Шыныбаев Музаппар Адамбекович 11 страница
3. Этюдті жазуда әдіс – тәсілдерді меңгеру.
4.Творчестволық қиялдау–өте тартымды, үйлесімді түстік шешімдер таба білу. Сонымен қатар туденттердің жүйелі жұмыс істеуі яғни бүкіл оқу жыл бойы,тіпті каникулда да өте табысты етуінің бірден–бір кепілі. Живописьтік сабақтар мен өзіндік этюдтердің кезектесіп келуі кәсіптік шеберліктін бір қалыпта өсуі үшін қажет. Бұл әсіресе төменгі курстар үшін манызды. Оқу тәрбие процесінде көп қырлы болып табылатын «Табиғатты бейнелеуге үйрету» практикасы бірқатар ұйымдастыру формаларының түрімен ерекшеленеді:
1.Арнайы не туристік базаларда практика өткізу.
2.Тарихи революциялық, көркем – әдеби орындарға экспедиция.
3.Белгілі бір орындарға тақырыптық практика өткізу.
4.Өндірістік жұмыс орындарға топтық экскурсия жасау.
Табиғатты бейнелеп үйренудің басты формасы-нұсқадан этюд жазу.Этюд жазу ұзақтығы бірнеше минуттан брнеше сағатқа дейін созылады. Жаздағы күнделікті кезең мерзімі 4-5 сағат.114 сағаттын тапсырмадан тұратын практика III –ІІ курстарда өтіледі. Программада оңай тапсырмалар бірте-бірте күрделенуі жүйелі сақталған, яғни жалпы рендік, түстін жағдайлардан табиғаттын кейбір көріністерін суреттеу, сонан соң адам тұлғасын салу, одан әрі қарай үйлесімді тақырыптық тапсырмаларды орындау болып табылады. Практиканың алғашқы кезеңінде табиғаттың жалпы түстік реңін зерттеу. Көркемсурет мектебін бітірушуі және арнаулы үйірмелерден білім алған студенттерге этюд жазу, нобайлар салу үшін бір апта жеткілікті.
|
|
|
Табиғатты бейнелеу сабақтары қысқа мерзімді сабақтармен қатар жүріп отырса, берер әсері мол болмақ. Дайындық кезеңінің тапсырмаларын орындау, әдетте арнаулы қағаздарға, қарындаштарға, әрі акварель бояуының сапалылығына байланысты табиғат көрінісінің реңдік және түстік айырымдарын зерттеу қажет. Содан кейінгі күдері тапсырмалар аса күрделі емес, үйлесімді себептермен толықтырылады. Мысалы, программа талабына сай этюдті орындау үйлесімді шешімдерді іздеумен қатар нобайлар салу арқылы жаттығу жасалды. 1 курста живписьтік жұмыстардың бәрі де акварельдік бояулармен жүргізіледі. Сурет салуда әр түрлі материалдар қолданылады; қарындаш, көмір, әр алуан бедерлі өңі бар қағаздар т.б
|
|
|
Тақырып бойынша кейбір ескертулер
Натюрморт тақырыбы бойынша нұқамен жұмыс істеуде жергілікті ауа райының (жағдайын ескереміз. Мысалы, жазда ауа райының құбылмалылығына байланысты 2-ші,3-ші тақырыптағы натюрморттар қатар жүреді. Сабақ арасында үзіліс болса, онда кейбір тапсырмалардың орнын ауыстыру қажет болады. Дегенмен жалпы түстік және рендік қасиеттерді зерттеу үшін қысқа мерзімді этюдтер алғашқы күндері –ақ басталады.
1-ші тапсырма. Табиғат көрінісінің жағдайын бейнелеу. 2-ші тапсырма. Табиғаттан қысқа мерзімді, шағын этюдтер жазу/жер, аспан,орман,су,жазық дала т.б.
Мақсаты: Табиғат көрінісінің реңдік қасиеттерін кабылдау және жалпы үйлесімді түстік шешімін табу [12].
3-ші тапсырма. Табиғат көрінісінен уақыт өзгеруіне байланысты мерзімді этюдтер жазу. Мақсаты: Табиғат көрінісін тұтас қабылдай білу, белгілі көлемде олардың арасындағы түстік қатынастарды анықтай білу. 4-ші тапсырма. Жалпы жарықтандыру жағдайындағы табиғаттан қысқа мерзімді этюдтер орындау. Мысалы, табиғат көріністердегі заттардың түстік көрінісінің үйлесімділігін аңғару. 5-ші тапсырма. Жергілікті жердің бедерін, ашық кеністікті ескере отырып жергілікті таиғатты бейнелеу.
|
|
|
Мақсаты: Нұсқадан этюд жазуда ауа кеністігін бейнелеуге үйрету.
Тақырып бойынша жалпы ескертулер:
Заттарды көріп бейнелеу және қабылдау, ең алдымен олардың түстік қатынасына байланысты анықтау. Бір жарықтың күшті өзгерісін бақылай отырып, табиғат бояуларының рең мен түстің не төмендеуін, не жоғарылауын байқаймыз. Ертеңгі немесе кешкі уақытта жазған этюдтен күндізгі тал түсте жазылған этюдтін түстік рені жарығырақ болады.Бұлтты күні жарық пен көленкені айқын ажырататындай айырмашылық болмайды. Жарық, күннің өзгеруіне қарай заттардың түсі мен жартануы да өзгереді. Мысалы, бөлмеде терезеден алыс тұрған заттарға жарық онша түспейді. Бұлтты күні шөптің түсі солғын болады, себебі күн көзінен сәуле түспейді.
|
|
|
Табиғаттағы жарық күйлерін сипаттай білу маңызды. Жылдың әр мезгілі ең әр түрлі ауа райында жазылған этюдтер бір-бірінен айырмашылығы болуы қажет /ертенгі сәт, шаңқай түс, кешқұрым бұлардаң жарықтану ерекшелігі әр түрлі. Жалпы трендік және түстік қасиеттерді сақтау табиғатты бейнелеуде өте қажет. Егер реңдік және түстік қасиеттерді сақтау табиғатты бейнелеуде өте қажет. Егер реңдік және түстік қатынастарды әуелден дұрыс тандап алса, этюд нтижелі болады. Мысалы: бұлтты күні этюдке ашыық бояуларды шамалы қолданған жөн. Табиғат жағдайында дайындық суреттеріне толық, қысқа мерзімді дайындықтар жасау дағдыны қалыптастыруға мүмкіндік береді. Берілген тақырыпты оқып үйренуде практикасының тағы бір қиындығы – қоршаған ортаның бірыңғай түстілігіне көңіл бөле отырып, оған талдау жасау. Ормандағы шөптер мен өсімдіктердің, ағашиардың басынқы түсі жасыл [13].
Студенттер үшін өте бір күрделі түс, сондықтан да олардың этюдьерінде жасыл түсті баса көрсету жиі ұшырасады. Бүтіндей көре білудің және оны қалыптастырудың жолдары міне мынадай: Бақылайын деп отырған реңі мен түсті дәл күйінде алдынғы күйлермен салыстыру. Жалпы түстің реңі табиғатқа артқы қатарда байқалады. Жалпы реңді түсті сақтай отырып, этюд барысында жер, аспан, су түстерінің қатынастарын айқындай білу қажет. Табиғат көрінісін бейнелеуде реңді жеке аңықтамай, бір-бірімен салыстыра аңықтау қажет.
Мысалға алғанда, ең жарық аспан, ең қараңғы жер, олардың арасындағы су. Бұл үшін, тақтайшада бояу іздеуде тепе- теңдік қатынаста болатын түстің үндестігіне сай байланысқан үш бояудың тобын жасау керек.
2-ші тақырып. Табиғат көріністерінің бөлшектерін бейнелеу /40сағат/.
1-ші тапсырма. Табиғаттағы бедердің өзіне тән ерекшеліктерін сақтай отырып этюдттер жазу. Мысалы:арық, өзен жағасы, су, алқап. Мақсат: Беделдің белгілі түрінің ерекшелігін рең арқылы көрсете білу.
2-ші тапсырма. Табиғат көрінісінің өзіне тән белгілерін көрсететін этюдтерді жылдам жазып үйрену,топырақ қабаты тас, шөп, ағаш тамыры т.б. Мақсат: Табиғи заттардың пішінінің әр түрлі болуына талдау жасау, оларды дұрыс бейнелеу, табиғаттың көріну бейнесінің бүтіндігіне жету.
Табиғат көрінісінің кейбіреуін бояумен орындап, кеңістіктегі олдардың күрделілігін ққарындаш арқылы бейнелеуге болады. Табиғаттың жеке бөлшектерінсалып үйренбеген студент одан әрі күрделі заттарды салуда көптеген қиындықтарға кездеседі. Тапсырманы орындаумен қатар нобайлар салып отырған өте пайдалы. Мысалы, гүл, бұтақ, жапырақ, өсімдік, жемістер, т.б. Хайуанаттар әлеміне ене отырып, көптеген тіршілік тынысынан нобайлар жасауды естен шығармау керек. Табиғат нобайы мен суреттемелердің кез келген тәсілде орындалуын әр кезде іске асыруға болады. Негізгі нобайлар мен суреттемелерге арналған құралдар қарындаш, бояу, көмір. Егер суық болса, көкшіл,жыды болса қоңыр түсті бояулардан нобайлар жасаған ыңғайлы.
Табиғат бөлшектерін салып үйренуде әр түрлі материалдармен жұмыс істеу тиімді. Ол қарындашпен, акварель бояуымен орындалады. Сызықпен орындалатын нобайлардың рөлі бейнеленетін нұсқаның негізін қалайды. Қысқа мерзімді этюдтер жазуда табиғаттың кейбір бөліктерін бейнелеу этюдтің мағыналы болуына, мазмұнын ашуға себебін тигізеді. Табиғатты салуда ауа мен сызықтық кеністіктің ұштасуы бірің-бірі толықтырады. Этюдте көлем мен кеңістік тек түс арқылы ғана емес, дұрыс перспектива, әрі көріністің дұрыс құрылысына байланысты жүзеге асады. Табиғат бөлшектерін оқып үйренуде зерттеудің қиын болу себебі, ұқыпты да тиянақты жұмыс істеуді талап етеді. Әр түрлі сипаттағы табиғат бөлшектерін салмас бұрын, оларды бір бүтін зат ретінде көріп таңу керек. Бір топ табиғат көрінісінің бейнесін бақылап, олардың ішіндегі ең басты көріністі таба білу, міне бұл нұсқадағы қатынастар саласындағы жұмысты игерудегі алғашқы ықпал болып табылады. Жұмысқа кіріспес бұрын әуелі бояу мен негізгі рең мен түс қатынастарын, жарық шекараларын, көлеңкелерді анықтап, содан соң суретті салудың жүйесін тақтайшада бояулар қосылысынан іздеуі тиіс. 3-ші тақырып. Сәулетті ескерткіштерді және ғимараттарды бейнелеу /50сағат/. 1-ші тапсырма: сәулетті, әдемі көріністерді бейнелеуде сызықтық кеністікті ауа перспективасының өзара байланысын зерттеу. 2-ші тапсырма: Табиғат көрінісіндегі сәулетті ескерткіштерден этюдтер жазу. 3-ші тапсырма: Үлкен кеністігі сәулетті ескерткіштерді бейнелеу. Мақсат: Табиғаттағы түстерді қабылдауда /бейнелеуде/ кейбір ерекшеліктерді ескеру. Үлкен көлемді кескіндерді бейнелеуге дағдылану, шеберлікті одан әрі шыңдау. [14]. Тақырыптарға арналған этюдтерді жазуда сәулетті ескерткіштер мен революциялық тарихи ескерткіштер және ұлы адамдар өмірі мен байланысты жерлерді алуға болады. Ескерткіш орындарынан мағыналы, үйлесімді шешімін таба білу керек. Көркрем сурет Академиясының түлегі былай деп жазған екен: “Біз табиғаттын әуенін іздеу мақсатымен үйден жүздеген километр ұзап кетуші едік Ұлы суретші Бродский бір қабат үйдің жанында отырып, ауладағы күнделікті көзге үйреншікті заттарды салумен шұғылдануда жемісті жетістіктерге жетті”. Әдетте көптеген суретшілер этюдті күнде бір мезгілде қайталап та аяқтады. Живопись өнерінде негізгі бояулар саны жетеу болса, музыка өнерінде де ноталар саны - 7. Картинада бояу үндестігі, бірнеше бояулар түрі олардың реңдері бірігіп колорит құраса, музыкада да можор, тон, тембр әуендерін жиылып бір-тұтас заңдардың жүйесіне топтасады; бұл екі өнердің бір-біріне жақындығын білдіреді. Живопись картинасы архитектоника саласымен де байланысты. Архитектоника-үлкен объектілерді барынша сәнді көрсетуге жұмылған өнер тобы.Оған жататындар: живопись, рельеф, баралеф, дөңгелек мүсін, аркалар,мозайка, панно, интерьер, экстерьер т.б. Архитектоника әсіресе қайта өрлеу дәуірінде қалыптасып, едәуір дамыды. Үлкен зәулім үйлерде, сарайлар мен вокзалдарда интерьер, экстерьерлерді жиі байқауға болады. Қабырғаға салынған үлкен паннолар зәулім үйдің мекен жайын, шаруашылығынан солар беріп түрса, екінші жағынан сәндік жағынан көзге көрнекті, ілім алушылардың толық дем алуларына, олардың едәуір көңіл күйіне әсер береді. Образ шығару жағынан алып қарасақ, живопись өнерінің поэзия мен ұқсастығы тым жақын. Жаңа көрме ашылған кезде халықтардың жиналуы,көрмеден кейін де біршама уақыт кейбір картиналар көрермендердің есінде ұзақ жүруі ол халқымыздың өнерге, живопись өнерінің жаңалықтарына жақындығын сездіреді.Сол сияқты театрдың жаңа спектакльдеріне, ақындардың жаңа өлендеріне адамдардың тартылуы бұл өнерлердің негізгі бір де, олардың айтып, көрсетіп жеткізу формалары бөлек екендігін көреміз. Поэзияның, театр, живопись өнерлерінің негізі ол алған тақырыптарының терең образдарын ашуында. Көрермендер тындағанда, іздегенде оларға азық болатын терең ой қалдырса, онда қойылған спектакль де оқылған өлең де, жазылған картина да ұмытылмайды.
Қазақ даналы айтқандай, "Жігіт-сегіз қырлы, бір сырлы " болуы керек деп, живопись өнерімен ғана танымал болған жоқ,сонымен қатар би өнерін режиссерлік мамандықты, әнші импровизатор, халық ауыз әдебиетін жинаушы, актер мамандығын игерумен де танылған жан.
Суретші Исмайыловтың жүріп өткен үлкен өнердегі шығармашылық қаншама өнерлердің бір-бірімен тығыз байланыста, негіздері бір екендігіне айқын дәлел [5].
Сол сияқты живопись медицина ғылымымен де ұштасып жатыр. Олай дейтініміз, живопись өнерін толық меңгерем деген суретші адам анатомиясын жатқа білуі шарт.
Суретке адам анатомиясының әрбір бөлшектері, олардың аттарымен қоса атқаратын қызметтерін (скелет, бүлшық еттер, сіңір еттер т.б.), отырғанда, тұрғанда, жүргенде қандай өзгерістерде болатынын біледі. Сонымен қатар адамның кез келген қозғалысында бұлшық еттердің өзгеру формаларын сезіну, оларды қағаз бетіне түсіру қабілеттерін меңгереді. Ертеректе фото техникасы шықпай тұрған кезде, ұлы суретші Рембрандтың салған жалаңаш дене картинасын ұзақ уақыт бойы медицина қызметкерлері өз студенттеріне оқу процесінде пайдаланған. Картинаның дәл бейнеленуі соншалықты,медиктер артерия және вена қан тамырларын студенттерге картина арқылы көрсетіп, оларға көрнекі құрал ретінде пайдаланған. Соңғы кездері психолог ғалымдардың айтуына қарағанда, живопись картинасы, айталық "Гүл натюрморты" емдік қасиеттерді байқалтқан. Сол себепті санаторияларда, кейбір емханалардың палаталарында живопись өнерінен картиналар кездесіп қалады. Натюрморт жанрында, табиғат көрінісі (пейзаж ) жанрларында картиналар көптеп ілінсе, кай адам болмасын, оның көңіл күйіне едәуір әсер ететіні (әрине, жақсы жағымен) анық.
Живопись өнері, яғни жазылған картина ірі ғылымдар-философия және психологиямен де тығыз байланыста. Философия қоғам, адамзат элеементтерін зерттейтін ғылым болса, психология адамның ішкі мінез-құлқын, ой сана сезімін қамтитын ілім. Ал живописъ өнерінде жазылған картинаның қызықты,тартымды және ұзақ өмір сүруі осы екі ілімге тікелей байланысы бар. Живопись өнерінде жазылған картиналар өте көп, дегенмен солардың ішінде санаулысы ғана халық есінде, немесе мұражайлардан орын тауып жатады.Мысалы олар, Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік көрме мұражайындағы кез келген картинаны алып қарамайық, барлығыда да осы екі ілімнен түйіндескен үлкен ой, өмірлік азық беретін, мазмұны терең картиналар [17].
Дата добавления: 2018-06-27; просмотров: 446; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!