Лыга лоя я то пиима                                                  Мало слов о поэме 8 страница



В дни его безрадостной жизни.

 

Протекала речка,

Погасила пламя,

Которое уничтожило палку –

Палку, убившую собаку –

Ту, что потрепала лисицу,

Съевшую петуха,

Который будил бедного старика

В дни его безрадостной жизни.

 

Подошел вол,

Осушил речку,

Которая погасила пламя –

Пламя, уничтожившее палку –

Палку, убившую собаку –

Ту, что потрепала лисицу,

Съевшую петуха,

Который будил бедного старика

В дни его безрадостной жизни.


 

Поднялась рука,

Зарезала вола,

Который осушил речку,

Речку, погасившую пламя,

Которое уничтожило палку,

Палку, убившую собаку –

Ту, что потрепала лисицу,

Съевшую петуха,

Который будил бедного старика

В дни его безрадостной жизни.

 

Записано в с.Ялта, Мариупольского р-на В.П.Дереклеевым

                   Перевод Г.Костоправа

 

Опубликовано в журнале «Литературный Донбасс» 1936г. № 3, с.100 – 101)

 

15 апреля 1936 г. состоялась премьера спектакля «Платон Кречет» по пьесе А.Корнейчука в переводе на румейский язык Г.Костоправа. В октябре-ноябре 1936г. и январе 1937г. прошли постановки этого спектакля.

 

26.4.1936г. газ. «Приазовский рабочий» перепечатала статью Д.Эристеаса о поэме «Леонтий Хонагбей» Это была последняя литературная страница, посвящённая национальной литературе Мариупольщины.

 

1 мая 1936г. Костоправ закончил переводы рассказов А.П.Чехова.

 

3.5.1936г. – 8-е письмо Ольге Маслаковой.

 

22 июня 1936г. – 9-е письмо Ольге Маслаковой с извещением о смерти А.М.Горького.

 

Июль 1936г. – написано стихотворение «Ксэва сты мэна, акирви» (Киев-Мариуполь).

 

     КСЭВА СТЫ МЕНА, АКИРВИ

 Сма сту ири ныгло силви,

Куркувандзея сма с гунэя…

Ксэва сты мена, акирви,

Мис дранышкумас айц арея.

Ксэва сты мэна. Пал его


 

Афину пагу сту стратыю.

Чулы мидан авориго

Лалы-ме сту мисафирию.

Сту сирт апису вурунда,

Т аера крон ки мриз врухея.

Ксэва сти мэна эна тна, -

Мис дранышкумас айц арея!

О, тыхадар пас урано

Мурфияс синыфа кумача!

Ас эн т агапи-м катыно…

Ян та азмоныта-су мача!

Го флагу-се. Кирфа сту пеш

Траваме ту куркувадзея.

Ксэва сты мэна, тэк ас вреш, -

Мис дранышкумас айц арея!

Веглызис: пис ту куринсе

Иплон врухис флуритку стама…

Сы на змонас-ме, варисе…

Го кутуру на флагу грама.

Ма на лыга ян ту силви

Ту нунызмам адъо марэя…

Ксэва сты мэна, акриви,

Мис дранышкумас айц арея!

Дранас: врушис пис та нэра

Узун-узах петай дъахлыдъа.

Ан феныс бдъына ста макра, -

Вахтлыдъс на име, от се идъа…

Ма сы дъен феныс… ту силви

Ела-ме халыс курасея…

…Пос с ту агапи, акирви,

Хисмет мис эхум айц арея?!

 

               Киево- Мариуполь, июлис,1936


 

20.7.1936г. Костоправ вернулся из командировки по бригадам сёл Больше-Янисольского района с ночёвками в степи.

 

20 июля 1936г. – 10-е письмо Ольге Маслаковой.

 

29 августа 1936г. Ольга Евгеньевна Маслакова и Г.Костоправ поженились, обручение состоялось в Киеве .

 

В конце августа 1936г. Костоправ с родственниками и друзьями посещает в Донецке спектакли столичного театра «Горе от ума» и «Дама с камелиями».

 

Конец декабря 1936г. – Костоправ в почётном карауле (в Киеве) у гроба Н.Островского.

 

В 1936г. написаны стихи «Фиссэн анэмо - калыя», «Саганах» и «Ту фидъ пимэны фидъ».

                     

ФИССЭН АНЭМО - КАЛЫЯ   

     Фиссэн анэмо-калыя,

     Киматызи ту яло…

     Та педъыя: «Финумия !»

     Та курича: «Сту кало !»

              Псэс дъыко-м агапимэнус

              Дъайн стун Кокино Страто.

              Фосэрэв ту страта-т илюс,

              Ян т агапи-му зэсто !

     Плумса, плумса ту пукамсо-т

     Ан ту оморфо плуми.

     Тынчка ротсэн: «Агапас-мэ ?»

     Галя ипа-тун: «Ами !»

              Отан мавру ту курона

              Нышкэт аспро перистэр,

              Бэлчим тот канэнас аллос

              Ту агапи-м на ту пэр !


 

     Дъэн ту ксэри акривос-му,

     Ич-па дъэн ту эграпса:

     Отан дъявэн, ирса спит-мас,

     Каца лыгу эклапса.

              Сыфтэ эклапса, ма стэрас

              Мэгалэфта ан т афто,

              Пос афтос-па ан та тэря-т

              Дъайн стун Кокино Страто !

Шурксэн анэмос, лон страта

Хлыцку пухна шурумлыс.

Агрикас: афто сты сэна

Пай дъыко-м ту пуласыс !

              Дрэш нэро ап то пигадъы

              Ос на змихкэт сту потам,

              Пу ч ан исэ, акриво-му,

              Сон сты сэна ту сэвта-м !

 

Сымур графо прото грама:

«Ту шэнгклыхс на мин ту ханс

Ки та синора тыс хорас

Сахиндрай-та ах душманс !

              Тын пусэвны ян та фидъа

              На чахэвны-мас кирфа,

              Ма дъыки-мас тын патридъа,

              Тыс пури на тын ныка !

Ан нунызун на хултэвун

Ас ту ксэрунэ аты:

Ан т ачалыну гуртъэя

На тун кругум пас ту мты !»

                   Флеварис, 1936

                   Мариуполи


 

             САГАНАХ

      Фенгкус. Астрес апира.

      Ныхта фосеро.

      Го потызу т алого-м

      Потами нэро. 

      Хаширлайсин  анэмус,

      Фила хамиши.

     Эна тна апану-мас,

     Мирсин ту вруши.

     Пас ту сирт, пу щадъэпсан

     Та псила дъэндра,

      Ту страпи с та синэфа,

     Чахепсин макра.

     Та силвейс сорефтанэ

      Лоря с ту тынях.

     Тынчка паргорефкунэ:

     «Эркит саганах!» 

           ***

      Фенгкус. Астрес апира.

      Ныхта фосеро.

      Лалашев-ми анэмус,

      Хлыцку , триферо.

      Пян иришку анэмос,

      Т аныхтом т астытъ…

      … «Пу вришкасе, фили-му,

       Ты се пу, фукритъ:

      Го ангкеву т ономас

       Ки т кардъыям фсиг.

      Катъаро, азмоныту

      Прото севталых.

      Пую итун оморфу,

      Ян ато т силви.

      Флоеро ке авзихту,

      Ян ато т страпи.

      Пую чалка ксерусин,


 

      Ян дъендру путах

      Ки сту зисму-м перасын,

       Ян ту саганах!»

 

                        Мариуполи, 1936г.

 

ТУ ФИДЪ ПИМЭНЫ ФИДЪ

 

Мэгала дълыс мис катъа мэра камум.

Усэв и хора-мас, пу зум эмис вахтлыдъ.

Ма эши-ту с ту ну-с:дъэн хатъэн о душманус

Атос плакон кирфа, пусэви ян ту фидъ.

 

Ту дъэрма-т металаз ки эркит раст акома

Та лоя-т псэматарка пистэвныта пулы.

Атос, дъыпросопос, пу вгали мэл х ту стома-т,

Пратыз мес тин кардъыя-т азмоныту хулы.

 

Филай ки тинига душманус, ас ту ксэрис,

На вришк пес градъэс-мас хадрэви аралых.

Тос эматъын-ту пши-т, от эсусан та мэрис-т:

Атор и фили-ту вришкунны алях лыг.

 

Ас имас сахт панду, дъэн храшкит на змунуме,

Оти атос пури на кам хатэйдъа пал:

Ту фидъ пимэны фидъ! Ан скон ту вчал-т харшу-мас,

Мис кофтум пэрумэ ту фчал-т!

                          1936, Мариуполь

 

16-18 февраля 1937г. - участие в пленуме Союза писателей Украины, посвящённом А.С. Пушкину, Костоправ избран в президиум пленума, привёз с собой в Киев сборник переводов румейских поэтов произведений Пушкина, изданный в Донбассе. (А.С.ПУШКИN. СИЛОГИ ЭРГОN.- МАРИУПОЛИ : ЕЛИNИКО ЕКДЪОТИКО ТУ ДОНБАС, 1937.-184с.)

Редактором сборника был Георгий Костоправ. Для этого сборника Г.Костоправ перевел на румейский язык стихотворение А.С.Пушкина «…И вновь я посетил…» и «Сказку о рыбаке и рыбке».

Выступая на пленуме, Костоправ прочитал Пушкинское «И вновь я посетил …» на румейском языке.


А. Пушкин               

        … ПАЛЫ ВРЕТЪА ГО

 

                   … Палы вретъа го

Ста гноризмэна топс, пу дъыя хронс

Камия имны го сту эксория,

На, дъэка хроня пэрасанэ артах.

Пула сту зисиму атот чиста

Индан агнориста ки го аплогу-м

Дъэн ими эмбризнос, -  ма пал адъо

Ту эмбризно тъарис ки зинданызи.

Ки фэныт-ме тъарис акома псэс

Адъо го пратана.

                   Мес та дъэндра билнэви

Микро спитыц, пу катънэми атот

Ан тин дъыки-м курмэнса парамана.

Ты артах петъанын – пес ту спитыц атора

Дъэн грикишкун варэя хасчилэс.

Чунурю орус щопаксэн ту псэлус,

Пу катъными сима сту тумбуюх

Асалэфтос ки фениндан ста мача-м

Та ала кимата ста макрина ягайдъа…

Ту жангкари путам иплут платэя

Мес ту хураф, мес та хлура тугая.

Ан ту хаих псарас ту кима шкизи,

Рамену дъыхти пису-ту трава.

Ачи апэра фэнны сту хамэлус

Пула хорията. Ки ах ата апису

Хамбурку млар, пу зорлэн та ханача-т

Салэв х тун анэму…

                   Ачи марэя,

Пу ту межа тун топу-мас хуриз

Ки пу сикут харшу сту джап ту страта,

Ах та макра билнэвны трия пефка.

Усэвуны – т эна авлах, та дъыя

Сма-сма, злыхта. Нда итун фэнгкус,

Ки го олныхта пэрана ан т алгу

Ап янаша-тын, - та хлура кулфес


 

Харумэна апану-м шурумилзан.

Атора палы лон ато ту страта

Го сымур пэраса ки палы эмбру-м

Ата та пефка идъа. Пал атытка

Тылога итан - инны. Пал та фтыя-м

Грикунны гноризмэну хаширлайму,

Ма лоря ста юронтка-тын тамуря

(Пу итунэ чуплахку ису патус)

Пула фиданя осэпсан атор.

Хлуро тайфа. Сурэфтан та фиданя

Пках та кладъыя-тын, ян та микра. Авлах

О филус-тын хасывэтлидъка стэкит,

Халыс юронтс буйтахус, манахот.

Ки лоря-т ч эн каныс-па.

                   Я-су, енос

Агнористо ки яшку! Йох, эго

Дъэн тъа сэ дъу, анда псила на вгенис

Ки на счупазс атута та кулфеис

Ан та кладъыя-су. Атотыс анэпшо-м

Ас ту грика ту шэнгку-сас фони,

Анда ирис сту спити ан тун филу-т

Харумэнус ан ту лафро т кардъыя,

Скутна перна паен ах янаша-сас

Ки мэна-па ангкэв.

 

А Пушкин

ПАРАМИТЪ Я ТУН ПСАРА КИ Я ТУ ПСАРИЦ

Эзнын папу ан т манака-т

Чах сима с ту яло жангкарярку.

Аты ери пес эна землянка

Эзнан транда хронс ки трия хроня.

Папус дъайнын пянышкин псаря,

И манака камишкин рока.

Мия эсырнын папус ту дъыхты,

Вгал-ту: пэсу мону батхахя.


 

Сырн ту дъыхты атос мия чалу:

Пястан тэк ялудъы та хуртаря.

Мия чалу нда травсын ту дъыхты,

Пэсу эна псариц мону пястын,

Аджаипку псариц, флуритку.

Пширсэн ту псариц паракалы-тун,

Халыс атъарпус с тун папу лэи:

- «Ирэпсе – ме, папу, ты ирэвс,

Дъугусе-ту ан ту эна-с лого,

Тэка пел-ме палы аксаписа !»,

Тъагмастэн папус, ксэпахтын!

Пэс та транда хронс ки трия хроня

Ч иртэн раст ту псар на лахардэви.

Хутхарайсэн ту псариц о панус,

Пэлсын-ту ки ипин лалашарка:

«Ас сэ флай тъегос, псариц флуритку!

Тыпос-па дъэн тъэлу ах ты сэна.

Прат, ялдай с та ялудъы миданя,

Зыси, тыга эзныс ос атора».

Ирсэн дъайн с ту спити-т ки т манака

Ипен-тын ато ту мэга тъагма.

- Айц ки айц, псариц го сымур пяка

Ту псариц то итунэ флуритку,

Ян ты мас лахирдэвин андама-м,

Паракалнын-ме на ту пелыгу.

Илэн-ме, таплос, ан хутхарэвкит

На ме эдъуйн ола та иреву.

Просопо-м дъэн дъайн на пэру тыпус.

Пэлса-ту ачи, ах пухи иртэн!»

Чорепсын тун папу и манака:

«Тосо-па хамно мяло на эхис!

Дъэн башхарэпсыс на перис выкуп!

Ас сэ эдъуйн чолмасым лакана,

Мис ту эхум – чалка на даглэфкит».

       Палы ирсэн с ту яло о папус.

Ялудъы та кимата бэзун.

Лалсын папус ту псариц флуритку.

Фанэротъин ту псариц, рута-тун:


 

«Ты хизмат сэ мэна эхис, папу?»

Ос та мэса лыгсэн эмбру-т папус,

Лэ: «Дъыкос ту калусын го флагу!

Дъыната ме чорэпсын манака-м.

Эна тна аты захла чи фин-ме:

Мис ту эхум – чалка на даглэфкит».

Апантай ту псариц флуритку:

«Ир сту спит-с, на ми хасывэтлэвис,

Дъугу сас чунурю го лакана».

Ирсэн папус дъавин аксаписа.

Эш манака чунурю лакана,

Ма ту гласа-ц ич-па дъэн пифэрнын:

«Палалос ту исэ, зэр дъэн фэныт?

Дъайн, ахмахс, ки ирэпсын лакана!

Ах ато пула файда на эшс сы?

Прат, хамно мяло, ах пухи иртыс,

Ивры ту псарнц ки паракал-ту:

Тъэлуми, таплос, на эхум спити».

       Палы дъайн сту яло о папус,

(Та тъэла нэра пширун фускунун)

Статъэн лалсэн ту псариц флуритку.

Фанэротъын ту псариц, рута-тун:

«Ты хизмат сэ мэна эхис, папу?»

Лыгсэн палы папус ос та меса:

«Ты на каму? Джанум, хутхарайме!

Чало дъыната чурэв манака,

Ах та пот чиста захла чи фин-ме:

Спит ирэв, юронтку зупупина !»

«Ос сун ! – ипэн ту псариц флуритку, -

Ич на ми пуны кардъыяс, папу,

Ир. Кало, на эшит тора спити».

 

Ирсэн папус галя сту землянка.

Ах ато т мурдъыя-т-па дъэн пэмнын.

Эмбру-т омурфу чунурю спити,

Пану аспру чапимэну чурта,

Сахтадъы фрахти сту спити лоря.

Сту иры сима праты манака,


 

 Осу эш пшира чурэв тун андра-ц:

«Тосу-па трелос, ахмахс на исэ!

Дъайн, ахмахс, ки ирэпсын-ме спити!

Иври ту псариц ки паракал-ту:

Безыпса хурятыса на имэ,

Тъэлу го на нышкум мэгалёнса».

Янашэв сту яло о папус

(Ту яло пшира анакатутэ).

Пширсэн лалсын ту псариц флуритку.

Фанэротъын ту псариц, рута-тун:

«Ты хизмат сты мэна эхис, папу?»

Ос та меса лыгсэн эмбру-т папус:

- Ты на каму? Джанум, хутхарай-ме,

Осун пай пула чаныз манака-м,

Эна тна аты захла чи фин-ме:

Безыпсэн хурятыса на инэ.

Артах тъэл на нышкет мэгалёнса».

Апантай ту псариц флуритку:

«Ир сту спит-с, на ми хасывэтлэвис».

Ирсэн дъавен папус аксаписа:

Ты драна: псило мэгалу терем,

Пас ту халтырма прата инэка-т.

Акирво чунурю гуна пану-ц,

Пану-кату форязмэн казия,

Пас та стытъа-ц крэмны маргатаря,

Пас та шэра-ц флуритка дъахлыдъа.

Пас та бдъаря-ц кочина сапошкес.

И ялчидъ тямила лоря-ц дрэхны

Бухталэв, трава-тун ста малыя.

Папус лэ т манака: «Калимера,

Кирия, мэгалёнса ки дворянка!

Тора, прэпна, ола-с-па тамам эн?»

Хулксэн пану-т ан т ачов манака,

Пэлсын-тун на тэмизлэв мандрия.

Пэрасын вдъомадъа, эна ч алу.

Осун пай битэр чаныз манака,

Палы сту псарац пэлы тун папу.

«Иврэ ту псариц ки паракал-ту:


 

Бэзыпса на имэ го дворянка,

Ирэпса на нышкум василёнса».

Шашмалайсэн папус ах та лоя-ц:

«Ту мялос, манака, артах эфайс?

Ан дъыко-с т япи ан вгэнс стун козму

На ела-сы олу василия».

Фускусэн ах ту хулы-ц манака,

Вицосын-тун эна шапламэя.

«Дъэн фувас на пяшкисэ ста лоя

Ан ти мэна кирия дворянка?

Прат ан ту кало, пу сэ пелыгу,

Я ки ама пернысэ ки пагнэ!»

Дъавен папус сту яло марея.

(Ту яло тъарис-ки сынэфясын).

Пширсэн лалсын ту псариц флуритку.

Фынэротъын ту псариц, рута-тун:

«Ты хизмат сты мэна эхис, папу?»

Лэ-ту папус ан ту митаныя:

«Ками калусын, псариц флуритку!

Палы, брэ, анакатут манака:

Артах дъэн ирэв на эн дворянка,

Ирэпсын на нышкит василёнса».

Апантай ту псариц флуритку:

«Сту кало! На ми хасывэтлэвис!

Ир, тъа эн манака василёнса!»

Ирсэн папус палы ас т манака,

Ты драна? Василико палати,

Сту палати камарон инэка-т,

Сту трапези катъэт василёнса.

Лоря-ц мону мэгалён сурэфтан,

Эмбру-ц болка праникис, красыя

Хту яло апэр агуразмэна.

Харахул сима ста портыс стэкны.

Фовери, ста шеря-тын цукирес.

Дрансэн папус пану-тын, ксэпахтын,

Вал харшу с манака митаныес,

Лэ-тын: «Калимера, василёнса!

Тора артах ола-па тамам эн?»


 

Ч эклусын манака на драна-па,

Мону ипэн ама на тун вгалны.

Этраманы мэгалён стун папу,

Бухталэвны, вгалны-тун ах пэсу.

Хараул-па пиран-тун ки статъан,

Асхалты дуграйван тун курмэну.

Еласан-тун козмус осу ихан:

«Айц-па храшкис, забура юронтку!

Мия ч алу айц на ми пурэфкис:

Ми лалыс, каныс ан дъэ рута-сэ!»

Пэрасын вдъумадъа, эна ч ало,

Осун пай битэр чаныз манака.

Пал пэлы на фэрунэ тун андра-ц,

Ивранэ ки ифэран тун еру.

Аратэв манака ах тун папу:

- Иври ту псариц ки паракал-ту:

Сон-ту ими василёнса, тъэлу

Ола та ялус на хуландрэву.

Стун Океано на зу го мэса,

Ту псариц флуритку сма-м на инэ,

Панда мону мэна на фукраты!»

«Ёх» на лэ сахынэпсын о папус:

Ми угрэв како ан дъэ фукраты.

Палы тос ас ту яло симоны.

Сту яло сыкотъэн мавру бора.

Та тъыла та кимата фускунун,

Хундурайсан, фовера вуизун.

Пширсэн лалсын ту псариц флуритку.

Фанэротъын ту псариц, рута-тун:

«Ты хизмат сты мэна эхис, папу?»

Ос та меса лыгсэн эмбру-т папус:

«Хиепсы-ме, джанум, хутхарай-ме!

Ты на каму дъавулко т манака?

Ч эш иштах на инэ василёнса,

Фанын-тын ато-па лыгу, тъэли

Ола та ялус на хуландрэви.

Стун Океано на зиси мэса,

Сы-па дама-ц панда-па на исэ,


 

Тэк дъыко-ц ту логу на фукрасэ!»

Ту псариц дъэн лалсын, мону докин

Ан ту радъ-т пас ялудъы ту кима

Ки ступотъин сту яло ватъэя.

Филайн папус ту псариц на эркит.

Филаксэн пула, ма айц-па ч иртэн.

Ирсэн папус, дъавен аксаписа.

Ты драна: сту эмбризно т землянка

Сма сту порта катъит и манака,

Эмбру-ц тырпимэну-тын т лакана.

 

17 февраля 1937г. – 1-е письмо жене.

 

22-27 февраля 1937г. – участие в Пушкинском пленуме Союза писателей СССР в Москве, где украинскую литературу представляли М. Рыльский , Л .Первомайский и Г. Костоправ.

 

22.2.1937г. – 2-е письмо жене.

 

6 апреля 1937г. в газете «Социалистический Донбасс» опубликована большая статья известного донецкого поэта Александра Фарбера «Греческие писатели Донбасса», половина статьи посвящена профессиональной оценке всего написанного к тому времени Георгием Костоправом.


Дата добавления: 2019-03-09; просмотров: 162; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:






Мы поможем в написании ваших работ!