Эдвардс синдромы— трисомия 18. 2 страница
61. Салыстырмалы геномдық гибридизация әдісі.
Салыстырмалы геномдық гибридизация әдісі (CGH— comparative genome hybridization). Әдістің қолданылу аймағы — онкологиялық цитогенетика. Әдісті тағайындау —ісіктің белгілі типіндегі делецияланатын немесе амплификацияланатын хромосома аудандарын анықтау үшін. Делеция аудандары ісік өсінділерінің ген-супрессор ауданынан тұрады, ал амплификация ауданы онкогендерден тұрады. Осылай әдіс көп дәрежеде канцерогенезге қатысатын гендерді клондау немесе карталау үшін қолданылады. Кейде қомақты ісіктен немесе гематологиялық онкоаурулармен ауыратын науқастардан сапасы жақсы хромосомалық препаратты алу қиынырақ болып келеді, сол үшін ісіктегі хромосоманың қосалқы анализінің әдісі жасалынды. CGH әдісінің мәні ісіктен ДНҚ-ны бөліп алып, оны белгілі бір флюорохроммен таңбалауға негізделеді. Қалыпты ұлпадан бөлініп алынған ДНҚ-ны басқа флюорохроммен таңбалайды. Хромосомалық препараттар стандартты әдіс арқылы бақылаудағы индивидтің перифериялық лимфоциттерінен дайындалынады. Ісіктен және өзгермеген ұлпадан алынған таңбаланған ДНҚ-ны хромосомалық препараттармен гибридизациялайды. Қарқындылығы бойынша таңбаның жануы делеция және амплификация аумағын анықтайды. Мәліметтерді өңдеу үшін хромосоманың компьютерлік анализ бағдарламасын пайдаланады.
|
|
|
62. Хромосомалардың спектроскопиялық сараптамасы (SKY).
Хромосоманың спектроскопиялық анализі {SKY).Бұл әдіс хромосоманың белгілі бір бөліктеріне ұқсас болып келетін флуоресцентті бояғыштарды пайдаланады. Әртүрлі бояғыштардан тұратын спецификалық зонд жинақтарын пайдалану кезінде хромосоманың әр жұбының өзіне тән бірегей спектрлік сипаты болады. Әдістің ерекшелігі — интерферометрлерді пайдалану болып табылады. Адам көзімен айқындалмайытын спектрлік құрамдағы мәнсіз вариациялар компьютерлік өңдеу кезінде есептелінеді, сосын бағдарлама хромосоманың әр жұбына жеңіл танылатын түстерді тағайындайды. Түсті сурет түріндегі нәтиже сандық формада жиі қолданылады. Гомологиялық хромосомалар бір түске ие болғандықтан, кариотип анализі белгілі бір мөлшерде жеңілдетіледі, ал аберрация оңай танылатын болады. Сонымен қатар, спектрлік кариотиптеу дәстүрлі әдістермен танылмайтын транслокацияны анықтау үшін қолданылады. Әдістің қолдану аясы — онкоцитогенетика. Осындай принциптің арқасында ісік жасушасындағы хромосоманың көптеген тізбегін нақты сипаттауға болады. Клиникалық цитогенетикада мөлшері бойынша жеңіл-желпі транслокацияларды, инсерцияларды және кішкентай маркерлік хромосомаларды анықтауға болады.
|
|
|
63 Цитогенетикалық зерттеулерді жүргізуге арналған көрсеткіштер.
1 Клиникалық симптомдары бойынша хромосомалық аурумен ауыратындығын болжау (диагнозды нақтылау үшін).
2.Балада гендік синдромға жатпайтын көптеген туа пайда болған дамудағы ауытқулардың болуы.
3.Көп рет спонтанды түсік жасау, өлі туу немесе балалардың туа пайда болғандамудың ақауларымен туылуы.
4.Әйелдер мен еркектерде белгісіз генездің репродуктивті функцияның бұзылуы.
5.Баланың физикалық және ақыл-ойдың дамуындағы кешеуілдер.
6.Пренатальды диагностика (жасы бойынша, ата-аналарында транслокацияның болуына байланысты, алдынғы баланың хромосомалық аурумен туылуы кезіндегі).
7.Хромосомалық тұрақсыздықпен сипатталатын синдромның болуын болжау (хромосомалық аберрацияларды жене Схо-ны есептеу).
|
|
|
8.Лейкоз (дифференциалды диагностика үшін, емдеуді бағалау және өтуін болжау). 9.Мутагендік әсерлерді бағалау (радиационды, химиялық).
64 Тұқымқуалаушы ауруларды диагностикалаудың биохимиялық әдістері.
Биохимиялық әдістер ағзаның биохимиялық фенотипін анықтауға бағытталған. Фенотип бағаланатын деңгейлер әртүрлі болуы мүмкін: геннің біріншілік өнімінен тер мен зәрдегі соңғы метаболиттерге дейін, сол үшін биохимиялық әдістер алуан түрлі және олардың тұқымқуалайытын ауруларды диагностикалаудағы мәні үнемі артуда. Заманауи жоғары жетілген нақтылы технологиялар (сұйық хроматография, масс-спектрометрия, магнитті резонансты спектроскопия, нейтрондармен атқылау) нақты тұқымқуалайтын ауруларды үшін арнайы кез келген метаболитті идентификациялауға мүмкіндік береді. Биохимиялық диагностиканың обьектілері ретінде зәр, тер, плазма, қан сарысуы, жасуша культурасы табылады. Елейтін әдістерді пайдалану кезінде биохимиялық диагностикада екі деңгейді бөлуге болады: біріншілік және нақтылаушы. Біріншілік диагностиканың негізгі мақсаты сау индивидтерді тауып және индивидтерді келесі диагнозды анықтау үшін тағдауға негізделген. Бұндай біріншілік диагностиканың бағдарламаларыда обьект ретінде зәр және қанның аз мөлшері қолданылады.Селективті диагностикалық бағдарламалар гендік тұқымқуалаушылық аурулар бар деп болжанатын науқастардағы алмасудың биохимиялық аномалиясын тексеруді қарастырады
|
|
|
65. Тұқымқуалаушы ауруларды диагностикалаудың молекулалық-генетикалық әдістері.
Цитогенетикалық зерттеулерді жүргізуге арналған көрсеткіштер:
1. Клиникалық симптомдары бойынша хромосомалық аурумен ауыратындығын болжау (диагнозды нақтылау үшін).
2. Балада гендік синдромға жатпайтын көптеген туа пайда болған дамудағы ауытқулардың болуы.
3. Көп рет спонтанды түсік жасау, өлі туу немесе балалардың туа пайда болғандамудың ақауларымен туылуы.
4. Әйелдер мен еркектерде белгісіз генездің репродуктивті функцияның бұзылуы.
5. Баланың физикалық және ақыл-ойдың дамуындағы кешеуілдер.
6. Пренатальды диагностика (жасы бойынша, ата-аналарында транслокацияның болуына байланысты, алдынғы баланың хромосомалық аурумен туылуы кезіндегі).
7. Хромосомалық тұрақсыздықпен сипатталатын синдромның болуын болжау (хромосомалық аберрацияларды жене Схо-ны есептеу).
8. Лейкоз (дифференциалды диагностика үшін, емдеуді бағалау және өтуін болжау).
9. Мутагендік әсерлерді бағалау (радиационды, химиялық).
Молекулалы-генетикалық әдістер
Молекулалық-генетикалық әдістер үлкен және алуантүрлі топтардан тұратын әдіс болып табылады, олар соңында зерттелетін ДНҚ бөлігінің құрылымындағы вариацияны анықтау үшін арналады.
Осы әдістердің негізінде ДНҚ және РНҚ-мен бірге «манипуляциялар» жатыр.
1. ДНҚ нұсқаларын алу барлық әдістердің бастапқы кезеңі болып табылады.
Бұл кезең екі нұсқада жүзеге асырылады:
а)Жасушадан барлық ДНҚ-ны бөліп алу;
б) ПТР көмегімен анализделетін белгілі бір фрагменттердің жиналуы.
Геномдық ДНҚ-ның көзі ретінде кез келген ядродан тұратын жасушалар бола алады.
Жасушадан ДНҚ-ны бөліп алу ағзаның толықтай геномын көрсетеді, сол үшін бұндай нұсқаларды геномды ДНҚ деп атайды
Тәжірибеде көбінесе перифериялық қан, хорион, амниттық жасушалар, фибробласт культурасы қолданылады.
Бір анализ үшін бірнеше нанограммнан бірнеше микрограмдарға дейін жететін ДНҚ қажет.
Ол үшін биологиялық материалдың аз мөлшері қажет, мысалы 20-40 мг хорион, 1мл қан, 5-10 мг жасуша культурасы.
Кейбір әдістерді жүзеге асыру үшін 1тамшы қан, бірнеше түйіндері жеткілікті
Көп жағдайда ауруды немесе гетерозиготалы жағдайды жете диагностикалау үшін геномның аз фрагментін зерттеу жеткілікті, сол себепті анализ жүргізу үшін осындай фрагменттердің жеткілікті мөлшерін алу қажет, яғни оларды амплификациялау қажет.
Полимеразды тізбекті реакция (ПТР) — in vitro жағдайында ДНҚ-ны амплфикациялау әдісі.
Бірнеше сағат аралығында бастапқыдан миллион есе көп ДНҚ –ның белгілі бір тізбегінің мөлшерін көбейтіп алуға болады.
ПТР жүргізу үшін қажетті жағдай болыпамплификацияланатын фрагменттің немесе осы фрагменттің нуклеотидтік қатарын білу табылады
Зерттелетін бөліктің ұштарының нуклеотидік қатарына сәйкес екі лоигонуклеотидті праймер синтезделеді (затравка).
Праймер ұзындығы 20—30 нуклеотидтер жұбын құрайды.
Амплификация процесі циклдардың қайталануына негізделген.
Әр цикл 3 сатыдан тұрады:
ДНҚ-ның температуралық денатурациясы(қос тізбекті ДНҚ-ның бір тізбекті молекулаларға ажырауы -> праймерді ң біртізбекті молекулалның комплементарлы тізбегіне қосылуы -> полинуклеотидті тізбектердің біртізбекті молекулаларға байланысқан праймерлердің аумағында полимераза көмегімен синтезделуі
2. ДНҚ-ның фрагменттерге кесілуі молекулалық-генетикалық диагностикадағы қажетті саты болып табылады.
Бұл процесс бактериялық эндонуклеаз тобына жататын рестриктазалар арқылы жүзеге асырылады.
Олардың негізгі қасиеті —4-6жұп нуклеотидтерден тұратын нуклеотидтер қатарының белгілі бір нақты әр фрагменті үшін қос тізбекті ДНҚ-ны кесу болып табылады.
Геномдық ДНҚны рестриктазамен өңдеген кезде осы ферментке арналған әртүрлі ұзындықтан тұратын фрагменттер жинағы пайда болады.
3. ДНҚ фрагменттерін электрофорезден өткізу осы фрагменттердің олардың орналасуы бойынша агароза бетінде немесе полиакриламидті гелде таралуын қамтамасыз етеді.
ДНҚ фрагменті теріс полюстан оң полюсқа қарай өлшемдеріне байланысты гелде жылжиды (фрагменттің салмағы көп болған сайын, ол электрлік поляда ақырын жылжиды.
Электрофорездің аяқталуынан кейін ДНҚ-ның әр фрагменті гелдің нақты жерінде дискретті жолақ ретінде белгілі бір орынды алады.
Әр фрагменттің ұзындығын өткен фрагменттің ара қашықтығын өлшемі белгілі стандартты нұсқаның ара қашықтығымен салыстыру арқылы анықтауға болады.
4. гелдегі ДНҚ фрагменттерін идентификациялау және визуализациялау диагностиканың соңғы сатысы болуы мүмкін, немесе келесі анализге қажетті элементі болып табылуы мүмкін.
ПТР-ден кейінгі ДНҚ фрагменттерін визуализациялау салыстырмалы түрде жеңіл жүзеге асырылады.
ПТР-дің аяқталуынан кейін агарозды гелде электрофорез жасалынады, одан кейін гел ДНҚ-мен байланысатын этидия бромидтпен өңделеді.
Ультракүлгінмен сәулелену кезінде гелдің бетінде спектрдің қызыл аумағында жарқырау пайда болады.
Нақты фрагменттерді гелде идентификациялау геномдық ДНҚ-арасындағы күрделі міндет болып табылады.
Адам геномының өлшемінің үлкендігіне байланысты рестрикциядан кейін кесілген фрагменттердің көп мөлшері түзіледі, ол агарозды гелде электрофорезден кейін және этидия бромидпен бояған соң ультракүлгін сулелену кезінде теңдей боялған беткей ретінде көрінеді.
Генетиктердің міндеті — ДНҚ-ның специяфикалық фрагменттерін анықтау.
66. Бұндай міндетті Саузерн бойынша блот-гибридизация көмегімен шешеді.
1. Электрофорездің аяқталуынан кейін гелді ерітіндіге салады (сілтілі), онда ДНҚ-ның екі тізбекті фрагменттері байланыстарын жоғалтады және біртүзбектіге айналады.
2. ДНҚ-ның гелден нитроцеллюлозды немесе нейлонды фильтрге тасымалдануы буферлік ерітіндеде жүзеге асырылады. Гелдің бетіне фильтрді қояды және сүзгіш қағазды қояды. Капиллярлы әсердің арқасында гелдің перпендикулярлы тығыздығына буфердің тогы қалыптасады. Гелден жуылған ДНҚ фильтр арқылы ұсталынады және оның бетінде орналасады. Тасымалданғаннан кейін біртізбекті жіпшелер фильтрде фиксацияланады. Фильтрдің бетінде фрагменттердің орналасуы олардың гелдегі орынымен сәйкес келеді.
3. Визуалды түрде қажетті фрагменттерді анықтау үшін радионуклидпен немесе флюороесцентті таңбамен таңбаланған нуклеотидтік тізбектер бойынша специяфикалықпен гибридизация жүргізеді. Зондтың нуклеотидтік тізбегі толықтай немесе біртіндеп геномдық ДНҚ-ның зерттелетін блігіне комплементарлы болуы керек.
4. Таңбаланған зондтан тұратын ерітіндімен бірге фильтрді инкубаиялау кезінде филтрде ДНҚ-зондтың немесе фрагменттің комплементарлы тізбегінің гибридизациясы жүреді. Спецификалық емес байланысқан зонд молекулалары арнайы процедураның көмегімен шайылады. Радиоактивті таңбаланған бөліктерді фильтрді рентген пленкасы арқылы экспонирлеу арқылы анықтайды. Белгіні көрсеткеннен кейін пленкада ДНҚ зондымен таңбаланған жолақтар пайда болады. Радиоактивті емес таңбаларды флюоресценция арқылы немесе антидене арқылы визуализациялайды.
67.Полимеразды тізбекті реакция(ПТР)
Молекулярлык биологияның әдісі, керекті ДНҚ фрагменттін концентрациясын үлкейту. Синтетикалық түрде праймерлердың көмегімен ДНҚ-матрицасына екінші комплементарлы тізбекті синтездеу. Инфекциялық аурулардың диагностикасында,Микроорганизімдердің генотиптеуіне,Генді клондау үшін,Жаңа гендерді экстракциялау үшін,Мутацияларды енгізу,Жаңа ДНҚ фрагментерін біріктіру де қолданылады. ДНҚ-ны амплификациялаудан басқа ПТР нуклеин қышқылдарына әр түрлі әсер етуге мүмкіндік береді (мутация, ДНҚ фрагменттерін тұтастыру). Сонымен қатар, ПТР биологиялық және медициналық практикада кеңінен пайдаланылады, мысалы, мирастық немесе инфекциялық ауруларды анықтау, әкелікті орнату, гендерді клондау, жаңа гендерді бөліп шығару, т.б.
1. Денатурация: 93-95°C, 30-40 сек.
2. Праймерлердың қосылуы: 50-65°C, 20-60 сек.
3. Элонгация: 70-72°C, 20-40 сек.
Компоненттері: 1.Праймерлер – анықталатын спецификалық фрагмент шекараларындағы ДНҚ реттіліктеріне комплементарлы синтетикалық олигонуклеотидтер. Мөлшері әдетте 20-30 нуклеотид жұбынан тұрады. Амплификация реакциясы өнімдерінің түзілуінде басты роль атқарады. Спецификалық фрагмент пен праймерлерді дұрыс таңдап алу амплификацияның нәтижелілігіне тікелей әсер етеді. 2. Taq-полимераза – комплементарлық принцип бойынша ДНҚ-ның 3'-ұшынан тізбектің ұзаруын жүргізетін термотұрақты фермент. 3.Дезоксинуклеотидтер қоспасы – ДНҚ-ның екінші тізбегін синтездеу үшін Taq-полимераза қолданатын "құрылыс материалы". 4.Буфер ерітіндісі – фермент активтілігін, реакцияның оптималды жағдайлары мен рН тұрақты мәнін сақтауды қамтамасыз ететін Mg2+ иондары, басқа да катиондар мен аниондар бар реакциялық қоспа. 5.ДНК матрица – ізделінетін ДНҚ-сы бар препарат.
ПТР-ді талдау кезеңдері: 1. ДНҚ-ны (РНҚ) клиникалық үлгіден бөліп алу. 2. ДНҚ спецификалық фрагменттерінің амплификациясы. 3. Амплификация өнімдерінің детекциясы.
Амплификацияның бірінші циклында түзілген жаңа ДНҚ тізбектері амплификацияның екінші циклына матрица болып табылады. Екінші циклда ДНҚ-ның ізделінген спецификалық фрагменті (ампликон) түзіледі. Кейінгі циклдарда ампликондар жаңа тізбектердің синтезіне матрица болады.
68. Рактың табиғаты.
Рак (обыр) – түрлі ағзаларда қатерлі ісіктердің пайда болуымен байланысты туындайтын аурулардың тұтас спектрінің жалпы атауы. Обыр табиғаты жағынан қатерлі ісік болып саналады, алайда обыр қатерлі ісіктің асңынған, транформацияланған түрі. Қатерлі ісік – бұл ісік өмірге қауіпті қасиеттерімен бағаланады. Сол себептен оны «қатерлі» деп атайды. Қатерлі ісік қатерлі ісік жасушаларынан тұрады. Қатерлі ісік жиіобырмен шатастырылады. Қатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады, жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаныңиммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастаз қалыптастырмауы болады, басқа ағзаларға енбейді және ағзаға қатерсіз. Бірақ та қатерсіз ісік жиі қатерлі ісікке ауысады. Қатерлі ісікті хирургиялық жолмен емдеуге болады, алайда рактың емі әлі табылған жоқ.
69-сұрақ. Қатерлі ісік,белгілер
ҚАТЕРЛІ ІСІК, саркома– тіндердің айналасында өсіп, олардың қызметін бұзатын ісіктер; осы ісіктердің жайылуынан организмдетметастаз процесінің басталуы. Ісіктің тарамдалып, айналасы шаянның аяғы сияқты болғандықтан Қ. і. рак деп аталған. Қ. і-тің негізгі бөлігі – эпителий паренхимасы және көптеген қан тамырлары мен лимфа талшықтары болатын дәнекер тін. Сыртқы пішіні саңырауқұлақ пішінді ісік ас қорыту жолдарының кілегей қабаттарында болады. Ал жайпақ табақ тәрізді түрі тері қабатының клеткасына, ауыз қуысының кілегейлі қабатына, тыныс алу, зәр шығару және жыныс мүшелеріне түседі.Қ. і-тің неден пайда болатыны белгісіз болғанымен қандай жерде, қандай сыртқы факторлар әсер ететіндігі зерттелген. Қ. і. аяқ астынан пайда болмайды, оның өсуіне әр түрлі ұзаққа созылған патол. жағдайлар, мыс., мезгілінде емделмеген, ұзақ уақыт жазылмай жүрген жара (ішек-қарын жарасы, тері, жатыр жаралары, т.б.) себеп болады. Қ. і-тің биол. ерекшеліктеріне адамның біраз уақытқа дейін ауруын сезбеуі, ісіктің көлемі 5 см-ден асқанда ғана науқастың ауырсынуы жатады. Қ. і-тің пайда болуына: рак туғызушы вирустар, сәуле көздері (радий, рентген), канцерогендік хим. заттар, (бензпирен, т.б.) гормондар, онкогендер әсер етеді. Қ. і-терді туғызатын зиянды заттар тікелей клетканың ядр. құрылымына (ДНҚ, РНҚ) әсерін тигізіп, клетканың өсіп өну процесін реттеп отыратын белоктардың сандық-сапалық қасиеттерін өзгертеді. Қ. і. клеткасы – организм ішінде пайда болатын тіршілік көзі. Ол организмге түсетін тағаммен, тіннің, мүшенің қалыпты клеткаларымен қоректенеді. Қ. і-тің клиникасы: ісіктің қай түрі болсын алғашқыда жанға батып ауырмайды, ісіктің мөлш. 1 – 2 см болғанша ауру сезілмейді. Ісік өсе келе кілегей қабыршағын жарақаттап, ондағы қан-тамырлар қабырғасын теседі. Егер ол асқазан-ішекте болса, қан адамның нәжісімен араласып, тік ішек арқылы сыртқа шығады. Ал ісік өкпеде болса, кеңірдек арқылы қан аралас қақырық түседі. Қ. і. түйіні өсе келе, қан-лимфа сұйықтықтары арқылы басқа мүшелерге тарайды. Қ. і-тің қай түрінде болсын, асқынған кезде науқаста кахексия дамиды. Қ. і-ке диагностика жасау үшін клиник., параклиник. әдістер қолданылады. Нақты диагноз ісіктен алынған биопсияның қорытындысы бойынша қойылады.
70. Ісік клеткаларындағы протеолитикалық белсенділік.
Протеолитические ферменты и канцерогенез
Несмотря на то, что протеиназы являются одной из наиболее известных групп ферментов, их биологические функции до сих пор остаются мало изученными. Например, по разным оценкам в геноме человека представлено от 500 до 600 генов протеолитических ферментов,но к настоящему времени экспериментальные данные о биохимических процессах, в которые вовлечены эти белки, доступны лишь для весьма ограниченного числа представителей этой группы ферментов. Поэтому исследования протеолитичеких ферментов во всем мире ведутся очень интенсивно.
Еще в 1949 году исследователи отмечали ассоциацию между протеолитичекой активностью иинвазионной способностью раковых клеток.В последние 30 лет были получены многочисленные данные об изменениях уровней экспрессии и активности протеиназ на последних стадиях прогрессии раковых опухолей, в ходе инвазии и метастазирования. Некоторые протеиназы уже сейчас имеют большое клиническое значение. Например, тканевый калликреин 3 человека (hK3), более известный как prostate-specific antigen (PSA), - широко используется в клинической практике в качестве специфического маркера при диагностике рака простаты и в мониторинге этого заболевания [ Whitbread, ea 2006 ].
В целом проведенные исследования привели к представлению о том, что чем выше синтез протеолитичеких ферментов, тем более агрессивный фенотип имеет раковая опухоль, и что, в то же время, роль протеолитических ферментов в канцерогенезе не так проста, как кажется на первый взгляд, и не сводится к деградации внеклеточного матрикса [ Nyberg, ea 2006 ].
Последние данные показывают, что протеиназы также вовлечены в ранние стадии развития рака, такие как рост опухолей в первичных и метастатических сайтах. Кроме того, стало ясно, что различные протеолитические ферменты действуют в строго детерминированном порядке, который является результатом порядка их активации. (Характерным примером такого каскада являются последовательные акты протеолитичекой активации, приводящие к протеолизу внеклеточного макрикса.
Таким образом, протеиназы, по-видимому, играют важную роль в регуляции канцерогенеза [ Koblinski, ea 2000 ].
Несмотря на то, что роль протеиназ в росте раковых опухолей, инвазии и метастазировании широко изучается, до сих пор нет ответа на многие вопросы, связанные с вовлеченностью протеолитических ферментов в канцерогенез: Является ли одна протеиназа или один класс протеиназ более важным в специфических опухолях или на определенных стадиях развития опухолей, чем другие? Влияют ли внеклеточные протеиназы на деградацию матрикса и инвазию опухолевых клеток кооперативно через протеолитические каскады или индивидуальные протеиназы имеют особое значение для роста, инвазии, миграции и ангиогенеза при раке? Могут ли протеолитические ферменты быть мишенями противораковой терапии, будут ли селективные ингибиторы протеиназ способны уменьшить рост опухолей и метастазирование?
Тем не менее очевидно, что протеолитичекие ферменты играют решающую роль во множестве биологических и патологических процессов. В частности повышение активности, повышение экспрессии и изменение локализации многих протеолитичеких ферментов ассоциировано с прогрессией раковых опухолей. В то же время роль конкретных протеиназ в определенных типах опухолей в подавляющем большинстве случаев остается не выясненной.
Нашей задачей в рамках данного проекта явилось выявление ассоциированных с канцерогенезом протеиназ, перспективных с клинической точки зрения. Для решения этой задачи планируется исследовать уровни экспрессии ряда генов протеолитических ферментов на уровнях мРНК и, в дальнейшем, белка в клинических образцах раковых опухолей легкого и рака пищевода человека.
Первым этапом нашей работы стал анализ опубликованных в настоящее время экспериментальных данных о протеолитических ферментах ассоциированных с раком
Роль протеолитических ферментов при раковых заболеваниях гораздо шире, чем просто разрушение внеклеточного матрикса при инвазии опухолей и метастазировании. Протеиназы, по-видимому, являются ключевыми элементами, запускающими те или иные биохимические процессы путем селективного протеолиза различных полипептидов. Протеиназы не действуют по одиночке, но вовлечены в цепочки взаимодействий и амплификационные каскады [ Overall, ea 2006 ]. Имеющиеся данные свидетельствуют, что протеиназы клеток ассоциированных с опухолями (например, фибробластов, эндотелиальных клеток) и собственно опухолевых клеток принимают участие в процессах, критичных для формирования злокачественных новообразований [ Sloane, ea 2006 ]. При этом именно исследования регуляторных функций протеиназ в канцерогенезе представляются в настоящее время наиболее перспективным с точки зрения создания методов ранней диагностики раковых заболеваний и выбора мишеней антираковой терапии.
Показано, что с раком ассоциированы протеиназы всех основных каталических типов: сериновые, цистеиновые, аспартильные и металлопротеиназы (таблица 1). При этом можно выделить четыре группы ферментов, которые, по имеющимся данным, вовлечены в канцерогенез наиболее широко. Это
матриксные металлопротеиназы,
тканевые калликреины,
катепсины аспартильные
катепсины цистеиновые
Дата добавления: 2016-01-04; просмотров: 17; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!