УРОЖЕНЕЦ БЕЛАРУСИ – ЛЕВ МИХАЙЛОВИЧ ДОВАТОР
Полещук Е.Л.,
студент 5 курса УО «ВГУ им. П.М. Машерова», г. Витебск, Республика Беларусь
Научный руководитель – Горовая А.А., канд. ист. наук, доцент
Лев Михайлович Доватор родился 20 февраля 1903 г. в деревне Хотино Бешенковичского района в бедной крестьянской семье. Его отец, Михаил Васильевич был батраком. Для получения прожиточного заработка он гонял плоты из Уллы в Даугавпилс и Ригу. Мать, Агафья Кирилловна занималась воспитанием сына и с малых лет учила его читать. В 1912 г. Лев Доватор поступил в Хотинскую четырехлетнюю школу, которую окончил в 1915 г. на отлично. Далее родители отправляют его учиться в Ульскую трудовую школу второй ступени. Эту школу он также оканчивает с отличием и в 1917 г. отправляется в г. Витебск.
В Витебске он устраивается подсобным рабочим на льнопрядильную фабрику «Двина». Но долго работать ему не пришлось, т.к. заболела мать и он возвращается в д. Хотино[4; c.3].
В 1920 г. Лев Доватор вступает в комсомол и становится секретарем комсомольской ячейки [3; c.4]. Молодежь Хотино создает свой культурно-просветительский кружок, где изучают орфографию, литературу, астрономию.
Учителей в Лепельским уезде не хватало и комитет комсомола направил руководителя комсомольской организации Хотинской волости Льва Доватора на учебу в губернскую советско-партийную школу им. Ф. Энгельса в Витебске. Через год по распределению он попал на работу в Бешенковичский исполнительный комитет, затем стал председателем комитета бедноты в родной деревне.
|
|
|
В 1924 г. Лев Доватор добровольно вступил в ряды Красной армии [3; c.4]. Лепельский военкомат направил его в 7-ю Самарскую кавалерийскую дивизию, разместившуюся под Минском. В 1924 г. он женился. В сентябре 1926 г. после службы в Красной армии, его направили на учебу в Ленинградское кавалерийское училище. Жена едет с ним. В 1929 г. учеба была успешно завершена.
В мае 1936 г. командира особого разведбатальона 93-й стрелковой дивизии направил на учебу в Москву, в высшую академию им. М.Фрунзе, которую он заканчивал в 1939 г. Служил начальником штаба кавалерийского полка, затем бригады [4; c. 3].
Через несколько дней после начала войны он выехал на Западный фронт, где по приказу С.К. Тимошенко был направлен на организацию и оборону Соловьевской переправы, через Днепр, по которой войска Западного фронта переправлялись на левый берег. В июле 1941 г. Л. Доватор был награжден орденом Красного Знамени. В конце августа 1941 г. Лев Доватор назначается командиром кавалерийской группы в составе двух кавалерийских дивизий: 53-я Ставропольская, которой командовал комбриг К. Мельник, и 50-я Кубанская во главе с командиром полковником И. Плиевым [ 3; c.4].
|
|
|
Эта кавалерийская группа во главе С.Л. Доватором в августе – сентябре прошла с боями 1000 км, смогли деморализовать тылы 9-й немецкой армии, разгромили полк, штабы двух полков и топографический отдел 6-ой немецкой армии [2; c. 5].
После этого рейда Л. Доватору 2 сентября 1941 г. было присвоено звание генерал-майора, а 5 ноября он был награжден орденом Ленина [3; c.4].
Гитлеровское командование назначило за голову Доватора крупную денежную сумму – 50 тысяч марок и создало специальные отряды для его поимки.
Командованием фронта в полосу действий 5-й армии был передан 2-й гвардейский корпус Доватора. Его дивизии укрылись в лесах северо-восточнее Кубинки. Генерал Доватор находился в войсках и вместе со штабом и командирами готовил гвардейцев к очередному рейду [1; c.2].
17 декабря корпус Л. Доватора сумел прорваться в районе Тростенетского озера, громил вражейские войска, способствуя тем самым наступлению 16-й армии на Истринско-Волколамском направлении.
19 декабря передовые части кавалерийского корпуса вышли к реке Рузе. Здесь в бою у деревни Палашкино, Лев Доватор погиб, попав под шквальной огонь вражеских пулеметов [ 2; c.5].
21 декабря 1941 г. Льву Михайловичу Доватору было посмертно присвоено звание Героя Советского Союза [3; c.4].
|
|
|
В Москве на Новодевичьем кладбище, где похоронен Доватор воздвигнут памятник с надписью: «Герою обороны, защитнику Москвы Доватору Льву Михайловичу от Министерства обороны СССР» [2; c.5].
Земляки помнят и чтят имя героя. Его имя носят улицы в Улле, Бешенковичах, Витебске, Минске, Москве, колхозы, совхозы, училище, библиотека. Герою установлены памятники возле родной деревни Хотино, в городском посёлке Улла, на месте гибели. В Ульском профессионально-техническом лицее работает мемориальный музей Льва Доватора. Неоднократно наведывала родину отца его дочь Маргарита, которая живет в Москве [4; c.3].
Литература:
1. Иванов, А. Генерал Доватор / А. Иванов // Центральная газета. - 2000. - №50. - С. 2.
2. Иоффе, Э. «Красный генерал» / Э. Иоффе // Республика. - 2004. - №243. - С. 5.
3. Памяти Доватора Л. М.: [Жизнеописание. Собрано читателями газеты С. И. Беловым и А. А. Сарбаем ] // Витьбичи.- 1998.- №27.- С. 4.
4. Чуйко, А. Первый герой района / А. Чуйко // Народное слово. - 2003. - №22. - С. 3.
БЕЛАРУСЬ У ВАЙНЕ 1812 г.
Панаськоў М.А.,
студэнт 2 курса УА “ВДАВМ”, г. Віцебск, Рэспубліка Беларусь
Навуковы кіраўнік – Юргевіч Н.К., канд. гіст. навук, дацэнт
|
|
|
Айчынная вайна 1812 г. – адна з самых гераічных старонак не толькі рускага, але і беларускага народа. Тэрыторыя Беларусі з’яўлялася арэнай баявых дзеянняў, а затым была акупавана французскімі войскамі.
Становішча Беларусі ў час вайны 1812 г. было вельмі цяжкім. Польская і апалячаная беларуская шляхта надзеялася на аднаўленне Напалеонам Рэчы Паспалітай і ВКЛ у межах 1772 г. Ва ўмовах вайны частка шляхты беларускіх і літоўскіх губерняў падтрымала імператара Францыі. У складзе сваёй арміі Напалеон прывёў у Расію 80 тысяч польскага шляхецкага войска. Польскіх памешчыкаў у Беларусі, Літве ён надзеяўся выкарыстаць у якасці дапаможнай сілы ў вайне супраць Расіі.
Падтрымала Напалеона і каталіцкая царква, якая бачыла ў імператары Францыі вызваліцеля і таксама надзеялася на аднаўленне Рэчы Паспалітай у межах 1772 г. Каталіцкае духавенства прымала ўдзел у арганізацыі сустрэч французскіх войскаў на беларускіх землях і прысягала на вернасць імператару. У складаным становішчы аказалася праваслаўе, за кошт якога ўзмацнілі свае пазіцыі і ўніяцкая, і каталіцкая царква [1].
Загадам ад 1 ліпеня 1812 г. Напалеон стварыў у Вільні Камісію Часовага ўрада Вялікага княства Літоўскага. Яе паўнамоцтвы распаўсюджваліся на Віленскую, Гродзенскую, Мінскую губерні і Беластоцкую вобласць. У склад Камісіі ўвайшлі мясцовыя землеўласнікі, палітычныя дзеячы і вучоныя: С. Солтан (старшыня), К. Прозар, Ю. Серакоўскі, А. Сапега, Ф. Ельскі, А. Патоцкі і Я. Снядэцкі. Генеральным сакратаром быў прызначаны Ю. Касакоўскі. У кампетэнцыю Камісіі ўваходзіла спагнанне падаткаў і размеркаванне бюджэтных сум, арганізацыя ўзброеных сіл і адміністрацыі на месцах, фарміраванне жандармерыі, стварэнне сістэмы адукацыі і судовых устаноў. Хутка ранейшае адміністрацыйнае дзяленне было заменена на французскі лад, а галоўныя пасады занялі французскія ваеначальнікі і інтэнданты [2].
Перад створанымі ваеннай і грамадзянскай адміністрацыямі была пастаўлена задача харчовага і фуражнага забеспячэння напалеонаўскага войска. Выканаць аб’ёмы паставак было немагчыма, а невыкананне вяло да рэквізіцый, канфіскацый і розных санкцый. Становішча ўскладнялася тым, што Напалеон не разлічваў на доўгатэрміновыя ваенныя дзеянні, а таму не рабіў спецыяльных запасаў. Тым не менш, да лістапада 1812 г. агульнымі намаганнямі ваеннай і грамадзянскай адміністрацыямі ў Вільні і Мінску быў сабраны вялікі запас харчавання і фуражу (дастаўся наступаючым рускім войскам) [3] .
У планы імператара Францыі ўваходзіла мабілізаваць 300 тысяч ваеннаслужачых з герцагства Варшаўскага і Літвы. 25 ліпеня 1812 г. Камісія Часовага ўрада ВКЛ прымае рашэнне об фарміраванні Літоўскай арміі. Ваенным камітэтам ВКЛ была прынята руская сістэма камплектавання войскаў, па якой кожны з землеўладальнікаў-дваран павінен быў паставіць пэўную колькасць рэкрутаў. Сяляне не выказвалі асаблівага жадання ісці ў войска. Большую актыўнасць праявіла шляхта. Да зімы 1812 г. войска ВКЛ налічвала каля 20 тыс. чалавек. На ўласныя сродкі магнатаў былі сфарміраваны коннаегерскі полк І. Манюшкі, уланскія палкі Л. Паца і Д. Радзівіла, коннаартылерыйская рота Р. Тызенгаўза і інш. Палітыка Напалеона на тэрыторыі Беларусі ў гады вайны 1812 г., масавае марадзёрства і рэквізіцыі выклікалі масавае супраціўлене беларускага насельніцтва. У такіх умовах разгарнуўся партызанскі рух [3].
У найбольш складанай сітуацыі апынулася сялянства, якое ў зоне непасрэдных баёў шукала паратунку ў лесе, а пасля іх заканчэння не спяшалася вяртацца дадому. Гэта выклікала заклапочанасць гаспадароў і адміністрацыі. Ва ўмовах вайны адміністрацыя ўжо не мела магчымасці эфектыўна выкарыстоўваць рэпрэсіўны механізм. Гэта адчулі і сяляне, якія адмаўляліся выконваць феадальныя павіннасці, уцякалі ў лес. Каб навесці парадак, французскія ўлады пасылалі вайсковыя атрады. З прыходам французскай арміі сяляне пэўны час займалі палітыку чакання, ведаючы пра скасаванне прыгоннага права Напалеонам у Польшчы. Аднак Напалеон не мог пазбавіцца падтрымкі шляхты і на правядзенне гэтага мерапрыемства не пайшоў.
Ваенныя падзеі 1812 г. прынеслі Беларусі незлічоныя страты: тысячы загінуўшых, зруйнаваныя гарады і вёскі, скарачэнне амаль напалову колькасці жывёлы. Былі страчаны многія культурныя каштоўнасці Беларусі. Толькі добрыя ўраджаі 1813 і 1814 гг. дазволілі пазбегнуць на Беларусі масавага голаду. Аднак і пасля заканчэння вайны ўлады не спяшаліся прымаць кардынальныя меры па стабілізацыі становішча. Прыгоннае права было захавана, працягваліся рэкруцкія наборы, падатковы ціск амаль не змяншаўся. Разам з тым, мясцовая шляхта, нават скампраметаваная супрацоўніцтвам з Напалеонам, захавала свае правы і прывілеі. Негатыўныя наступствы падзей 1812 г. адчуваліся на Беларусі на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў.
Літаратура:
1. Литвиновская, Ю. Духовенство Беларуси в период войны 1812 г. / Ю. Литвиновская // Гісторыя: праблемы выкладання. - 2004.-№ 4.-С. 54-61.
2. Швед, В. Вялікае княста Літоўскае ў 1812 г. / В. Швед. // Беларускі гістарычны часопіс. - 2000 - № 3. - С. 9 - 15.
3. Лукашэвіч, А. Вайна 1812 г. / А. Лукашэвіч // Беларуская думка. - 2007. - № 8. - С. 119 - 124.
Дата добавления: 2018-05-09; просмотров: 307; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!