Нарастанне крызисных зъяу у СССР и БССР. Курс на перабудову.
На пач. 70х гг. назир дэфецыт прац. Рэс. Забяспеч тэмп росту прадукцыи шляхам пабудовы нов прадпр-вау. У вын. Распыленасць капит. Укладанняу. Рацее незакончан. Буд-ва. Назир-ца урбанизацыя. с\г мела мала прадукцыи. Брэжнеу прадае нафту зша и канадзе. А у их закупае прад-цыю, якая магла б вырошчвацца и дома. У с\г асваенне новых зямель. Ураджайнасць низкая. У 2й пал. 70х гг. пабудаваны 10-ки новых прадпр-вау (жлоб. Фабр. Штучн. Футра, жлоб. Металлург. Камбинат, слон. Камвольна-прадз. Фабр…) Але разам з тым зниж-ца асн. Экан. Паказчыки. У 1982 прырост нац. Дах. Паменш. На 3,5% у пар. З 1960. Мех-мы затратныя. На пач. 1970 кам.-адм. М-ды Кир-ва узмацн-ца у пр-ци и с\г. На липеньс пленуме (1970) ЦК КПСС –задача узмацниць кантроль за фин-гасп дзейнасцю. У вын. Узрастае колькасць стратных гаспадарак ( Гом., Минск., Вицебск., Гродн.) Вяскоуцы страцили пачуцце гаспадара на зямли. Адб. Милиярацыя. 1-я 3-5гг.-станоучая зъява. Потым пачалися сухавеи, верхни урадж. слой зносицца. У вын. неураджаи. У 1983г Брэжнеу памер. Пасля – Андропау. У нашых зямель были вяликия дауги. Выд. Пастанова, па якой дауги списывалися за кошт нафты. З к 80х гг. у Бел. назир-ца крызис зъявы (недапастаука сыравины, камплектуючых з инш. р-нау СССР). У вын.-прастои. Расце инфляцыя.Уводз. талоны. Ускладняе стан-шча у 1г.24хвил. 26крас.1986г. аварыя на ЧАЭС. На Бел. 70% рад-дау. 1700 грамадзян стали инвал. Экан урон-32гадавы бюджэт (235млрд дол.ЗША).
59.Палітыка перабудовы ў СССР і яе вынікі. Абвяшчэнне сувірынітэта Беларусі.
|
|
|
У сярэдзіне 80-х гадоў Савецкі Саюз апынуўся перад шэрагам праблем сацыяльна-эканамічнага, палітычнага і культурнага развіцця.
Аднак тагачасная нерэфарміраваная эканоміка СССР аказалася недастаткова ўспрымальнай да новых ідэй, дасягненняў навукі і тэхнікі.
Перабудову прадугледжвалася праводзіць у рамках сацыялістычнага выбару, сацыялістычных ідэалаў і каштоўнасцей.
Для таго каб людзі паверылі ў безальтэрнатыўнасць перабудовы, ініцыятары яе ўпотай ад народа разглядалі яе як шлях капіталістычнай рэстаўрацыі ў краіне.
Працэс фарміравання палітычнай апазіцыі пачынаўся з амаль непрыкметнай для кіраўніцтва Беларусі з’явы – значнага павелічэння ліку аматарскіх нефармальных аб’яднанняў і клубаў па інтарэсах.
З другой паловы 1987 г. у дзейнасці клубаў і арганізацый усё больш і больш пачынаюць праяўляцца цэнтралізацыя і палітызацыя.
У 1989 г. ствараецца штаб палітычнай апазіцыі – Беларускі народны фронт. Яго праграма, статут і іншыя дакументы мелі адкрыта антысавецкую і антыкамуністычную накіраванасць.
Апазіцыя робіць спробу абвяржэння тагачаснай канцэпцыі гісторыі Беларусі.
Шматлікія мітынгі і маніфестацыі пракаціліся па гарадах Беларусі вясной 1991 г.
|
|
|
Інертнасць і абыякавасць, баязлівасць і здрадніцтва многіх кіраўнікоў Беларусі, мясцовых партыйных і дзяржаўных органаў, сілавых структур вялі да гібелі савецкай улады, да капіталістычнай рэстаўрацыі. Значная частка палітычна актыўнага насельніцтва падтрымала апазіцыю, другая частка раўнадушна заняла нейтральную пазіцыю. КПБ паступова адхілялася ад кіраўніцтва грамадствам. Набліжалася развязка. Яна наступіла ў жніўні 1991 г.
Культурнае жыццё БССР у 20-30-я гг ХХ ст. Палітыка беларусізацыі
Беларусізацыя – палітыка афіцыйных улад, якая са-дзейнічала нац.-культурнаму будаўніцтву ў Бел. ў пе-рыяд 1924-29гг. Яна была ажыццяўленне той лініі, якую адстойвалі з самага пачатку нац.-дэмакратычныя сілы ў КП(б)Б. Беларусізацыя прадугледжвала цэлы комплекс мерапрыемстваў па адраджэнню бел. нацыі, к-ры, школы, мовы. У гэтыя гады былі праведзены на-ступныя мерапрыемствы. 1) Дзярж. былі абвешчаны 4 мовы – бел., рус., польск. і яўрэйская. Адбываўся пе-равод навучання ў школах пераважна на бел. мову. Часці Чырвонай Арміі, што размяшчаліся ў Бел., так-сама пераводзіліся на бел. мову і камплектаваліся бе-ларусамі. Мовай спараводства стала пераважна бел. мова. Наладжваўся выпуск газет, часопісаў, падруч-нікаў і кніг на бел. мове. Было ўтворана выдавецтва “Савецкая Бел.”, адкрыта Бел. дзярж. бтбліятэка. 2) Палітыка беларусізацыі спрыяла ліквідацыі непісь-меннасці дарослага насельніцтва. У 1921г. адгрыўся БДУ. Дзейнічалі С/г акадэмія ў Горках, Віцебскі ветэ-рынарны інстытут. 3) Пачалося вылучэнне на адказ-ную работу беларусаў. 4) Арганізоўвалася навукова-даследчая дзейнасць па ўсебаковаму навучэнню Бел. У 1922г. быў адкрыты Інстытут бел. к-ры, пераўтвора-ны ў 1929г. у Бел. акадэмію навук. Першымі акадэмі-камі сталі Купала, Колас, Жылуновіч. Паспяхова раз-вівалася тэатральнае мастацтва. Пад кіраўніцтвам Мі-ровіча адбывалася станаўленне Першага Бел. дзярж. тэатра. Тут ставіліся спектакслі “Паўлінка”, “Тутэй-шыя” па п’есах Купалы. У 20-я гг. ХХст. былі апублі-каваны паэмы “Новая зямля” і “сымон-музыка” Кола-са. Адбывалася станаўленне бел. савецкага кіно. Быў створаны першы бел. мастацкі фільм аб грамадзянс-кай вайне “Лясная быль” (рэжысёр – Гарыч). Перыяд бел-цыі аказаўся вельмі кароткім. Змена паліт. курсу правячымі коламі краіны, звязаная адмовай ад нэпа, прывяла да спынення палітыкі бел-цыі. У 30-я гг. ХХст. развіццё к-ры адбывалася ў іншых паліт. умовах. Першымі ў нацыянал-дэмакратызме былі аб-вінавачаны Чарвякоў, Жылуновіч, Ігнатоўскі. Кульмі-нацыяй паклёпніцкай кампаніі стала справа, якая ат-рымала назву “Саюз вызвалення Бел.”. У 1933г. быц-цам за прыналежнасць да яе было асуджана 90 чал-к, гал. чынам работнікаў к-ры, кавукі, мастацтва. Рэпрэ-сіі працягваліся. У лагерах і турмах загінула больш як 50 пісьменнікаў, у тым ліку і тыя, хто стаяў ля выто-каў сучаснай бел. літ-ры – Гарэцкі, Галубок, Чарот. Але ў гэтых умовах бел. к-ра працягвала развівацца. Была ліквідавана непісьменнасць, уведзена ўсеагуль-нае і абавязковае пачатковае, а затым і сямігадовае на-вучанне. У 1932г. была адкрыта Бел. дзярж. кансерва-торыя. Праз год пачаў дзейнічаць Бел. тэатр оперы і балета. У 30-я гг. ХХст. былі створаны вядомыя опе-ры Цікоцкага “Міхась Падгорны”, Багатырова “У пу-шчах Палесся”, першы балет Крошнера “Салавей”. Бел. мастакі (Волкаў, Зайцаў) пісалі карціны, прысве-чаныя падзеям і ўсталяванню савецкай улады. Развіц-цё архітэктуры значна змяніла аблічча гарадоў. Па праектах Лангбарда былі пабудаваны ў Мінску Дом урада, Дом Чырвонай Арміі, Акадэмія навук. Увесь комплекс пераўтварэнняў у галіне к-ры, навукі, адука-цыі, літ-ры, мастацтва атрымаў назвву “культурнай рэвалюцыі”.
|
|
|
|
|
|
60.Палітыка беларусізацыі ў БССР. Яе вынікі.
Пачатак палітыкі беларусізацыі варта аднесці да чэрвеня 1924
З сярэдзіны 1923 г. і да сярэдзіны 1924 г. працэс беларусізацыі прайшоў першую фазу, на працягу якой вялася ў асноўным яе палітычная і ідэалагічная падрыхтоўка.
Адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа праведзена ў 1926–1929 гг.
Адным з напрамкаў нацыянальнай палітыкі з’яўлялася беларусізацыя дзяржаўных устаноў, грамадскіх арганізацый, якая мела на мэце вывучэнне супрацоўнікамі беларускай мовы і перавод на яе справаводства.
У ходзе беларусізацыі вырашалася задача больш актыўнага вылучэння на кіруючыя пасады прадстаўнікоў карэннага (не толькі беларускага) насельніцтва.
Палітыка беларусізацыі закранула і войска. У 1923–1925 гг. праводзілася ваенная рэформа.
Важным напрамкам беларусізацыі з’яўлялася нацыянальна-культурнае будаўніцтва.
Шмат што было зроблена ў напрамку беларусізацыі ў выдавецкай справе.
Значных поспехаў у гады правядзення палітыкі беларусізацыі дасягнулі беларуская літаратура, нацыянальны беларускі тэатр, музыка, жывапіс.
Разглядаючы палітыку беларусізацыі ў 20-я гады, важна адзначыць, што яе ход меў пэўныя супярэчнасці і цяжкасці.
Але, нягледзячы на супярэчнасці, цяжкасці і недахопы, палітыка беларусізацыі з’явілася практычнай спробай ва ўмовах савецкай улады ажыццявіць беларускае нацыянальнае адраджэнне.
61. Развіцце адукацыі, навукі, культуры ў 20-30-я гг. ХХ ст.
У комплексе праблем культурнага будаўніцтва важнае месца займала ліквідацыя непісьменнасці і малапісьменнасці дарослага насельніцтва.
Была створана Рэспубліканская надзвычайная камісія па ліквідацыі непісьменнасці.
Але ў канцы 30-х гадоў частка дарослага насельніцтва рэспублікі, асабліва на вёсцы і сярод жанчын, яшчэ заставалася неахопленай навучаннем.
Разам з ліквідацыяй непісьменнасці і малапісьменнасці дарослага насельніцтва праводзілася вялікая работа па стварэнні сістэмы народнай адукацыі.
Да сярэдзіны 20-х гадоў такая сістэма адукацыі была створана і складалася з наступных частак: 1) дашкольных устаноў; 2) масавых чатырохгадовых працоўных школ; 3) сямігадовых працоўных політэхнічных школ; 4) школ сялянскай моладзі; 5) рабфакаў; 6) тэхнікумаў; 7) вышэйшых навучальных устаноў.
Асаблівая ўвага надавалася ўвядзенню ўсеагульнага абавязковага навучання дзяцей.
Значнае развіццё атрымала сярэдняя спецыяльная адукацыя.
Кадры кваліфікаваных рабочых рыхтаваліся ў прафесійных школах.
20-я гады сталі часам нараджэння беларускай савецкай навукі.
Вучоныя займаліся даследаваннем рэсурсаў, праблемы прыкладнога характару.
Праводзіліся даследаванні і ў галіне гуманітарных навук.
Развіццё літаратуры і мастацтва адбывалася ў складаных умовах.
Беларуская паэзія вітала рэвалюцыю. Для яе характэрны былі аптымізм, дух змагання за новае жыццё. Гэта быў час агульнага духоўнага ўздыму, час надзей, веры і мар.
У другой палове 20-х гадоў развіццё беларускай савецкай літаратуры адбывалася ў вострай барацьбе ідэйна-эстэтычных тэндэнцый, розных літаратурных груповак.
У 30-я гады завяршыўся працэс стварэння адзінай пісьменніцкай арганізацыі Беларусі.
У вострай барацьбе розных мастацкіх школ і плыняў стваралася беларускае савецкае тэатральнае, музычнае і выяўленчае мастацтва.
У сярэдзіне 20-х гадоў першыя поспехі былі дасягнуты ў развіцці беларускага музычнага мастацтва, у якім усё яшчэ пераважала самадзейная творчасць музычных, харавых і танцавальных калектываў.
Значны крок наперад зрабіла музычнае мастацтва ў 30-я гады.
Паспяхова развівалася кінамастацтва. Ствараліся дакументальныя і мастацкія фільмы, кінахроніка.
Дасягненні ў сферы культурнай дзейнасці сведчаць аб сапраўдным ажыццяўленні культурнай рэвалюцыі ў рэспубліцы.
У 20–30-я гады паспяхова развіваліся жывапіс, скульптура, архітэктура.
20-я гады ў гісторыі беларускага жывапісу былі часам збірання творчых сіл, першых спроб засваення новай тэматыкі, актыўнага ўкаранення мастацтва ў жыццё шырокіх пластоў народа.
У 30-я гады мастацтва Беларусі ўзбагачалася новымі тэмамі і вобразамі.
Буйной падзеяй у культурным жыцці стаў Першы з’езд мастакоў Беларусі, які адбыўся 6 снежня 1938 г. у Мінску.
Багатыя і цікавыя традыцыі мае беларуская графіка.
У 20–30-я гады шэраг манументальных помнікаў стварылі беларускія скульптары.
У цэлым для прамысловай архітэктуры 20-х гадоў характэрна выкарыстанне жалезабетонных і металічных канструкцый.
У канцы 20-х гадоў рабіліся спробы распрацаваць тып дома з агульнымі бытавымі элементамі. Такія будынкі атрымалі назву дамоў-камун.
Галоўнымі задачамі архітэктуры Беларусі ў перадваенныя пяцігодкі (1933–1941) сталі рэканструкцыя і развіццё гарадоў.
Кожны твор архітэктуры ўяўляе сабой спалучэнне трох прынцыпаў: функцыянальнасці, трываласці і прыгажосці.
62.Пасляваеннае аднаўленне Бел. і перараджэнне таталітарызму (1945-55гг.)
У пасляваенныя гады захоўвалася паліт. с-ма, якая бы-ла замацавана ў Канстытуцыі БССР 1937г. Дэмакр. Свабоды існавалі толькі на словах. Працягваў існа-ваць сталінскі таталітарны паліт. рэжым. Для яго хар-ны поўны (таталітарны)кантроль дзяржавы над жыц-цём грамадзян, адзіная камуністычная ідэалогія, адна-партыйная паліт. с-ма. Па-ранейшаму працягваліся рэ-прэсіі. За гады вайны партыйная арганізацыя рэспуб-лікі панесла вялікія страты. Пасля вызвалення Бел. ад фашыстаў жыццё партыйнай арганізацыі пачало хутка аднаўляцца. Ва ўмовах адсутнасці шматпартыйнасці Кам. Партыя фактычна была не столькі паліт., колькі дзярж. арганізацыяй, якая ажыццяўляла ф-цыі закана-даўчай і выканаўчай улады праз выбары св. прадстаў-нікоў у Саветы. У першыя гады пасля вызвалення ад-былося аднаўленне работы Саветаў. У 1947г. былі праведзены першыя ў пасляваенныя гады выбары ў Вярх. Савет БССР, а ў 1948г. – у мясцовыя Саветы рэ-спублікі. Выбары з’явіліся доказам поўнай паслухмя-насці мас, іх поўнай згоды з безуладнцым становіш-чам. Культ. жыццё бел. народа праходзіла ў скла-даных умовах. За гады вайны мат.-тэхнічная база аду-кацыі, навукі і к-ры была амаль поўнасцю знашчана. Не хапала настаўнікаў. Трэбы быо рамантаваць і буда-ваць занава будынкі школ у горадзе і на сяле, наладж-ваць выпуск падручнікаў і шк. Абсталявання. Няглле-дзячы на складвнасці, вучоба не адкладвалася ні на адзін дзень. А заняткі праводзілі і ў зямлянкахз, і на адкрытых пляцоўках, часцей без падручнікаў і пісьмо-вых прылад. Ужо да 1950г. колькасць школ у рэспуб-ліцы перавысіла даваенную. Моцны адбітак на культ. жыццё рэспублікі мела дзярж. ідэалогія, якая вызнача-лася Кам. Партыяй. Лічылася, што насельніцтва, якое пражывала на часова акупіраванай тэр-рыі недастат-кова надзейнае, і таму ЦК партыі ў 1946г. патрабаваў узмацніць барацьбу за ідэалагічную чысціню, забяспе-чыць прынцып партыйнасці, г.зн. строгае выкананне партыйных указанняў у галіне навукі і адукацыі, літ-ры і мастацтва. Укаранялася класавая нецярпімасць і падазронасць, культ Сталіна як вялікага правадыра са-вецкага народа. Адбыліся новыя арышты сярод інтэлі-генцыі па паліт. матывах. Рэпрэсіі зведалі пісьменнікі Грахоўскі, Звонак, Пруднікаў. Тройчы падвяргаўся арыштам і высылцы вядомы вучоны-гісторык Улаш-чык. У бел. літ-ры і к-ры гэтых гадоў гал. тэмай была вайна. З’явіўся першы бел. партызанскі раман “Глы-бокая плынь” Шамякіна, закончыў раман “Млечны шлях” Чорны, былі напісаны раманы “Мінскі напра-мак” Мележам і “Векапомныя дні” Лыньковым. У тэа-тральным мастацтве з’явіліся п’есы “Заложнікі” Куча-ра, “Канстанцін Заслонаў” Маўзона. Развівалася выяў-ленчае мастацтва, аб чым сведчаць карціны Зайцава “Абарона Брэсцкай крэпасці ў 1941г.”, Волкава “Мінск 3 ліпеня 1944г.” і інш.
Дата добавления: 2018-05-02; просмотров: 276; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!