КА мен БЖК екшеу-іріктеу диагнозы 8 страница
3) Қолданылмайтын гепатотоксикалық препараттар: ұйқы тудыратын дәрілер, транквилизатор-лар, несеп жүргізетін дәрілер – диакарб, гипотиазид; анальгетиктер; антибиотиктер – оксациллин, рифампицин т.б.; анаболикалық стероидтар. Гепатоциттер мен ОНЖ метаболизмін жақсарту үшін витаминдер мен коферменттер тағайындалады: В1-витамині – тәулігіне 20-50 мг; В6-витамині – 0,05-0,1; С витамині – 0,3-0,5 г; рибофлавин – мононуклеотид (В2 витаминінің коферменті) 1% ертіндінің 1 мл күнге 1-2 рет бұлшық етке егу; пиридоксальфосфат (В6-витаминінің коферменті) – 0,01-0,02 күнге 2 рет бұлшық етке немесе венаға егу.
4) Интоксикациямен күрес мақсатында және улы заттардың организмде әрі қарай жиналуының алдын алу мақсатында іске асырылады:
а) күн сайын ішекті сифонды жуу, қолданылатын сұйықтыққа сода мен карболен қосылады;
б) асқазанды жуып, жуынды суды сорып алу;
в) ішектегі микрофлораны басу және аммиактың түзілуін тежеу үшін зонд арқылы немесе ішке антибиотиктер беру керек: неомицин 1 г 4 сағат сайын немесе канамицин 0,5 4 рет немесе ампициллин 0,5 4 рет немесе метронидазол 0,2 4 рет тәулігіне;
г) ішекте қышқыл орта жасау үшін және аммиак түзетін бактериялалардың іс-әрекетін тежеу мақсатында, осмотикалық диарея тудыру, аммиактың сіңуін азайту және оны жою үшін лактулозаны (нормазе, порталак) ішке 15-45 мл тәулігіне 2-4 рет қабылдайды. Комада лактулоза мұрын – асқазан зондысы арқылы немесе клизма түрінде (судың 700 мл 30 мл лактулоза қосады) беріледі. Лактулоза орнына лактиол қолдануға болады (10 г күнге 3 рет)
|
|
|
д) қанға сіңген аммиакты залалсыздандыру үшін орницетил (препараттың 15-25 г глюкозаның 0,5% ертіндісіне қосып венаға егеді немесе 2-6 г препараты тәулігіне бұлшық етке егеді), гепамерц (20,0 орнитин – аспартатты изотониялық ертіндінің 500 мл ерітіп, венаға 7 күн бойы егеді, кейін 18 г/тәул. дозаны күнде 3 рет бөліп ішеді, 14 күн бойы), гепасол А қолданылады;
е) дезинтоксикациялық мақсатта венаға тамшылатып глюкозаның 5% ертіндісі мен витаминдерді қосып, тәулігіне 2,5-3 л көлемінде егеді; гемодез; альбуминді (5-10% ертіндінің 200-400 мл венаға тамшылатып егеді) сорбитолмен (15% ертіндінің 800 мл) және маннитолмен (30% ертіндінің 80 мл/тәул.) қосып егеді.
5) Электролиттік тепе-теңдікті түзеу: гипокалиемияда венаға жіберілетін глюкозаның әр литріне 3 г калий қосып егеді; гипонатриемияда – натрий хлоридының 10% ертіндісінің 20-30 мл, сонымен қатар натрий хлоридының изотониялық ертіндісінің 0,5-1 л венаға тамшылатып егеді; гипокальциемияда – кальций глюконатының немесе кальций хлоридының 10% ертіндісінің 10-20 мл венаға егеді.
|
|
|
6) Қышқыл – сілті тепе-теңдігін түзеу: метаболизмдік ацидозда (Куссмауль тынысы) 4% натрий бикарбонатының 200-400 мл егеді; гипокалиемиялық алкалозда (портокавальды комада болады) калий хлоридын глюкозаның 5-10% ертіндісіне қосып егеді.
7) ТСҚҰ – синдромында: І (гиперкоагуляциялық) сатысында гепарин, жаңадан қатырылған плазманың 300-400 мл, реополиглюкиннің 400-600 мл тағайындалады; ІІ (гипокоагуляциялық) сатыда – венаға тамшылатып фибринолиз ингибиторлары егіледі: 5% аминокапрон қышқылының 300 мл; трасилолдың 80000-100000 ӘБ, контрикал 90000 ӘБ/тәулігіне; жаңадан қатырылған плазма (300-400 мл), антигемофилиялық плазманың 200-400 мл.
Гипогликемияның ауыр дәрежесінде 40% глюкозаның 40 мл венаға ағындатып егіледі.
Метаболизмді жақсарту үшін барокамерада гипербариялық оксигенация жасалады (2-3 атмосфера қысымды қолданып 1-3 сағат бойы).
|
|
|
Артериялық гипотензияда венаға тамшылатып полиглюкин, реополиглюкин егіледі, бұлшық етке мезатонның 1% ертіндісінің 1-2 мл, венаға тамшылатып допмин (реополиглюкинге немесе физиологиялық ертіндіге 80 мг қосылады) жіберіледі. Жүрек әлсіздігінде строфантин егеді.
Инфекциялық асқынуда емді ципрофлоксацинді венаға егуден (1 г күнге 2 рет) бастайды, кейін басқа антибиотиктер беруге болады.
Жедел бауыр жетіспеушілігін емдеуде де кортикостероидтар қолданылады. Орташа дозасы – преднизолонның 300-800 мг парентеральді егіледі.
Жедел бауыр жетіспеушілігін емдеу үшін басқа да арнайы (активті) ем әдістері қолданылады: қанды ауыстырып құю (науқастың 0,5-1,5 л қанын күн ара донор қанымен алмастырып құяды, барлығы 2-5 сеанстан тұрады), гемосорбция (гепатотропты улармен уланғанда дамитын жедел бауыр жетіспеушілігінде, іріңді – сепсистік асқынуларда және экзогендік энцефалопатияда), плазмаферез, гемодиализ қолданылады.
Жасы 60-тан аспаған, бұл ауруға дейін бауыр қызметі қалыпты күйде болған және бауыр трансплантациясынан кейін посттрансфузиялық режимді толық көлемінде сақтауға мүмкін болған жағдайда бауыр трансплантациясы жасалады.
|
|
|
Бауырлық энцефалопатияның профилактикасы науқас адамды бақылау және мезгілінде дәрігерлік көмек көрсету жолдарымен іске асырылады.
Прогнозы бауыр – клеткалық жетіспеушіліктің дәрежесі мен бауырлық энцефало-патияның сатысына тәуелді болады.
Өт жолдарының дискинезиясы
Өт жолдарының дискинезиясы (ӨЖД) - өт қабы мен өт жолдарының қозғалыс қызметінің бұзылуы. Өт қабы мен Одди, Люткенс, Мирицци сфинктерлерінің арасында келісімді жиырылудың болмауының немесе олардың жиырылуының жеткіліксіз болуының нәтижесінде дамиды.
Этиологиясы мен патогенезі. Негізгі себеп фактор – психогендік фактор, оның әсерінен туындайтын ӨЖД нейроциркуляторлық дистония көлемінде бой көрсетеді. Белгілі бір этиологиялық рольді гормональдық статустың бұзылуы атқарады, дискинезия жиі етеккір алдында немесе климакс кезінде пайда болады. ӨЖД соляриттің (инфекция немесе интоксикация әсерінен дамитын) және аллергиялық реакцияның белгісі болуы мүмкін. ӨЖД себебі жедел гепатит және іш қуысы мүшелерінің аурулары болуы мүмкін.
Себеп фактордың әсерінен симпатикалық және парасимпатикалық нерв жүйелерінің арасындағы қатынас бұзылады, өт жолдарының қызметін реттейтін гормондардың бөлінуі бұзылады (холецистокинин, секретин, гастрин және глюкагон өт қабының жиырылуын және өттің он екі елі ішекке бөлінуін стимуляциялайды; нейротензин, вазоинтестинальдық полипептид, энкефалиндер, ангиотензин өт қабының жиырылуын тежейді). Симпатикалық және вагустық импульстардың күшеюі немесе әлсіреуі, гормональдық статустың бұзылуы өт қабы бұлшық етінің жиырылуы мен Люткенс, Мирицци, Одди сфинктерлері тонусының әлсіреуі арасындағы келісімдікті бұзады және өт бөлінуіне кедергі тудырады.
Гиперкинетикалық ӨЖД ваготониямен, гипокинетикалық ӨЖД симпатикотониямен байланысты болады.
Классификациясы.
І Пайда болу тегіне қарай:
1. Бірінші ретті: невроздық, психогендік, медикаментоздық (морфий, опий препараттары, симпатомиметиктер т.б.)
2. Екінші ретті немесе симптоматикалық: жедел гепатитте, өт тасы ауруында, панкреатитте, асқазанның функциональдық бұзылыстарында, созылмалы гастритте, дуоденитте және гастродуоденитте, асқазан мен он екі елі ішектің жара ауруында, ішектің функциональдық бұзылыстарында, созылмалы колитте, висцероптозда, холецистэктомиядан кейін болатын ӨЖД т.б.
ІІ Басым өзгерістер бойынша клиникалық түрлері:
1. Гипермоторлық (гиперкинетикалық) түрі
2. Гипомоторлық (гипокинетикалық) түрі
3. Аралас түрі
Клиникасы. Өт жолдарының дискинезиясында болатын симптомдарды екі топқа бөледі: өт жолдарының қозғалыс функциясының бұзылуымен байланысты симптомдар және жалпы симптомдар (невроздық симптомдар).
ӨЖД гиперкинетикалық түрінде мезгіл-мезгіл оң жақ қабырға астында өткір шаншу тәрізді ауырсынулар болады, олар оң жақ иыққа, жауырынға, жауырын аралығы кеңістікке, сирек кеуденің сол жағына, жүрек аймағына қарай тарайды. Ауыру ұстамасы кенеттен пайда болады, жиі тамақ қабылдауда болатын ауытқулармен (майлы, өткір, салқын тамақты қабылдау), етеккір кезеңдерімен және көңіл – күй күйзелістерімен байланысты бой көрсетеді. Тәулік ішінде бірнеше рет қайталайды, оларға қоса жүрек айну, құсу және ішек қызметінің бұзылуы болады. Бұл науқастарда вазомоторлық және нейровегетативтік синдромдардың белгілері байқалады: кейігіштік, ренжігіштік, тершеңдік, тахикардия, гипотония, бас ауыруы, тері жамылғысының біркелкі емес қызаруы. Ұстамадан кейін жалпы әлсіздік, ұрып тастағандай сезім, ұйқышылдық байқалады.
ӨЖД гиперкинетикалық түрінде болатын ауырғандық өт қабындағы қысымның кенеттен көтерілуімен, Люткенс сфинктерінің (өт қабы мойнының өт түтіктеріне ауысар жерінде) немесе Одди сфинктерінің (жалпы өт түтігінің фатер емізігіне ашылар жерінде орналасқан) кенеттен болатын гипертониясы кезінде өт қабының жиырылуымен байланысты туындайды.
Пальпация кезінде өт қабы нүктесінде ауырғандық болады, оң мәнді Василенко, Кер, Мерфи симптомдары анықталады. Гед және Захарьиннің гиперэстезия зонасы және ауырсыну нүктелері көптеген жағдайда болмайды.
ӨЖД гипокинетикалық түрінде оң жақ қабырға астында тұрақты тұйық ауырғандық сезіледі, ауырғандықтың айқын иррадиациясы болмайды. Шамадан тыс эмоция, тамақтануда болатын ауытқулар ауырғандық пен оң жақ қабырға астының кернеу сезімін күшейте түседі. Ауырғандыққа қоса жиі тәбеттің төмендеуі, кекіру, ауызда қышқыл дәм болу, жүрек айну, іштің кебуі мен іштің қатуы байқалады.
Пальпация кезінде өт қабы тұсында болмашы ауырғандық анықталады. Дискинезияның гипокинетикалық түрінде болатын ауырғандық өт қабының керілуімен байланысты туындайды.
Гипокинетикалық дискинезия жиі шамадан тыс антихолецистокинин бөлінуімен байланысты симпатикалық нерв жүйесі тонусының басым болғанында байқалады.
Қосымша тексерулер. Өт жолдарының дискинезиясының диагнозын қою үшін он екі елі ішекті зонд арқылы тексеру, рентгенологиялық тексеру, ультрадыбыстық зерттеу және лапороскопия қолданылады.
Көп сатылы дуоденальды зондтау ертеңгілік аш қарынға орындалады. Дуоденальды зондтың оливасы рентгендік бақылау көмегімен он екі елі ішектің құлдилама бөлігіне орналастырылады. Он екі елі ішектің механикалық тітіркенуіне байланысты Одди сфинктері ашылып, жалпы өт жолынан және он екі елі ішектен ақшыл – сары түсті өт бөліне бастайды (холедохус фаза). Бірінші немесе холедохус – фаза 10-15 минут созылады, ол мезгілде жалпы өт жолы мен он екі елі ішектен 15-20 мл құрам бөлінеді.
Одан кейін зонд арқылы холецистокинетик (тітіркендіргіш) жіберіледі (35-37°С дейін қыздырылған 33% магний сульфаты ертіндісінің 40 мл). Тітіркендіргіш әсерінен Одди сфинктері жабылады – Одди сфинктері жабық фаза. Екінші фазаның (Одди сфинктерінің жабық фазасының) ұзақтығы холецистокинетик жіберген сәттен өт пайда болғанға дейін созылады, қалыпты жағдайда 3-6 минутке созылады.
Үшінші фаза, А порциясының өті бөліну фазасы, 3-5 минутке созылады, ол фазаның ішінде 3-5 мл ақшыл – сары түсті А порциясының өті бөлінеді. Бұл фаза Одди сфинктерінің ашылу сәтінен басталып, Люткенс сфинктерінің ашылуымен аяқталады (В порциясы өтінің бөлінуінің басы). Холедохус – фаза мен А - өті фазасы кезіндегі өт бөліну жылдамдығы 1-2 минутті құрайды.
Төртінші фаза, В порциясының өті бөлінуінің өт қабы фазасы, Люткенс сфинктерінің ашылу және өт қабының босау (қоңыр – зәйтүн майы түсті В порциясының бөлінуі) сәтінен басталып, Мирицци сфинктерінің ашылуымен (Мирицци сфинктері жалпы бауыр түтігінің дистальді бөлігінде орналасқан) және янтарь – сары түсті С порциясының алына бастауымен аяқталады. Өт қабы фазасы кезінде (Мельтцер – Лайон рефлексі) В порциясының 30-50 мл өті бөлінеді және ол фаза 20-30 минутке созылады. Төртінші фазаның ұзақтығы өт қабының қозғалыс активтілігіне, ал алынған өттің мөлшері – оның тонусына тәуелді болады.
Бесінші фаза – бауыр фазасы, С - өтінің фазасы, В өті бөлінуі аяқталғаннан кейін 10-20 минутке созылады, оның кезінде 10-30 мл янтарлы – сары түсті өт бөлінеді.
Дискинезияның гиперкинетикалық түрінде екінші және үшінші фазаның ұзарғаны, өт қабы өтінің бөліну уақыты қысқарғаны анықталады; гипокинетикалық дискинезияда – екінші фаза уақытының қысқарғаны және өт қабы өтінің 150-200 мл дейін көбейгені анықталады, алынған өтте қабыну белгілері болмайды.
Холецистография мен УДЗ дискинезияның гиперкинетикалық түрінде өт қабы кішірейген, домалақ түрлі, тез жиырылады; гипокинетикалық түрінде - өт қабы созылған, солбыр, ішінде өт іркілген.
Лапороскопия атониялы өт қабын немесе Одди сфинктерінің спазмы кезінде кеңіген өт қабын табуға мүмкіндік береді.
Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы. Өт жолдары дискинезиясының диагнозы анамнездің, көп сатылы дуоденальды зондтаудың, УДЗ мен рентгенологиялық тексерудің мәліметтеріне қарап қойылады. Сонымен қатар, барлық клиникалық жағынан ұқсас ауруларды жоққа шығару керек.
ӨЖД холециститтен, өт тасы ауруынан, дуодениттен, панкреатиттен айыра білу керек.
Созылмалы холециститте оң жақ қабырға астының ұстамалы ауыруы диетада ауытқулар болғанда, инфекцияда және денеге күш түскенде пайда болады. Ауырғандық ұзаққа созылады, көбіне тұрақты болып келеді. Өткір ауырғандық бірнеше сағатқа созылады, оң жақ жауырынға қарай тарайды, оған қоса қалтырап тоңу (дене қызуының көтерілуі), жүрек айну, құсу, кейде іш өтуі болады.
Пальпация кезінде ауырсыну нүктелері, гиперестезия зоналары анықталады. Холецистографияда концентрациялау функциясы бұзылуы нәтижесінде өт қабының суреті әлсіреген, өт қабы деформацияланған, оның өттен босауы өзгерген.
Дискинезияда ауырғандық көңіл – күй күйзелістерінде, жүйке тозғанда, сирек – диетада өзгеріс болғанда байқалады. Ауырғандық тұрақты емес, оның пайда болуында заңдылық болмайды: кейде бір аптада бірнеше рет болады, кейде ұзақ уақыт жойылып кетеді. Өткір ауырғандық бірнеше секундтен бірнеше минутке созылады.
Дискинезияда қалтырап тоңу болмайды, бірақ вегетативтік криз белгілері бой көрсетеді: жүрек тұсының ауыруы, бас ауыруы, аяқ – қолдың ұюы, тершеңдік. Дискинезияда ауырғандық өздігінен қоюы мүмкін немесе қыздырғыш қолданғаннан кейін қояды, холециститте жеңілдік спазмолитиктерден кейін байқалады. Дискинезияда ауырғандық ұстама кезінде өт қабының тұсында анықталады, ұстамадан тыс уақытта анықталмайды немесе өте әлсіз сезіледі. Қосымша тексерулердің мәліметтері жоғарыда келтірілді.
Өт тасы ауруында болатын колика (шаншып ауыру) оң жақ қабырға астында өте күшті (шыдауға болмайтын) ауырғандық болатынымен сипатталады, ауырғандық оң жақ жауырынға, иыққа және кеуденің оң жағына тарайды, оған қоса жүрек айну, құсу (жеңілдік бермейтін құсу) болады. Ауру адамның төсектегі қалпы ауруға тән болады: оң жақ бүйіріне жатқан науқас адам иілген аяқтарын ішіне қарай тартып жатады. Тіл құрғақ, қоңыр – сарғыш жамылғымен жабылған. Оң жақ қабырға астында пальпация кезінде ауырғандық және іш қабырғасының қатайғаны анықталады. Іш аздап кебеді. Диагнозды УДЗ және холецистография көмегімен дәлдейді.
Дата добавления: 2019-07-17; просмотров: 168; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!