Балада, байка, прытча як кананізаваныя жанры 11 страница
М.Лермантаў. Тучи
Тучки небесные, вечные странники!
Степью лазурною, цепью жемчужною
Мчитесь вы, будто, как я же, изгнанники,
С милого севера в сторону южную.
Что же вас гонит: судьбы ли решение?
Зависть ли тайная? Злоба ль открытая?
Или нас тяготит преступление?
Или друзей клевета ядовитая?
Нет, вам наскучили нивы бесплодные…
Чужды вам страсти и чужды страдания;
Вечно холодные, вечно свободные,
Нет у вас родины, нет вам изгнания.
Францішак Багушэвіч Хмаркі
Хмаркі цёмныя, мае братанькі!
Вецер гоніць вас без дарожанькі,
І нігдзе ж для вас няма хатанькі…
Адпачынеце аж у Божанькі!
Гдзе радзіліся, гдзе ж вы, хмарачкі,
Гдзе «тутэйшымі» называліся?
Леціцё усё, так як ярачкі…
Хоць бы трошкі гдзе затрымаліся!
Зямлі родненькай, знаць, няма у вас,
Ні вугольчыка, ні прытулачку.
А тут вецер дзьме горшы раз у раз,
Леціце жа вы без ратуначку.
Лутучы, слязой зямлю росіце,
Аж шумяць лісткі, зелянее лес;
Уміраючы, жыццё носіце,
Усяму жыццё, сабе толькі крэс.
Варыяцыя (з лац. – змена) –– выкарыстанне чужога тэксту шляхам яго пераробкі пры захаванні без змен асноўных структурных рыс арыгінала. Прыклады: “Казачья колыбельная песня” М.Лермантава і “Калыханка” Ф.Багушэвіча.
Запазычванне –– творчае перанясенне сюжэтнай схемы, абставін, характараў персанажаў, кампазіцыі, матываў з адной мастацкай сістэмы (твора) у іншую. Пры гэтым новы твор мае выразныя адзнакі першакрыніцы. Аднак – іншая развязка канфлікта. Класічныя прыклады запазычвання – зварот да вечных вобразаў і сюжэтаў. Адной з форм запазычвання выступае пераробка эпічнага твора на драматычны, зробленая іншым аўтарам (В.Ластоўскі “Каменная труна” – Ф.Аляхновіч “Бутрым Няміра”).
|
|
|
М.Танк. ПРАМЕТЭЙ
Каторы дзень я,
Збіўшыся з дарогі,
Ішоў па горных кручах і разлогах,
На паратунак страціўшы надзею.
І раптам знекуль голас Праметэя:
– Каго сюды нягода прывяла,
Дзе толькі чуць
Мой стогн ды крык арла.
А, чалавек!
Скажы, як там на доле:
Ці людзі задаволеныя доляй?
Ці згода і любоў жыве між імі?
Ці маці цешыцца дзяцьмі сваімі?
Ці дорыць шчодрая зямля дары?
Ці ў хатах мірных мой агонь гарыць?
Чаму маўчыш?
Скажы, няўжо дарма я
Тысячагоддзі ў путах паміраю.
І мой агонь,
Вам дадзены, гаротным,
Для свету стаў пагрозаю смяротнай?
Маўчыш!
Ну што ж, вяртайся на свой дол...
Зноў, бачыш,
Кружыць нада мной
Арол.
Парадыраванне (з грэч. – спевы навыварат) –– камічнае перайманне стылю асобнага твора ці аўтара, асаблівасцей пэўнага жанру, нейкага літаратурнага напрамку. Пры гэтым знарок зніжаюцца, акарыкатурваюцца рысы арыгінала. “Энеіда навыварат”. “Дон Кіхот”. Прыём і жанр (пародыя). Парадыраванне – своеасаблівая, праз прыпадабненне, крытыка літаратурных, навуковых і інш. твораў. Пародыя гумарыстычная. Г.Юрчанка на манеру пісьма М.Танка (“Перашкода”):
|
|
|
На ранку /за спеў жаўрука зачапіўся
у поўдзень / ублытаўся ў клёкат бусліны
пад вечар / аб звон камара спатыкнуўся
вось так і не здолеў / дайсці да суседкі.
Прыклад сатырычнай пародыі – эпізод абароны дысертацыі ў паэме Р.Барадуліна “Смаргонская акадэмія”.
Стылізацыя –– свядомае перайманне стылю асобнага твора ці аўтара, фальклорнай спадчыны. Вельмі часта сустракаецца апошняе.
Верабеечкі чы-чы, чы-чы,
А я, малада, ўсё плачучы.
Ці харты па цямні / Бяды наяхкалі,
Авохці мне, / Свякроў у мяне / Ніякая!
Аблачынка падталая – / Белая плотка.
Свякроў загадала / Рабіць работку:
На лесе сушыць, /каб было ладно.
Не небе качаць – / да зары канчаць,
У арэшак складаць, /як пачне халадаць.
Не можа нявестка гэта храбіць, бо не качачка, каб плысці па моры, не сонейка, каб хадзіць небам сінім.
Сама пайду / Дарогаю
Голас пушчу / Дуброваю.
Няхай голас / Галасуе,
Няхай мяне мамка / Чуе!.
ІІ. ПРАКТЫЧНЫ РАЗДЗЕЛ
Тэматыка практычных заняткаў
Дата добавления: 2018-05-13; просмотров: 418; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!