Парламенцкая альтэрнатыва
Парламенцкая сістэма прыцягвае сёння беларускую контрэліту тым, што яна дае магчымасць папярэдзіць чарговую узурпацыю ўсёй паўнаты ўлады ў адных руках. Аднак ёсць усе падставы сцвярджаць, што парламенцкія ідэі адлюстроўваюць у Беларусі хутчэй абстрактна-дэмакратычныя памкненні чым рэальныя ўмовы, неабходных для нармальнага функцыянірвання парламенцкага рэжыму. Эфектыўнае функцыянірванне парламенцкай формы кіравання прадугледжвае:
- эканамічную і сацыяльна-палітычную стабільнасць;
- грамадскі кансэнсус у дачыненні да фундаментальных каштоўнасцей;
- наяўнасць дакладна структураванай і кансалідаванай партыйнай сістэмы;
- наяўнасць выбарчай сістэмы, стымулюючай з’яўленне дзвюх-пяці моцных палітычных партый;
- дэмакратычную палітычную культуру кіруючай эліты і контрэліты;
- глыбока ўкаранёныя традыцыі дэмакратыі.
Нічога падобнага ў Беларусі няма. Наадварот, у гэтым пераходным грамадстве назіраюцца:
- глыбокі сістэмны крызіс, перманентная эканамічная і сацыяльна-палітычная нестабільнасць;
- рэзка палярныя палітычныя арыентацыі, што выклікае сур’ёзныя перашкоды на шляху іх ўзгаднення;
- фрагментаваная партыйная сістэма, якая валодае ўсімі адзнакамі «крайняга плюралізму»;
- неадэкватная выбарчая сістэма, якая наўрад ці будзе падвержана радыкальнаму рэфармаванню ў бліжэйшай будучыні;
- аўтарытарныя сацыякультурныя традыцыі;
- адсутнасць досведу дэмакратычнага кіравання.
|
|
|
У такім расколатым і фрагментаваным грамадстве недахопы парламенцкай сістэмы выявяцца асабліва рэльефна. Галоўныя з іх будуць заключацца ў наступным: паколькі палітычныя сілы ў краіне расколатыя і крайне падзеленыя, то ў бліжэйшай і сярэднетэрміновай перспектыве наўрад ці ўдасца сфарміраваць аднапартыйны ўрад з дакладнай рыначна-дэмакратычнай арыентацыяй. У выпадку захавання мажарытарнай сістэмы абсалютнай большасці да ўлады ў парламенце хутчэй за ўсё прыйдуць партыі левай арыентацыі. Больш за тое, адсутнасць інстытутаў эфектыўнага кантролю за дзейнасцю парламенту можа стварыць пагрозу тыраніі з боку парламенцкай большасці. Падобная «зверхмагутнасць» парламенту неаднаразова назіралася ў Францыі (I, III-IV Рэспубліка), што кожны раз набліжала пагрозу нацыянальнага краху. У падобных выпадках улада парламенцкай большасці непазбежна персаніфікуецца ў дыктатара-прэм’ера, які прафесійна маніпулюе воляй большасці («прэм’ерская рэспубліка»).
Калі ж у выніку прыняцьця прапарцыйнай ці смешанай выбарчай сістэмы да ўлады ў парламенце прыйдзе аб’яднаная апазіцыя, то яна зноў расколецца на шэраг канкурыруючых фракцый і эфемерных партыйных кааліцый. Таму правячая кааліцыя не будзе трывалай і разбурыцца пры першых жа прыкметах чарговага абвастрэння грамадска-палітычнай сітуацыі. Дададзім да гэтага невысокую здольнасць лідэраў выкарыстоўваць кансэнсусныя тэхналогіі ўладарання і тады непазбежнасць замарожвання законатворчага працэсу, частых адставак ураду і парламенцкіх крызісаў стане больш відавочнай. У такіх умовах урад будзе проста няздольным на рашучыя і эфектыўныя рэформы.
|
|
|
Сапраўды, парламенцкая сістэма пры наяўнасці пэўных умоваў больш спрыяльная для ўстанаўлення стабільнай дэмакратыі, чым іншыя формы кіравання. Тым не менш ва ўмовах падзеленага грамадства чыста парламенцкая форма нярэдка вядзе да супрацьлеглага выніку. У гэтым выпадку ёсць цвёрдыя падставы для адраджэння ў Беларусі прэзідэнцкай рэспублікі ці пераходу да змешанай сістэмы кіравання. Практыка паказвае, што лепей перадаць большыя кампетэнцыі вузкай, нават адзінаасобнай выканаўчай уладзе, але з іншага боку, устанавіць над ёй эфектыўны парламенцкі кантроль.
Дата добавления: 2016-01-05; просмотров: 14; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!