ГЭРА мен ЖИА екшеу-іріктеу диагнозы 3 страница
Реактивті гастрит асқазанның кілегей қабығына өттің, ұйқы безі ферменттерінің немесе дәрілердің әсер етуінен пайда болады. Өтпен байланысты гастрит рефлюкс – гастрит (С типті гастрит) деп аталады. Рефлюкс – гастрит жиі асқазан резекциясынан кейін байқалады.
Радиациялық гастрит асқазанның кілегей қабығының коагуляциялық некрозымен және оған екінші ретті қабыну инфильтрациясының қосылуымен сипатталады. Аурудың ауыр түрінде жара, фиброз, тамырлардың облитерациялаушы гиалинозы болады.
Эрозиялы (геморрагиялық) гастрит асқазанда қан айналысының регионарлық бұзылуынан туындайды. Оның нәтижесінде көптеген қанталаған эрозиялар пайда болады. Себептері ішімдікті көп қабылдау және БҚҚ дәрілерін қабылдау болып табылады. Созылмалы гастриттің бұл түрінің клиникалық ерекшелігіне эпигастрий маңының ауыруы (ерте, аш қарынға), қан аралас құсу жатады. Рентгенологиялық тексергенде асқазан қақпасы аймағында кілегей қабықтың бедері өзгерген. Фиброгастроскопияда – беткей гастрит фонында асқазанның шығар бөлігінде көптеген эрозиялар көрінеді.
Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы. Созылмалы гастриттің диагностикалық критерийлері:
|
|
|
1. Аурудың субъективті симптомдары.
2. Инструментальдық тексеру әдістерінің мәліметтері: ФГС, рентгенологиялық тексеру, НР табу әдістері.
3. Асқазан секрециясының өзгеруі.
Созылмалы гастритті іш қуысының көптеген функциональдық немесе органикалық ауруларынан, ең алдымен асқазан ауруларынан (жара ауруы, асқазан рагі, асқазан полипозы) айыра білу керек.
Ең алдымен созылмалы гастриттің екі түрін (созылмалы аутоиммунды гастрит және хеликобактериялық гастрит) бір-бірінен ажырата білу керек (44-кесте).
44-кесте
Гастриттің екі түрінің екшеу критерийлері
| Критерийлер | Аутоиммунды гастрит | Хеликобактериялық гастрит | ||
| Морфологиялық белгілер | ||||
| Басым орны Қабыну реакциясы Эпителий атрофиясының дамуы Эрозияның болуы | Асқазан түбі, денесі Болмашы Бірінші ретті Сирек | Антрум Айқын Екінші ретті Жиі | ||
| Иммунологиялық белгілер | ||||
| Инфекциялық фактор (НР) НР қарсы антиденелердің болуы Париетальды клеткаларға қарсы антиденелер Ішкі факторға қарсы антиденелер | Жоқ Жоқ Бар Бар | Бар Бар Жоқ Жоқ | ||
| Клиникалық белгілер
| ||||
| Айқын гастринемия Гипоацидтық күй В12-жетіспеушілік анемия Жара ауруымен қоса кездесуі Малигнизация | Бар Ауыр Бар Байқалмаған Өте сирек | Жоқ Қышқылдықтың кез келген түрі, ахлоргидрия болмайды Жоқ Жиі Жиі | ||
Асқазанның кілегей қабығында НР инфекциясы ұзақ уақыт болған жағдайда патологиялық процесс антральді бөліктен асқазанның денесіне тарайды, ауру пангастритке ауысады. Пангастритте атрофиялық процесс қабыну процесінен басым болады. В гастритінің бұл екі сатысының клиникасында өзгешеліктер болады (45-кесте).
45-кесте
В гастритінің екі сатысының басты критерийлері
| Критерийлер | Созылмалы В гастритінің түрлері | |
| Антральдық СГ (ерте сатысы) | Жайылмалы (пангастрит) (кеш сатысы) | |
| Ауру адам жасы Қайталаған кездегі субъективті белгілер Ішті сипаудың нәтижелері Эндоскопия-лық тексеру нәтижесі Биоптатты гистология-лық тексеру нәтижесі | Көбіне жас адам Жиі жараға ұқсас диспепсия белгілері: кезекті ауырғандық, оның ішінде ашқарынға ауыру, қыжыл, қышқыл кекірік, іш қату Іш қабырғасының жергілікті қатаюы мен пилородуоденальды зонада ауырғандық болуы Антральды бөліктің кілегей қабы-ғының гиперемиясының фонында кілегей астылық қан құйылу мен эрозиялар (жайпақ, көтеріңкі), қатпарлар гиперплазиясы, эксуда-ция, антральдық стаз, асқазан қақпағының спазмы Айқын активті антральді гастрит (кілегей қабықтың өз табақшасы мен эпителийдің лимфоцитарлық, плазмоцитарлық, нейтрофильді ин-фильтрациясы). Ішек метаплазиясы-ның ошақтары. Кілегей қабық бетінде және шұңқырлардың ішінде НР көп табылуы | Жиі егде жас Дискинезиялық немесе бейспеци-фикалық диспепсия, төс астында ауырлық, толып кету сезімі, тұйық ауыру, ауызда жағымсыз дәм болу, тәбеттің төмендеуі, ауа кекіру, тұрақсыз ұлы дәрет Іштің алдыңғы қабырғасының жай-ылмалы қатаюы және эпигастрий аймағының ауыруы. Асқазанның денесі мен антрумы-ның қуқыл тартуы, тегістелуі, жұ-қаруы, кейде теңбіл гиперемия, та-мырлардың көрініп тұруы, жара-қаттанғыштық. Гипотония, гипо-кинезия, өт рефлюксі Без эпителийінің атрофиясы, ішек метаплазиясы, асқазанның антрумы мен денесінің кілегей қабығында НР аз болуы, қабынудың жалған активтілігі |
|
|
|
|
|
|
Хеликобактериялық гастриттің клиникасы асқазанның қақпа бөлігі мен он екі елі ішек жарасы ауруыныңклиникасына ұқсас болады. Жара ауруында ауырғандықтың кезеңділік пен маусымдық ерекшеліктері жиі болады, асқазаннан қан кету жиірек кездеседі. Шешуші диагнозды эндоскопиялық және рентгенологиялық зерттеулер нәтиже-сіне қарап қояды.
Асқазан рагі.Асқазан рагінің ерте белгілері деп аталатын белгілер күдік тудыруы керек: тәбеттің төмендеуі немесе болмауы, себепсіз әлсіздік, дене массасының азаюы, “асқазандық дискомфорт”, депрессивті синдром түрінде психиканың өзгеруі және “себепсіз анемия”. Мұндай симптоматика бой көрсеткенде рентгенологиялық және эндоскопиялық тексерулер жасау керек. Рентгенологиялық зерттегенде кілегей қабықтың “атипиялық” бедері көрінеді, толу кемістігі, перистальтика болмауы, шеттері “инфильт-рацияланған” жаралар анықталады.
ФГС: жара – рак белгісі, экзофитті рак (“түсті қырыққабат”), кілегей қабықтың қалыңдауы, “апельсин қабығы” симптомы (рактің инфильтрациялық түрінде) көрінеді.
Асқазан полипозы асқазаннан қан кету, асқазан секрециясының азаюы белгілерімен сипатталады. Диагнозды дәлдеу үшін рентгенологиялық, эндоскопиялық тексеру мен нысаналы биопсия жасау керек.
Даму барысы. СГ дамуында қайталау және ремиссия (салбыр) фазаларын ажыратады. Қайталау (өршу) фазасында ауырғандық, диспепсия синдромы мен аурудың эндоскопия-лық белгілері (асқазан кілегей қабығының ісінуі, гиперемиясы, эрозиясы т.б.) болады. Ремиссия фазасында аурудың клиникалық және инструментальдық белгілері болмайды немесе олар болмашы болып келеді.
Асқынулары: 1) Аутоиммунды гастритте нейроэндокринді ісіктер (карциноз) дамиды.
2) Рефлюкс – гастритте асқазан рагі мен полипозы болады.
Клиникалық диагнозды тұжырымдауда ескеру керек:
1) гастриттің типін;
2) секрецияның күйін;
3) аурудың фазасын;
4) асқынуларды.
Диагноз тұжырымдау мысалдары:
1. Созылмалы антральды гастрит, НР байланысты, асқазан секрециясы сақталған, қай-талау фазасы.
2. Созылмалы аутоиммунды асқазанның секреторлық жетіспеушілігі бар гастрит.
Емі. Латентті дамитын гастриттер емді қажет қылмайды. Бұл жағдайда ауру адам күшті ішімдіктерден, бейстероидтық қабынуға қарсы дәрілерден және шылым шегуден бас тартуы қажет.
Емді күшті ауырсыну және диспепсиялық синдромдар мен аурудың эндоскопиялық белгілері (гиперемия, эрозия, қан құйылу) бар науқастар қажет қылады.
Созылмалы гастритті емдеудің басты принциптері:
1. Асқазанның кілегей қабығындағы қабыну процесіне кілегей қабықта болатын мор-фологиялық өзгерістерді ескере отырып әсер ету.
2. Ауырсыну синдромын тию.
3. Асқазанның секреторлық және моторлық қызметін қалпына келтіру.
4. Диспепсиялық белгілерді және науқастың жалпы күйі мен ішкі органдар жағынан болатын өзгерістерге әсер ету.
Аурудың қайталау кезеңінде диета (емдәм) механикалық және химиялық зиян келтірмейтін болуы керек. Асқазанның қалыпты және күшейген секрециясында №1 а ди-етасы, 7-10 күннен кейін №1 б, келесі 7-10 күннен кейін №1 диетасы тағайындалады. Кейін жалпы диетаға көшеді.
Асқазанның секреторлық жетіспеушілігінде аурудың өршу кезеңінде кілегей қабықты тітіркендірмейтін, бірақ сөл бөлдіру әсері бар №2 диета 7-10 күн беріледі. Тәуліктік рационға (тағам рационы) ащы емес ірімшік, ботқалар, көкөністер қосылады. Әр түрлі суптар, күшті емес тұздықтар, онша қою емес шай, кофе, ақ нан жеуге рұқсат етіледі. Барлық өткір тағамдарға, жаңа пісірілген нанға, өсімдік клетчаткасына тиым салынады.
НР байланысты созылмалы гастритті емдеу. Емнің мақсаты – асқазан мен он екі елі ішек кілегей қабығындағы НР жою.
Бастапқы ем курсі (бірінші қатар емі) ретінде протон сорғысының ингибиторынан (лансопразол, омепразол, пантопразол, рабепрозол), немесе Н2-рецепторының блокаторларынан (зантак, ранитидин висмут цитрат) және екі антимикробтық дәріден тұратын үш компонентті ем схемасы ұсынылады. Емнің курсі 7 күннен аз болмауы керек.
Үлгі схемалар: 1. Омепразол ішке 20 мг 2 рет тәулігіне + кларитромицин 500 мг 2 рет/тәул. ішке + амоксициллин ішке 1000 мг 2 рет/тәулігіне.
2. Ранитидин висмут цитрат ішке 400 мг 2 рет/тәул. + кларитромицин ішке 500 мг 2 рет/тәул. + тинидазол 500 мг 2 рет/тәулігіне.
Альтернативті схема ретінде құрамына висмут препараттары кіретін үш компонентті ем ұсынылады: 1. Коллоидты висмут субтитраты ішке, 240 мл 2 рет/тәулігіне + кларитромицин ішке 250 мг 2 рет/тәулігіне + фуразолидон ішке 200 мг 2 рет/тәулігіне.
2. Пилорид (ранитидин + висмут цитрат) 400 мг 2 рет тәулігіне + кларитромицин ішке 500 мг 2 рет/тәулігіне.
Нәтиже болмаған жағдайда емнің төрт компонентті схемасы (екінші қатардың емі) қолданылады, ол протон сорғысының ингибиторынан, висмут тұзының препаратынан және екі антимикробтық дәріден тұрады, ем курсі – кем дегенде 7 күн.
Үлгі схемалар: 1. Омепразол ішке 20 мг 2 рет/тәулігіне + коллоидты висмут субтитраты ішке 120 мг 4 рет/тәулігіне + метронидазол ішке 500 мг 3 рет/тәулігіне + тетрациклин ішке 500 мг 4 рет/тәулігіне.
2. Пилорид 400 мг 2 рет күнге + кларитромицин 250 мг 2 рет күнге + метронидазол 400 мг 2 рет күнге; ем курсі – 7 күн.
3. Пилорид 400 мг 2 рет күнге, тетрациклин 1,0 2 рет күнге + метронидазол 400 мг 2 рет күнге – 7 күн. Эрадикациялық ем схемасын қолданғанда жағымсыз әсерлер болуы мүмкін: жүрек айну (метронидазол), аллергиялық бөртпе (амоксициллин), дәмнің бұзылуы (макролидтер), вагинит (тетрациклин). Антибиотиктер орташа дәрежелі диарея және псевдомембранозды колит тудыруы мүмкін.
Әр уақытта көңілден шығатын эрадикация схемасы болмайды. Жиі микробтардың метронидазол мен антибиотиктерге төзімділігі қалыптасады. Қолданған схема тиімсіз болған жағдайда емнің курсін қайталап тағайындау керек. Қайталап емдеуде қолданылатын ережелер: эрадикация бермеген схеманы қайталамау керек; резистенттілікте қолданылатын антибиотиктердің барлық спектіріне микроб штаммының сезімталдығын анықтау керек; эрадикациядан кейін бір жыл ішінде НР қайталап табылуын инфекцияның рецидиві деп қарап, тиімділеу ем схемасын қолдану керек.
Ауырсыну синдромы бар, асқазанның секреторлық функциясы сақталған немесе күшейген созылмалы гастритпен ауыратын адамдарға шеткі әсерлі холинолитиктер беріледі: атропин сульфаты (0,1% ертіндінің 0,5-1 мл күнге 2-3 рет тері астына егу және 6-8 тамшысын тамақ алдында 3-4 рет немесе ұйқы алдында ішке қабылдау), метацин (0,1% ертіндінің 0,5-1 мл парентеральді және 0,02-0,04 г ішке тамақ алдында және түнге қарай), платифиллиннің гидраттары (0,2% ертіндінің 1-2 мл парентеральді және 0,0025-0,005 ішке). Гастроцепиннің 0,05 мг 2 рет тамаққа дейін беру тиімдірек.
Іштің ауыруы асқазан моторикасының күшеюімен байланысты болса, спазмолитиктер қолданылады: но-шпа, папаверин, галидор. Асқазанның қозғалыс функциясы әлсірегенде (дуоденогастральды және гастроэзофагеальді рефлюкс) метоклопрамид (церукал) беру керек (0,01-0,02 ішке күнге 2-3 рет тамаққа дейін, немесе 2 мл 2-3 рет бұлшық етке егу).
Ең жиі кездесетін диспепсиялық симптомдар: эпигастрий маңында салмақ сезіну немесе дискомфорттың болуы, тамаққа тез тойып қалу. Жиі оларға қоса қыжыл, кекіру, іштің кебуі мен ақтарылып – төгілу сезімі.
Мұндай жағдайларда антацидтер, адсорбенттер және бүркеме дәрілер қолданған жөн. Ең күшті бейтараптау қасиеті бар дәрілерге құрамында магний тотығы және (немесе) алюминийдің гидрототығы бар дәрілер жатады: маалокстың (алюминий гидрототығы және магний гидрототығы) антацидтік, бүркеме және абсорбциялау әсері бар. Маалоксты 1-2 таблеткадан немесе 15 мл суспензия түрінде (1 пакет) тамақ қабылдағаннан 1,5 сағат өткенде немесе дискомфорт болған кезде ішке қабылдайды. Таблеткаларды шайнап, толық сіңіп кеткенше ауызда ұстап тұру керек.
Фосфалюгельдің (құрамында алюминий фосфаты, пепсиннің гелі және агар-агар бар коллоидты гель) бүркеме, антацидтік және цитопротекторлық қасиеттері бар. Фосфалюгельдің 16 мл суспензиясын (1 пакет) тамақтан 1,5 сағат кейін немесе дискомфорт пайда болған кезде ішке қабылдайды.
Гасталдың (0,45 г алюминий гидрототығы – магний карбонатының гелі мен 0,3 магний гидрототығы) антацидтік және бүркеме қасиеті бар. 1-2 таблетканы немесе 16 мл суспензияны тамақ қабылдағаннан 1,5 сағат кейін ішке, дискомфорт болған кезде ұйқы алдында ішке қабылдайды.
Гастрин – гельдің (гель: алюминий фосфаты, пепсин, қоспалар) антацидтік, бүркеме және цитопротекторлық әсері бар. 16 г тамақтан 1,5 сағат кейін, ұйқы алдында және дискомфорт болғанда ішке қабылдайды.
Акталдың (таблетка: садиумның алекситолы) антацидтік және бүркеме қасиеттері бар. 2 таблеткадан тамақтан 1,5 сағат кейін және ұйқы алдында ішке қабылдайды. Тәулік ішінде 16 таблеткадан артық қабылдауға болмайды.
Протабтың (таблетка: алюминийдің гидрототығының 300 мг, магнийдің гидрототығының 90 мг және метилполиксиланның 20 мг) буферлік қасиеті бар және метеоризмді азайтады. 1-2 таблеткадан тәулігіне 4-6 рет беріледі (шайнау керек).
Құрамында алюминий бар антацидтер өт қышқылдарын байлайды, сондықтан олар дуоденогастральді рефлюксте тиімдірек болады. Іш қатуын тудырады. Басқа препараттардың сіңуіне кедергі болады.
Құрамында магнезия бар антацидтер диарея тудырады.
Өте күшті жүрек айнып, құсу болғанда, олардың себебі мен патогенезіне қарамастан төмендегідей дәрілер тағайындалады:
1. Метоклопрамид (реглан, церукал) төменгі өңеш сфинктерінің тонусын көтереді, асқазан мен он екі елі ішектің эвакуациясын күшейтеді. 5-10 мл күнге 3 рет тамақтан кейін ішке қабылдайды, ауыр жағдайларда 2 мл (10 мл) күнге 1-3 рет бұлшық етке немесе венаға егіледі.
2. Домперидонды (мотилиум және басқа синонимдер) 10 мг күнге 3-4 рет тамақ алдында 15-30 минут бұрын ішке қабылдайды немесе 30 мг балауыз түрінде қолданылады.
Дата добавления: 2019-07-17; просмотров: 190; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!