Фишер формуласы Колли-Толленсу формуласы 20 страница
Көп рет қайталанатын мономерлер немесе мономерлердің негізгі бөлігінен тұратын топтар буындар деп аталады.
[− СН2 − СН2−]𝑛 → полимерлену дәрежесі буын
Буындар саны – полимерлену дәрежесі деп аталады. Буындар саны полимердің молекулярлық массасымен төмендегі теңдікпен анықталады:
Мұндағы:
n = M r /m
n – полимерлену дәрежесі;
Mr – полимердің молекулярлық массасы; m – буынның молекулярлық массасы.
n – 5000 – 10000 дейін немесе одан да жоғары болуы мүмкін.
Макромолекула – буындардан құралған үлкен молекула.
Молекулалық массасы 500 – 5000 аралығында болса, оларды олигомерлер деп атайды.
Бірдей мономерден тұратын полимерлер – гомополимерлер деп аталады.
полипропилен
гомополимерТүрлі мономерлерден тұратын полимерлерді – сополимерлер деп атайды.
nCH2=CH–CH=CH2 + mCH2=CH → [CH2 – CH = CH – CH2 – CH2 – CH]n
| |
CN CN
бутадиен – нитрил каучугі
Сополимерлерге ақуыздар, нуклеин қышқылдары, синтетикалық полимерлер жатады.
Полимерлердің жіктелуі
І. Шығу тегіне байланысты оларды төмендегідей жіктейді:
1. Табиғи полимерлер (биополимерлер) – оларға целлюлоза (C6H10O5)n, ақуыз, мал жүні жатады.
2.
 |
Жасанды полимерлер – табиғи полимерлерді өңдеу арқылы алынған полимерлер:
|
|
|
3.
 |
Синтетикалық полимерлер – мономерден синтездеу арқылы алынған полимер:
полистирол
ІІ. Негізгі тізбектің құрамына байланысты екі топқа бөлінеді:
1. Гомотізбекті – тізбегі бірдей молекулалардан тұрады. Тізбек тек көміртектен тұрса – карботізбекті деп аталады. Мысалы,
 |
2. Гетеротізбекті – негізгі тізбекте әртүрлі атомдардан тұрады: Мысалы, полиэтиленгликоль – байланыс түзуде көміртек атомымен қатар оттек атомы да қатысады.
ІІІ. Макромолекула тізбектерінің құрылысына байланысты үш топқа бөлінеді:
1. Сызықты – асимметрия дәрежесі өте жоғары ұзын тізбекті макромолекулалар.
– A –A – A – A – A –
Мысалы, поливинил спирті:
– CH2 – CH – CH2 – CH – CH2 – CH –
| | |
OH OH OH
Сызықты полимерлерге целлюлоза, табиғи каучук, кейбір ақуыздар (казеин) т.б. жатады.
2. Тармақталған – негізгі тізбегі жан – жағына таралған тармақтары бар макромолекулалар.
– CH2
CH2
CH2 – CH – CH2 – CH – → негізгі тізбек
CH2
CH2 → қосалқы (бүйір) тізбек
|
|
|
3. Торланған немесе кеңістіктік полимерлер – бір – біріне көлденең байланыстармен қосылған полимерлер. Оларға, резинаны, фенолформальдегид шайырын т.б. жатқызуға болады. Табиғи полимерлердің ішінде алмаз, кварцты айтуға болады. Табиғи полимерлерге жүн жатады.
| |
CH2 – CH – CH – CH2 – CH2 – CH – CH – CH2
| |
S S
| |
CH2 – CH – CH – CH2 – CH2 – CH – CH – CH2
| |
 |
Химиялық табиғатына байланысты полимерлер төмендегідей жіктеледі:
1) Органикалық полимерлер – олар көміртек, сутек, оттек, азоттан, галогендерден тұратын қосылыстар. Органикалық полимерлер гомотізбекті және гетеротізбекті болып бөлінеді.
| Гомотізбекті полимерлер | ||||
| полимер | буын құрылысы | мономер | ||
| полиэтилен | – CH2 – CH2 – | этилен | ||
| полипропилен | – CH2 – CH – | CH3 | пропилен | ||
| полибутадиен | –CH2 – CH=CH – CH2– | бутадиен | ||
| полиизопрен | –CH2 – C=CH – CH2 – | CH3 | изопрен | ||
| поливинилхлорид | –CH2 – CH – | Cl | винилхлорид | ||
| политетрафтор этилен | F F | | –C – C – | | F F | тетрафтор этилен | ||
| полиакриламид | – CH2 – CH – | CONH2 | акриламид | ||
| Гетеротізбекті полимерлер
| ||||
| полиформальдеги д | –CH2 – O – | формальдегид | ||
| полиамидтер | –NH–(CH2)x –NH–C–(CH2)4 –C – || || O O | амидтер | ||
2) Элементорганикалық полимерлерге тізбектері көміртек атомымен гетероатомнан (азот, күкірт, оттек) тұратын полимерлер жатады. Ең көп тараған және көп қолданылатын кремнийорганикалық полимерлер (силикондар).
R R
| |
– Si – O – Si – O –
| |
R R
R – алифаттық немесе ароматтық радикал болуы мүмкін.
3) Бейорганикалық полимерлер – кремний, алюминий және басқа да элемент атомдарынан тұратын қосылыстар.Мысалы, – Mg – O – Mg – O – полимері
Н Н Н Н
| | | |
– Si – Si – Si – Si –
| | | |
Н Н Н Н
полисиландар
Табиғи және синтетикалық алюмосиликаттар.
Na2O • CaO • Al2O3 • nSiO2 • mH2O
Жоғары молекулалық қосылыстар номенклатурасы
Полимерлердің номенклатурасы оның құрылымын анықтап, полимерді танып білуге мүмкіндік береді.
Тривиалды номенклатура – мамандар арасында таралған. Мысалы, тефлон, поликарбонат т.б. бұл номенклатураның түрі химиялық құрамы, құрылымы туралы мәлімет бермейді.
|
|
|
Рационалды номенклатура (атау) – жиі қолданылады. Мономер атауына «поли» деген сөз қосылып, полимер аталады. Мысалы,
CH2 – CH – CH2 – CH
СН3 n ОН n
Дата добавления: 2021-03-18; просмотров: 147; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!