Неофициальное имя как средство трансляции особенностей мировоззрения человека
Лисова И.А.,
магистрант УО «ВГУ им. П.М. Машерова», г. Витебск, Республика Беларусь
Научный руководитель – Мезенко А.М., доктор филол. наук, профессор
В рамках антропоцентрической парадигмы возникает потребность в исследовании именуемых объектов с точки зрения именующей личности, т.е. в рамках ономасиологии. Ономасиология – раздел лингвистической семантики, противопоставленный семасиологии и направленный в изучении от вещи, явления к мысли о них и способам языкового оформления этой мысли [2, с. 109]. Основы номинации аппелятивов заложены в большей мере в их этимологии и ее осмыслении с позиций именующей данный предмет нации. Имена собственные, а также их формы, наоборот зависят от особенностей отдельной личности. С целью изучения ономасиологических предпосылок неофициального именования были проанализированы результаты анкетирования жителей Витебщины и Смоленщины 2009-2011гг.
Неофициальное имя – это форма личного имени, обладающая определенным семантическим приращением (коннотацией), употребляющийся в неофициальной ситуации общения или любом дискурсе, моделирующем подобную ситуацию (например, художественное произведение). В отношении коммуникативной ситуации традиционно рассматривается прагматика имени [1, с. 75]. На этом основании имя должно анализироваться с учетом интенций говорящего и слушающего, отражающих их мировоззренческие особенности. В мировоззрении в обобщенном виде представлены познавательная, ценностная и поведенческая подсистемы в их взаимосвязи. Эмоционально-психологическую сторону мировоззрения на уровне настроений, чувств составляет мироощущение [1, с. 25]. Неофициальные имена употребляются зачастую в семье или дружеском общении, по отношению к родным и близким, поэтому неофициальная номинация имеет аксиологические и экспрессивные основы. Г.Б.Бендетович отмечает, что “внешние по отношению к семантике понятия такие, как оценка, эмоции, установка говорящего оказываются, в конечном счете, внутри, в значении слова” [1, с. 75], однако онимы обладают лишь семантикой, поэтому экстралингвистические категории являются ее определяющей частью. Так, квалитатив Ваня помимо этноцентричности наполнен другими внеязыковыми интенциями (ассоциациями с характером героя русских сказок). Субъективность выбора формы имени и его употребления выражается прагмакомпонентом имени, т.к. говорящий лингвистически проявляет реакцию через выбор формы имени из его парадигмы. Причем выбор и преобладание форм не случайны, а продиктованы потребностями личности, а именно коммуникативным заданием высказывания и представлениями именующего об именуемом, стремлением позиционировать его роль и место в окружающем мире, поэтому неофициальные имена получают особые семантические приращения (коннотации): «близкий, знакомый, любимый и т.д. человек». Дополнительные семы могут быть формально выраженными (Андрюша) и не иметь морфемного выражения (Даня). В условиях схемы “денотат – сигнификат – антропоним” с позиции мировоззрения человека нас в большей мере интересует сигнификативный уровень, а также влияние конкретного индивида на мыслимый его образ, сформированный воссоздающим воображением, и воздействие его на конкретный антропоним. Одностороннее рассмотрение прагмакомпонента имени в отношении говорящего некорректно, так как “отношение между знаком и получающим его субъектом не тождественно отношению между знаком и передающим его субъектом” [1, с. 76]. Совокупность неофициальных имен в восприятии личности – явление двухстороннее, подверженное законам определенной культурной общности. Нетрудно обнаружить этнокультурный компонент в квалитативах Анюта, Анэт, Эн. Основой варьирования неофициальных имен являются именно межличностные отношения, т.к. яркие признаки индивида чаще всего мотивируют прозвища. Восприятие самого имени также субъективно, как восприятие его денотата. Например, имена с основой на мягкий несут оттенок ласкательности, он убывает в основах на твердый, оставляя в семантике только уровень “хорошо знакомый человек”; суффикс “-ш-”в неофициальных именах отражает теплоту отношений между коммуникантами (Кирюша), “-к-” – близость объекта говорящему (Нинка).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом, прагмакомпонент неофициального имени позволяет выявить особенности мировоззрения и место именуемой личности в языковой картине мира именующего.
Литература:
1. Бендетович, Г.Б. Прагматика сквозь призму лингвистических концептов / Весці БДПУ // Г.Б. Бендетович. – № 4 (58). – 2008. – 110 с. – С. 75-79
2. Фролов, И.Т. Введение в философию: Учебник для вузов. В 2 ч. Ч. 1. / Под общ. ред. И.Т. Фролова. – М.: Политиздат, 1990. – 367 с.
3. Трофимович, Т.Г. Об ономасиологии, производном наименовании и происхождении некоторых названий /
Т.Г. Трофимович // Русский язык и литература. - № 12 – 2003. – 127 с. – С. 109-117
АДНАЎЛЕННЕ СЕЛЬСКАЙ ГАСПАДАРКІ НА ВІЦЕБШЧЫНЕ Ў ПЕРШЫЯ ПАСЛЯВАЕННЫЯ ГАДЫ
(ПА ДАДЗЕНЫХ СМІ)
Лішакова С.А.,
студэнтка 4 курса УА “ВДУ імя П.М. Машэрава”, г. Віцебск, Рэспубліка Беларусь
|
|
|
Навуковы кіраўнік – Мандрык І.У., доктар гіст. навук, прафесар
Праблеме аднаўлення сельскай гаспадарцы пасля Вялікай Айчыйнай вайны прысвечана шмат артыкулаў і кніг. Мэта дадзенай работы: прасачыць поспехі і хібы адраджэння сельскай гаспадарцы менавіта на Віцебшчыне.
Вядома,што большая частка працоўнікаў сяла разлічвала на адмену калгасаў пасля заканчэння вайны. Але гэтага не адбылося і, як бачна, усе намаганні дзяржавы былі накіраваны на умацаванне калгаснага ладу іраспальванне энтузіязма па адраджэнню калгасаў. Менш, чым за два месяцы было адноўлена больш 8 тысяч калгасаў.
Але калгаснікі сутыкнуліся з вялікімі цяжкасцямі аднаўленчага працэсу. У заняпад прыйшла жывёлагадоўля. Больш за ўсё адчуваўся недахоп буйной рагатай жывёлы і коней, якія зяўляліся асноўнай цяглавай сілай. З гэтай прычыны іх нават прывозілі з іншых рэгіёнаў СССР. У Віцебскую вобласць было завезена 10 тыс. галоўплемянной буйной рагатай жывёлы і 12 тыс. коней. Увогуле за 1945 год пагалоўе буйной рагатай жывёлы ў калгасах вобласці павялічалася на 72%, пагалоўе авечак – на 139%, пагалоўе свіней – на 200%. Калгаснымі фермамі было набыта 4,729 галоў маладняка буйной рагатай жывёлы [1, с.1].
Такую зацікаўленнасць к развіццю жывёлагадоўлі можна тлумачыць слабасцю матэрыяльна-тэхнічная базы калгасаў. МТС, якія павінны былі апрацоуваць зямлю былі ў цяжкім становішчы: не хапала тэхнікі, дэталяў, устаноў па падрыхтоўке трактарыстаў. Эканомія гаручага, пагоня за паказчыкамі нерэдка давалі адваротны вынік працы. Для разліку з МТС выкаррыстоўвалі натураплату. У першыя пасляваенныя гады яна складала 2-3 кг за працадзень.
Востра адчуваўся недахоп фінансавых сродкаў. Вядома, што асноўныя датацыі ішлі на аднаўленне і развіццё прамысловасці. У сувязі з гэтым сельскай гаспадарцы адводзілася другасная роля. Гэта бачна нават з бюджэту: у 1945 годзе для прамысловасці было выдзеляна 43.925 млн. руб., для сельскай гаспадаркі – 9.147 млн. руб. У 1946 годзе на прамысловасць – 63.806млн. руб. і на сельскую гаспадарку – 12.552 млн. руб. [2, с.2].
Няпоўная забяспечанасць пасяўных фондаўзбожжывах прыводзіла да несваечасовай пасяўной кампаніі. Большасць калгасаў адчувалі недахоп бульбы, таму патрэбны былі дадатковыя рэсурсы пасадачнага матэрыялу. Адзін са спосабаў выйсця з гэтай сітуацыі быў прапанаваны на старонках Віцебскага рабочага: трэба загатаўляць вярхушкі клубняў бульбы і выкарыстоўваць іх як насенне. Таксама не спрыяў росту ўраджайнасці недахоп добраякасных, пажадана мінеральных, угнаенняў. Замест іх найчасцей выкарыстоўвалі: гной, торф, попел, якія не давалі звыш уражай.
Асноўныя цяжкасці аднаўленчага працэсу ляглі на плечы моладзі і жанчын – асноўнага насельніцтва вёскі. «За два гады ў калгасе не было такога выпадку, каб хоць адна жанчына не справілася з даручанай работай»[4, с. 2]. Жанчыны і падлеткі прыходзілася выконваць ўсю работу, не зважаючы на цяжкасць і складанасць. У прыдатак к гэтаму іх матэрыяльна-бытавое становішча заставалася на вельмі нізкім узроўні. Дамы для калгаснікаў будаваліся вельмі марудна. Аплата труда была вельмі маленькая і нават непараўнальная з зарабатнай платай у горадзе. Нізкі ўзровень адукацыі і нярэдкае ўзгадванне пянства на сяле, таксама не рабяць карціну сельскага жыцця прывабнай.
Такім чынам, можна казаць, што аднаўленне сельскай гаспадаркі пасля вайны адбывалася ў вельмі складаных умовах. Вялікія разбурэнні, няхватка працоўных рук, слабая тэхнічная база - усё гэта нельга было пераадолець толькі на адным энтузіязме. Патрэбны былі больш вялікія капіталаўкладанні, паляпшэнне тэхнікі, матэрыяльнае стымуляванне людзей. Людзі, якія кіравалі калгасамі, найчасцей не мелі неабходнай адукацыі і вопыту. Не заўжды кіраўніцтва лічылася з прыродна-геаграфічнымі і кліматычнымі асаблівасцямі Віцебскай вобласці, як паўночнага рэгіёна краіны і прадузята ставілася да паказчыкаў. Хаця зразумела, што ў нас не магла быць такая ж добрая ўраджайнасць, як ў паўднёвых і паўднёва-заходніх рэгіёнах. Загалоўкі былі прыдлізна такімі: «Наша вобласць - на пятым месцы ў рэспубліцы. Усе сродкі на ліквідацыю адставання обласці ў нарыхтоўцы хлеба і бульбы». Што датычыцца збожжа, то яно ў нас вызравае значна пазней і ў вогуле не зусім падыходзіць для паўночнага рэгіёна. Самая лепшая культура для Віцебскай вобласці – гэта лён, але яму не надавалі такога «прэстыжу», як збожжу.
Але ў цэлым аднаўленне і развіццё сельскай гаспадаркі на Віцебшчыне ішло даволі хуткімі тэмпамі. Усё больш раслі пасяўныя плошчы, развівалася жывелагадоўля, год ад году павялічваўся ўраджай. Вельмі вялікую ролю ў гэтай справе адыгрывала ідэалагічная праца па падняццю энтузіязма працуючых, сацыялістычнае спаборніцтва і патрыятызм людзей, які моцна быў развіт пасля вайны.
Літаратура:
1. Зіма – адказны перыяд у жывёлагадоўлі // Віцебскі рабочы. – 1946.–27 студзеня.
2. Аб дзяржаўным бюджэце СССР у 1946 годзе і выкананні бюджэта 1944 і 1945 гг// Віцебскі рабочы. – 1946.– 19 кастрычніка.
3. Вялікая сіла // Віцебскі рабочы. – 1947. – 8 сакавіка.
Дата добавления: 2018-05-09; просмотров: 234; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!