КА мен БЖК екшеу-іріктеу диагнозы 6 страница
Бауыр эхинококкозы сол жақ қабырға астының жаншып ауыруымен сипатталады. Сипап тексергенде ұлғайған, тығыз, ауыратын бауыр анықталады, аурудың альвеолярлық түрінде «тас сияқты тығыз» түйіндер анықталады. Ауру баяу үдейді. Қанда гиперэозинофилия болады. Эхинококк антигеніне оң мәнді латекс – агглютинация реакция болады. Диагноз қоюда УДЗ көмектеседі.
Бауыр туберкулезі. Ауруға тән белгілер – малшып терлеу, дене массасының азаюы, дұрыс типті емес қызба. Аурудың клиникасында өкпе туберкулезінің соңғы сатысының немесе ішек туберкулезінің фонында дамыған толық диссеминация симптомдары басым болады. Гепатомегалия әдетте миллиарлы туберкулезде байқалады. Сарғыштық пен спленомегалия болмайды, бауырдың функциональдық сынамалары өзгермеген, бауыр циррозына айналу байқалмайды. Бауырдың спецификалық абсцесі мен жыланкөз жолы қалыптасуы мүмкін. Сирек бауыр амилоидозы дамиды.
Аурудың диагнозын қоюда УДЗ, лапороскопия және бауыр биопсиясы көмектеседі.
Бауыр мерезі іштен туа болатын мерезде, ерте және кеш мерезде кездеседі. Жедел мерездік гепатит және гепатомегалия мерездің екінші сатысында туындайды. Бірақ аурудың клиникасында маңызды орын алмайды. Үшінші ретті мерезде ішінде гумма пайда болатындықтан бауыр өседі, оның үстінде түйіндер пайда болады. Анамнезде – мерезбен ауырғандық мәліметтері болады. Бауырдың функциональдық сынамалары өзгермеген, тұнба сынамаларда ауытқулар болмайды. Диагноз қоюда жұлын сұйықтығында оң мәнді Вассерман реакциясының болуы, УДЗ мәліметтері көмектеседі. Диагноз дұрыстығының критерийі ролін лапороскопия мәліметтері атқарады.
|
|
|
Бауыр амилоидозы.Бірінші ретті амилоидозда тері, жүрек-тамыр жүйесі, тіл және қаңқа бұлшық еті зақымданады. Бірінші ретті амилоидоз тұқым қуатын ауру, сондықтан ол кейбір этникалық топтар өкілдерінде (араб, армян, еврей) кездеседі. Екінші ретті амилоидоз созылмалы іріңді аурулардың (остеомиелит, өкпе абсцесі), туберкулездің, ревматоидты артриттің, лимфогранулематоздың және т.б. фонында кездеседі. Амилоидоз туралы ой гепатоспленомегалия, протеинурия, нефроз синдромы анықталғанда туу керек. Шешуші диагноз қызыл иек, тік ішектің кілегей қабығының, бүйректің және бауырдың биопсиясының мәліметіне қарап қойылады.
|
|
|
Асқынулары. Созылмалы гепатиттің асқынулары:
1. Бауыр циррозы.
2. Гепатоцеллюлярлы рак.
Клиникалық диагнозды тұжырымдауда созылмалы гепатиттің этиологиялық түрін, активтілік дәрежесін және сатысын (фиброз дамуы дәрежесіне қарай) ескеру керек.
Диагноз тұжырымдаудың мысалдары:
1. Созылмалы В гепатиті, орташа активтілік, айқын дамыған фиброз.
2. Созылмалы С гепатиті, төменгі активтілік, әлсіз дамыған фиброз.
3. Аутоиммундық гепатит, айқын активтілік, орташа дәрежелі фиброз.
4. Созылмалы дәрі – себепті гепатит, айқын активтілік, фиброз жоқ.
Емі. Созылмалы гепатитпен ауыратын адамдарды емдеудің мақсаты – репликация фазасының мерзімін қысқарту, вирус эрадикациясына қол жеткізу, аурудың интеграция фазасына көшуге көмектесу, цирроз дамуының алдын алу, мүмкін болса, гепатоцеллюлярлы рактің алдын алу.
Созылмалы гепатитті емдеу базистік емнен және вирусқа қарсы емнен тұрады.
Базистік емді режим, диета, асқазан – ішек жолының қызметін қалпына келтіру, дисбактериоздың алдын алу, гепатопротекторлармен, витаминдермен емдеу және дезинтоксикациялық ем құрайды.
|
|
|
Емдік режимнің құрамына денеге күш түсіру мен стресс жағдайларын болдырмау, алкогольді, гепатотоксикалық дәрілерді қабылдамау, өндірістік улардың әсерін тигізбеу, бауыр маңына физиотерапиялық емдерді және бальнеотерапияны қолданбау, өт жүргізетін дәрілерді қолданбау жатады.
Науқас адамның қоректенуі құнарлы болуы керек, аурудың қайталауы кезінде емдік тамақтану 5а столына сәйкес, ал ремиссия кезінде 5 столға сәйкес болуы керек. Рационнан ет пен балықтың майлы сорттарын, қуырылған тағамдарды, өткір дәмдерді, тұздалған және қақталған тағамдарды, қаз, үйрек, майлы шошқа етінен жасалған тағамдарды, шошқа майын, бұршақты тағамдарды, қымыздықты, қышқыл жемістерді, қою кофе, какаоны алып тастау керек.
Ас қорыту мен сіңіру процестерін қалпына келтіру, жіңішке ішекте микроб флорасының шектен тыс өсуін болдырмас үшін (контаминация) және тоқ ішекте дисбактериоз болдырмау үшін сіңбейтін және гепатотоксикалық әсер көрсетпейтін антибактериальды дәрілер (стрептомицин сульфаты, левомицетин стеараты, канамицин моносульфаты, фталазол, сульгин ішке әдеттегі дозада қабылданады, ем курсі – 5-7 күн) тағайындалады, кейін биологиялық препараттар (бификол, лактобактерин, бифидумбактерин) 3-4 апта бойы беріледі.
|
|
|
Асқазан – ішек жолының қызметін қалпына келтіру үшін құрамында өт қышқылдары (гепатоциттерді зақымдайды) жоқ протеолиз ферменттері (панкреатин, панкурмен, полизим, ораза) беріледі.
Гепатопротекторларға рибоксинді, цитохром С, гептралды, гепаргенді, сирепарды, флавоноидтарды (силибор, карсил, легалон, катерген), Лив – 52, гепалив, эссенциале және т.б. жатады. Гепатопротекторлардың тиімділігі жөнінде бірыңғай пікір жоқ, кейбір авторлар олардың тиімділігіне күмән қояды.
Белгілі бір гепатопротекторлық әсер витаминдерде болады: пиридоксин, тиамин, никотин қышқылы және пантотен қышқылы күнге 50-100 мг, рибофлавин күнге 10-20 мг, аскорбин қышқылы күнге 0,5-1,0 г, витамин Е (капсулада 0,05-0,1 токоферол ацетаты ішке қабылданады немесе 5%, 10%, 30% ертінділер 1 мл етке егіледі).
Дезинтоксикациялық ем ретінде гемодез (400 мл 2-3 күн бойы), глюкоза (5% ертіндісінің 500 мл аскорбин қышқылының 2-4 мл қосады), энтеросорбенттер (полифепан, микроцеллюлоза, энтеродез) қолданылады.
Вирусқа қарсы емде жетекші орын a-интероферонға тиеді, ол иммунитетті түзеу және вирусқа қарсы әсер көрсетеді. Созылмалы В, С және Д гепатитін және жедел С гепатитін емдеуде қолданылатын дәрілер: 1) адам қанынан алынған лимфобластоидтық интеферон – веллферон; 2) рекомбинанттық интерферондар – роферон А, интрон А, реаферон.
Интерферон тағайындауға қарсы көрсетпелер: препараттарға үстеме сезімталдық, декомпенсациялы бауыр циррозы, жүктілік, лейкопения және тромбоцитопения, қосалқы бүйрек, жүрек – тамыр жүйесі және ОНЖ аурулары, психикалық аурулар, аутоиммундық аурулар, тыныс тұншықпасы.
Созылмалы В гепатитінде интерферон тағайындау көрсетпелері: қан сарысуында HBV репликациясының маркерлерінің (HBeAg және HBV – ДНҚ) болуы, сарысулық аминотрансфераза деңгейінің 2 еседен жоғары көтерілуі.
a - Интерферон 5-6 млн ӘБ аптасына 3 реттен 6 ай бойы немесе 10 млн ӘБ аптасына 3 реттен 3 ай бойы беріледі.
Интерферонды созылмалы С гепатиті мен жедел С гепатитінде тағайындау көрсетпелері: клиникалық белгілердің болуы, аурудың үдей түсуі, аминотрансфераза деңгейінің 2 еседен жоғары көтерілуі, қан сарысуында анти HCV және РНҚ – HCV болуы, науқас жасының 50-ден төмен болуы. Созылмалы С гепатитінде интерферонды 3 млн ӘБ аптасына 3 реттен 3 ай бойы беріп, одан кейін ауру адамдарды 3 топқа бөледі: 1-топ – 2 ай ішінде сарысудағы аминотрансфераза деңгейі қалыпты күйге оралғандар; интерферонды алғашқы дозада 6-12 ай бойы беріп кейін беруді тоқтатады; 2-топ – трансаминаза активтілігі төмендегендер, бірақ қалыпты деңгейге жетпегендер; препараттың дозасын 6 млн ӘБ дейін көтеріп, препаратты аптасына 3 рет беріп отырып, емді 6-12-18 ай бойы жалғастырады, 3-топ – емге жауап реакция болмағандар; препаратты ұзақ беру орынды емес.
HДV – инфекциясында a-интерферон беру көрсетпелері: жедел вирустық Д гепатитінің созылмалы гепатитке көшуі туралы күдік болғанда, созылмалы вирустық Д гепатиті, РНҚ – HДV +. Препаратты 5 млн ӘБ аптасына 3 реттен 2-3 ай бойы береді, нәтиже болмаған жағдайда препараттың дозасы 10 млн көтеріледі, препаратты аптасына 3 реттен 12 айға дейін береді.
Жағымсыз әсерлері: тромбоцитопения мен лейкопения, бактериялық инфекциялар, ауыр психоздар, аутоиммундық аурулар, жедел бүйрек жетіспеушілігі, қан іркілмелі жүрек әлсіздігі, аллергиялық реакциялар, созылмалы С гепатитінің жоғары активті қайталауы, науқас адамның өміріне қауіп төндіретін басқа кез келген жағдай. Бұл жағдайларда интерферонды беруді тоқтатады.
Қан сарысуында ДНҚ – HВV немесе РНҚ – HCV жоғары деңгейі фонындағы аурудың төменгі активтілігі жағдайында (иммундық жауап депрессиясы), жүргізілген a-интерферон ем курсінің тиімсіздігінде, бүйректен тыс аутоиммунды текті жүйелі ауруларда преднизолон тағайындалады. Преднизолонды тағайындау схемасы: 1-2 аптада – 40 мг/тәул., 3 аптада – 30 мл/тәул., 4 аптада – 15 мг/тәул., 5-6 апталарда емге үзіліс жасайды, 7-ші аптадан бастап a-интерферонмен емдеуге көшеді.
Аутоиммунды гепатитте базисті еммен қатар преднизолон беріледі. Преднизолонды берудің 2 схемасы бар. Преднизолон қолданылатын монотерапия азатиопринге қарсы көрсетпе (цитопения, сарғыштық) болғанда тағайындалады. Преднизолонды 30-40 мг/тәул. дозасында ай бойы береді, кейін дозаны ай сайын 5 мг азайтып отырып, сүйемел дозаға дейін (10-15 мг/тәул.) төмендетеді, осы дозада преднизолонмен ұзақ уақыт емдейді.
Преднизолон мен азатиоприннен тұратын құрама емді екі тәсіл қолданып, іске асырады. Бірінші тәсілінде емді преднизолоннан бастайды, оның дозасын 15-20 мг/тәул. түсіреді, преднизолонның сүйемел дозасы 5-10 мг құрайды, оған азатиоприннің сүйемел дозасын қосады (25 мг/тәул.).
Екінші тәсіл бойынша екі препаратты бір мезгілде береді. 1-ші апта бойында преднизолонды күнге 30 мг, 2-ші апта – 20 мг, 3-4 апта – 15 мг береді, ал 5-ші аптадан бастап сүйемел дозаға – 10 мг көшеді. Азатиоприн дозасы барлық ем бойында тәулігіне 50 мг құрайды. Сүйемел ем тұрақты клиникалық – морфологиялық ремиссия алғанға дейін созылады, әдетте 1-2 жылға созылады.
Алкогольдік гепатитті емдеудің маңызды шарты – ішімдік қабылдауды толық тоқтату. Емдік қоректену 5 – диеталық столға сәйкес келеді. Витаминдер мен гепатопротекторлар қолданылады. Созылмалы алкогольдік гепатит қайталаған кезде дезинтоксикалық ем қолданылады: венаға тамшылатып гемодез, глюкозаның 5% ертіндісі, Рингер ертіндісі жіберіледі. Нейропатияда орницетил (флакон ішіндегі дәріні дистилляция өткен судың 10 мл ерітіп венаға немесе бұлшық етке егеді, 2-3 флакондағы дәріні күнге 1 рет егеді, ем 10-12 күнге жалғасады) тағайындалады, кейін катергенге көшеді (1 таблеткадан күнге 3 рет, 2 ай бойы).
Дәрілік гепатитте дәрі қабылдауды тоқтату керек. Жағымсыз әсерлерді – тұрақты қышуды, дерматитті жою үшін антигистаминдік дәрілер беріледі. Ауыр гепатитте кортикостероидтар қолданылады.
Еңбекке қабілеттіліктің қалпына келу критерийлері: аурудың негізгі өршу белгілерінің жойылуы, өзгерген лабораториялық көрсеткіштердің азаюы.
Еңбекке жарамсыздықтың орташа мерзімдері: төменгі дәрежелі активтілігі бар гепатит қайталағанда - 2-3 апта құрайды, орташа дәрежелі активтілікте – 4-6 аптаны, жоғары дәрежелі активтілікте 2-2,5 айға дейін.
МӘСК жолдама беру көрсетпелері: қызметі денеге үлкен күш түсумен және психоэмоциональдық жүктемемен байланысты науқастардағы жиі қайталайтын орташа активті созылмалы гепатит, гепатотоксикалық улармен байланысты созылмалы гепатит, жоғары активті гепатит, висцериттер, гепатоцеллюлярлық жетіспеушілігі бар, бүйрек жетіспеушілігі, жүрек әлсіздігі бар созылмалы гепатит.
Санаторийлы-курорттық ем созылмалы гепатиттің ремиссия сатысында жүргізіледі. Ем алатын курорттар – Ессентуки, Железноводск, Боржоми, Карловы Вары, Трускавец, Моршин; сонымен қатар жергілікті санаторий – профилакторийлер қолда-нылады.
Диспансерлеу. Созылмалы гепатитпен ауыратындар диспансерлік есепке алынады. Учаскелік дәрігер мен гастроэнтеролог бақылайды. Төмен активті созылмалы гепатитте тексеру жиілігі – жылына 1-2 рет, орташа активтілікте – жылына 3-4 рет. Тексеру көлемі: қан, несеп анализі, билирубин, холестеринді анықтау. Тұнба сынамалары, органды спецификалық бауыр ферменттерін анықтау. Ем шаралары: базисті ем (гепатопротекторлар т.б.). Аутоиммунды гепатитпен ауыратындар базисті емнен басқа глюкокортикоидтар алады. Диспансерлеудің тиімділік критерийлері: қайталаудың сиреуі, бауырдағы процестің тұрақтауы, негізгі ауру себепті уақытша еңбекке жарамсыздық мерзімінің қысқаруы.
Профилактикасы. Вирустық гепатиттің профилактикасы жедел В, С, Д вирусты гепатиттің профилактикасы болып табылады. Дәрілік гепатиттің профилактикасы – аллергиялық және дәрілік анамнезді ескере отырып, дәрілерді тиімді қолдануды, полипрагмазияны болдырмауды және симптоматикалық емді шегеруді қажет қылады. Алкогольдік гепатиттің профилактикасы – ішімдіктен толық бас тарту.
Вирустық гепатиттердің екінші ретті алдын алу шараларына бір реттік шприцтар мен бір реттік қан құю құралдарын қолдану, бір реттік катетерлерді қолдану, қан құю мен дәрілерді парентеральды егуді қатаң түрде көрсетпелерге қарап іске асыру жатады.
Прогнозы. Созылмалы гепатиттің болжамы бауыр циррозы мен бауыр жетіспеушілігі-нің қалыптасуына байланысты болады. Аурудың диагнозын ерте қою және науқас адамды тұрақты түрде бақылап отыру аурудың болжамын едәуір жақсартады.
Бауыр жетіспеушілігі
Бауыр жетіспеушілігі – бауырдың метаболизмдік қызметінің жетіспеушілігімен және мидың бауырлық энцефалопатия және бауыр комасы түрінде зақымдануымен сипатталатын күй.
Кіші бауыр жетіспеушілігі немесе гепатодепрессия (гепатодепрессивті синдром) мен үлкен бауыр жетіспеушілігін (гепатаргияны) ажыратады. Гепатодепрессивтік синдром бауыр функцияларының әр түрлі зақымдануымен сипатталады. Гепатаргия клиникалық тұрғыдан ауырырақ дамиды және энцефалопатиямен, геморрагиялық синдроммен, сарғыштықпен және басқа өзгерістермен сипатталады.
Клиникалық даму барысына қарай жедел және созылмалы бауыр жетіспеушілігін ажыратады. Жедел бауыр жетіспеушілігі бірнеше сағат немесе бірнеше күн (жедел гепатиттің басынан 8 апта өткенге дейін аралықта) ішінде бой көрсетеді және өте айқын, тез үдемелі ауру клиникасымен сипатталады. Созылмалы бауыр жетіспеушілігі бірнеше ай немесе бірнеше жыл бойы дамиды, клиникалық белгілерінің баяу, біртіндеп дамуымен сипатталады.
Этиологиясы және патогенезі. Бауыр жетіспеушілігінің басты себептері:
1. Бауырдың жедел аурулары:
а) жедел А, В, С, Д, Е, G вирустық гепатиттер;
б) басқа вирустар әсерінен дамыған (герпес, коксаки, қызылша т.б.) жедел гепатиттер;
в) бауыр абсцессі және іріңді холангит;
г) алкогольдік интоксикация;
д) медикаментоздық гепатиттер;
е) өндіріс уларымен улану;
ж) бауыр венасының жедел тромбозы;
з) жүрек әлсіздігі;
и) екіқабаттылардың жедел майлы бауыры (Шихен синдромы);
к) улы саңырауқұлақтармен улану.
2. Бауырдың созылмалы аурулары:
а) созылмалы гепатиттер;
б) бауыр цирроздары;
в) гемохроматоз;
г) гепато – лентикулярлық дегенерация (Вильсон – Коновалов ауруы);
д) бауырдың қатерлі ісіктері.
Бауырлық энцефалопатияның дамуына түрткі болатын факторлар:
а) алкоголь;
б) дәрілер, наркоз;
в) хирургиялық операциялар, парацентез (сұйықтықтың көп мөлшерін алу);
г) инфекциялар;
д) асқазан – ішек жолынан қан кету;
е) диуретиктердің үлкен дозалары және электролиттік бұзылыстардың дамуы;
ж) бүйрек жетіспеушілігі және т.б.
Патогенетикалық тұрғыдан бауыр жетіспеушілігінің паренхиматоздық (эндогендік, шынайы, бауыр – клеткалық), портожүйелік (экзогендік, портальды – бауыр) және аралас түрлерін бөледі.
Дата добавления: 2019-07-17; просмотров: 152; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!