Паліт. рэпрэсіі 30-х гг. ХХст.
Пачатак паліт. рэпрэсій на Бел. непасрэдна звязаны з поспехамі і дасягненнямі палітыкі беларусізацыі як найбольш значнай з’явы ў працэче развіцця нац. свя-домасці ва ўмовах савецкай улады. Ужо з 30г. ацэнкі нацыянал-дэмакрататызму зрабіліся больш жорсткімі. Пад гэта паняцце ў партыйных дакументах і ў друку праводзілася варожая сав. уладзе ідэалогія і палітыка контррэвалюцыйнай плыні. Гал. небяспекай для нац. палітыкі на Бел. з’яўл. нацыянал-дэмакратызм. Кіраў-ніцтва СССР не жадала мірыцца з вылучэннем мясцо-вых кадраў. Пагрозу гэта с-ма бачыла і ў нацыянал-дэ-макр. інтэлігенцыі, якая была цесна звязана з сялянст-вам, мела дэмакр. традыція, пэўны аўтарытэт у нац. руху. Падрыхтоўка наступу на нац.-дэм. плыні звязана з работай камісіі ЦК ВКП(б). Звосені 1929г. на Бел. ў партыйнай палітыцы, у СМІ, у грамадскай свядомасці ўжо замацаваўся негатыўны вобраз нацдэмаўшчыны. Рэзка памянялася ў бок бязлітаснасці пазіцыя кіраў-ніцтва КП(б)Б. Пачала браць верх тая частка кіруюча-га апарату ЦК КП(б)Б, для якой дырэктывы цэнтра былі вышэй за ўсякія нац. інтарэсы. На першае месца вылучаліся паліт. матывы барацьбы, што давала пад-ставу для паліт. рэпрэсій, знішчэння нацдэмаў як па-літ. ворагаў. Арышты па справе “Саюза вызвалення Бел.” пачаліся ў лютым 30г.Хваля арыштаў прайшла па гал. цэнтрах і асяродках бел. навукі, асветы і маста-цтва.Большасць асуджаных былі пазней зноў рэпрэсі-раваны. Справа СВБ была пачаткам сістэматычных рэпрэсій у Бел. Недаставала работнікаў навучальных устаноў, органаў кіравання, устаноў к-ры і г.д.Але по-шук “ворагаў народа” працягваўся. У 33г. “выкрыта шкодніцтва” ў с-ме жывёлагадоўлі. Вынікі арыштаў найбольш кваліфікаваных кадраў ў гэтай галіне с/г ві-давочна адмоўна адбіліся на яе развіцці. 29 ліпеня 37г. адбыўся ІІІ Пленум ЦК КП(б)Б, рашэнні якога адыг-ралі ролю своеасаблівага дэтанатара, выклікалі абва-льны працэс агульнага выкрыцця, масавага пошуку “ворагаў народа”. Выказанне рашэнняў ІІІ Пленум ЦК КП(б)Б прывяло да таго, што было арыштавана 2570 удзельнікаў “аб’яднанага антысавецкага падпол-ля”. Па заданні Галадзеда (“трацкісцкая арганізацыя”) у Маскве была створана група, якая рыхтавала тэра-рыстычны акт супраць Сталіна. Новы ўздым хвалі рэ-прэсій нарадзіўся з восені 39г., пасля ўваходжання Зах. Бел. у склад БССР. У гэтых абласцях былі рэпрэ-сіраваны цэлыя групы насельніцтва. Пытанне аб тым, колькі жыхароў Бел. пацярпела ад паліт. рэпрэсій, не высветлена і да сённяшняга дня.
|
|
|
БССР на шляху нэпа (20-я гг ХХ ст).
Разбурэнні, беспрацоўе, неабдуманае ўсеагульнае адзяржаўленне сродкаў вытворчасці, харчразвёрстка выклікалі незадаволенасць народа, асабліва сялянства.
|
|
|
Прычынай цяжкага эканамічнага і палітычнага крызісу на рубяжы 1920–1921 гг. было разбалансаванне палітычных і эканамічных інтарэсаў.
З’явілася новая эканамічная палітыка, распрацаваная У. Леніным і прынятая Х з’ездам РКП(б) у сакавіку 1921 г. Сутнасць нэпа зводзілася да максімальнага пад’ёму вытворчых сіл і паляпшэння становішча рабочых і сялян дзеля захавання савецкай улады.
Галоўнай мэтай нэпа стала замена харчразвёрсткі харчовым падаткам.
Дазвалялася здаваць зямлю ў арэнду і выкарыстоўваць наёмную працу пры ўмове, што члены сям’і наймальніка таксама працуюць.
У гады нэпа ажыццяўляліся тры віды гандлю: прыватны, кааператыўны і дзяржаўны.
Дзяржбанк ў канцы 1922 г. выпусціў новыя грашовыя знакі – чырвонцы.
Былі адменены ўсе абмежаванні на сумы ўкладаў, якія маглі захоўваць грамадзяне і арганізацыі ў ашчадных банках.
Дзяржава стала падтрымліваць дробныя і сярэднія прыватныя і кааператыўныя прадпрыемствы.
Дазвалялася арэнда прамысловых прадпрыемстваў іншаземнымі фірмамі ў форме канцэсій.
Радыкальныя змены адбыліся ў кіраванні дзяржаўнай прамысловасцю.
Узнаўлялася грашовая аплата працы.
Заняпаўшая ў гады вайны і рэвалюцыйных пераўтварэнняў эканоміка Беларусі з пераходам да нэпа пачала адраджацца.
|
|
|
Аднак поспехі першых гадоў нэпа прынеслі і вялікія эканамічныя праблемы. Яны былі выкліканы крызісам збыту, які ўзнік у выніку няправільнай цэнавай палітыкі дзяржавы, вялікай розніцы паміж коштам прамысловых і сельскагаспадарчых тавараў.
Разыходжанне ў цэнах прывяло да таго, што селянін за прададзеную прадукцыю мог набыць прамтавараў у параўнанні з даваенным часам у 7 разоў менш.
Крызіс збыту абвастрыў фінансавую праблему.
У ходзе пераадолення крызісу прымаліся меры па зніжэнні сабекошту прамысловай прадукцыі, цэн на тавары, скарачэнні накладных расходаў, удасканальвалася дзейнасць кіруючага апарату і інш.
У выніку павысілася рэнтабельнасць прадпрыемстваў, узніклі ўмовы для зніжэння цэн на прамысловыя тавары.
Хуткаму аднаўленню прамысловай вытворчасці садзейнічала не толькі новая эканамічная палітыка, але і творчая ініцыятыва рабочых, укараненне прагрэсіўных метадаў працы.
Правядзенне ў жыццё новай эканамічнай палітыкі дазволіла ў кароткі тэрмін аднавіць прамысловасць, стабілізаваць эканоміку.
Доля прыватніка ў валавой прамысловай прадукцыі зменшылася.
|
|
|
У тых умовах выцясненне прыватніка было адной з памылак у справе кіраўніцтва эканомікай краіны.
НЭП на Бел.
Укрупненне тэр-рыі Бел.
У гады грамадзянскай вайны і замежнай інтэрвенцыі Савецкая дзяржава пайшла на шэраг мерапрыемстваў, якія нагадвалі камунізм, але былі ўведзены ў сувязі з ваеннымі абставінамі. Такая эк. палітыка бальшавікоў атрымала назву “ваеннага камунізму”. Быў ліквідава-ны прыватны гандль. Для насельніцтва ўводзілася працоўная павіннасць, адмянялася плата за камуналь-ныя услугі. У вёсцы ўводзілася харчразвёрстка – с-ма падрыхтовак с/г прад-таў, паводле якой сяляне былі абавязаны здаваць дзяржаве лішкі прад-таў па цвёр-дых цэнах. З заканчэннем грамадзянскай вайны сяля-не патрабавалі адмены харчразвёрсткі і дазволу свабо-днага гандлю. У 1921г. было прынята рашэнне аб за-мене харчразвёрсткі натур. харчпрад-тамі, распачаў-шы такім чынам палітыку, якая атрымала назву НЭП. Сутнасць НЭПа – выкарыстанне таварна-грашовых адносін. Як с-ма яна склалася ў 1925г. Харчпадатак быў менш за харчразвёрстку і аб’яўляўся сялянам за-гадзя, напярэдадні сяўбы. У выніку ў селяніна з’явілі-ся лішкі прад-таў, якія заставаліся пасля выплаты хар-чпадатку. Ён мог прадаць іх на рынку, бо ў краіне ўво-дзілася свабода гандлю. У выніку ўвядзення харчпада-тку павысілася мат. зацікаўленнасць сялянства ў выні-ках св. працы. Гэта дазволіла поўнасцю аднавіць да 1927г. с/г. Асаблівасцю ў яе развіцці стала павелічэн-не колькасці хутароў, якія ствараліся на былых землях памешчыкаў. Эл-тамі НЭПа стала таксама развіццё с/г кааперацыі – добраахвотнага аб’яднання людзей для сумеснай арганізацыі працы пры вырошчванні ўра-джаю і арганізацыі яго продажу. Развіццё прыватнага гандлю выклікала неабходнасць ліквідацыі розных грашовых адзінак. Вялікае значэнне надавалася стабі-лізацыі рубля. З гэтай мэтай была праведзена грашо-вая рэформа. Першым крокам яе было ўвядзенне ў СССР новай грашовай адзінкі – савецкага чырвонца (=10 дарэвалюцыйных залатых рублі). У снежні 1920г. быў распрацаваны план дзярж. электрыфікацыі Расіі (ГОЭЛРО). Згодна адпаведнаму плану, на тэр-рыі Бел. к сяр. 20-х гг. ХХст. было пабудавана звыш 20 элект-растанцый. Першай стала БелДРЭС каля Оршы, якая выкарыстоўвала ў якасці паліва торф. Аднаўленне с/г, электрыфікацыя прывялі да ўздыму прамысловасці. Пачалі працаваць мінскія чыгуналіцейныя і машына-будаўнічыя заводы, крышталічны завод “Барысаў”, фабрыка запалак “Бярэзіна”, лесапільныя і гарбарныя заводы. У 1927г. прамысловасць, будучы дробнай, усё ж перавысіла даваенны ўзровень развіцця. Увядзенне НЭПа патрабавала дэмакратызацыі ўсяго грамадска-паліт. жыцця. Бальшавікі звязвалі яе з узмацненнем пазіцыі, каб не дапусціць ператварэння РКП(б) у пар-тыю “чыноўніцтва”. Масавы набор у партыю рабочых і сялян у выніку ленінскіх прызываў 1924-25гг. Хоць і папоўніў яе “сваімі” па сац.-класаваму складу людзь-мі, але і знізіў узровень адукаванасці партыйцаў. У БССР замацавалася аднапартыйная с-ма. Заключанае ў гады грамадзянскай вайны саюзнае пагадненне – Да-гавор аб ваенна-паліт. саюзе савецкіх рэспублік ад 1 чэрвеня 1919г. – ужо не адпавядала існуючаму стан-шчу. Таму з лета 1921г. пачаліся пошук і выпрацоўка ф-м аб’яднання рэспублік у адзіную дзяржаву. Была прынята ленінская прапанова аб’яднання – федэра-цыя, у якой на раўнапраўнай аснове абэядноўваліся дзве саюзныя рэспублікі. 30 снежня 1922г. на І Усеса-юзным з’ездзе Саветаў у Маскве дэлегацыя БССР на чале з Чарвяковым падпісала Дэкларацыю і Дагавор аб стварэнні СССР. У 1924-25гг. адбылося ўзбуйненне тэр-рыі БССР за кошт перадачы ёй раёнаў Віцебскай, Гомельскай, Смаленскай губерняў. Насельніцтва да-лучаных да БССР тэр-рый станоўча аднеслася да вяр-тання ў склад рэспублікі. Між тым НЭП стымуляваў сац. расслаенне грамадства, у чым бальшавікі бачылі пагрозу ажыццяўленню св. праграмных мэт. Пры пад-трымцы бяднейшай часткі грамадства ў пач. 30-х гг. НЭП быў канчаткова ліквідаваны.
Дата добавления: 2018-05-02; просмотров: 361; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!