ГЭРА мен ЖИА екшеу-іріктеу диагнозы 7 страница
Антихеликобактерлік терапия. Маастрихт ұсыныстары (1996) мен Россияның гастроэнтерологиялық ассоциациясының ұсыныстары (1997) бойынша антихеликобактерлік ем көрсетпелері 3 топқа бөлінеді:
- гастродуоденальдық жарада инфекция табылған жағдайда антихеликобактерлік ем аурудың қайталауы кезінде де, ремиссия кезінде де міндетті түрде жүргізілуі керек; сонымен қатар антихеликобактерлік ем асқазанның MALT-омасында, созылмалы атрофиялық гастритте, асқазан рагіне байланысты жасалған резекцияның алғашқы кезінде іске асырылуы керек;
- жарамен байланысты емес диспепсия, жақын тумаларда асқазан рагі болғанда, БҚҚП емдегенде, рефлюкс – эзофагитте (оған байланысты ұзақ уақыт антисекреторлық дәрілер қабылданған болса), асқынған жараға байланысты операция жасалғаннан кейін;
- антихеликобактерлік емді аурудың белгісіз дамуында, әсіресе бала шақта және қосымша гастроэнтерологиялық емес аурулар (ЖИА, өкпе аурулары, эндокриндік жүйе аурулары т.б.) болса.
Антихеликобактерлік эрадикациялық емге қазіргі кезде қойылатын талаптар:
1) инфекция жұққан науқас адамдардың кем дегенде 90% емнің тиімді болуы;
2) қысқа ем курстерін (7 күннен ұзақ емес) қолдану;
3) емнің қауіпсіздігі - 5% артық жағымсыз әсер болмауы керек.
|
|
|
Қазіргі кезде қолданылып жүрген антихеликобактерлік эрадикациялық ем схемалары:
1. Висмут – үштік емі («анти НР емнің алтын стандарты», таңдама схема):
Де-нол 120 мг 4 рет тамақтан 30 мин. бұрын (3 рет) және 1 рет ұйқы алдында +
Тетрациклин 0,5 г 4 рет тамақ қабылдау кезінде немесе тамақтан кейін +
Метронидазол 250 мг 4 рет тамақ қабылдау кезінде немесе тамақтан кейін.
Ем курсі 7-14 күн.
2. Протон сорғысы ингибиторы – үштік емі.
а) Омепразол 20 мг 2 рет, 800 және 2000 сағатта
Кларитромицин 250 мг 2 рет тамақ қабылдау кезінде немесе одан кейін;
Метронидазол 250 мг 4 рет тамақ қабылдау кезінде немесе одан кейін. Ем курсі 7-14 күн.
б) Омепразол
Амоксициллин 0,5 4 рет тамақ қабылдау соңында
Метронидазол
в) Омепразол
Кларитромицин
Амоксициллин
3. Квадротерапия; емге резистенттілік дамыған кезде, жиі – қайталап емдеу курстері кезінде («жазып алу схемасы»):
омепразол, денол, тетрациклин, метронидазол.
4. Гистаминнің Н2-рецепторларының блокаторлары қолданылатын схемалар:
а) Ранитидин 150 мг 2 рет, сағат 800 және 2000
|
|
|
Амоксициллин
Метронидазол (тинидазол)
б) Пилорид (ранитидин – висмут – цитрат) 400 мг 2 рет күнге
Кларитромицин (тетрациклин)
Метронидазол (тинидазол)
Антихеликобактерлік ем курсі 7-14 күн құрайды. 4-6 апта өткеннен кейін эрадикациялық емнің тиімділігін тексереді. Инфекцияның жоқтығы екі әдіспен дәлелденуі керек. Қолданылған схема тиімсіз болған жағдайда қайталап емдеу курсін белгілеу керек. Бұл жағдайда ұстану керек ережелер: эрадикация бермеген ем схемасын қайталамау керек; резистенттілік болған жағдайда бактерия штаммының қолданылған барлық антибиотиктер спектіріне сезімталдығын анықтау керек; эрадикациядан кейін бір жыл ішінде НР бактериясы пайда болса, оны инфекцияның рецидиві деп қарап, бұрынғыдан тиімдірек ем схемасын қолдану керек.
Қышқыл-пепсиндік агрессияны басу жара ауруын емдеудің негізгі бөліктерінің бірі болып табылады. Бұл мақсатта гистаминнің Н2-рецепторларының блокаторлары (ранитидин, фамотидин), протон сорғысының ингибиторлары (омепразол және басқалары), М1 – холиноблокаторлар (пирензепин, гастроцепин) және антацидтер (актал, алмагель т.б.) қолданылады.
|
|
|
Антисекреторлық дәрілердің алғашқы үш тобын қолдану үш немесе төрт дәріден тұратын ем құрамына кіреді. Антацидтерді аурудың жедел кезеңінде Н2-блокаторлармен, протон сорғысы ингибиторларымен және М1-холиноблокаторлармен қосып қолданады, ем 5 күннен 10-14 күнге созылады.
Эрадикациялық емнен кейін антисекреторлық препараттарды қабылдауды жара мен эрозиялар тыртықтанғанға дейін және гастрит пен дуодениттің активтігін басқанға дейін жалғастырады.
Омепразолды 200 мг 1 рет сағат 800 қабылдайды, асқазан жарасында 8 апта бойы, он екі елі ішек жарасында – 6 апта бойы қабылдау керек.
Фамотидинді немесе низатидин (оксид) 40 мг 1 рет, сағат 800 сәйкестігіне қарай 12-16 апта және 8 апта бойы қабылдайды.
Пирензипинді 50 мг 1 рет кешкі тамақтан 30 минут бұрын, сәйкестігіне қарай 12-16 апта және 8 апта бойы қабылдайды.
Жүрек айну мен құсуды жою үшін моторлы – эвакуациялық функцияны түзеу керек. Ол үшін орталық допаминдік рецепторларды бөгейтін дәрілер қолданылады:
- метоклопрамид (реглан, церукал): 5-10 мг күнге 3 рет тамаққа дейін 15-20 минут бұрын ішке қабылдайды, ауыр жағдайларда – бұлшық етке немесе венаға 2 мл (10 мг) күнге 1-3 рет егеді;
|
|
|
- домперидон (мотилиум): 10 мг күнге 3-4 рет тамаққа дейін 15-20 минут ішке қабылдайды немесе балауыз түрінде қолданылады (30 мг);
- тримебутин маллат (деридат) 150 мг 3 рет күнге, тамақтан 15 минут бұрын; ем курсі 7-10 күн;
- сульпирид (эглонил, догматил) бұлшық етке 100 мг (5% ертіндінің 2 мл) күнге 2 рет егіледі немесе 50 мг күнге 4 рет ішке қабылданады.
Тоқтамай жүрек айнығанда, әсіресе химиотерапияға байланысты жүрек айнығанда қолданылатын таңдамалы дәрі зофран болып табылады: 8 мг күнге 2 рет ішке қабылда-нады немесе 8 мг венаға егіледі; алдын алу мақсатында химиотерапияның алдында қолда-нылады.
Кілегей – бикарбонатты бөгетті қалпына келтіру үшін ликвиритон (0,1-0,2 мг күнге 3 рет тамаққа дейін) және биогастрон (100 мг 3 рет тамаққа дейін 1-ші апта бойында, кейін 50 мг 3-4 рет). Ем курсі – 4 апта. Простагландин Е1 синтетикалық аналогы – сайтотек те қолданылады, тәулігіне 3-4 рет тамақ қабылдау кезінде және түнге қарай. Ем курсі – 4-8 апта.
Реперативтік процестерді стимуляциялау. Ол үшін қолданылатын дәрі-дәрмектер: натрийдің оксиферрискарбоны (бұлшық етке 30-60 мг күнге), солкосерил (бұлшық етке 2-4 мл күнде), гастрофарм 1 таблеткадан күнге 3 рет тамаққа дейін, этаден 10 мл күнге 2 рет (1% ертінді – 5 мл ампулада), бүрген майы (ішке 10 мл 2-3 рет күнге), ретаболил (бұлшық етке, 50 мг 1 рет аптасына), метилурацил (0,5 күнге 3 рет), В, С, А топтарының витаминдері, алоэ шырыны және басқа биогендік стимуляторлар. Ем курсі 3-4 апта.
Емге төзімді (резистентті) жаралар. Егер 8 апта емделген асқазан жарасы және 4 апта емделген он екі елі ішек жарасы жазылмаса, ондай жара емге төзімді (резистентті жара) деп аталады. Мұндай жағдай болуы мүмкін себептер:
1) аденокарциноматоз, пенетрациялы жара;
2) анықталмаған аурулар: Золлингер – Эллисон синдромы, гиперпаратиреоз, жүйелі мастоцитоз;
3) тыртықтануды кідіртетін факторлар: басқа ауруларға байланысты дәрі қабылдау, шылым шегу, диагнозы қойылмаған қосалқы процестер: холецистолитиаз, созылмалы активті гепатит, ішек дисбактериозы, он екі елі ішек түйілуі.
Төзімді жараларда әдетте басқа құрама ем қолданылады, ем курсі ұзақ болуы керек және тамақтың асқазанда кідірісін болдырмайтын ем қолданылуы керек. Онымен қатар, емнің курсіне емге төзімділіктің себебін және жара ауруының даму барысын ескеріп, түзету енгізу керек.
Хирургиялық ем көрсетпелері:
1) тиісті ем нәтиже бермейтін қан кетулер;
2) перфорациялар;
3) асқазан қақпағының стенозы;
4) пенетрация;
5) асқыну болған жараның (тігілген перфорациялы жара, қан кету) жүргізілген емге қарамай қайта өршуі;
6) емнің нәтижесінде жара 6 ай бойы тыртықтанбауы және оның жиі қайталауы.
Еңбекке қабілеттіліктің қалпына келу критерийлері: аурудың асқынуының жойылуы, клиникалы – эндоскопиялық ремиссияға («алқызыл тыртық») қол жеткізу, рентгенологиялық бақылау мүмкін жағдайда – «ойық» симптомының жойылуы.
Еңбекке уақытша жарамсыздықтың орташа мерзімдері: сирек қайталауларда (1-3 жылда 1 рет) – 3-4 апта; жиі қайталауларда (жылына кем дегенде 2 рет қайталаудан көп) – 40-50 күн. Жараның ауыр, үзілмей қайталамалы дамуында және асқынулар болған жағдайда – 2,5-3 ай.
Санаторийлы-курорттық ем аурудың ремиссия кезеңінде жүргізіледі. Оны аурудың қайталауы кезінде және асқынуы болса, қолдануға болмайды. Санаторийлық – курорттық емге аурудың қайталауы тоқтағаннан кейін 2-3 айдан соң, жедел жара ауруында – стационардан шыққаннан кейін жіберіледі. Ең белгілі курорттар: Ессентуки, Железноводск, Боржоми, Старая Русса, Феодосия, Дарасун, Юрмала, Одесса, Арзни, Миргород, Морщин, Сары – Агач; жергілікті санаторийлар, санаторий – профилакторий қолда-нылады.
Диспансерлеу және профилактика. Жара ауруымен ауыратын адамдар диспансерлік есепке алынады. Олар жылына 2 рет қаралып, жалпы клиникалық және қосымша тексерулер өтіп тұрады. Асқазан мен он екі елі ішек рентгеноскопиясы жылына 1 рет, гастродуоденоскопия – жара тыртықтанғаннан кейін 2-3 ай өткен соң, кейін жылына 2 рет (күзде және жазғұтұрым) және көрсетпелер болуына қарай жасалады.
Жара ауруының қайталауының алдын алу шаралары: 1) салауатты өмір салтын қалыптастыру шаралары мен еңбек жағдайын жақсарту шаралары (науқас адамның психоэмоциональдық бейімделуі, зиянды машықтардан бас тартуы, жұмысқа орналасу);
2) Диеталық тамақтандыруды ұйымдастыру: тамақтану режимін (тәртібін) сақтау (күнге 5-6 рет, бір мезгілде), сөл бөлуді көбейтетін және асқазанның және он екі елі ішектің кілегей қабығын тітіркендіретін тағамдарды қолданбау;
3) Жылына 2 рет алдын алу мақсатында (күзде және жазғұтырым) дәрімен емдеу.
Жара ауруы рецидивінің алдын алу шараларын төменде келтірілген схемалардың біріне қарап іске асырады:
1) бірнеше ай тіпті жыл бойы антисекреторлық дәрілердің жарты тәуліктік дозасын үздіксіз сүйемел ем түрінде қабылдау. Эрадикация емі нәтиже бермеген жағдайда, рефлюкс – эзофагитте, асқынған жараларда, БҚҚП және басқа «ульцерогендік» дәрілерді қабылдау керек болғанда, жасы 60-тан жоғары ауруларда қолданылады.
2) «Талапқа» қарай емдеу, антисекреторлық препараттың біреуін толық тәуліктік дозада 2-3 күн, кейін екі апта бойы – жарты дозада қабылдайды. Рецидивтің алдын алудың бұл емін тыртықтанған жараларда және сенімді түрде НР эрадикациясы болған жағдайда аурудың қайталау белгілері бой көрсетсе, қолданады.
3) Санаторийлық – курорттық ем.
Диспансерлеудің тиімділігінің критерийлері: аурудың қайталауының сиреуі, негізгі ауру бойынша уақытша еңбекке жарамсыздық мерзімінің азаюы. 5 жыл бойы аурудың қайталауы болмаса, науқас адамды диспансерлік есептен шығарады.
МӘСК жолдама берілетін жағдайлар: жара ауруы үздіксіз қайталаған жағдайда, хирургиялық емдегеннен кейін болатын постгастрорезекциялық және постваготомиялық синдромдардың декомпенсациялы дамуы.
Прогнозы. Асқынуы жоқ жара ауруының болжамы жағымды болып келеді. Егер науқас адамдардың қызметі ретсіз (жүйесіз) тағамданумен байланысты болса, оларды жұмысқа орналастыру керек. Ауру ауыр дамығанда және асқазан мен он екі елі ішектің қызметі бұзылған болса, науқас адамға мүгедектік белгілеу керек.
Ішек аурулары
Созылмалы энтерит
Созылмалы энтерит (СЭ) – жіңішке ішектің кілегей қабығында регенерациялық процестердің бұзылуымен, онда атрофия мен склероздың дамуымен және жіңішке ішектің барлық функциясының бұзылуымен сипатталатын жіңішке ішектің созылмалы қабынулы – дистрофиялық ауруы. Мамандандырылған стационарға түскен 1000 науқас адамның ішінде СЭ үлесіне 91,6 тиеді. Жіңішке ішектің проксимальды бөлігі басым зақымданатын созылмалы энтерит еюнит деп, ал дистальді бөлігі басым зақымданатын созылмалы энтерит илеит деп аталады.
Этиологиясы және патогенезі. СЭ полиэтиологиялық ауру.
СЭ ең жиі себептері – бұрын болған ішектің инфекциялық аурулары (дизентерия, сальмонеллез, кампилобактериялар, иерсениялар, токсикоинфекция қоздырғыштары), қарапайымдар мен ішек құрттары (лямблиялар, аскарида, балантидий, жалпақ лентец т.б.), энтеровирустар.
Созылмалы энтериттің дамуында алиментарлық фактордың да маңызы болады (құрғақ тамақтану, үйлесімсіз қоректену, өткір тұздықтарды көп қолдану). Созылмалы энтериттің себебі алкаголь, тағамдық аллергия (ең аллергенді тағамдарға сүт, балық, шоколад, жұмыртқа жатады), улы заттар (мышьяк, қорғасын, сынап, цинк, фосфор), дәрілер (бейстероидтық қабынуға қарсы дәрілер, цитостатиктер, глюкокортикоидтар, антибиотиктар және т.б.), иондаушы сәулелер (іш қуысы мен кіші жамбас ішіндегі қатерлі ісіктерді сәулемен емдегенде байқалады) де болады.
Созылмалы энтерит ащы ішек – соқыр ішек өзегінің жетіспеушілігінде де (тоқ ішек құрамының жіңішке ішекке қайта құйылуы), фатер емізегінің жетіспеушілігінде де (өттің ас қорытуға қатыспай жіңішке ішекке ағуы), ішек дамуының кемістігінде де (мегаколон) бой көрсетеді.
Көрсетілген себептердің тура әсерінен туындайтын СЭ, бірінші ретті деп аталады.
Екінші ретті созылмалы энтерит асқорыту органдары ауруларында (жара ауруы, созылмалы гепатит, бауыр циррозы, өт жолдары мен ұйқы безінің аурулары), бүйрек аурулары мен созылмалы бүйрек жетіспеушілігінде, дәнекер тінінің жайылмалы ауруларында, экземада, псориазда, эндокриндік ауруларда (қант диабеті, тиреотоксикоз), жүрек-тамыр жүйесінің, тыныс мүшелерінің ауруларында байқалады.
Барлық себептің әсерінен жіңішке ішектің кілегей қабығында қабыну процесі, дистрофиялық өзгерістер және кілегей қабық регенерациясының бұзылуы дамиды. Бұл жағдайда энтероциттердің екшеленуі (дифференциациясы) эпителий пролиферациясынан қалыңқы болады, сондықтан функциональдық тұрғыдан сапасыз энтероциттер пайда болады, оның өзі кілегей қабықтың атрофиясының дамуына, жіңішке ішектің функцияларының (ас қорыту, сіңіру, моторлық және секреторлық) бұзылуына жағдай жасайды.
Жіңішке ішек зақымданғанда жіңішке ішектің иммундық жүйесінің қызметі бұзылады, микробтық аллергия, тағамдық аллергия және дисбактериоз дамиды. Дисбактериоздың дамуында антибиотиктерді тиімдісіз қолданудың да белгілі бір рөлі болады. Сонымен қатар, жіңішке ішектің зақымдануына қоса гастроинтестинальдық эндокриндік жүйе қызметінің бұзылуы (асқазан – ішек жолында гормондар өндіріледі – гастрин, мотилин, соматостатин және басқа), ферментопатиялар (бірінші және екінші ретті) орын алады. Бұл өзгерістер де қабыну – дистрофиялық өзгерістердің үдей түсуіне және жіңішке ішектің кілегей қабығының регенерациялық қабілетінің төмендеуіне жағдай жасайды. Оның өзі жіңішке ішек қызметінің бұзылуын тереңдете түседі. Жіңішке ішектің функцияларының бұзылуы экстраинтестинальдық бұзылыстарға әкеліп соқтырады.
Патоморфологиясы. Созылмалы энтеритте жіңішке ішектің кілегей қабығында қабыну және дистрофиялық өзгерістер болады, процесс үдеген кезде атрофия мен склероз пайда болады. Жіңішке ішектің бөліктері (еюнит, илеит) немесе барлық жіңішке ішек (энтерит) зақымданады.
Дата добавления: 2019-07-17; просмотров: 173; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!