Дифференциал ь ды диагностика сы . 10 страница
Асқазан ішек жүйесінің қызметінің тез қалпына келтіру үшін, ферменттік препараттарды (панзинорм, фестал, плестал, мезим, форте, абомин, энзистал және т.б.) қолдану керек. Көрестілген препарапарды науқастар тағам уақытысында немесе 10 – 15 мин. қалғанда қабылдау керек. Одан басқа, комплекстік емде поливаленттік сальмонеллездік бактериофаг қолданылады.
Сальмонеллездің жайылмалы түрінде патогенетикалық терапиямен
(дезинтоксикация, десенсибилизация, гемодинамиканы қалыпта ұстау) қатар,
антибактериальды препараттарды (гентамицин, левомицетин, ампицилин), фторхинолондарды (пефлоксацин, ципрофлоксацин, офлоксацин) және т.б. тағайындау керек.
Сальмонелланың созылмалы бактериотасымалдаушыларын санациялау кешенді болу керек. Әртүрлі аитибакериальды препараттарды қолдану тұрақты нәтиже бермейді, осыған байланысты бірінші кезекте организмнің жалпы реактивтілігін әсер ететін заттарды қолдану керек: пиримидин қатарындағы препараттар (пентоксил және метилурацил), аутогемотерапия, асқазан ішек жүйсінің қосалқы ауруларын емдеу.
Егер нәжісті бактериологиялық зерттеген кезде теріс нәтиже болған жағдайда және толық клиникалық жазылудан кейін стационардан шығарылады.
Алдын алу шаралары. Тек медициналық мамандар емес, сонымен қатар ветеринарлық, санитарлық - ветеринарлық және т.б. қызмет және мекемелер күштері араласуы керек. Сальмонеллезбен күресуде маңызды шараларға жатады: мал соятын жерлерде дұрыс ұйымдасқан санитарлық - ветеринарлық сараптама, ет комбинаттарында, құс фермаларында, сүт зауыттарында және т.б. тағамды өңдеудің технологиялық процесстеріне гигиеналық талаптарды қатаң түрде сақтау; отандық өндіріс ретінде мал шаруашылық өнімдерін, сонымен қатар өңдеу мен реализацияның барлық этаптарында импорт өнімдерін жүйелі түрде бактериологиялық бақылаудан өткізу, суда жүзетін құстарды өсіру үшін қолданылатын аз ағынды және ағынды емес су қоймаларды дұрыс пайдалану; балалар стационарларында, перзентханаларда санитарлық - эпидемиологиялық режимді қатаң түрде сақтау. Санитарлық-гигиеналық шаралар – тағам өнімдерінің сальмонеллалармен залалдануын алдын алу, тағам өнімдерін дұрыс термоөңдеуден өткізу.
|
|
|
Эпидемияға қарсы шаралар ұжымдарда аурудың таралуын алдын алуға бағытталған. Ауру ошағында кезекті және нәтижелік дезинфекция жүргізіледі. Ауруханаішілік инфекция пайда болса, арнайы жұмыс тәртібі бекітіледі.
|
|
|
ҚР-да Салмонеллезді алдын алу шаралары (№539 Бұйрықтан көшірме
28.12.1995.)
1.5. Инфекция ошағында жүргізілетін шаралар. Салмонеллезбен ауыратын науқастар және бактериятасымалдаушылар ауруханаға клиникалық және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жатқызылады. Тағамдық өндіріс жұмысшылары және оларға теңестірілгендер міндетті түрде ауруханаға жатқызылу керек. Бұл адамдар ауруханадан толық клиникалық сауығудан кейін және 3 рет алынған нәжістің бактериологиялық зерттеулердің теріс нәтижесінен кейін шығарылады. Ауруханадан шыққан соң салмонелла бөлмейтін адамдар жұмысқа шығарылады. Егер тағамдық өндіріс жұмысшылары және оларға теңестірілгендер салмонелланы сыртқы ортаға бөлсе, негізгі жұмысына 15 күн жіберілмей, басқа жұмысқа орналастырылады. Осы кезеңде нәжіс 3 рет тексеріледі. Егер қайтадан оң нәтиже болса зерттеу тағы 15 күн ішінде қайталанады. Бактерия тасымалдаушылық 3 айдан асса негізгі жұмысына 1 жыл бойы жіберілмейді. Осы кезең өткен соң нәжіс 3 рет, өт 1 рет тексеріледі. Егер нәтижелер теріс болса адамдар негізгі жұмысына жіберіледі. Ал егер 1 рет теріс болса бұл адамдар созылмалы бактерия тасымалдаушы ретінде негізгі жұмысынан босатылады. Олар мекен –жайы бойынша санэпидстанцияда немесе ЖАК-де есепте тұрады. Бала-бақшаға баратын балалар ұжымға 15 күн бойы жіберілмейді. Созылмалы бактериятасымалдаушы балалар бала-бақшаға жіберілмейді.
|
|
|
Тағамдық токсикоинфекциялар (ТТИ)
Анықтамасы. Тағамдық токсикоинфекциялар - экзотоксин бөлетін шартты патогенді бактериялармен шақырылатын, асқорыту жолдарының жоғарғы бөліктерінің зақымдалуымен және су-тұзды алмасудың бұзылуымен өтетін жедел, қысқа уақыттағы аурулар тобы.
Тақырыптың өзектілігі. Тағамдық токсикоинфекциялар ішек аурулар тобына жатады. Өзектілігі клиникасының ауыр түрде өтуінің мүмкіншілігіне, асқынулар ретінде ИТШ және гиповолемиялық шоктың дамуына байланысты. ТТИ кезінде жедел хирургиялық, гинекологиялық аурулармен, миокард инфарктімен салыстырмалы диагноз ерте жүргізу қажет.
|
|
|
Аурудың ағымы қоздырғыштардың және экзотоксиннің мөлшеріне байланысты өтеді.
Тарихи мәліметтер. Тағам қабылдауымен байланысты құсу және іштің өтуімен сипатталатын аурулар ерте заманнан белгілі болған. Сырқат малдың етін қабылдағанда ауру дамитыны анықталған (Пекин М., 1812, Боллингер О., 1876). Кейін ауруды қоздыратын шартты патогенді бактериялармен және олардың токсиндерімен залалданған тағамдар екені белгілі болды. П.Н.Лащенков (1901) алғаш рет стафилококкты токсикоинфекцияның клиникалық көріністерін жазып берген.
Этиологиясы. Тағамдық токсикоинфекцияның қоздырғыштарына адам ағзасынан тыс, тағамда экзотоксиндер өндіре алатын қасиеттері бар, көптеген шартты патогенді бактериялар жатады. Экзотоксиндерге энтеротоксиндер (термолабильді, термостабильді) және цитотоксиндер жатады. Энтеротоксин өндіруші қасиеті бар, аурудың жиі кездесетін қоздырғыштарына Clostridium perfringens, Proteus vulgaris, Proteus mirabilis, Bacillus cereus, Klebsilla, Serratia, Enterobacter, Citrobacter, Pseudomonas, Vidrio жатады.
Цитотоксин өндіруші қасиеті бар коздырғыштарға Klebsilla pneumoniae, Enterobacter cloacae, Clostridium perfringens, St aureus, Aeromonas hidrophila, Vibrio parahaemoleicus және т.б. жатады.
Эпидемиологиясы. Тағамдық токсикоинфекциялардың қоздырғыштары табиғатта кең тараған: адаммен жануарлардың нәжісінде, топырақта, суда, ауада, заттардың үстінде. Бұл кезде аурудың көзін анықтау мүмкін емес. Бірақ, кей жағдайларда аурудың көзі болып тағам өндірісінде істейтін және әр түрлі терілік іріңді үрдістерімен, баспамен, ларинготрахеобронхитпен ауыратын адамдар. Осымен қатар, аурудың көзі болып маститпен ауратын ірі қара мал болуы мүмкін.
Тағамдық токсикоинфекциялардың берілу механизмі – фекальды- оральды, берілу жолы – алиментарлы. Аурудың берілу факторларына жиі ет, балық тағамдары, шұжық, жұмыртқа, балық консервалары, сүт, шырындар, лимонад, сыра және т.б. жатады. Олар аурудың қоздырғыштарына қолайлы қоректі орта болып табылады.
Қабылдаушылық - жоғары деңгейде, залалданған тағамды қабылдаған адамдардың 90-100% ауруы мүмкін. Сол себептен ауырғандардың топтылығы және аурудың эксплозивті (кенеттен ауырады) сипаты, аз уақытта көп адамның ауырып қалуы тағамдық токсикоинфекцияларға аса тән эпидемиологиялық көрсеткіш. Ауру жыл бойы, көбінесе жаз айларында кездеседі.
Патогенезі. Тағамдық токсикоинфекциялар кезінде асқазанға түскен уақытта тағам құрамында бактериялармен қатар токсиндер түседі. Осының нәтижесінде инкубациялық кезең өте қысқа болады. Тағамдық токсикоинфекцияның патогенезі мен клиникалық көрінісі экзотоксиннің түрі мен мөлшеріне және басқа токсиндік заттардың болуына байланысты.
Энтеротоксиндер асқазан мен ішектің эпителиальды клеткаларымен байланысып, эпителиоциттердің ферменттік жүйелеріне әсер етеді. Аденилциклаза мен гуанилциклаза шырышты қабат клеткаларының биологиялық активті заттардың (циклдік АМФ, циклдік ГМФ) түзілуін жоғарылатады. Токсиндер әсерінен простагландиндердің, гистаминнің, ішек гормондарының түзілу жылдамдығы жоғарылайды. Бұның нәтижесінде асқазан мен ішек қуысына сұйықтық пен тұздар жиналады, диарея пайда болады.
Цитотоксин эпителиоциттер мембраналарын зақымдап, олардың белок - синтездік процестерін бұзады. Бұның нәтижесінде ішек қабырғасының токсиндерге өткізгіштігі жоғарылап, интоксикация дамиды, микроциркуляция бұзылады немесе шырышты қабаттың қабыну өзгерістері пайда болады.
Токсиндердің әсері эпителиалды клеткалардың десквамациясынан кейін тоқтайды. ТТИ-да патогномониялық морфологиялық өзгерістер болмайды (аутопсияда – айқын гастроэнтериттің көрінісі болады).
Клиникалық көріністері. Тағамдық токсикоинфекциялар — циклді ағымды аурулар. Инкубациялық кезең 30 минуттан -24 сағатқа дейін (көбінесе 2-6 сағат).
Ауру интоксикация симптомдары мен асқазан-ішектің бұзылыстармен білініп басталады. Интоксикацияның алғашқы белгілерімен қатар (әлсіздік, қалтырау, дене қызуының көтерілуі, бас ауыруы, бұлшықеттерде, әсіресе, балтыр бұлшықеттерінде, буындарда ауырсыну т.б.) аурудың басталуынан және бүкіл барысында асқазан мен ішектің зақымдалу симптомдары кездеседі. Олар көбіне гастрит немесе гастроэнтерит, гастроэнте-роколит түрінде көрінеді. Әдетте барлық асқазан-ішек жолы зақымдалады. Бірақ асқазан-ішек жолының белгілі бір бөлімінің зақымдалуы болуы мүмкін. Бұл көрініс қоздырғыштың түріне, жұқпаның мөлшеріне, ауру алды кезеңдегі асқорыту мүшелерінің функциональды жағдайына байланысты. Аурудың толық клиникалық көрінісі 1-2 тәулік ішінде көрінеді.
Гастриттік синдром 4-5%-да кездеседі. Ауруда интоксикация белгілерімен қатар, жедел гастриттің көріністері байқалады: жүрек айну, қайталама құсу, эпигастрий аймағындағы ауырсыну мен ауыру сезімі. Құсықта алғашында тағам қалдықтары болса, кейін өт аралас болуы мүмкін.
Тағамдық токсикоинфекция жиірек гастроэнтериттік синдроммен сипатталады. Жалпы улану белгілерімен қатар жедел гастриттен соң энтерит басталады, яғни іш өту болады. Алғашқыда нәжіс ботқа тәрізді болса, соңынан сулы консистенция түріне ауысады. Қан аралас болмайды. Нәжістің бөлінуі көп мөлшерде, сары немесе сары-жасыл түсті, қышқыл иісті, кейде көпіршікті. Жиілігі тәулігіне 3-5-тен 15-20 ретке дейін, жеңілдік әкеледі.
Ауру адамда ішінің қатты толғақ тәрізді, белгілі бір локализациясы жоқ ауыру сезімі пайда болады. Пальпация кезінде ішінің кепкені, диффузды ауырсыну, перистальтиканың күшеюі байқалады. Дәл осы белгілер, бірақ әлсіз түрде сигма тәрізді ішекті пальпациялағанда да анықталады. Бауыр мен көкбауыр ұлғаймайды.
Қабырғалық асқорытудың бұзылысы мен ішектің гипермоторикасы, астың қорытылуы мен сіңуінің бұзылыстарына әкеледі Соңдықтан копроскопия кезінде қорытылмаған бұлшық ет талшықтары, бейтарап майлар, крахмал дәндері кездесуі мүмкін.
Гастроэнтериттік синдромда тоқ ішекте патологиялық үрдіске екіншілік түрде дамиды, яғни аш ішекте сіңбеген және қорытылмаған тағамдардың тез уақытта тоқ ішекке өтуі. Бұл кезде оң жақты колиттің көріністері байқалады.
Энтероколиттік синдром кезінде тоқ ішек бірінші болып зақымдалады, энтерит белгілері қосылып жүреді. Ішінің ауыруы көбіне төменгі немесе сол жақ мықын аймағында болады.
Пальпация кезінде сигма тәрізді ішектің жиырлуы және ауырсыну сезімі байқалады. Қозғалғыштығы сақталған. Дәреті тәулігіне 15-20 рет болуы мүмкін. Аз мөлшердегі нәжісінде шырышы көбірек және қан қосындылары кезігеді. Копроскопиялық зерттегенде шырыштан басқа лейкоциттер (15-20 көру аймағында) және эритроциттер анықталады.
Тағамдық токсикоинфекция кезінде сирек түрде колиттік синдром дамуы мүмкін: көбінесе тоқ ішектің дистальді аймағының зақымдалуы болады.
Асқазан, ішек және басқа асқорыту мүшелерінің зақымдалуымен қатар ТТИ кезінде жүрек-қан тамыр жүйесінде де өзгерістер болады: жүрек тондарыньщ бәсеңдеуі, тахикардия (сирек-брадикардия), артериальды гипотония.
Бүйректің қанмен қамтамасыз етілуінің бүзылысынан және су-электролитті дисбаланс салдарынан науқаста жедел бүйрек жетіспеушілігі дамуы мүмкін. Оның клиникалық көріністері: олиго-немесе анурия, анорексия, жүрек айну, құсу, әлсіздік, бас ауыру. Қанды зерттегенде - азотемия және декомпенсациялық метаболитті ацидоз.
Аурудың ауырлық дәрежесі және емдеу тактикасын таңдау көбіне су-электролиттік бүзылыс синдромына байланысты. Улану, сусыздану және су-электролитті дисбаланс көп жүйелі бүзылыстық және патогенездің негізі болып табылады. Науқастағы гиповолемия бір жағынан суды көп жоғалтудан болса, екінші жағынан — қанның капил-ляр жүйесі бойынша тарылуының бұзылысынан болады. Аурудың ауыр дәрежесінде сусыздану тотальді түрде жайылады — жасушаішілік және жасушааралық сұйықтықтың жетіспеушілігі болады.
Қанды зерттегенде нейтрофилді лейкоцитоз, таяқша ядролы ығысуымен, ЭТЖ-ң орташа жоғарылауы байқалады..
Науқастың тері жабындылары бозғылт, кейде цианоз, аяқ- қолының мұздауы байқалады. Тілі ақшыл- сұр жабындымен жабылған. Іші жұмсақ, эпигастрий аймағында, кейде кіндік айналасында ауыру сезім анықталады.
Жүрек-қантамырлар жүйесі де зақымдалады: брадикардия (гипертермия кезінде –тахикардия); қан қысымының төмендеуі, систолалық шуыл, тондардың бәсеңдеуі. Кейбір жағдайларда коллапс пайда болады, құсу және іш өту жиі болса, дегидратация, деминерализация, ацидоз белгілері дамиды.
Шеткі қан анализінделейкоцитоз, нейтрофилез, ЭТЖ жоғарылауы.
Ауру көбінесе 1-3 күн өтеді.
Диагностикасы. 1) клиникалық-эпидемиологиялық мәліметтер;
Дұрыс диагноз қою үшін келесі негізгі белгілерге сүйену қажет:
- ауруға себеп болған тағам өнімін анықтау;
- тағамның органолептикалық қасиеттерінің өзгеруі (дәмі ашыған, иісі шыққан)
- тағам қабылдаған адамдардың топтасып ауыруы;
- жедел гастриттің, энтериттің, колиттің клиникалық белгілерімен сусыздану және улану белгілерінің қосарлануы;
- қысқа инкубациялық кезеңнің болуы;
- ауру жедел дамып, қысқа уақытқа созылуы;
Аурудың салыстырмалы диагностикасының маңызы зор. Сондай-ақ ТТИ алғашқы кезде әртүрлі аурулардың қосылуымен де өтуі мүмкін. Мысалы, терапиялық (жедел гастрит, гипертониялық криз, миокард инфарктісі), хирургиялық (жедел аппендицит, холецистопанкреатит, мезентериальды тамырлардың тромбозы, асқазан жарасының тесілуі), акушерлік-гинекологиялық (жатырдан тыс жүктілік, гестоз, пельвиоперитонит), неврологиялық (ми қан айналымының бұзылысы, нейроциркуляторлық дистония), урологиялық (пиелонефрит, созылмалы бүйрек жетіспеушілігі) сияқты аурулар.
2) лабораторлық диагностика.
Бактериологиялық зерттеуге алынатын материал: құсық массалары, ас қазанның щайынды суы, нәжіс, желінбеген тағам қалдықтары. Аурудың бөлінділерінен және қалған заладанған тағамнан алынған қоздырғыштың биоварын салыстыру қажет.
Дата добавления: 2018-11-24; просмотров: 437; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!