерін бағалау қабілеті төмедеген. Әуестік тежеусіздігінен, және оларды іске асыру жеңілдейді. Мастану терең ұйқымен ауысады. Алкоголь қабылдауды тоқтатқаннан кейін бірнеше сағаттан соң шөлдеу сезімі, ауыз құрғау, асқазан, бауыр, жүрек аймағындағы жағымсыз сезімдер, жалпы жайсыздық, әлсіздік пайда болады. Мастану кезеңінің жеке эпизодтары ғана есте сақталады. Анық эмоциялық, тәртіптік бұзылыстар тән. Қозғалыстық қозу артады, эйфория тітіркенгіштікке алмасады. Назар инертті, шашыраңқы. Сөйлеу біртекті, стереотипті, артикуляция бұзылысы байқалады. Координация бұзылысы. Алкогольдік полимпсест болуы мүмкін. Қандағы алкоголь мөлшері 150-250 ммоль/л.

3.1.29. Ауыр дәрежелі алкогольді масаңдықты анықтау.

Ауыр дәрежелі алкогольді масаңдық: – естің ауыр бұзылыстарымен тіпті сопор немесе комаға дейін болуы мүмкін. – Қозғалыс координациясының болмауы. – Еріктен тыс дефекация мен зәр бөлінуі жиілейді. – Мастану кезеңі толық амнезияланады.

Осындай жағдайдан кейін айқын атаксия,дизартрия, бірнеше күнге созылатын адинамия,вегетативті тербелістер сақталады.Идеаторлы процесс ауыр бұзылған:сөз түсініксіз,үзілген ассоциялар.Интоксикациядан шыққан соң толық амнезия, қандағы алкоголь мөлшері 300-500ммоль/л (600 ммоль/л болғанда өлімге әкелуі мүмкін.

3.1.30. Нарколог дәрігердің құқықтары мен міндетін жазыңыз.

1.Медицина ғылымының заманауи жетістіктерінің деңгейінде науқастарды уақытылы тексеру емдеу.

2.Өз қызметінде маскүнемдікке, нашақорлыққа, уытқорлыққа шалдыққан науқастарды емдеу, тексерудің кешенді және құрамдастырылған әдістерін пайдалану, оның ішінде қорғау тәртібі, емдік тамақтану, емдік дене шынықтыру, еңбекпен емдеу және т.б., сипаттағы әдістер.

3. Халық арасында белсенді профилактикалық жұмыс жүргізу.

4. Өз біліктілігін арттыру бойынша іс – шараларға белсенді қатысу.

5. Бөлімшедегі емдеу – диагностикалық құрылғыны, құралдары және басқа да техника мен жабдықтарды оңтайлы – дұрыс пайдалану.

6. Өзінің жұмыс тәжірибесіне маскүнемдікке, нашақорлыққа және уытқорлыққа шалдыққан науқастарды емдеудің, тексерудің жаңа әдістерін енгізу.

7. Уақытылы жаңа шыққан бұйрықтар мен құжаттамалармен танысу.

Құқықтары

1. Өзінің қызметіне қатысты мекеме басшылығы қабылдаған шешімдер жобаларымен танысуға;

2. Осы нұсқаулықта көзделген міндеттермен байланысты жұмысты жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізуге;

3. Өзінің лауазымдық құқықтарын және міндеттерін орындау процесінде байқалған кемшіліктер туралы өзінің құзыреті шегінде тікелей басшысына хабарлауға және оларды жою бойынша ұсыныстар енгізуге;

4. Құрылымдық бөлімшелерден және мамандардан өзінің лауазымдық міндеттерін орындау үшін қажетті мәліметтер мен құжаттарды сұратуға;

3.1.31. Наркологиялық сараптама жүргізу кабинетінің жабдықталуын жазыңыз.

Наркологиялық кабинеттің медициналық персоналы:
1) ПБЗ-ға тәуелді науқастарды анықтау мен диспансерлік қадағалауды;
2) ПБЗ-ға тәуелді анықталған контингентті есепке алуды (айғақтар бойынша);
3) ПБЗ-ға тәуелді науқастарға, ПБЗ-ны асыра пайдаланатын адамдарға профилактикалық, консультативтік, диагностикалық, емдік амбулаториялық көмек көрсетуді;
4) наркологиялық посттарға консультативтік-әдістемелік, психогигиеналық көмек көрсетуді;
5) ПБЗ-ға тәуелді науқастарды емдеуде сабақтастықты қамтамасыз етуді;
6) наркологиялық науқастарды медициналық-әлеуметтік оңалтуды;
7) қамқорлыққа алу туралы мәселелерді шешу үшін қорытынды жасауды;
8) наркологиялық кабинеттің қызметі туралы талдауды, есеп беруді жүзеге асырады.

12. Емдік іс-шаралардың жүргізілуін қамтамасыз ету үшін наркологиялық кабинетте:
1) үдемелі диспансерлік қадағалау картотекасы бар науқастарды қабылдауға арналған дәрігердің кабинеті;
2) топтық психотерапияға арналған кабинет;
3) дәрі-дәрмектік емдеуге, соның ішінде қан тамырына жасалатын инъекцияға және шағын хирургиялық араласуға (депонирлеу препараттарын енгізу) арналған емшара кабинеті болуға тиіс.

13. Наркологиялық кабинеттің медицина қызметкерінің жұмысы учаскелік принципі бойынша жүргізіледі.

3.1.32.Алкогольді пеллагра анықтамасы мен этиологиясына сипаттама беріңіз.

Пеллагра – ас қорыту жүйесі ағзалары мен жүйке жүйесінің зақымдану симптомдарымен , сонымен қатар В тобы дәрумендерінің және никотин қышқылының жетіспеушілігінен дамитын тері жамылғыларындағы айқын өзгерістермен жүретін адам организмінің жүйелік патологиясы болып табылады.

Этиологиясы:

- В тобының дәрумендерінің айқын жетіспеушілігінен

- никотин қышқылының жетіспеушілігінен - ұзақ уақыт алкоголь қолданғанда - ас қорыту ағзаларының зақымдануынан ( әсіресе жіңішке ішектегі патологияда, өйткені бұл бөлікте В тобы дәрумендері сіңіріледі)

3.1.33. Каннабиноидпен улану анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Каннабиноидпен улану деп- коноплев (қарасора)тұқымдасы өсімдіктерінен жасалынған (гашиш, анаша,план,марихуанна, чарс сияқты) психоактивті заттарды көп мөлшерде қабылдағанда пайда болатын улануды айтамыз.

Клиникалық көріністеріне: психомоторлы қозу, көз қарашықтарының кеңеюі, құлақтағы шу, анық көру галлюцинациялары. Жиі кездесетін симптомдарына синусты немесе пароксизмальді тахикардия және экстрасистолия көріністерімен жүретін жүрек ритмінің бұзылыстары.Пульстің жиілеуі әлсіздікпен, жүрек айну және құсу белгілерімен көрінеді.Содан кейін жалпы әлсіздік, селқостық және пульстің сиреуі мен дене температурасының төмендеуімен жүретін ұзаққа созылатын терең ұйқы.

3.1.34. Ұшқыш заттармен улану анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Ұшқыш заттармен улану дегеніміз- ингалянттарды (ацетон бензол,әртүрлі клей,және тағы басқаларды шамадан тыс қолданумен сипатталынады.Қазіргі кезде жасөпірімдердің арасында кең тараған ұшқыш еріткіштерді қолдану нәтижесіндегі токикоманиялар болып тұр.Ұшқыш еріткіштермен тыныс алу (тұрмыстық химиялық заттар ) иллюзорлы және галлюцинаторлы бұзылыстармен бірге жүретін эйфория жағдайына алып келеді.Улану тереңдеген сайын есеңгіреу жағдайы орын алады.Уланудан кейінгі кезең айқын астениямен және бас ауруымен жүреді.Ұшқыш еріткіштерді қолдану психопати тәрізді жүріс-тұрыспен органикалық синдромның жылдам түзілуіне, психикалық дамудың күрт артта қалуына алып келеді.

Клиникасы. Интоксикацияның бастапқы кезеңінде адеквантты емес қуану,естің бұлыңғырлануы,шатасуы,дезориентировка,делириозды жағдай симптомдары пайда болады.Кейбір ұшқыш заттар мультфилмдегі эпизодтарды сипаттайтын галлюцинацияларды пайда етеді.Осы ұшқыш заттармн улану тыныс алу жүйесінің орталығының қызметінің бұзылысына ,жүрек қызметінің жетіспеушілігіне алып келеді және соғы өлімге ікеліп соқтырады.

3.1.35.Полинаркомания анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Полинаркомания – екі немесе оданда көп наркотикалық заттарға бір сәтте немесе кезектестіріп қолданғаннан әр наркотикалық затқа тәуелділіктің қалыптасуы.

Клиникалық көрінісі:

Организмде болатын зақымданулар- бас миы мен ішкі ағзаларда жоғарғы интоксикация белгілері болады.

Тұлғалық өзгерістер- өз ұстанымдарынан айниды, ата-анасына, жұбайына, балаларына деген қызығушылығы жоғалады.

Нашақор адамдарға қарағанда полинаркоманиямен ауыратын адамдар кез-келген шешімі қиын мәселелерді –ұрлық, жезөкшелік, тонау ,тіпті адам өлтіру сияқты қылмыстарға жеңіл барады

Психологиялық бұзылыстар жиі кездеседі: қорқыныш сезімдері,жабырқаушылық, аңду сандырақтары, қорқынышты галлюцинациялар. Осының әсерінен полинаркоман психиатриялық емдеу орталықтарының тұрақты пациенті болып қалады.

Есте сақтау қабілетінің және интелекттің төмендеуі ақыл кемістігіне алып келеді

3.1.36. Наркологиядағы үргентті жағдайға сипттама беріңіз.

Психиатрия және наркологиядағы ургентті жағдайлар – науқастың өміріне, денсаулығына, сонымен қатар қоршаған ортаға қауіп төндіретін, жедел медициналық көмекті қажет ететін кенеттен дамитын жедел психопатологиялық жағдай.
Психикалық бұзылыстармен жүретін жедел жағдайларды пайда болу механизміне байланысты бірнеше топтарға бөлеміз:
Психикалық ауруларда кездесетін шұғыл жағдайлар(мысалы,меланхолиялық депрессияда болатын суицидті жағдайлар)
Наркоманияда,алкоголизмде, токсикаманияда кездесетін шұғыл жағдайлар(алкогольді делирия,героинмен улану)
Айқын психикалық бұзылыстармен жүретін шұғыл соматикалық жағдайлар(перитонит кезінде дамитын делирия)
Психотропты препараттармен жоспарлы түрде емдеу кезінде дамитын шұғыл жағдайлар(жедел дистония, серотонинді синдром)

Клиникаклық көрінісі:

- қимыл қозғалыстың қозуы

- үрей, өзін-өзі жоғалту.

-галлюцинациялық, сандырақтық, кататониялық симптомдармен тез алмасып отыратын көріністер.

- сананың бұлыңғырлануы: делирий, онейроид, сумеркалық жағдай, сандырақтар т.б.

Науқастар абыр-сабыр болып жүреді, ойдан шығарған аңдушылардан қашып жүреді, терезеден секіреді, жолдың қарсы бетіне өте салады, бөтен адамдарға шабуыл жасауыда мүмкін. Қозуды дереу басып және науқасты госпитализациялау керек.

3.1.37. Седативті дәрілерге тәуелділік анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Дәрілік заттарға тәуелділіктің 2 жолы бар:

1.Медициналық,дәрілерді дәрігердің нұсқауы бойынша терапевтикалық дозада ұзақ уақыт қабылдаса.Бұл кезде седативті-ұйықтататын дәрілерге тәуелділік баяу жүреді: 1-2 жыл ішінде.

2. Медициналық емес, седативті-ұйықтататын дәрілерді масаю мақсатында терапевтикалық дозадан бірнеше есе асырып қабылдағанда туындайды. Нашақорлықтың бірінші симптомдары дәріні қабылдап бастағаннан 1-2 ай ішінде көрінеді.

Этиологиясы:

- Отбасылық факторлар – ата-анасы наркотик қабылдаса, толық емес отбасы - Әлеметтік: мамандығы «тракторист-интелегент»,алған ақпараттылығы, тұратын мемлекеті (үшінші елдер).

- Жеке тұлғалық фактор: адамның мінез- құлығы, санасы,ойлау қабілеті өзгереді, алған білімі, ұлты, жасы, жынысы.

– Қоршаған орта факторы: жиі тұрғылықты орнын ауыстыру, тұрғылықты жеріне байланысты.

–Биологиялық факторлар: әртүрлі адамдар ағзасының индивидуалды ерекшеліктеріне байланысты. Тұқымқуалаушылық. ДНҚ құрылымының өзгерістері. – Психологиялық немесе психикалық факторлар: әртүрлі психикалық жағдайларда стресстік жағдайлардан құтылу үшін, депрессия әсерінен, көптеп наркотикалық заттарды қолдану (ұйықтататын, тыныштандыратын, психостимуляторларды және седативті заттарды қолдануда дамиды.

3.1.38.Наркоманияны емдеудегі реабилитацияның 1 кезеңіне анықтама және сипаттама беріңіз?

1 кезең: есірткілердің күшін жою.ағзадан әлі сіңбеген есірткіні түгел жою жұмыс атқарылып өткізіледі.

3.1.39.Наркоманияны емдеудегі реабилитацияның 2 кезеңіне анықтама және сипаттама беріңіз?

2 кезең: сынықты жеңу.біз ағзаны тазалаған соң,есірткінің тарту сезімі өте ауыр сезім соны жеңілдету үшін біз дәрі дәрмектерді береміз.

3.1.40. Наркоманияны емдеудегі реабилитацияның 3 кезеңіне анықтама және сипаттама беріңіз?

3 кезең: Нашақорлық денсаулықтың құртқан дене бөлшектерін қалпына келтіру жумыстарын аткарамыз.

3.1.41. Наркоманияның жастық ерекшеліктеріне сипаттама беріңіз?

Маскүнемдіктің басталып дамуындағы жас ерекшелік маңызы өте жоғары.Маскүнемдік неғұрлым ерте басталса,оның өту барысы соғырлым ауыр болады.Сатылардың ауысуы,ауырлауы жылдамдап,маскүнемдік көріністері айқынырақ болады.Адамның жас кезінде қалыптасқан тұлғаның дамуына кері әсерін тигізеді,энцефалопатиялық синдромының үдеуіне әкеледі,психоздар ерте дамиды.

Жасөспірімдік және бозбалалық кезеңде 13-18жас қалыптасқан маскүнемдік ерте маскүнемдікдеп аталады.Бұл жаста маскүнемдіктің клиникалық белгілері ересектерге қарағанда айқын,ауыр ауру өтеді.

Баланың немесе жасөспірімнің ағзасында алкоголь алдымен қан,бауыр,миға барады.ОЖЖтолық жетілмеуіне байланысты этонолдың әсеріне тозімсіз.Нәтижесінде нейрондардың дифференцирленуі мен жетілуі бұзылады,одан жасөспірімнің тұлғалық қасиеттері,логикалықабстректілі ойлау,интелект,ес эмоцияны реттеу зардап шегеді.Алкогольдің әсеріне жасөспірім ағзасындағы барлық жүйелер зардап шегеді.статистикаға сәйкес ,балалар улануының 5-7%алкогольдік интаксикация үлесіне тиеді.Балалармен жасөспірімдерде масаю тез дамиды және есеңгіреу тіпті комаға дейін әкелуі мүмкін.АҚҚ,дене температурасы жоғарылайды,қандағы глюкоза,лейкоциттер саны төмендейді.Алкоголь қабылдағаннанкейінгі қысқа уақытты қозу тез терең интоксикациялық ұйқыға алмасады,жиі тырысулар,тіпті өлімге дейін әкелуі мүмкін.кейде психикалық бұзылыстар сандырақ,галлюцинациялармен тіркеледі.

3.1.42. Кокаинмен улану анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама берініз?

Кокаин – коки өсімдігінен шығарылған, негізінен ақ ұнтақ тәріздес есірткі. Кокаин ұнтағын ұсақтап мұрын арқылы тартады немесе тамырға енгізу үшін езеді.

Алғашқы дозадан алған жақсы әсерлерді сезіну үшін кокаинді жиі және көптеп қолдану керек болады. Есірткіні алғашқыда эйфорияны сезіну үшін енгізсе, кейін тек өзін жақсы сезініп, күйзелу немесе шаршаған жағдайын кетіру үшін қолданады. Қолданудың ақыры – сандырақтауға, дем алуының бұзылуына, есінен тануына, ақырында өлімге әкеліп соғады.

3.1.43. Алкогольды сандыраққа анықтама беріңіз?

Ойлаудың бұзылуы,мағанасыздық,шынайылыққа және ойша пайымдауға сәйкес келмейтін,сонымке бірге субекьтіге қате пікір екенін түсіндіруге мүмкін болмайтынын білдіретін түсінік. Яғни алкогольды сандырақ көптеген психикалық аурулардыңбелгісі,яғни оның мазмұны әртүрлі болуы мүмкін:қуғынға ұшырау,улану,қызғаныштық т.с.с.

3.1.44. Патологиялық мастыққа сипаттама беріңіз?

Алкогольді ішімдікті ішу тудырған және өз әрекеттеріне есеп беру,оның зардаптарын көзге елестету қабілетінің төмендеуі арқылы көрінетін психикалық жағдай.мастық-бірқатар қылмыстарды ,бәрінен бұрын жеке адамға қарсы:дене жарақаттарын салу,өлтіру,ұрып-соғу,сондай-ақ бұзақылық жасау және т.б.

3.1.45. Нейролептикалық синдром анықтама және жедел көмек.

Нейролептикалық синдром – дофаминергиялық рецепторларға әсер ететін нейролептиктер мен басқа да дәрмектерді қабылдағаннан пайда болатын неврологиялық бұзылыс. Ол қимыл-қозғалыстың бұзылыстарымен көрінеді: паркинсонизм, тиктер(қысқа уақытқа созылатын еріксіз қозғалыс) гиперкинездер,аяқ-қолдағы және кеудедегі дірілдеулер.

Нейролептикалық синдромға алғашқы көмек

Нейролептиктерден бес тару және интенсивті терапия бөліміне госпитализациялау

Қызуды түсіретін препараттарды енгізу

Сусыздану және су-электролиттік алмасуы бұзылыстарымен күресу

Вена ішіне амантадинді енгізу, жағдайы тұрақталғанда– пероральді беру.

Бензодиазепинді вена ішіне енгізу.

Қан микроциркуляциясын жақсарту

Тыныс алу бұзылыстарында – өкпенің жасанды вентиляциясын жүргізу.

Асқазанға мұрын арқылы зонд енгізу – тамақтандыру және гидратация үшін.

Қан ағымын жақсарту үшін гепарин беру

Екіншілік инфекциядан алдын алу үшін профилактикалық шаралар жүргізу.

3.2.1. Маскүнемдіктен кейінгі психоз клиникалық көрінісі және алғашқы көмек?

Маскүнемдіктің 2-ші және 3-ші стадиясында пайда болатын,экзогенді ,эндоформды және психооргоникалық сипаттағы жедел,созылыңқы және созылмалы психотикалық бұзылыстар. Маскүнемдіктен кейінгі психоздың жедел клиникалық көрінісі:

Делирий.Галлюциноз.Параноид.Энцефалопатия.Гайе-Вернике ауруы.Дипсомания.

Маскүнемдіктен кейінгі психоздың созылмалы клиникалық көрінісі: Параноид.Галлюциноз.Қызғану сандырағы.Корсоков ауруы.Жалған салдану.Депрессия.Эпилепсия.

3.2.2.Алкоголизмнің бастапқы сатысы анықтамасы және клиникасы

Алкоголизмнің бастапқы сатысы дегеніміз ұзақтығы 1-6 жылға созылатын алкогольді қабылдаудың интенсивтілігіне байланысты сатысы

Алкоголизмнің бастапқы сатысы:

- Бастапқы симптомы- қорғаныс рефлексінің жойылуы:спирттік ішімдіктерді шамадан тыс қабылдағанда жүрек айну, құсу сияқты белгілердің болмауы.

-Алкогольге төзімділік өзгереді: күшейе түседі, қабылдаған алкоголь мөлшері көбейе береді

-Палимпсест- есте сақтау қабілетінің бұзылу симптомы байқалуы мүмкін, ауру адам алкогольдік масаю кезіндегі біраз оқиғаларды, ұсақ-түйектерді есіне түсіре алмауы мүмкін.

-Аурулардың кейбіреуінде алкогольдік масаю кезінде мінезі өзгереді: олар ызақор, жабысқақ, тез ренжігіш, жоқтан өзгеге күдікшіл болады

3.2.3.Алкоголизмнің ортаңғы сатысы анықтамасы және клиникасы көрінісі?

Алкогольге деген потологиялық құмарлықпен анықталады.Құмарлық көбіне жеңілдейді,күштеу белгісібайқалады.ауру ішуге деген құмарлығымен күреспейді,сезіміне бағынады.

Психикалық,неврологиялық және соматикалық,бұзылыстармен анықталады.Синдром көбіне алкогольдің жаңа дозасын қабылдағанда бәсеңдейді немесе жойылады.

Психикалық бұзылыстар.Көңіл-күй төмендейді,қайғы басады,науқас адам тітіркенгіш,кейде ызалы,күдікшіл келеді,себепсіз қорқыныштар мазалайды,өз-өзін кінәлау ойлары пайда болады. Ұйқысы мазасыз,әлсін-әлсін оянып,дұрыс тыныға алмайды.

Вазовегетативті бұзылыстар.Тахикардия,гипертензия,ауыз қуысының құрғауы,бас айналу,тәбетінің жоғалуы айқын әлсіздік.

Неврологиялық бұзылыстар.Олардың жиікездесетін аяқ-қолдың,бастың,тілдің треморы,әсіресе саусақтардың треморы айқын көрінеді.Робергпозасында дұрыс тұра алмайды.Бетінің және қаңқаның бұлшық еттерінің жекелеген фибриллярлы тартылуы мүмкін.Екі жақтада сіңір рефлекстерінің бірдей жоғарылауы байқалады.Беттің алақанның гипергдрозы ,терінің сұрлануы,беттің әсіресе танаудың қызаруы,склера тамырларының кеңеюі білінеді.

Ортаңғы сатыда алкогольге төзімділік жоғарылайды және өзінің шенгіне жетіп,жылдар бойы озгермей тұрады.

Алкоголмзмнің бұл сатысында жедел алкогольдік психоздар жиі кездеседі.

Алкоголизмнің ортаңғы сатысы орта есеппен 3-5жылға дейін созылады

Арақтыңтәуліктік дозасы 1,5-2литрге жетеді.

3.2.4.Алкоголизмнің соңғы сатысы анықтамасыжәне клиникасы.

Энцефалопатиялық Тұрақты сомото-неврологиялық бұзылыстар.Толеранттылықтыңтөмендеу(кейде толығымен жоғалуы интолеранттылық)Шынайы салынып ішу.Абстинентті синдром алкоголь қабылдағаннан соң 1-2сағатта дамиды.

Суррогаттарды қабылдау(интенсивті,терең масаюға әкеледі)

Алкогольдік делирий

Алкогольге деген төзімділік төмендейді,сырқаттың бастапқы және ортаңғы сатыларымен салыстырғанда соңғы сатыда науқас адам алкогольды ең аз мөлшеріне де масайып қалады.Бұл кезде науқас адам бір ішкенде орта есеппен 15,-200мл арақ ішіп,соныңсалдарынан айқын және ұзақ масаю жағдайына түседі.Спиртті ішімдіктің мөлшері бұдан көбейген жағдайда науқас адам есеңгіреу мен сопор жағдайына түседі.Алкоголизмнің энцофолопатия сатысы алкогольды үнемі,күнделікті,бөліп-бөліп қабылдауымен ерекшеленеді.Алкогольге салыну ұзақтығы артқан сайын науқас адамдардыңалкогольге төзімділігі төмендей түседі.Алғашқы күндері 1литр арақтан масаятын науқастар біраз күннен кейін 100-150мл арақтың өзіне масаяды.

3.2.5.Палимпсест анықтамасы және көрінісі.

Палимпсест дегеніміз лакунарлы алкогольді амнезия,есте сақтау қабілетінің спецификалық бұзылысы болып табылады.Ол көбінесе алкоголизмнің бастапқы сатысында жиі кездеседі.

Клиникалық көрінісі: алкогольді интоксикация әсерінен есте сақтау қабілетінің бұзылу симптомы байқалады, ауру адам алкогольдік масаю кезіндегі біраз оқиғаларды, ұсақ-түйектерді есіне түсіре алмайды.

3.2.6. Қорғаныстық құсу рефлексі симптомы түсінігі және кездесуі.

Құсу— асқазан ішіндегі заттардың ауыз арқылы еріксіз кері шығарылуын туғызатын күрделі рефлекторлық қозғалыс. Терең дем алғанда көк ет босаңсып, көмекей қақпақшасы төмен түсіп, жұмсақ таңдайдың көтерілуінен құсық тыныс жолдарына түспейді. Мидың құсу орталығында орналасқан хеморецептив аймағының тітіркенуінен құрсақ, кеуде бұлшық еттері жиырылады да асқазан қысқарып, оның өңешпен жалғасқан бөлігі кеңінен ашылып, құсықтың сыртқа шығуын қамтамасыз етеді.

3.2.7.Корсаков синдромы анықтамасы және клиникасы.

Корсаков синдромы дегеніміз - В1 витаминінің жетіспеуінен дамитын амнестетикалық синдромның әртүрлілігі, ол тамақтанудың бұзылуымен, жиі алкоголь қолданғаннан және бас ми жарақаттарынан дамитын синдром.

Корсаков синдромы клиникасында науқаста кеңістікті бағдарлау мен уақытты бағдарлаудың бұзылысы және есте сақтау қабілетінің нашарлауымен өмірінде болмаған естеліктердің болуымен көрінеді.

3.2.8. Патологиялық әуестік анықтамасы және көрінісі.

патологиялық әуестік синдромының психопатологиялық құрылымына байланысты оның динамикасының үш типін ажыратады.

1. Толқын тәрізді тип	Әуестіктің әртүрлі интенсивтілік дәрежесінде көрініс берді және оның обсессивті вариантында бақыланды. Обсессивті бұзылыстар пайда болғаннан кейін оның интенсивтілігінің азды-көпті тербелістері кезінде айтарлықтай тұрақтылықпен ерекшеленді. Әуестік интенсивтілігінің өзгеруі алғашында тікелей наркотикке байланысты сыртқы факторларға тәуелді болды. Бірақ аурудың даму дәрежесі бойынша себеп болған фактордың индифферентті жағдайларға экстраполирленуі бақыланды. Осы кезде оның алғашындағы мазмұнымен өте аластаған әуестіктің аутохтонды өткірленгені жөнінде пікір тудыратын контекстуальді байланысы болды.
2. Циклды тип	Наркотикалық заттарды қабылдауды толық тоқтатудың азды-көпті ұзақтықтағы кезеңінен кейін кезеңмен пайда болды, және дамудың заңды кезеңділігімен сипатталды (жаршылар кезеңі, клиникалық күрделенген синдром және кері динамика). Динамиканың берілген типі әуестіктің компульсивті вариантына тән болды. Кезеңділіктің және әуестіктің аффективті компонентінің пайда болуы наркоманияның даму дәрежесіне қарай бас миының гипоталамикалық аумағының патологиялық үрдісіне кеңірек қатысу жағына патогенетикалық жылжу байқалғанын көрсетті. Нақты осыған байланысты компульсивті әуестіктің пайда болуы көбірек биологияішілік үрдістерге байланысты болды (аффективті тербелістер, вегетативті-қантамырлық реттелудің өзгерістері және т.б.), жиі сырттан қарағанда аутохтонды болып көрінді және обсесссивті вариантпен салыстырғанда сыртқы әсерлердің ықпалына аз деңгейде түсті. Экзогенді факторлар, егер компульсивті әуестік динамикасына қандай да бір айтарлықтай әсерін тигізген болса да, тек жалпыбиологиялық тепе-теңдік бұзылысы арқылы деп айтуға болады.
3. Пароксизмальді тип	Патологиялық әуестік дамуының ұстама тәрізділігімен ұстаманың кенет басталып, аяқталуымен, қысқа уақыттылығымен ерекшеленді. Пароксизмдер клише типі бойынша пайда болды, уақыты айқын, аффекттің кернелуімен қатар, айқын вегетативті стигмалар мен өзгерген сана көріністерімен эпилептиформды пароксизмдерге өте ұқсас көрініс береді. Патологиялық әуестік синдромы динамикасының берілген типі оның импульсивті вариантына тән болды.

3.2.9. Тұлға өзгерісі алкогольдік деградация анықтамасы және этиологиясы.

Тұлғаның алкогольдік деградациясы дегеніміз- ол адамның ақылы мен ой өрісінің кері кетуі,сонымен қатар алкоголь емге қиын көнетін симптомдарға әкелуі мүмкін.Спирттік ішімдіктерді үнемі қабылдау тек қана оған деген тәуелділікті ғана тудырмай ,сонымен қатар адамның ішкі ағзаларының қызметін бұзады. Алкогольдік деградация басталған адамдардың эмоциясы үнемі өзгеріп отырады, неғұрлым алкогольді көп ішсе соғұрлым ашуланшақ, айналасындағыларды сөгеді. Қызығушылықтары кемиді, әңгімесін араққа әкеп тірей береді.

Этиологиясы

Суды өте аз қолданатын адамдарда Үздіксіз арақ ішетін адамдарда дамиды

Гипертермиялық жағдайларда (дене қызуын қосқанда) Полиурия

3.2.10.Алкоголизмге қатысты біріншілік прфилактика анықтамасы және жүргізілетін іс-шаралар?

Алкогозизмге қатысты қолдануға болатын проилактика –маскунемдіктің және алкогализм дамуының алдыналу;

Алкоголизм профилактикасының анағұрлым эфективті шарасы өсіп кележатқан ұрпақты алкогольге қарсы тәрбиелеу болып табылады .Алкогольдің аз дозасының өзінде ағзаға әсерімен,алкоголизмнің дерт ретінде түзілу қаупі жөнінде тұрғындарды таныстыру мақсатында Сатитарлық-ағарту жұмыстарына ерекше мән беру керек. Оқушылармен жасөспірімдермен профилактикалық жұмыс жүргізу өте маңызды және алкогольдің тұлға денсаулығына,және қоғам үшін зияны жөнінде білім игерулеріне бағытталған.

Санитарлық-ағарту жұмыстары шеңберінде алкоголизмді ерте анықтау мақсатында тұрғындар арасында маскүнемдік пеналкоголизмнің алғашқы белгілері жөнінде білімді тарату қажет.Алкоголизмді анықтау әдістері осы мақсатқа бағынулары керек:Өндірістік мекемелердегі медициналық бақылау,үйлермен жатақханалардғы қоғамдық бақылау,және ең аяғында мастану жағдайынан айықтыру орындарына түскендерді қатаң есепке алу және медициналық куәаландыру.

3.2.11. Алкоголизмге қатысты екіншілік профилактика анықтамасы және жүргізілетін іс –шаралар.

ДДҰ ұсынысы бойынша профилактиканың 3 сатысы ажыратылады. Алкоголизмге қатысты қолдануға болатын біріншілік профилактика - маскүнемдіктің және алкоголизм дамуының алдын алу; екіншілік профилактика - рецедивке қарсы терапия курсымен жалғастырылатын кешенді ем; үшіншілік - науқастардың әлеуметтік реабилитациясы мен реадаптациясы. Екінші реттік профилактика кешенінде алкогольге қарсы сүйемелдеуші терапиямен қатар наркологиялық диспансерлердің, қоғамның және өндіріс жетекшіліктерінің бірлескен жұмысымен іске асырылатын әлеуметтік- ағарту шараларына үлкен көңіл бөлген дұрыс.

Алкоголизм рецедивтерінің алдын-алу шараларынан тұратын индивидуальды профилактиканың аса үлкен маңызы бар. Бұл кезде психотерпиялық жұмыс тек науқаспен ғана емес, оның отбасы мүшелерімен, басқа да жақын адамдарымен де жүргізілуі керек. Алкоголизм рецидиві профилактикасында индивидуальды режимді сақтау (ұйқы, тағам қабылдау), бос және жұмыс уақытының науқас ойын алкогольден алаңдататын іс-әрекетпен толықтырылуы аса маңызды.

Алкоголизм рецидивтері профилактикасының маңызды сәті салауаттылық клубтарын ұйымдастыру және олардың қызметі болып табылады, оның мүшелерін бұрынғы науқастар құрайды. Бұл клубтар наркологиялық диспансерлер жанынан ұйымдастырылады және оның жұмысы медициналық қызыметкерлер бақылауымен және қоғам мүшелерінің қатысуымен жүргізіледі. Бұл ұйымдардың басты мақсаты науқастың тұлғалық ерекшеліктерін ескере отырып психотерапиялық бағдарлама жасау, науқастың қоршаған ортаға қарым-қатынасын қайта құру, бос уақытын дұрыс пайдалануына жағдай жасау.

Алкоголизм профилактикасын оптимальды ұйымдастыруға негізгі шарт бүкіл емдеу –профилактикалық жүйенің, әсіресе қызметінің негізінде тұрғындарды жалпы диспансеризациялау жатқан емханалық звеноның жұмыс істеуі болып табылады.

Емханалар жанынан ұйымдастырылған психотерапиялық кабинеттер маскүнемдік пен алкоголизмның алғашқы белгілерін табуға мүмкіндік береді.

3.2.12.Алкоголизмге қатысты үшіншілік профилактика анықтамасы және жүргізілетін іс –шаралар.

Алкоголизм профилактикасының анағұрлым эффективті шарасы өсіп келе жатқан ұрпақты алкогольге қарсы тәрбиелеу болып табылады. Алкогольдің (аз дозасының өзінде) ағзаға әсерімен, алкоголизмнің дерт ретінде түзілу қаупі жөнінде тұрғындарды таныстыру мақсатында санитарлық-ағарту жұмыстарына ерекше мән берілуі керек.

Оқушылармен, жасөспірімдермен профилактикалық жұмыс жүргізу өте маңызды және алкогольдің тұлға денсаулығына, және қоғам үшін де зияны жөнінде білім игерулеріне бағытталған.

Санитарлық-ағарту жұмыстары шеңберінде алкоголизмді ерте анықтау мақсатында тұрғындар арасында маскүнемдік пен алкоголизмнің алғашқы белгілері жөнінде білімді тарату қажет. Алкоголизмді анықтау әдістері осы мақсатқа бағынулары керек: өндірістік мекемелердегі медициналық бақылау (тәртіп бұзушыларды тұрақты медициналық бақылау және кезектен тыс тексеру), үйлер мен жатақханалардағы қоғамдық бақылау, және ең аяғында мастану жағдайынан айықтыру орындарына түскендерді қатаң есепке алу және медициналық куәаландыру.

Екінші реттік профилактика кешенінде алкогольге қарсы сүйемелдеуші терапиямен қатар наркологиялық диспансерлердің, қоғамның және өндіріс жетекшіліктерінің бірлескен жұмысымен іске асырылатын әлеуметтік- ағарту шараларына үлкен көңіл бөлген дұрыс.

3.2.13.Металкогольді психоз анықтамасы және клиникалық көрінісі.

Металкогольдік психоз. Маскүнемдік психозды « металкоголді психоз » деген дәлірек болады. Себебі, психоздар ішімдікпен массивті интоксикация кезеңінде емес, ішімдік қабылдауды тоқтатқан кезде, яғни алкоголдің қандағы коцентрациясы тез төмендеген кезде дамиды.+ Маскүнемдік психозы 2 ге бөлінеді. Жедел түрі:

Делирий(ақ қызба) Галлюциноз

Параноид

Энцефалопатия

Гайе — Вернике ауру

Дипсомания

Созылмалы:

Параноид

Галлюциноз

Қызғану сандырағы

Корсаков ауруы(Полиневрит)

Жалған салдану

Депрессия

3.2.14. Алкогольды паранойд анықтамасы және түріне, ағымына байланысты жіктелуі.

Алкогольді параноид - клиникалық көрінісінде нақты мазмұны бар, қарапайым сандырақпен өтетін галлюцинаторлы-параноидты синдром басты көрініс беретін және анық сана фонында айқындылық дәрежесі төмен вербальды галлюцинациялармен жүретін алкогольды психоз.

Бұдан 100 жыл бұрын Г.Ленц қазіргі уақытта алкогольді параноид деп аталатын алкогольді психозды алғаш суреттеген. Кейінірек И.В. Стрельчук (1949ж) алкогольді параноидты алкогольді психоздың жеке формасы түрінде бөліп, суреттеген.

3.2.15.Конфабуляция анықтамасы және клиникалық көрінісі.

(латынша con + fabula -әңгімелеу, ертегі) Науқас адам есінен жоғалған уақыт аралығын шын мәнінде болмаған, өзі шығаран оқиғалармен толтырады. Естің галлюцинациясы деп те аталады.

3.2.16. Алькогольді псевдосалдану анықтамасы және клиникалық көрінісі.

Алкогольді жалғансалдану.Бұл созылмалы алкогольді энцефалопатияның салыстырмалы түрде сирек кездесетін ауыр формасы. Оның клиникалық көрінісі үдемелі салдануға ұқсас болып келеді. Бұл аурудың даму негізінде де В тобы витаминдарінің жетіспеушілігі жатыр. Мұндай аурулардың психикалық жағдайында зейін концентрациясының бұзылуы, қажу, айқын фиксациялық гипомнезия, конфабуляция көрініс береді. Сонымен қатар, фрагментті ұлылық сандырақтық идеялары бақылануы мүмкін.

Неврологиялық бұзылыстар әрқашан бақыланады: дизартрия, патологиялық рефлекстер, аяқ-қол салдануы. Бұл бұзылыстар өте тұрақты, сондықтан емделуі қиынға түседі.

3.2.17. Гайе–Вернике анықтамасы және клиникалық көрінісі.

Гайе-Вернике энцефалопатиясы. Бұл созылмалы алкогольді энцефалопатияның аса сирек кездесетін формасы. Бұл аурудың жедел формасы алкогольді делирийдің ауыр формасына ұқсас. Емі ауыр алкогольді делирий кезіндегімен бірдей.

Гайе-Вернике энцефалопатиясының жеделдеу және созылмалы түрінде шатасумен сана өзгерісі, сөз-қимылдық қозу, абортивті делириоздық құбылыстар, эпилептиформды ұстамалар, корсаков типі бойынша ес өзгерісі және неврологиялық бұзылыстар: атаксия, экстрапирамидалық симпотоматика, көз қозғалтқыш фукция бұзылысы бақыланады.

3.2.18. «Наркотикалық зат» ұғымын талдаудың анықтамасы. Наркотикалық зат: психикалық жағдайды өзгеріске әкелетің , ОЖЖ нің қызметіне әсер ететің , жасанды және табиғи кез келген зат.Бір рет қолданғаннан кейін эйфория немесе басқа психотропты эффективті және жүйелі түрде қолданғанда психикалық және физикалық тәуелділікті шақыратың химиялық зат.

3.2.19. «Наркомания» диагнозын қою үшін аурудың клиникалық белгілері болу керек-

- Бет , кеуде білезік гиперемиясы

- Тремор , қозғалыс тепе тендік бұзылысы

- АГ, тахикардия

- Ұйқысыздық

- Мазасыздық

- Госпитализациядан кейін 1-3 күнде өткір психоз

- Госпитализациядан кейін 1-3 күнде эпилептикалық талмалар

- Ішімдікке жоғары толеранттық

- Полинейропатия

- Атаксия

- Энцефалопатия

- Панкреатит

- Гигантты паротит

3.2.20. Психикалық тәуелділік анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Психикалық тәуілділік - препараттарды енгізуді тоқтатқанда тек эмоционалдық жайсыздық туындайды.

Клиникалық көрінісі: ашулану, қылмыс жасау, ұрлау.

3.2.21. Наркомания түзілуіндегі шартты түрдегі сатылар анықтамасы.

1-Бастапқы кезен (адаптация кезені) бұл кезенде ұйқы бұзылуы,тез шаршағыштық,тітіркенгіштік,гиперестезия түрінде сезімталдықтың бұзылуы

Бірінші кезенде екі синдром анықталады;

Ағза реактивтілігінің өзгерген синдромы

Психикалық тәуелділік синдромы

2-Физикалық тәуелділік кезені; бұл кезен наркотикалық затқа толеранттылық жоғарлаудан болады.

Физикалық тәуелділік синдромы

3.2.22. Алкоголизм науқастарын емдеу схемасын сипаттап беріңіз.

І. Психотерапиялық әдістер және микросоциальды ортаны өзгертуге бағытталған әдістер.

ІІ. Медикаментозды терапия:

1. Дезинтоксикациялық терапия.

2. Седативті терапия.

3. Ішкі ағзалардың қызыметін қалыпқа келтіретін терапия.

4. Сенсибилизациялаушы терапия.

5. Шарттырефлекторлы терапия.

Алкоголизммен науқас емі науқастың өз дертін саналы түсінуіне, оның бұрынғы қоршаған ортасына қарым-қатынасын қайта құруға, ал кейде алкоголь қолдануды толықтай болдырмайтын тұлға өмірінің бүкіл мәнін өзгертуге бағытталуы керек. Бұл психотерапияның әртүрлі әдістерімен және микросоциальды ортаны өзгертумен іске асырылады.

Дәрілік терапия алкогольге әуестікті демеп тұратын патогенетикалық механизмдерді қайта құруға бағытталған. Оған кальций тұздарын, әсіресе кальций хлоридін, глицерофосфатты, магний сульфатын қолдану арқылы қол жеткізуге болады. Бұлар тек тұз алмасуын қалпына келтіріп қана қоймай, сонымен қатар эмоциональды кернелісті басып, седативті эффект көрсетеді. Инсулинің аз мөлшерін тағайындау алкогольдың толық жанбау өнімдерінің тотығуын жылдамдатуға ықпал етеді. Глутамин қышқылының препараттарының қолдану ГАМҚ метоболизмін белсендендіреді және аминқышқылдардың бұзылған алмасуын қалпына келтіреді.

Сонымен бірге психикалық үрдістерді реттеу қажет, ол үшін психотерапиямен қатар жеңіл транвилизаторларды тағайындау керек: кернеліс күйін, жабырқауды, үрейді жоятын седуксен, тазепам, грандаксин.

Ішкі мүшелердің бұзылған қызметін қалыпқа келтіруге және ағзадағы витаминдік құрамды, әсіресе В тобының витаминдерін қалпына келтіруге ықпал ететін ем тағайындалады.

Нақ алкогольге қарсы дәрілік терапия, оған жиіркеніш сезімін тудыруға, ағзаның оған сеңсибилизациялануына бағытталған. Алкогольге жиіркеніш сезімін шартты рефлекс туындату тәсілімен шақырады. Жиі апоморфинотерапия әдісімен алкогольге деген жүрек айну - құсу реакциясын туғызады. Науқастың тері астына құсу шақырғанға дейін 0,2 ден 1,5 мл-ге дейін 1 %-дық апоморфин ерітіндісін енгізеді (мөлшерін күн сайын 0,1 мл-ге көбейтіп отырады). Құсуға жақындағанда науқасқа 50 мл алкогольді ішімдік береді. Ем алкогольге шарттырефлекторлы құсу реакциясы берік қалыптасқанға дейін созылады.

3.2.23. Алкогольге ағзаның сенсибилизациялануын шақыратын дәрілік препараттарды атаңыз және сипаттаңыз.

Алкогольге ағзаның сенсибилизациялануына антабус (антэтил, тетурам және т.б.), кальций карбамиді цитраты, метронидазол, фуразолидон және басқа препараттарды қолдану арқылы қол жеткізіледі. Тетурам - алкогольге сенсибилизациялайтын аса кең тараған препарат. Оның әсері тетурамның (антабус) адам ағзасында алкоголь метаболизмінің қалыпты (тотығуын) үрдісін ацетальдегид сатысында үзуіне негізделген. Организмде жиналған ацетальдегидтің токсикалық әсері тетурамалкогольдік реакция пайда болуына алып келеді: тері жабындысының қызаруы, тыныс пен жүрек соғысының жиілеуі, артериалдық қан қысымының төмендеуі, үрей және қорқыныш сезімдерінің пайда болуы және т.б.

Антабуспен емдеуге төмендегідей қарсы көрсеткіштер бар: полиневриттер, ІІ-ІІІ сатыдағы гипертониялық ауру, ауыр қантамыр аурулары, бауыр циррозы, жаңа пайда болған және тіндердің ыдырауы сатысындағы туберкулез, процессуальды психикалық аурулар.

Эфект ұзаққа созылуы үшін антабуспен курсты ем жүргізіледі, ем күніне 0,25-0,5 г дозадан басталып, емнің 3-5 күндерінде антабусты-алкогольдік сынамалар (30-50мл арақ беріледі) жасалады. Емнің бір курсы 3-5 ретке дейін сынамадан тұрады. Кейін науқасты күніне 0,5-0,25 г антабус мөлгерімен сүйемелдеуші терапияға ауыстырады.

Алкогольге қарсы емнен кейінгі ремиссия ұзақтығы туралы авторлардың арасында ортақ пікір жоқ. Ол әртүрлі факторларға тәуелді. Дұрыс ұйымдастырылған ем және медико-әлеуметтік бақылау алкоголизм кезіндегі терапиялық ремиссиялардың мерзімін едәуір ұзартады.

3.2.24. Психикалық бұзылыстар тудыратын дәрілік заттар анықтама беріңіз және сипаттаңыз.Егер дәрілердіңқабылдаурежимібұзылдау, бірнешедәріқабылдаусәйкессіздігіболса, дәрілердіңкерідамуы (синдромотмены) болсамидыңқосымшаорганикалықзақымдануларыментоксика-аллергиялықреакцияларпайдаболады. Қатерлі нейролептикалықсиндромбұл.ет тонусы кенеттен жогарлайды,темп жоғ,Аджоғнемесетөм, тахикардия,тершеңдік,санабұзылуыменкөрінеді. ҚНСгаллоперидол,тиопроперазинсияқтынейролептиктердідұрысқолданбағандап.б.Қатерлі гипертермияклозапином қабылдағандагипертермиялықұстамалардамиды.Метболикалықацидоз,гиперкалинемесегипермагнемиядамиды.Серотонинді синдромағзадағысеротониндіалмасудыбұзатынантидепрессанттардыңжағымсызәсеріненп.б (флуоксетин,пароксетин,циталопрам).ішектегазжиналу,тремор,жүрукоординациясыбұзылады.Бұлкезде антидепрессандарды тоқтатып,вадреноблокатордытағайындаукерек.Холинолитикалықделирийатропинтәріздідәрілердіңжоғарғыдозасындап.бПсихоз,есбұзылу,қарашықкеңею,көружәнеестугалюцп.б. Емі:бензодиазепамдытранквилизаторлар.Жіті аллергиялықреакциянауқастандәрігеаллергиясыбаржоғынанықтаукерек,себебіКвинкеісінуі,анафилактикалықшокдамукерек.Емі: адреналин 1% 0.5, преднизолон 1мл 30 мг,фуросемид,антигистаминдер.

3.2.25. Психикалық бұзылыстар шақыратын токсикалық заттар анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

3.2.26. Созылмалы интоксикациялық синдромға анықтама беріңіз.

Абстинентті синдром. Диагностикалық критерийлері: алкогольді тоқтатқандығы және оның алдында көп мөлшерде қабылдағандығы туралы нақты мәліметтер болуы; Алкогольді тоқтатудың спецификалық симптомдарының болуы: қол мен тілдің треморы, тахикардия, АГ, тершеңдік, бас ауру, ұйқысыздық, мазасыздану, тревога, эпизодты түрде есту және көру галлюцинациялары Абстинентті синдромның басты диагностикалық критерийі алкоголь қабылдағаннан соң бұл белгілердің азаюы Абстинентті синдром ағзада қайтымсыз өзгерістердің болғандығын көрсетеді. 3 кезең (энцефалопатиялық). Тұрақты сомато-неврологиялық бұзылыстар Толеранттылықтың төмендеуі (кейде толығымен жоғалуы интолеранттылық) Шынайы салынып ішу Абстинентті синдром алкоголь қабылдағаннан соң 1-2 сағатта дамиды. Суррогаттарды қабылдау ( интенсивті, терең масаюға әкеледі) Алкогольдік делирий Алкогольге деген төзімділік төмендейді, сырқаттың бастапқы және ортаңғы сатыларымен салыстырғанда соңғы сатыда науқас адам алкогольдің ең аз мөлшерінен де масайып қалады. Бұл кезеңде науқас адам бір ішкенде орта есеппен 150-200 мл арақ ішіп, соның салдарынан айқын және ұзақ масаю жағдайына түседі. Спиртті ішімдіктің мөлшері бұдан көбейген жағдайда науқас адам есеңгіреу мен сопор жағдайына түседі. Алкоголизмнің энцефалопатиялық сатысы алкогольді үнемі, күнделікті, бөліп-бөліп қабылдаумен ерекшеленеді (араға бірнеше сағат салып, 150 мл-ден ішіп отырады) немесе бірнеше күн бойы тоқтаусыз ішкілікке салынады Алкогольге салыну ұзақтығы артқан сайын науқас адамдардың алкогольге төзімділігі төмендей түседі. Алғашқы күндері бір литр арақтан масаятын науқастар біраз күннен кейін 100-150 мл арақтың өзіне масаяды.

3.2.27. Психоактивты заттар жіктелуі және сипаттамасы.

Психоактивті заттар жіктелуі. ПАЗ Психоактивті зат — психикалық жағдайды өзгеріске әкелетін, ОЖЖ-нің қызметіне әсер ететін, жасанды және табиғи кез келген зат. Бір рет қолданғаннан кейін эйфория немесе басқа психотропты эффективті (галлюцинация, қозу) және жүйелі түрде қолданғанда психикалық және физикалық тәуелділікті шақыратын химиялық зат. Психотроптар: жоғары психикалық функцияларға әсер ететін психоактивті зат , жиі медицинада психикалық ауруларды емдеуге қолданады. Наркотиктер (есірткілер): заң бойынша рұқсат етілмеген немесе тәуелділікті шақыратын психоактивті затттар. Психоактивті заттардың жіктелуі: Жасалу жолына қарай: Өсімдік текті Жартылай синтетикалық Синтетикалық Өсімдік текті: Заңсыз: тетрагидроканнабинол(канапля) ДМТ (диметилтриптамин) Кодеин (мак) Кокаин (кокки) Мескалин (кактус) Морфин (мак) Псилоцибин (саңырауқұлақ) Сальвинорин (шалфей) Эфедрин (хвойник) Заңды: Атропин (дурман красавки) Кофеин (шай, кофе, мате, кола жапырақтары) Миристицин (мускатты жаңғақ) Мусцимол (мухомор) Никотин (табак, махорка) Теофиллин (шай, мате, какао) Туйон (туе, кипарис) Эвгенол ( корица) ОЖЖ әсер ету типіне қарай A.Ми функциясын төмендететін заттар (ОЖЖ супрессорлары) Алкоголь Опиоид Седативті ұйыктататын дз. Ұшатын органикалық заттар Б. Ми функциясын стимулдайтын заттар Кокаин Амфитамин қатарындағы психостимуляторлар Кофеин және ксантин туындылары В. Галлюциногендер (психомиметиктер, психодизлептиктер) Диэтиламид лизергин қышқылы Мескалин Псилоцибин Фенциклидин Г. Каннабиодтар Тетрагидроканнабинол Каннабигерол Каннабидиол Д. Никотин Наркогенділік дәрежесіне қарай: Жоғары (героин, метадон, кокаин) Орташа (алкоголь, тетрагидроканнабинол, кодеин, алпразолам) Төмен (оксазепам, никотин, кофеин) Наркомания (нашақорлық) синдромы Наркомания дегеніміз адамдардың психикасына әсер ететін заттарға тәуелділігі. Наркомания (грек тілінен- меңіреу, естен айырылу, құштарлық)- белгілі наркотикалық заттарды қабылдау нәтижесінде туындайтын созылмалы ауру . Наркоманияда (нашақорлық) комплексті психикалық, неврологиялық, вегето-соматикалық бұзылыстар және жеке тұлғаның терең өзгерістері болады. Наркомания (нашақорлық) патогенезі Наркомания дамуында 3-кезеңді ажыратады: 1. Бастапқы кезең (адаптация кезеңі). Бұл кезеңде ұйқы бұзылуы, тез шаршағыштық, тітіркенгіштік, гиперестезия түрінде сезімталдықтың бұзылуы т.б. байқалады. Бірінші кезеңде екі синдром анықталады: Ағза реактивтілігінің өзгерген синдромы. Ол кезде наркотикалық заттарға қорғаныс реакциялары (жүрек айну, құсу) жоғалады. Психикалық тәуелділік синдромы. Бұл кезде наркотикалық заттар көңіл-күйді көтереді. 2. Физикалық тәуелділік кезеңі. Бұл кезең наркотикалық затқа толеранттылық жоғарлаудан пайда болады. Физикалық тәуелділік синдромы.Осы жағдайда науқаста артерияльды гипертензия,тахикардия,көп сөйлегіштік,қозғалғыштық,бозару байқалады. Абстиненция синдромы. Психикалық,неврологиялық,вегетосоматикалық бұзылыстар болады. 3. Жүдеу кезеңі. Бұл наркомания дамуының соңғы кезеңі болып табылады. Организм сезімталдығының , реактивтіліктің төмендеуімен, ОЖЖ және перифериялық жүйке жүйесінің және ішкі органдар бұзылысымен сипатталады Полинаркомания — бір уақытта екі немесе одан көп ескірткілік заттарды (наркотикалық) қабылдау

Седативті және ұйықтататын дәрілерге тәуелділік Дәрілік заттарға тәуелділіктің 2 жолы бар: Медициналық, дәрілерді дәрігердің нұсқауы бойынша терапевтикалық дозада ұзақ уақыт қабылдаса. Бұл кезде седативті-ұйықтатататын дәрілерге тәуелділік баяу журеді: 1-2 жыл ішінде. Медициналық емес, седативті-ұйықтататын дәрілерді масаю мақсатында терапевтикалық дозадан бірнеше есе асырып қабылдағанда туындайды. Нашақорлықтың бірінші симптомдары дәріні қабылдап бастағанннан 1-2 ай ішінде көрінеді.

3.2.28. Өсімдік текті психикалық белсенді заттарға анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Жасалу жолына қарай: Өсімдік текті Жартылай синтетикалық Синтетикалық Өсімдік текті: Заңсыз: Дельта-9-тетрагидроканнабинол(канапля) ДМТ (диметилтриптамин) Кодеин (мак) Кокаин (кокки) Мескалин (кактус) Морфин (мак) Псилоцибин (саңырауқұлақ) Сальвинорин (шалфей) Эфедрин (хвойник) Эта хитрость приносит миллионы! Почему раньше этого никто не замечал? Доход для сайтов Заңды: Атропин (дурман красавки) Кофеин (шай, кофе, мате, кола жапырақтары) Миристицин (мускатты жаңғақ) Мусцимол (мухомор) Никотин (табак, махорка) Теофиллин (шай, мате, какао) Туйон (туе, кипарис) Эвгенол ( корица) ОЖЖ әсер ету типіне қарай A.Ми функциясын төмендететін заттар (ОЖЖ супрессорлары) Алкоголь Опиоид Седативті ұйыктататын.

3.2.29. Жартылай синтетикалық психикалық белсенді заттарға анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Седативті — ұйықтатын заттар тобына әр түрлі химиялық структуралы препараттар жатады.Оларға бензодиазепин (нитразепам, феназепам, рогипнол, хлордиазепоксид), барбитураттар (фенобарбитал, циклобарбитал), оксибутират натрий, өсімдіктен жасалған препараттар т.б. жатады. Осы препараттар аз дозада антифобиялық тыныштандыратын және көп дозада седативті — ұйықтатын қасиетке ие ОЖЖ –нің депресанттары болып табылады. Эмоционалды күштемені төмендетуге табиғи ұйқыға кетуді жеңілдететін және оны тереңдетуге және адамды тыныштандыруға арналған өсімдік текті немесе синтетикалық дәрілік заттардың тобы. Седативті заттарға әуес болудың этиологиясы Отбасылық факторлар: егер ата – анасының наркотиктерді қабылдаса , толық емес отбасы; Социологиялық (әлеуметтік): мамандығы “тракторист- интелегент”; алған ақпараттылығы, тұратын мемлекеті (үшінші елдер). Жеке тұлғалық фактор: адамның мінез-құлығы, санасы, ойлау қабілеті өзгереді, алған білімі, ұлты, жасы, жынысы. Қоршаған орта факторы: жиі тұрғылықты орынын ауыстыру, тұрғылықты жеріне байланысты. Биологиялық факторлар : әртүрлі адамдар ағзасының индивидуалды ерекшеліктеріне байланысты. Тұқым қуалаушылық. ДНҚ құрылымының өзгерістері. Психологиялық немесе психикалық факторлар: әртүрлі психикалық жағдайларда стресстік жағдайлардан құтылу үшін , депрессия әсерінен, көптеп наркотикалық заттарды қолдану (ұйықтататын, тыныштандыратын, психостимуляторларды және седативті заттарды қолдануда дамиды. Седативті және ұйықтатын заттардың әсер ету механизмі Бензодиазепиндер және барбитураттар ГАМҚ рецепторларымен өзара әсер етеді. ГАМҚ отталық жүйке жүйесінің негізігі тежегіш нейромедиаторлары болып табылады. Бензодиазепиндер ГАМҚ әсерін потенцирлейді. Бензодиазепиндер ағзаға түскенде бауырдың микросомальды ферменттерін метаболиздейді. Флуразепамның қан плазмасынан жартылаай шығару периоды 2-3 сағат, ал оның негзігі метаболиті N – дезалкилфлуразепам 50 сағ. бойы белсенді болып қалады. Бензодиазепиннің липофильді қасиетіне байланысты гематоэнцефальды барьер арқылы өтеді. Седативті және ұйықтататын заттардың адам ағзасына әсер ету фазалары Гости Евровидения в шоке смотрели на украинский позор Доход для сайтов 1-ші фаза. Седативті және ұйықтатын заттарды пероральды енгізсе, масаюдың бірінші фазасы болмайды. Тек кейбір адамдарда бас айналу, басында шу, көзінің қарауытуы болады. Көктамырға енгізген кезде, масаю бірден пайда болады. Науқастар басынан жеңіл соққы алғандай болады, көзінде қарауытуы, акоазмдар, фотопсия, жарқыраған нүктелер көруі мүмкін. Көз алдында бұлыңғырлау болады. Көз қарашығы кеңейеді, дененің жоғарғы бөлігінің терісінде және шырышты қабаттарында гиперемия, бұлшық еттерінде әлсіздік пайда болады. Ұзақтығы бірнеше секундқа созылады 2-ші фаза. Себепсіз көңіл күйдің жоғарлауы, қозғалысқа, іс-әрекетке ұмтылыс. Моторлы активтілік жоғарлайды, қимыл –қозғалыстары бей-берекетсіз. Ойлау және талқылау қабілеті төмендейді. Назары ауытқиды. Сөйлеу белсенділігі жоғарылайды, дауысы қатты, сөзі көп, ассоциация көп. Тітіркенгіш, тез ашулаңғыш. Латеральды нистагм, диплопия, дизартрия, дизментрия, қозғалыс координациясының бұзылуы., жүрген және тұрған кезде тұрақсыз болады. Рефлекстердің тежелуі байқалады, қарашық реакциясы әлсіз, гиперсаливация, склераның инъекциясы. Бет терісінің гиперемиясы және майлануы. Тілі қоңыр жабындымен жабылған, пульс және АҚҚ төмендеген, терлегіш болып кетеді. Дене температурасы төмендеген. 3-ші фаза. Ұйқы. Ұйқысы терең, ауыр. Ұйықтаған адамды ояту қиын. Бозарған, брадикардия, гипотензия байқалады. Бұлшықеттері әлсіз, қол-аяқтары ауыр, босаңсыған. Ұйқы күндіз болса, ол кезде 3-4 сағ созылады және түнде ұйықтау қиын болады, рефлекстері төмендейді. 4-ші фаза. Ояну. Науқас әлсіз, өзін нашар сезіну, бағдары тұрақсыз, ойлау төмендеуі, горизонтальды нистагм байқалады. Сіңір рефлекстері төмендеген, қозғалысы дұрыс емес, бұлшықет әлсіздігі, тремор. Бас ауру, жүрек айну, құсу. Тәбеті жоқ, бірақ шөлдеу жоқ. Клиникалық көрінісі Латеральды нистагм, диплопия, дизартрия, дизметрия, қозғалыс координациясы бұзылады, жүргенде, тұрғанда тепе- теңдігі бұзылады. Біртіндеп психикалық және қозғалыс белсенділігі төмендейді және ұйықтайды. Әсері 2-3 сағатқа созылады. Ұйықтататын заттарды шамадан тыс артық қолданғанда дамитын клиникалық сатылар: 1- ші сатысы: ұйықтатын заттардың физиологиялық әсері өзгермейді. Толеранттылық 3- 5 есе жоғарлайды. Қорғаныс реакциялары жоғалады. Күндізгі уақытта ұйықтататын заттарды жүйелі қолданады, эйфория тудыру мақсатында. Психикалық тәуелділік дамиды. Масаю болмаса науқастарда қанағаттанбау, алаңдау сезімдері болады. Ұзақтығы 3- 4 ай, кей жағдайларда жылдар бойы. 2- ші саты: (қалыпты тәуліктік доза 1,0 г, кейде 1,5- 2,0 г барбитурат). Масаю мінезі өзгереді. Есірткі әсер етуінің 1- ші фазасы сөнеді. Қозғыштық төмендейді. Агрессия, ашу ұстамалары болуы мүмкін. Есірткіге компульсивті әуестік дамиды. Абстинетті синдром есірткіні жүйелі жарты жыл көлемінде қолданғанда дамиды. Абстинетті психоз кезінде сананың терең бұлыңғырлануы, көру галлюцинацияларының айқындылығы, шыққанда терең амнезия дамиды. Ұзақтығы 10- 12 жыл. 3- ші саты: толеранттылық төмендеуі. Улануда эйфорияның сөнуі. Ұйықтатын заттар бөлшектенген дозада қолданылады, тек психиканы белсендіру және қарапайым жұмыстарды орындау үшін. Абстинентті синдром ұзақ, 5- 7 жыл, эпилептиформды ұстама және абстинентті психозбен (шизофрения тәрізді параноидты- галлюцинаторлы, алаңдаулы- депрессивті, дереализация- деперсонализациялы психоздар) қосарласып. Токсикалық энцефалопатия. Седативті препараттарға — белсенділікті төмендететін және тыныштандыратын заттар жататын болса,ал ұйықтататын препараттарға — ұйқы шақыратын заттар жатады.Сонымен катар транквилизаторлар,үрейді төмендететін немесе анксиолитиктер жатады. Барбитураттар тобынан — барбамил,нембутал,фанодорм; Уреидтар тобынан — бромурал; Пиридин және пиперидин тобынан — ноксирон; Бензодиазепиндерден – нитразепам (эуноктрин,радедорм,неозепам) және сибазон (диазепам,седуксен,валиум,реланиум); Сонымен қатар аз мөлшерде хлордиазепоксидтер қолданылады. Наркотикалық мақсатта бұл препараттарды жұтады не шприцпен жібереді. Седативті және ұйықтататын заттармен масаю тәуелділікті шақыруға себепші болады 1. Қысқа фаза- қозғыштық. Бұл кезеңде көңіл- күйі көтеріледі, өзін белсенді сезінеді. Қандай да бір іспен айналысуға қызығушылығы артады. Ойлау темпі жылдамдайды және влечения пайда болады (либидо, тәбет). 2. Ұзақ фаза- ұйқы, астения. (екінші сатысынан қараңыз) Тәуелділік дамуының бірінші сатысы: Толеранттылық жоғары,тез тәуелділік п.б. Организмнің қорғаныштық қасиеті жоғалады,нәтижесінде: құсу, жүрек айну,сілекей ағу,ықылық,көз қарығуы дамиды; Әрдайым дозаны көбейтіп отыру қажеттілігі артады; Күндізгі уақытта да қолдана бастайды; Психикалық тәуелділік симптомы дамиды: масаймаған уақытта науқас өзін жаман сезінеді және қобалжуға әкеледі.Науқас үшін, бұл жағдайда наркотикалық масаю ғана шешім болып табылады. Бірінші дәреже ұзақтығы 2 аптадан бірнеше жылға дейын созылуы мүмкін. Екінші сатысы: Тәуелділік жоғарылайды; Шиеленісу туындауынан қоршаған ортаға қауіп туады; Науқас кеш түсе бастағанда күшейтілген доза қабылдаған болса ғана ұйқысы келеді; Мөлшерден тыс қолдану болғанда да қорғаныш реакциясы теріс болады; Қозғалыс дискоординациясы,сөзді байланыстырып сойлеу қабілетінің бұзылыстары дамиды Үшінші сатысы: Созылмалы ауыр интоксикация белгілері айқын болады:дизартрия,дискоординация,топастық; Седативті заттарға төзімсіздік; Науқас қолда бар кез келген препараттарды қолданып,нәтижесінде бірнеше кунге сөнген жағдайға кетеді (запой); Болдырмау синдромы дамыса,аяқ астынан алатын шыдатпайтын ауырсыну сезімі туындайды; Науқас әлсіз әрі мұңлы күйде болады. Транквилизаторлар және ұйықтататын заттар тәуелділікке әкеліп наркоманияны сипаттайтын симптомдар пайда болады: Толеранттылықтың өзгеруі Психикалық тәуелділік; Физикалық тәуелділік. Болдырмау синдромының негізгі көріністері: үрей сезімі галлюцинация қолдың, тілдін, қастың катты треморы ұйқы қашу тырыспалы устамалар. Болдырмау синдромының ұзақтығы 5-7 апта. Салдары ретінде: тәбетінің төмендеуі, ұйқының бұзылыстары, үнемі депрессия, суицидалды көңіл кұй. Болдырмау синдромы 1,5-2 айға созылуы мумкін, сонымен бырге: психоз, ес бұзылысы мен галлюцинация бірге журеді. Седативті және ұйықтатын заттармен улану белгілері Бензодиазепиндерді шамадан тыс пайдаланғанда өлімге әкелу мүмкін. Бензодиазепинді басқа да ОЖЖ депресанттары мен, ең жиі алкогольмен өлім жағдайы жоғарылайды. Шамадан тыс пайдалану симптомдары: бірінші фаза — қозу: ұйқышылдық, диартрия, есінің бұзылуы. Екінші фаза тез қозғалыссыздық дамиды терең ұйқы комаға ауысады. АҚҚ тез төмендеуі компенсаторлы пульстың жиілеуі; пульс әлсіз толымды. Тыныс алуы беткей, жиі, команың тереңдеуіне сирек, периодтылық пайда болады (Чейн-Стокс тыныс). Науқас тез бозарады, тері цианозы байқалады, дене температурасы 34-35°С дейін төмендейді. Көлдененң және тігінен нистагм пайда болады. Қарашық тарылады немесе керіледі. Терең рефлекстер жоғарылайды, пирамидалық белгілер пайда болады. Уланған кезде алғашқы көмек: Асқазанды жуу.KMgO4. 3л жылы сумен, суы тазарғанша Пульс, АҚҚ, Дене t-сын өлшейміз, қалыпты жағдайда болғанда детоксикация терапиясын бастаймыз Белокқа бай тағам Ағзаға препараттар әсері әлсірету; Асқазан ішек жолдарында препараттың сіңірілуін болдырмау Асқынуларды алдын-алу Емі: Емі стационарлы жағдайда жүргізіледі. Тырысу ұстамаларының және псизоздардың болуын ескере отырып біртіндеп препараттарды толық тоқтатады. Науқас міндетті тәртіпте қосымша терапевт, кардиолог, невролог мамандарынан зерттеу өтуі қажет. Соматикалық бұзылыстарды қалпына келтіруде эфферентті терапия, витаминотерапия өткізеді, гепатопротекторлар тағайындалады. Ұзақ курс иглорефлексотерапия, физиотерапия, психотерапия жүргізіледі. Стационардағы емнің ұзақтығы 25 тәулікке дейін.

3.2.30. Заңды психикалық белсенді заттарға анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Атропин (дурман красавки) Кофеин (шай, кофе, мате, кола жапырақтары) Миристицин (мускатты жаңғақ) Мусцимол (мухомор) Никотин (табак, махорка) Теофиллин (шай, мате, какао) Туйон (туе, кипарис) Эвгенол ( корица)

3.2.31. Заңсыз психикалық белсенді заттарға анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Дельта-9-тетрагидроканнабинол(канапля) ДМТ (диметилтриптамин) Кодеин (мак) Кокаин (кокки) Мескалин (кактус) Морфин (мак) Псилоцибин (саңырауқұлақ) Сальвинорин (шалфей) Эфедрин (хвойник)

3.2.32. Алкогольды делиридің ерте пайда болатын белгілері және олардын сипаттамасы.

Делирийдің үш сатысын ажыратады. Бірінші сатысы гиперестезиямен (әсіресе есту, көру анализаторлары саласында), көңіл-күйдің өзгеруімен (сөзшеңдікпен көтеріңкі көңіл-күйден қорқынышпен, шошынумен үрейлі күйге дейін), әртүрлі айқын елестер ағыны түрінде естеліктердің жандануымен, бір орында жай таппаумен сипатталады. Делирийдің алғашқы симптомдарының бірі ұйқы бұзылуы болып табылады. Әртүрлі қорқынышты түстерден шошып ояну нәтижесінде ұйқы бұзылады. Екінші сатысында ауру көрген түсі мен шындықты ажырата алмайды, айналасындағы құбылыстарды иллюзия түрінде қабылдайды, қозу күшейеді. Үшінші сатысында, делирийдің ең жоғарғы шегінде, шындық өмір түгелдей галлюцинаторлық бейнелермен, сандырақтық оқиғалармен (жедел сезімдік және бейнелік сандырақ) алмасады, осының барлығы шынайы кеңістіктен қабылданады өтіп жатқан құбылыстардың кейіпкері науқастың өзі болып табылады.

3.2.33. Алкогольды делирийдің бірінші сатысына анықтама және сипаттама беріңіз.

Бірінші сатысы гиперестезиямен (әсіресе есту, көру анализаторлары саласында), көңіл-күйдің өзгеруімен (сөзшеңдікпен көтеріңкі көңіл-күйден қорқынышпен, шошынумен үрейлі күйге дейін), әртүрлі айқын елестер ағыны түрінде естеліктердің жандануымен, бір орында жай таппаумен сипатталады. Делирийдің алғашқы симптомдарының бірі ұйқы бұзылуы болып табылады. Әртүрлі қорқынышты түстерден шошып ояну нәтижесінде ұйқы бұзылады.

3.2.34. Алкогольды делирийдің екінші сатысына анықтама және сипаттама беріңіз.

Екінші сатысында ауру көрген түсі мен шындықты ажырата алмайды, айналасындағы құбылыстарды иллюзия түрінде қабылдайды, қозу күшейеді.

3.2.35. Алкогольды делирийдің үшінші сатысына анықтама және сипаттама беріңіз.

Үшінші сатысында, делирийдің ең жоғарғы шегінде, шындық өмір түгелдей галлюцинаторлық бейнелермен, сандырақтық оқиғалармен (жедел сезімдік және бейнелік сандырақ) алмасады, осының барлығы шынайы кеңістіктен қабылданады өтіп жатқан құбылыстардың кейіпкері науқастың өзі болып табылады.

3.2.36. Каннабиноид құрамына кіретін затты атап көрсетіңіз.

Каннабиодтар

Тетрагидроканнабинол

Каннабигерол

Каннабидиол

Марихуана– кептірілген, ұсақ туралған жапырақтың, тұқымдар мен жасыл, қоңыр немесе сұр түсті сора гүлдерінің қосындысы. Марихуана – көптеген елдерде, оның ішінде Қазақстанда көп таралған заңсыз есірткі.

Марихуананың ықпалындағы адамның басы айналады, жүрісі бұзылады, үнемі күле береді және есте сақтау қабілеті төмендейді.

Марихуананы шегуді кейбіреулер денсаулыққа зиян емес деп санайды. Алайда, ол денсаулыққа үлкен зиян келтіреді.

Каннабис өсiмдiгi тозаңының арнайы дайындалған қоспасы немесе

қоспаға ұнтақ іспетті ме, таблетка ма, түйiршiкте, нығыздалған

плитка ма, паста ма және басқадай ма қандай нысан берiлгенiне

қарамастан әртүрлi толықтырушылары бар каннабис өсiмдiгiнiң басым

өңдеу (ұнтақтау, жаншу және т.б.) жолымен дайындалған қоспа;

3.2.37. Ұшқыш заттарды жүйелі түрде қолданған кезде пайда болатын синдромды анықтаңыз және сипттама беріңіз.

Физикалық тәуелділік. Бұл кезең наркотикалық затқа толеранттылық жоғарлаудан пайда болады. Физикалық тәуелділік синдромы.Осы жағдайда науқаста артерияльды гипертензия,тахикардия,көп сөйлегіштік,қозғалғыштық,бозару байқалады. Абстиненция синдромы. Психикалық,неврологиялық,вегетосоматикалық бұзылыстар болады.

Ағза реактивтілігінің өзгерген синдромы. Ол кезде наркотикалық заттарға қорғаныс реакциялары (жүрек айну, құсу) жоғалады.

Психикалық тәуелділік синдромы. Бұл кезде наркотикалық заттар көңіл-күйді көтереді.

Тәуелділік синдромы

Психо-физикалық синдром

3.2.38. Алкогольды психоз кезінде емдік шараларды жүргізуін сипаттап беріңіз.

Алкогольді демирийді кешенді түрде және делирийдің клиникалық көрінісінің ауырлығына, оның асқынуына, аурудың соматикалық жағдайына байланысты қатаң индивидуальді түрде емдеу қажет.

Алкогольді демирий терапиясы дезинтоксикациялық, витаминді терапия (В тобының витаминдері), сонымен қатар, психозға қарсы препараттарды қолданудан тұрады.

Улануды дезинтоксикациялық ерітінділер енгізу арқылы жояды. Тиол препраттары кеңінен қолданылады, олардың дезинтоксикациялық қасиеттері құрамындағы токсикалық заттарды байланыстыратын сульфгидрильді топтардың болуымен байланысты. Көбінесе унитиол қолданылады, дене салмағының 10кг-на 5% 1 мл ерітінді есебінде.

Гипертониялық (40% глюкоза ерітіндісі, мочевина, магний сульфаты) және изотониялық (9% ΝаСL ерітіндісі, 5% глюкоза ерітіндісі) ерітінділерін енгізу көрсетілген.

Науқасқа көп мөлшерде сұйықтық беріледі (ең жақсысы бал қосылған сүт).

Антипсихотикалық терапияның негізгі мақсаты - қозуды жою және ұзақ ұйқы шақыру (16-18 сағатқа дейін). Бұл мақсатқа жету үшін көктамырға транквилизаторлар (5% 4-5мл седуксен ерітіндісі), сонымен қатар бұлшық етке димедрол, пипольфен (0,05г-нан) егеді.

Соңғы жылдарда дәрігерлер бұл жағдайда психотропты дәрілерді (әсіресе фенотиазин туындыларын) қолданудан бас тартуда, бұл препараттар жиі асқынулар туғызып, аурудың өміріне қауіп төндіреді. Барбитураттарды өте сақтықпен қолдану қажет, олардың улы әсері ауыр интоксикацияны одан сайын тереңдете түсуі мүмкін.

Алкогольді делирий терапиясының басты мақсаты жүрек қызметін қалыпты ұстау, оны сүйемелдеу (корглюкон, кордиамин және т.б.), артериалдық қысымның төмендеуінің алдын-алу және мүмкін болатын асқынулармен күресу болып табылады. Ауыр делирий кезінде заманға сай реанимациялық тәсілдер қолдану керек (гемодиализ, гемосорбция).

3.2.39. Алкогольды сандырақ кезіндегі емдік шараларды сипаттап беріңіз.

Науқас стационарда емделуі қажет. Психотропты дәрілерді таңдағанда 2 – 3 препаратты үйлестіріп қолдану ұсынылады – галоперидол, аминазин, тизерцин. Нейролептиктермен ұзақ уақыт емдегенде оларға корректорларды (циклодол, паркопан) қосу қажет. Алкогольді сандырақ емінің жалпы принциптері алкогольді галлюциноз емінің принциптерімен айырмашылығы жоқ.

3.2.40. Делирийге тән симптомдарды сипаттап беріңіз.

Делирий – сананың жедел пайда болатын күңгірттенуі. Бұл кезде уақыт және орын бойынша бағдарлау бұзылса да, өзіндік тұлғасын бағдарлау сақталады, иллюзиялар, сахна тәрізді көру галлюцинацияларының ағынымен, аурудың күрт қозуымен, бұл жағдайдан шыққаннан кейін бөліктік амнезиямен көрініс береді.

3.2.41. Орта дәрежелі алкогольды масаюдың анықтамасы мен клиникалық көрінісіне сипаттама беріңіз.

Қимыл — қозғалыстары сенімсіз, қарапайым кординациялық қимылдар жасауда құлайды. Сөздері дизартриялы, дауыстап сөйлейді, бір сөйлемді қайталау жйі бақыланады. Зейінін басқа жаққа аудару қиындайды. Өзі мен өзгелердің іс-әрекеттерін бағалау қабілеті төмедеген. Әуестік тежеусіздігінен, және оларды іске асыру жеңілдейді. Мастану терең ұйқымен ауысады. Алкоголь қабылдауды тоқтатқаннан кейін бірнеше сағаттан соң шөлдеу сезімі, ауыз құрғау, асқазан, бауыр, жүрек аймағындағы жағымсыз сезімдер, жалпы жайсыздық, әлсіздік пайда болады. Мастану кезеңінің жеке эпизодтары ғана есте сақталады. Анық эмоциялық, тәртіптік бұзылыстар тән. Қозғалыстық қозу артады, эйфория тітіркенгіштікке алмасады. Назар инертті, шашыраңқы. Сөйлеу біртекті, стереотипті, артикуляция бұзылысы байқалады. Координация бұзылысы. Алкогольдік полимпсест болуы мүмкін. Қандағы алкоголь мөлшері 150-250 ммоль/л.

3.2.42. Екіншілік наркологиялық аурудың алдын алу шараларын сипаттап беріңіз.

Кілт сөздері:AUDIT, CRAFFT, медико-әлеуметтік, құмарлық ойын, ақпараттандыру, қауіп тобына жататын тұлғалар, әуестік.

Екіншілік профилактика – бұл ауруды тоқтатуға бағытталған, медициналық, психологиялық іс-шаралар.

Екіншілік профилактикаға кіреді:

• наркологиялық аурулар және құмар ойындарға патологиялық әуестік кезінде жүргізілетін медико-әлеуметтік реабилитация және наркологиялық көмек көрсету жүйесі туралы тұрғындарды ақпараттандыру;

• наркологиялық медициналық көмекке және медико-әлеуметтік реабилитациялық шараларға жолдауға ынталандыру;

• психоактивті заттарға, наркотикалық заттарға, ішімдікке салыну эпизодтары бар науқастарға аурудың дамуын ескерту;

• қауіп тобына жататын тұлғалардағы (ішімдікке салынған, наркотикалық, психобелсенді заттарды қолданатындар), сонымен қатар құмар ойынға салынғандарда аурудың дамуын ескерту;

• тұрғындарды химиялық тәуелділіктің ерте белгілері туралы ақпараттандыру;

• психобелсенді, наркотикалық заттарды қолданған тұлғаларда ПБЗ әсер ету ұзақтығын қысқарту, зиян келтіру дәрежесін төмендету;

• AUDIT тестін жүргізу;

• CRAFFT тестін жүргізу - Car - машина туралы сұрақ, Relax – рахаттану туралы сұрақтар, Alone – жалғыз қолдану, Forget – ұмыту эпизодтары туралы, Friends – достар туралы, Trouble – жағымсыз жағдай туралы сұрақтар құралады;

• шетелдегідей жастарды психобелсенді заттар, ішімдік, наркологиялық заттарды қолданбауға насихаттау шараларын ұйымдастыру;

• ағзаның тәуелділігін шақыратын алкогольды сусындарды аз, бірақ жиі қабылдаудың зияндылығын түсіндіру;

3.2.43. Жедел алкогольды улану кезіндегі алғашқы көмек.

Алкогольді ішімдіктерден улану Қазіргі уақытта медициналық жедел жәрдем қызметінің мәліметтері бойынша тұрмыстық уланулардың жиірек кездесетін түрі — алкоголь және оның суррогаттармен уланулар. Алкогольмен улану Алкогольмен улану этил спиртін немесе 12%- тен жоғары этил спирті бар сусындарды қабылдағанда дамиды. Этанол — өзінің психотропты әсеріне байланысты, орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) тежелу процесстерін төмендетеді. Ал ауыр түрдегі улануларда- ми клеткаларының метоболизмінің өзгеруіне қарай және оттегінің жетіспеуіне байланысты, қозу процесстері тежеледі. Алкогольды кома қандағы этанолдың құрамы шамамен 3 гл-ге жеткенде дамиды, ал 5-6 гл-ге көтерілгенде өлімге душар етеді. Ал 96% 300 мл-дей этил спирті ашқарынға қабылданса, өлімге әкелуі мүмкін. Клиникалық көріністері: Науқас есінен танады. Тері жамылғыларынан суық, жабысқақ тер шығып, беті қызарады, дене қызуы төмендей түседі, құсады. Зәрі мен нәжісі еріксіз бөлінеді. Ауыртқыш тітіркендіргіштерге реакциясы төмендейді. Патологиялық рефлекстер пайда болады. Қарашығы тарылады, ал тынысы бұзылған сайын, қарашығы кеңейе түседі. Тынысы сиреп, пульсі жиіленеді, әлсіз болады. Кейде тырысулар байқалып, құсығын жұтып қояды, ол ларингоспазмға әкеліп соғады. Механикалық асфиксияның эсерінен тыныс тоқтап қалады. Ары қарай, жүрек — қантамыр жүйесінің қызметі әлсірей түседі. Жедел жәрдем шаралары. Асқазанды жуу; Ауыз қуысын тазалау, жұтқыншақтағы кілегейді сорып, тазалап отыру, тілді бекіту; Бронхорреяны азайту үшін — 0.1 % 1 мл атропин ерітіндісін тері астына енгізу; Бұзылған тыныс жүйесін қалпына келтіру үшін — 2мл кордиамин, кофейн ерітіндісін т/а, к/ т; 40% 40мл глюкоза ерітіндісін, 10-16 Б инсулин ерітітіндісімен қосып к/т; Жұтыну рефлекстері сақталмаса — жасанды аппаратпен тыныс беру және интубация жасау: Ацидозды төмендету үшін 4% 500-1000 мл натрий гидрокарбонатын к/т тамшылатып енгізу; Вит В6 2мл, В1 5мл б/е енгізу; Зеңбілге жаткызып, аурухананың токсикология бөліміне тасымалданады. Алкоголь суррогаттарымен уланулар. (метил спирті, этиленгликоль, одеколон, лосьон) психотропты, нейротоксикалы, нефротоксикалық әсері бар) өлімге әкелетін мөлшері-100 мл. Клиникалық көріністері: жүректің айнуы, құсу, көз алдында «шіркейлердің» елестеуі, бастың, іштің ауруы. Тері жамылғылары мен кілегей қабаттары кұрғап, қарашықтары кеңейе бастайды. Сан еттері тартылып, ауырады. Тырысулар басталып, желке тұсының еттері керіледі, қан қысымы алғашында көтеріліп, сонан соң төмендейді. Жүректің соғуы жиілеп,тынысы бұзылады. Науқаста алдымен психомоторлы қозу басталып, содан соң есінен танады. 2-3 тәулік өткен соң көру қабілеті нашарлап, соқыр болып қалуы мүмкін. Айқын метоболикалық ацидозға ұшырайды. Жедел жәрдем шаралары: асқазанды жуу; 30% 50 мл этил спиртін, әр 3 сағат сайын ішкізу керек; ал егер коматозды күйде болса, 5% этил спиртін көк тамырға тамшылатып немесе 33% этил спирті көк тамырға енгізіледі; 25-30 мг преднизолонды к/т; 5% 2 мл глюкоза еріт к/т; 4% 50 мл натрий гидрокарбанаты; форсирленген диурез; перитонеальды диализ; гемодиализ; көру қабілеті бұзылса — атропин, гидрокортизон ерітінділері суборбиталды енгізіледі; зеңбілге жатқызып, аурухананың токсикология бөліміне тасымалданады

3.2.44. Наркология пәнінің негізгі міндеттерімен мақсаттарына сипаттама беріңіз.

Наркология ғылымы Наркология деп психоактивті заттарға тәуелділіктің қалыптасуының пайда болу шарттарын және механизмін, диагностика тәсілдерін анықтау, емдеу осыдан пайда болған аурулардың алдын алу мақсатында олардық токсикалық эфектін оқытатын ғылыми диссиплина. Наркологияның негізгі міндеттерінің бірі алкоголизм және наркоманиямен ауырытын науқастарды емдеу болып табылады. Емдеу негізінде ремиссия тұрақтандыру жән аурудың рецидивін алдына алу жатыр. Наркологиялық науқастарды диагностикалау ерекшеліктері Наркологияда науқастарды анықтау және диагностикалау өзіндік ерекшелігі бар. Кей кезде едәуір қиындық туғызады, себебі: Науқас маскүнемдігін жасырады Өз маскүнемдігіне бей жай қарап, зияндығын түсінбейді. Маскүнемдік диагнозын тек сертификацияланған маман қоя алады (нарколог немесе психиатр). Наркологияда диагностика негізделеді: Абстинентті синдром белгілеріне Ішімдікке тәуелділік пен оны ұзақ қабылдауды анықтау Соматикалық, неврологиялық, вегетативті, психикалық бұзылыстарды анықтау Абстинентті синдром белгілері Тершеңдік Бет, кеуде, білезік гиперемиясы Тремор және қозғалыс тепе-теңдігінің бұзылысы Артериальды гипертензия мен тахикардия Мазасыздық, ұйқысыздық, ұйықтататын дәрілер беруін сұрау Госпитализациядан кейін 1-3 күнде өткір психоз Госпитализациядан кейін 1-3 күнде эпилеитикалық талмалар Ішімдікке тәуелділік пен оны ұзақ қабылдауды анықтау

: Ішімдіктен ұзақ уақыт толықтай бас тарту Ішімдікке жоғары толеранттылық Белгіленген уақытта науқастың сау болу-болмауын анамнезінде белгілеу Жұмыс орнын жиі ауыстыру, ұзақ уақыт жұмыссыз жүру Отбасының болмауы немесе отбасы ішіндегі татулықтың болмауы Мас кезінде жасаған құқық бұзушылық Отбасы мен әлеуметтік жағдайына тигізетін кері әсеріне қарамастан ұзақ уақыт бойы ішімдік ішу Лабораториялық көрсеткіштеріндегі бейспецификалық өзгерістер (АСТ, ЖТЛП, ІгА, зәр қышқылы, т.б) Соматикалық, неврологиялық, вегетативті, психикалық бұзылыстарды анықтау: Полинейропатия Атаксия Энцефалопатия Гепато(сплено)мегалия Панкреатит Гигантты паротит (хомяк беті) Анамнез жинау кезінде ішімдікке тәуелділіктің жанама белгілерін анықтауға болады. Олар ішімдікті қанша уақыт қабылдамағанына мән береді: «демалыс бойы ішкен жоқпын», «наурыз айынан мамырға дейін» ішкен жоқпын дейді, ал ішкілікке салынбаған адамдар соңғы рет қашан ішкендерін естерінде сақтамайды. Ал науқасқа «Ішімдік ішесіз бе» деп емес, «Ішімдікке деген көзқарасыңыз қандай», «қандай ішімдіктер ұнайды» деген сұрақтар қою керек. Ішкілікке салынған адамдардың көздері жайнап, қызығушылықпен талқылайды. Наркологиялық науқастардағы физикалық өзгерістер: неврологиялық симптомдар. Есте сақтау бұзылуы, талмалар, дірілдеу, алкогольды делирий, верникекорсаков синдромы, мишық дегенерациясы, нейропатия, миопатия. гастроэнтерологиялық симптомдар. Эзофагит, панкреатит, гастрит, гепатит, бауыр циррозы, АІЖ қан кетулер. жүрек қантамырлық симптомдар. Артериалды гипертензия, кардиомиопатия. гематологиялық симптомдар. Макроцитоз, тромбоцитопения, фолат дефициті. тірек қимыл жүйесінің зақымы. Сүйек сынығы, остеонекроз. Наркологиялық стационар 1. Өз еркімен келгендер бөлмесі: маскүнемдер – 25 күн нашақорлар – 30 күн емделеді. 2. Мәжбүрлік жағдайда түскендер бөлмесі 6 айдан 2 жылға дейін ем алады 3. Экспертиза кабинеті 4. Зертханалық кабинет 5. Стоматолог кабинетінен тұрады Наркологиялық стационарға госпитализациялау көрсеткіштері: Үйде өздігінен ішімдіктен (запой) шығара алмау. Медициналық препараттар арқылы токсиндерді стационарда шығару. Эпилептикалық талмалар немесе масаю психозы болса Ауыр абстиненттік синдромда Науқас өзі қаласа Наркологияық диспансердің негізгі міндеттері:

Біріншлік, екіншілік, үшіншілік алдын алу; Алкоголизм мен наркомания, токсикоманиямен, ауыратын адамдарды ерте анықтау,емдеу және есепке тұрғызу. Динамикалық диспансерлік бақылау. Тұрғындар арасында ауыршандықты зерттеу Емдік- профилактикалық көмектін эфективтілігінің анализі. Әлеуметтік- тұрмыстық көмек. Психологиялық және психопрофилактикалық жұмыс. Баска ұйымдармен жұмыс істеу. Лабороториялары бар диагностикалық бөлім Күндізгі стационар Емдік-еңбектік шебрханалар. Емдеудің белсенді тәсілдерінің кабинеттері: процедуралық, физиотерапиялық, психотерапия және гипнозға арнлаған Ұйымдастыру- методикалық бөлім. Учаскелік дәрігер: Наркологтар науқастарды қабылдаумен қоса, «Д» есепте тұратын адамдарды үйде бақылайды, сонымен қатар мектептерде прфилактикалық жұмыстар жүргізеді.Наркоманияны тоқтату мақсатында оқушылармен ағарту жұмысын атқарады. Диспансеризация: Наркомания кезіндегі диспансерлік бақылау уақыты 5- жыл, Алкоголизм кезінде 3 – жыл. ПАЗ-ды эпизодты қабылдайтын адамдар үшін 1-жыл. Экспертиза түрлері Алклгольдік маскүнемдікті анықтау үшін әртүрлі пробаларамен лабороторлық зерттеулер жүргізіледі. Раппопорт сынама – күкірт қышқылынла калий перманганатының әсерінен этил спиртының қышқылдануы әсерінен пайда болатын сынама(түссіздені). Ол үшін 2 пробиркаға 2 мл дистиллденген су құямыз. 1-ші пробиркамен зерртелуші адам аузын шаю керек, 2-ші пробиркаға 20-30 рет көпіршік пайда болғанша үрлеу керек.Содан кейін 25 тамшы концентрленген химиялық күкірт қышқылын, 1-2 тамшы 0,5% калий перманганатын пробирка қабырғасымен құямыз. Егер 2 минуттан кейін түссізденсе ашық күлгін түске дейін өзгерсе сынама «+», егер 1-015 минуттан соң өзгермесе сынама «-» Шинкаренко – Мохова сынамасын жүргізу үшін трубканы перманганат калиймен суланған мақтамен трубканың жуан соңын сүртіп, трубканың екі соңын кесіп алып тастайды да зерттелуші адам 20-30 секунд үрлейді, егер де этил спиртінің пары болса немсе сынама «+» болса, ортасында жасыл сақина пайда болады. Ал түі өзгермесе сынама «-». Қандағы алкоголь құрамына байланысты мастық деңгейін анықтау: 0,3 промиле аз -Алкоголь әсері жоқ 0,3 тен 0,5 дейін -Шамалы алкоголь әсері 0,5 тен 1,5 дейін- Жеңіл масю 1,5 тен 2,5 дейін -Орташа дәрежелі масаю 2,5 тен 3,0 дейін -Қатты масаю 3,0 тен 5,0 промилеге дейін -Ауыр алкогольмен улану, өлімге қаупі бар. Созылмалы алкгольдік интоксикацияны бауыр қызметін зерттеу арқылы анықтауға болады. Ол үшін бауыр ферменттерін: Гамма –глутамилтранспептидаза,трансаминаза, сілтілі фосфотаза, тығыздығы жоғары майлар. Опиатты қолданғанын анықтау үшін келесі лабороториялық тесттер арқылы анықтауға болады. Зәрді токсикологиялық зерттеу- соңғы 48 сағат аралықында қабылдаған болса 90% оң болады. Налаксон(опиаттар антогонисті ) арқылы – көктамырға 0,2-0,4 мг наолоксрн 5 мин ішінде енгізеді ,15-30 минуттан кейін синдром отмены болмаса тағы 0-4 мг көктамырға енгізеді. Өзгеріс болмаса сынама теріс. Кокаин анықтау – 38 сағатқа дейін зәрде және бэнзоилэлектонин маркеры, кокоин метоболиты арқылы 7 күнге дейін анықтауға болады. Гашиш анықтау – каннабиноидтарды зәрде анықтауға болады. Анаболитикалық стероидттарды анықтау үшін лабороториялық зерттеулер: Зәрді токсикалық зерттеу Аш қарынға глюкоза деңгейінің жоғары болуы ТЖЛ сарысуда төмен, ТТЛ сарысуда жоғары болуы. Мочевина азотының азот кретининге қатынасы жоғарылау.

3.2.45.Алкогольден ұзақ улану кезіндегі бұзылыстарды анықтап сипаттама беріңіз.

Маскүнемдік (алкоголизм) — спиртті ішімдіктерге салынушылық. Бұл адамның денсаулығына, тұрмысына, еңбек қабілетіне және қоғам өміріне зиян келтіреді. Маскүнемдік мінез-құлықты бұзумен қоса, қылмысқа да итермелейді. Араққұмарлар семьясының, балашағасының берекесін кетіреді. Мас адам бағыт-бағдарынан айырылыс тәлтіректеп жүре алмайды, соның салдарынан бақытсыз жағдайға ұшырайды, жұмыс қабілеттен айырылады. Ішкі,ліктің болашақ ұрпаққа зиянды екендігі де дәлелд енген: маскүнемнің балалары көп жағдайда кеміс, ақыл-есі кем болып туады.

Ішімдікке салыну, тіпті аз мөлшерде ішкеннің өзінде де, созылмалы алкоголизмге ішпесе тұра алмайтын дертке шалдықтыруы, ішкі органдары кеселге ұшыратуы, адамның мінез-құлқын өзгертуі мүмкін. Ауру бірте-бірте өршиді. Маскүнемдікке салыну әуелі әуестіктен, соңынан әр нәрсені сылтау етіп, әйтеуір ішуді мақсат етуден, соны үйреншікті әдетке айналдырудан келіп туады. Бірте-бірте организм спиртті ішімдікке дағдыланады. Бұрынғы ішіп жүрген мөлшер ешқандай әсер етпейді, мастық күйге жету үшін әлдеқайда көп ішу қажет болады. Мас адам ашушаң,кінәшіл, тым батыл келеді. Ішпей сау жүргенде бей-жай, көңілсіз күйде болып, сергу үшін қайтадан ішуге құмартады. Бара-бара адам ішпесе тұра алмайтын халге жетелі.

Алкоголизмнің алғашқы сатысы шамамен 5-7 жылға созылады. Ішкілік дертіне шалдығудың екінші сатысы — бас жазу. Алкоголизм өршіген сайын ішімдіктің қолайсыз әсері күшейе түседі: мастығы тарқағакда қолы қалтырайды, терлейді, ұйқысы қашады, өз-өзі нен үрейі ұшып, мазасы кетеді. Басын жазғаннан кейін мұндай белгілері басылып, жадырағандай болады. Әуелі басын жазу үшін бір саптыаяқ сыра, не бір рюмка арақ жеткілікті, бірақ бара-бара мұның өзі көбейіп, тоқтаусыз, бірнеше күн қатарынан ішушілікке айналады. Маскүнемдер бірнеше айлап, тіпті жылдап күн сайын ішіп, мас болады, ертеңіне міндетті түрде басын жазады. Мұндайда (бірнеше күннен екі-үш аптаға дейін) спиртті ішімдіктерді өлшеусіз ішеді (күніне 1 литрге дейін,не 2 литрдей шарап), суррогаттарды да (әтір, политура) ішеді. Бірте-бірте мұндай жағдай жиілей түседі.

3.3.1. Делирийді диагностикасындағы маңызды симптомды атап сипаттап беріңіз.

Алкогольдік делирий Белая горячка, delirium tremens – алкогольді психоздардың ішінде ең жиі кездесетін формасы, 80% жағдайда кездеседі. Ішуді тоқтатқаннан кейін 2-4 кунде басталады. Кешке уақытта симптомдар күшейе түседі. Иллюзарлы-галлюцинаторлы сананың бұлыңғырлануымен сахна тәрізді шынайы галлюцинация және парэйдолиямен жүреді. Екіншілік сандырақ, айқын қорқыныш сезімі, психомоторлы қозу, уақыт пен орынға ориентировканың бұзылуы да байқалуы мүмкін Ұйқының бұзылысы Түнде қорқынышты түстер көреді, Жиі оянады Иллюзиялар Елестеу галлюцинациялары Аффект бұзылыстары Вербальды галлюцинациялар т.б Продромалды кезең – бірнеше сағаттан екі күнге дейін созылады. Тремор, тері жабындыларының гиперемиясы, ұйқысының бұзылуы байқалады. Науқастар көп сөйлейді және көңіл-күйі тұрақсыз болып келеді. Инициальді кезең – парэйдолиялық (фантастикалық) иллюзия, назар аударудың төмендеуі, қорқыныш, дереализация болады. Делириозды симптоматиканың гүлдену кезеңі – өте көп көру сирек есту галлюцинациялары пайда болады. Науқастар жануарларды да көреді: жылан, кесіртке, ит және т.б. Өздерінің ориентировкаларанын жоғалту арқылы көзге көрінетін дүкенге, цех заводтарға, қаладан тыс дачаларға, милиция бөлімшесіне тап болады. Осындай жағдай бірнеше тәулік бойы сақталады, науқастар мүлдем ұйықтамайды. Рейхардт, Ашаффенбург симптомдары байқалуы мүмкін. Делирийдің тоқтауы – 2-5 күннен кейін науқас терең ұйқыға кетеді. Ұзақ уақыт тыныққаннан кейін қайта оянады. Есте сақтауы ұзаққа дейін сақталады және айқын галлюцинацияларды айта алады. Психоздан кейін бірнеше күннен соң астениялық симптоматика қосылады. Ауырлығына байланысты: Жеңіл дәрежесі – науқас қайда екенін біледі, айналасындағы адамдармен әңгіме құра алады. Иллюзия, оянар алдында байқалатын, жарықты жаққан кезде жойылатын түнгі қорқынышпен байланысты тұрақсыз галлюцинация болады. «делирий без делирий» Ем қабылдамай өз бетімен қайтады және асқынулар болмайды. Орташа дәрежесі – жоғарыда айтылған клиникалық көріністер тән. Терапиялық емдік-шараларды толғымыен орындаса және қосалқы соматикалық аурулары болмаса ем нәтижелі және толығымен сауығуға мүмкіндік бар. Ауыр дәрежелі – науқастың өміріне қауіпті. Өлімділік 20 % -ға дейін. Адекватты емдеу нәтижесінде де көптеген науқастарда созылмалы энйефалопатия (корсаков психозы, деменция, неврологиялық бұзылыстар) дамиды. Ауыр дәрежелі делирийдің көріністері: физикалық әлсіздік, төсектен тұра алмайды; Гомеостаздың айқын бұзылысы (гипертермия 40 С жоғары, сусыздану, аритмия, АҚ төмендеуі, айқын ентігу немесе тыныс алудың баяулауы, олигоурия,тері астылық гематома); Неврологиялық симптоматика (атаксия, гиперкинез, бұлшықет ригидтілігі немесе атония, стереотипті қозғалыстар, патологиялық рефлекстер, эпилептоформды ұстамалар, зәр мен нәжісті ұстай алмаушылық); Сананың терең бұлыңғырлануы, ориентировканы толығымен жоғалту; Ойлаудың бұзылуы, ойлаудың байланыссыздығы, маңайындағылардың сөйлеуін түсіне алмайды. Кәсіптік делирий – өзінің кәсібіне қатысты күнделікті орындалатын жұмысты жасауы. Мусситирленген делирий (бет – әлпеті сөйлеумен сипатталатын делирий, әлсіз сандырақпен сипатталатын делирий)- бұл делирийде науқас төсектен тұрмай біртекті координацияланбаған күшейген қозғалыстар жасайды.

3.3.2. Бағдарының бұзылысымен жүретін алкогольды галюцинация түрін сипаттап беріңіз.

Алкогольді психоздардың ішінде кездесу жиілігі бойынша 2 –ші орын алады. Қорқыныш формасындағы есту, вербальды галлюцинациялармен және сандырақ галлюцинациясы мен аффективті бұзылыстармен сипатталады.

Ағымына байланысты жіктелуі:

Жедел галлюциноздар— маскүнемдердің галлюцинаторлы алжасуы, алкогольді галлюцинаторлы сандырақ. Көбінесе, бас жазу кезінде үрей мен параноидты көңіл-күймен, вегетативті-соматикалық симптомдармен көрінеді. Бұнда аутопсихикасымен аллопсихикасы сақталады. Галлюцинация ұйықтар алдында пайда болады. Басында эпизотты түрде акоазма және фонема пайда болады.артынан вербальді галлюцинация дамиды. Г.ға критикалық көзқарас болмайды. Галюцинаторлы бұзылыстар көбейген кезде науқаста ұзаққа созылмайтын тежелу мен есенгіреу болады. Ол галлюцинаторлы ступор алды және ступор жағдай деп аталады. Күндіз вербальді психоз мүлдем болмайды. Кейін аффективті бұзылыстар интенсивтілігі төмендеп, сандырақ өшеді. Вербальді галюцинациялар жойылғаннан кейін науқас басынан өткен психозды талдай бастайды. Жедел түрі бірнеші күннен бір айға дейін созылуы мүмкін. Бұл классикалық түрі деп аталады.

Жедел басқа түрлерінде өз ерекшеліктерімен.

Жеделдеу галлюциноздар. Бұл психоздың түрі 1 айдан 6 айға дейін созылады. Психоз басталған кезде жедел алкогольді галлюциноздың клиникасы сияқты. Кейіннен галлюцинозға депрессия қосылады. Басқа сандырақтарға қарағанда өзін-өзі кінәлау сандырағы кбасым болады.

Редукциялық психоз біртіндеп және бүкіл ауруда сақталатын вербальді галлюциноз сирек кездеседі. Бұндай науқастардың есі анық, қимылы өзгермеген, көңіл-күйі жақсы болады. Созымлалы галлюциноздар: Сирек кездеседі. Кейбір авторлар бойынша галлюциноздар 6айдан көп созылса, ол созылмалы деп есептелінеді. Кейбір жағдайларда созылмалы галлюциноздар аналогиялық жедел галлюциноздардан басталады. Ең жиі күрделі жағдайлар дамиды және келесі симптомдар дамиды: делирий мен галлюциноз немесе галлюциноздар мен депрессивті-паранойдты бұзылыстар.

Негізгі клиникалық көрінісіне және дамуына байланысты созылмалы галлюциноздарды

3 нұсқаға бөледі:

Сандырақсыз созылмалы вербальді

Сандырақпен өтетін вербальді

Психикалық автоматизммен жүретін созылмалы вербальді галлюциноздар және сандырақтың парафренді өзгерісі.

3.3.3.Алкоголизммен кешенді емдеудегі әдіс тәсілдерді сипаттап беріңіз.

Алкоголизммен науқастардың емі олардың реадаптациясымен және реабилитациясымен тығыз байланысты. Созылмалы алкоголизммен науқастар тұрғылықты жері бойынша денсаулық сақтау жүйесінің емдік- профилактикалық мекемелерінде арнайы емнің толық курсын өтулері керек. Емдеуден бас тартатындарға, қоғамдық тәртіпті бұзғандарға ішкі істер Министрлігі жүйесіндегі емдік-еңбектік профилакторияларында күштеп емдеу және еңбектік тәрбие жүргізіледі.Алкоголизммен науқастарды емдеу кешенді (қолданылатын емдеу әдістерін ескере отырып), индивидуальды (тұлғалық ерекшеліктерді, алкоголизм сатысын және соматоневтрологиялық статусын есепке ала отырып), ұзақ және үздіксіз (аурудың патогенетикалық механизмдерін есепке ала отырып) болуы керек.

Алкоголизммен науқастар емінің схемасы

І. Психотерапиялық әдістер және микросоциальды ортаны өзгертуге бағытталған әдістер.

ІІ. Медикаментозды терапия:

1. Дезинтоксикациялық терапия.

2. Седативті терапия.

3. Ішкі ағзалардың қызыметін қалыпқа келтіретін терапия.

4. Сенсибилизациялаушы терапия.

5. Шарттырефлекторлы терапия.

3.3.4.Алкоголизм кезіндегі патоморфологиялық өзгерістерді сипаттап беріңіз.

Ұзақ жылдарға созылған алкогольді интоксикация адам ағзасының әртүрлі жүйелері мен мүшелерінде әртүрлі патоморфологиялық өзгерістер шақырады. Бұл кезде әсіресе жүйке жүйесі және ерекше бас миы зардап шегеді.Бұл патология бүкіл жүйке жүйесіне таралған диффузды, сонымен қатар ошақты да болуы мүмкін (эпендима астына, ІІІ қарынша түбіне, мидың су түтігіне қан құйылулар).Жүйке жасушаларының некрозы және жоғалулары нәтижесінде үлкен ми қыртысының цитоархитектоникасы бұзылады, ол басым 3-4-5 қабатта аралшалар түріндегі жасушаларда болады, олар патологиялық өзгерген қантамырлармен байланысқан және маңдай бөлігінде аса айқын.Жүйке жасушалары дистрофияланып өзгеріп, гипоксия құбылысы айқын болады. Кейбір нейрондарда ядро атрофиясы, лизисі байқалып, нейрондардың күйреуі байқалады. Глиялардың пролиферативті реакциялары анықталады.Мишықта, сопақша мида, қыртыс асты түйіндерде, көру төмпешігінде, құйрықты денеде және бұршақ тірізді ядрода дистрофиялық және атрофиялық өзгерістер болады. Ми бағанасында және жұлында жүйке талшықтары ыдырайды, нерв талшықтары, ең алдымен қозғалыс нерв талшықтары патологиялық өзгеріске ұшырайды.

Микроскопиялық зерттеулер мәліметі бойынша, қантамырлар зақымдануы байқалады: қантамыр қабырғаларының склерозы, гиалинозы және қалыңдануы, нейрондар дистрофиясы түрінде.

Морфологиялық өзгерістер ішкі мүшелерде де байқалады және миокардтың майлы инфильтрациясы, бауырдың майлы қайта түзілуі түрінде көрінеді.

Морфологиялық зерттеу кезінде жүректе ошақты «зақымдану» түрінде көрінетін миокард қантамырлары мен бұлшықет талшықтарының өзгерістері байқалады, ол алкогольдік миокардиодистрофияның негізін қалайды және алкоголизм кезінде жүрек жеткіліксіздігі дамуына морфологиялық субстрат болып табылады.

3.3.5.Алкогольді сынамаларға анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Дені сау адамдарда қалыпты жағдайда 0,02% алкоголь болады, эндогенді алкоголь метоболизм процессінің нәтижесінде пайда болады. Мастық дәрежесі қандағы этанолдың деңгейіне байланысты анықталады. 0,3 дейін өалыпты; 0,3-1,4 жеңіл мастану; 1,5-3,0 орта дәежелі мастану; 3,1-5,0 ауыр дәрежелі мастық; 5,1 жоғары адам өміріне қауіпті.

Раппорт сынамасы. Бұл арнайы адамның мастық дәрежесін анықтау үшін қолданылатын сынама. Сынама жүргізілетін реактив құрамында дистилденген су мен таза концентрацияланған күкірт қышқылы, және калий перманганаты болады. Бұл реакция дем шығарылу кезінде шығарылған ауамен бірге этил спиртінің буларының болуына негізделеді. Реактив арқылы құрамында этил спирті бар ауаны үрлеу уақытында қоспа түссіздене бастайды.

Қолдану көрсеткіштері: алкоголь пайланғанын анықтау үшін кез келген пациентке жасалады.

Раппорт сынамасын жүргізу әдісі: сынаманы жүргізу үшін көлемі 2мл 2пробирка керек. Пробиркаларға құрамында күкірт қышқылы бар дистилденген су құяды. Пробиркаға пипетка салады ол арқылы 1,5 -2,1 л ауа үрлейді. егер ауа құрамында алкоголь болса суда ериді.

Л. А. Мохов және И. П. Шинкоренко сынамасы. Құрамында мелкорезистный силикогель, хром ангидриді және күкірт қышқылы бар арнайы шыны трубкалар пайдаланылады. Реакция жүргізу үшін шыны трубканың екі ұшын сындырады. Бір ұшынан пациент ауа үрлейді. Алкогольдің әсерінен сары бояу жасыл немесе көк түске ауысады. Бұл реакцияның оң мәнді екенін көрсетеді.

3.3.6. Раппорт реакциясына анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Бұл арнайы адамның мастық дәрежесін анықтау үшін қолданылатын сынама. Сынама жүргізілетін реактив құрамында дистилденген су мен таза концентрацияланған күкірт қышқылы, және калий перманганаты болады. Бұл реакция дем шығарылу кезінде шығарылған ауамен бірге этил спиртінің буларының болуына негізделеді. Реактив арқылы құрамында этил спирті бар ауаны үрлеу уақытында қоспа түссіздене бастайды.

Қолдану көрсеткіштері: алкоголь пайланғанын анықтау үшін кез келген пациентке жасалады.

3.3.7. Л. А. Мохов және И. П. Шинкоренко сынамасына анықтама беріңіз және сипаттаңыз.

Бұл сынама индикатор -трубкалардың көмегімен мастық дәрежесін анықтау үшін қолданады. Арнайы дайындықты қажет етпейді. Трубканың ішінде құрғақ қоспалар түрінде индикаторлы реагенттер бар. Үрленген ауада этил спирті болса алты валентті хром ионын өзгертеді соған байланысты қоспаның түсі де өзгереді. Жасыл немесе көкке ауысады. Қоспа түсі:

Этиловый или метиловый спирт;

Ацетон;

Эфир;

Сероводород;

Альдегидтер болғанда өзгереді.

3.1.8. Ауыр алкогольді интосикация кезіндегі пайда болатын кематозды жағдайға анықтама бер және жүргізілетін шұғыл көмек көрсетуді сипатта.

Алкогольді интосикацияның клиникасы:Обтурациялық аспирациялық асқынулар бронхореяның ларингобронхоспазмы,құсу массасының аспирациясы,орталық типінің бұзылуы-ауруханаға дейінгі өлімнің себебі.

Гемодинамиканың бұзылысы.Жүрек өткізгіштігімен ырғағының қатаң бұзылысы болуы мүмкін.Терең алкогольды комада қан тамыр тонусының бұзылысы және гиповолемия айқын көрінеді,

Бұлшық еттерінің тонусы төмендейді, шайнау бұлшық еттерінің тризмы, бүлшық еттер фибриляциясы, рефлекстер сақталған,қарашығы кішірейген, бет гиперемияланған, гиперсоливация,құсу.

Сіңірлік рефлекс жоғалады, бірақ ауырсыну реакциясы сақталған,АҚ төмендеген,пульс жиі,әлсіз, тынысы сирейді, еріксіз зәр шығару, дефекация.

Тыныс аритмиялық, сирек, бетте цианоз акроцианоз ұлғаяды, қарашық кеңейеді,АҚ және орталық веналық қысым төмендейді, пульс жіп тәрізді, жиі аритмиялық,сезімталдық рефлекстің жойылуы.

Алғашқы көмекті ұйымдастыру: Ауыз қуысын құсу массаларынан босату.Олардың тыныс жолдарына түсуінің алдын алу.ол үшін науқасты қырынан жатқызу қажет,егер тіл жұтып қою қаупі болғанда тіл ұстағыш қою қажет.

Жедел жардем бригадасы мұрын жұтқыншақты шырыштан тазарту керек. Екінші қадам алкоголдә тез арада ағзадан шығару болып табылады.Әдетте мұндай жағдайларда зонд арқылы асқазанды жуу немесе іш айдағыш (слабительный)препараттар қолданылады .

Коматозды жағдайдағы адамдарға атропин енгізеді.

Жүрек жұмысын ұстап түру үшін кофеин және кордиамин қолданылады.

Жүрекке көмек ретінде келесі әрекеттер:30 сек аралығында мұрын ұшын басып тұру қажет.Төменгі ерін және иек аралығында орналасқан,және жоғарғы ерінмен мүрын ұшы арасында 3/1 есебімен.

Инсулин глюкозамен немесе В тобының витаминдерімен тамшылату қажет.

АҚ төмендесе медикаменттер қолданады.

Егер көмекті тез және уақытылы жасаса комадан шығару оңайға түседі, егер 24 сағатқа созылса оң нәтижеге жету мүмкіндігі төмендейді.

Тыныс бұзылысының орталық формасында міндетті түрде трахея интубациясы жасалады.

Жедел және созылмалы бүйрек жетіспеушілігінің соңғы сатыларында ағзада токсикалық метаболиттердің- мочевина, креатинин, ж.б азоттық шлактардың жиналуы жәнеде Na+,K+, судың ағзада ұсталып қалуы және гиперосмолярлы синдром нәтижесінен дамиды.Метаболикалық ацидоз, артериалды гипертония, электролиттік және сұйықтықтық гемостаздың бұзылу фонында неврологиялық бұзылыстар,естің бүзылыстары пайда болады. Бірақ команың айқындылығы мен азотемия деңгейінің арасында анық кореляция жоқ екенін айта кету керек.

3.3.9. Әйелдердегі алкоголизмнің ерекшеліктерін сипаттап бер.

Соңғы жылдары алкогольды артық мөлшерде қабылдайтын әйел адамдардың саны еркектермен салыстырғанда 20:1-ден 2:1 –ге дейін азайған. Маскүнемдік әйелдерде жиі 30-50 жас аралығында дамиды, еркектерге қарағанда 7-10 жылға кеш, бірақ прогрессия тез жүреді. Масаю тұлғалық ерекшеліктрен байланысты көрінеді,жиі жылау. Еркектерге қарағанда тәуелділік тез дамиды. Абстиненцияға дейін 3-5 жыл. Маскүнемдіктің кезеңдері қысқа, психикалық және физикалық бұзылыстар тез дамиды

Ақпарат көзі: http://kazmedic.kz/archives/2134 Материал көшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті

3.3.10. Жасөспірімдегі ПБЗ –ға тәуелділіктің ерекшеліктерін сипаттап бер.

Жасөспірімдік және бозбалалық кезеңде (13-18 жас) қалыптасқан маскүнемдік ерте маскүнемдік деп аталады. Бұл жаста маскүнемдіктің клиникалық белгілері ересектерге қарағанда айқын, ауру ауыр өтеді. Баланың немесе жасөспірімнің ағзасында алкоголь алдымен қан, бауыр, миға барады. ОЖЖ толық жетілмеуіне байыланысты этонолдың әсеріне төзімсіз. Нәтижесінде нейрондардың дифференцирленуі мен жетілуі бұзылады, одан жасөспірімнің тұлғалық қасиеттері, логикалық абстрактілі ойлау, интеллект, ес эмоцияны реттеу зардап шегеді. Алкогольдің әсерінен жасөспірім ағзасындағы барлық жүйелер зардап шегеді. Статистикаға сәйкес, балалар улануының 5-7 % алкогольдік интоксикация үлесіне тиеді. Балалар мен жасөспірімдерде масаю тез дамиды және есеңгіреу тіпті комаға дейін әкелуі мүмкін. АҚҚ, дене температурасы жоғарлайды, қандағы глюкоза, лейкоциттер саны төмендейді. Алкоголь қабылдағаннан кейінгі қысқа уақытты қозу тез терең интоксикациялық ұйқыға алмасады, жиі тырысулар, тіпті өлімге дейін әкелуі мүмкін. Кейде психиклаық бұзылыстар сандырақ, галлюцинациялармен тіркеледі. Алкогольді қабылдауға негізгі психологиялық механизмдер: Психологиялық еліктеу Астениялық жағдайды азайту немесе жою Алкогольді сусындарды қабылдауға деген икемделген тұлға бұзылыстары 1- этап. Алкогольге өзіндік адаптация (үйрену). Негізгі орында микросоциалды орта(жанұя, достар, мектеп). Ұзақтығы 3-6 ай 2- этап. Спиртті сусындарды тұрақты түрде қабылдаумен сипатталады. Доза артады. Жасөспірімнің тәртібі өзгереді. Ұзақтығы 1 жылға дейін. Алкоголь қабылдауды осы уақытта тоқтату жақсы терапевтік әсер беруі мүмкін. 3-этап. Психикалық тәуелділік дамиды. Алкоголь кез келген уақытта, көлемде, сапада қабылдайды. Сандық және ситуациялық бақылау жоғалады. Этанолға толеранттылық 3-4 есе артады. Апталап, кейде тұрақты түрде алкоголь қабылдау болады. Бұл слзылмалы маскүнемдіктің бастапқы сатысы. 4-этап. Аурудың созылмалы кезеңі. Психикалық компонент басым абстинентті синдром дамиды. Кейде абстинентті синдром әлсіз вегетативті-соматикалық бұзылыс түрінде болуы мүмкін. Абстиненция ересектерге қарағанда қысқа. 5-этап. Ересектерге тән сипатпен өтеді. Ерекшелігі деменция тез дамиды. Жасөспірімдерде алкоголизм орташа 3-4 жылда дамиды. Абстинентті синдром алкогольді тұрақты түрде қабылдағаннан соң 1-3 жылда дамиды.

3.3.11. Алкогольдің адам ағзасына әсері және салдары.

Қандағы алькоголдың мәні 0,01-0,02 % үлкен әрекетін сездірмейді. Ал бұл мөлшерден алкоголь асса көз көрмей қалады, адамның координациясы бұзылады. Артық сөз сөйлеуі мүмкін. Мақтанып жүріп неше түрлі айтпайтын сырларды айтып қоюы мүмкін. Ал қанда алкоголь мөлшері 0,40% адам ес-тұсынан айырылып қалады. Ал алкоголь мөлшері 0,60-0,70 % болғанда адам өліп қалады.

Алкоголь адам организміне әсер еткенде филогенез және онтогонез үрдісінде қалыптасқан реакциялар кешені көрініс береді, ол ең бірінші кезекте қорғаныстық, сонан соң бейімдеушілік реакциялары болып табылады. Осыған байланысты алкогольді шектен тыс қолданбайтын адамдардағы мастанудың клиникалық көрінісі сияқты ағзаның мастануға алғашқы реакциясы адамның қорғаныс реакциясын көрсетеді және алғашқы сағаттарда улану синдромы түрінде көрініс береді: ұйқышылдық, ал кейде керісінше психикалық қызметтің қозуы, айқын жүрек-қантамырлық бұзылыстар және асқазан-ішектік патология симптомдары (құсу, диарея). Алкогольдың үлкен мөлшерін қабылдағанда есеңгіреу, сопор, тіпті кома бақылануы мүмкін. Алкогольді шектен тыс қолдануды одан әрі жалғастырғанда ағзаның уақытша оған бейімделуі байқалады, ол артынан көптеген жүйелер мен мүшелер қызметінің декомпенсациясына алмасады. Әртүрлі клиникалық көрініспен жүретін алкоголизмнің негізгі себебі алкогольді салынып ішу болып табылады. Алкогольді қабылдау жүйкелік импульстардың берілуін қамтамасыз ететін биогенді аминдер алмасуына әсер етеді және липидтердің асқын тотығуын күшейте отырып мидағы метаболикалық үрдістердің ағымын бұзады. Алкогольге дертті тәуелділіктің, соның ішінде, психикалық және физикалық тәуелділіктің қалыптасуында мидың опиатты рецепторлары мен эндогенді пептидтердің маңызды рөлі анықталды. Алкогольдің метоболизмі ерекшеліктері мен толеранттылық деңгейін анықтайтын алкогольге генетикалық бейімділіктің рөлі анықталды.

Дата добавления: 2018-06-01; просмотров: 1744; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

⇐ Предыдущая 11 12 13 14 15 16 17 18 1920

Мы поможем в написании ваших работ!