Калькулезді холецистит патогенезі

Этиологиялық фактор әсер еткенде (дисхалия,холестаз инфекция)-

1 ФАЗА Холестерол мен өт қышқылы және фосфолипидтердің арақатынасының бұзылуы.Бұл фазада холестерол жоғарылайды, өт қышқылы төмендейді.

2 ФАЗА Холестерол жоғарылауы-өттің іркілуі-кристализация процесінің дамуы-кристалдардың бір бірімен жабысуы-тастардың пайда болуы.

31. Дәрілік гепатит патогенезі-дәрілік гепатит патогенезінде –дәрілік препараттың көп мөлшерде түсуі- бауырдың функциясының бұзылысы:ақуыздар денатурациясы,АТФ қорының төмендеуі, митохондрия функциясы бұзылысы,бос радикалдардың және гаптендердің пайда болуы нәтижесінде дамиды.

32. Лимфобластты лейкоздың патогенезі.

Лейкоздың барлық түрлерінде клеткалардың ажырауы (дифференциация) мен пролиферациясының бұзылуы негізгі ақау болып табылады. Лейкозды популяцияны екі субпопуляцияға бөледі: пролиферацияға ұшырайтын және пролиферацияға ұшырамайтын ісік клеткалары. Пролиферацияға ұшырайтындар аздаған бөлігін ғана құрайды – 6-10%. Лимфобласты лейкоз дамымаған лимфоциттердің лимфобласттың қадағалаусыз пролиферациясымен байланысты дамиды және үш түрге жіктеледі: L1 — аз лимфобласттармен ; L2 – үлкен полиморфты лимфобласттармен; L3 – үлкен полиморфты цитоплазма вакуолизациясымен лимфобласт. Лимфобласты лейкоздың ісіктік субстраты-лимфобласт.

33. Артериялық гипертензияның патогенезі.

Артериялық гипертензияға жүрек- қантамыр жүйесі регуляциясының төмендеуі, бас ми қыртысындағы қозу және тежелу процесстеріндегі бұзылыстар алып келеді. Артериялық гипертонияда прессорлық жүйелердің функциясы жоғарылайды (адреналин, норадреналин, ренин, ангиотензин) ол, әсіресе, симпатоадренал жүйесінде артады. Керісінше, депрессорлық жүйенің қызметі төмендейді(калликреин-кинин жүйесі, простогландиндер) АГ қалыптасуында басым дамитын тізбектің түріне қарай келесі патогенездік түрлерін айырамыз:

1. Гиперадренергиялық. Оның негізінде САЖ-нің басым белсенділенуі жатады. Қан құрамында норадреналин көбееді, қанайналымның гиперкинездік түрі қалыптасады. Оның сипаттамалары – САҚ басым көтерілуі, АҚ тұрақсыздығы , тахикардияның болуы. Сонымен қат ар вегетативтік белгілердің болуы тән (тершеңдік, бттің қызаруы,себепсіз толқу,үрейлену, дірілдеу)

2. Ангиотензин тәуелді вариант. Оның даму негізі- РААЖ-нің басым белсенділенуі, әсіресе ангиотензин II-нің көбеюі. Көрінісінде АҚ –нің тұрақты биіктеуі , әсіресе ДАҚ-ның.

3. Натрий(көлемге) тәуелді гипергидротациялық вриант. Альдестеронның мөлшері жоғарылайды. Гиперальдостеронизмге байланысты организмде натрий мен су жиналып, ісінуге бейімділік болады.

4. Кальцийге тәуелді вариант. Артериялар мен артериолалардың тегіс салалы бұлшықет жасушаларында кальций иондарының шамадан тыс жиналуы анықталады. Кальцийдің жиналуынан тамырлар түйіледі.

АГ дамығанда үш ағза басым зақымданады:жүрек және артериолалар, бүйрек, бас миы.

34. Жедел коронарлық синдромның патогенезі

Жіті (жедел) коронарлы синдром патогенезінде келесі факторлар басты орынды алады:

ü Атеросклеротикалық түйін жарылуы емесе эрозиясы;

ü Әртүрлі сатыдағы коронарлы артерия тромбозы;

ü Коронарлы артерия спазмы;

ü Коронарлы артерия дистальды эмболизациясы;

ü Қабыну;

Атеросклеротикалық түйіндердің жарылуы немесе эрозиясы оның тұрақсыздығы келесі себептермен байланысты:

ü Липидтік ядроның үлкен көлемі;

ü Коллаген зақымдалуымен, жіңішке фиброзды капсула;

ü Біріңғай салалы бұлшықеттер төмен тығыздығы;

ü Макрофагтардың жоғары концентрациясы.

35. Атриовентрикулярлы блокаданың даму механизмі.

АВ-түйіннің зақымдалуына байланысты импульстің жүрекшелерден қарыншаларға өтуінің төмендеуі немесе толық үзілуі.

Патогенез:жиа,ревмокардит,миокардит кардиосклероз,миокард инфаркті,гиперкалимия,в-адреноблакаторлардың дозасының асырылуы

Нәтіжесінде АВ түйіннің зақымдалуына әкеледі

Жүрекшеден қарыншаға импульс өтуінің баяулауы немесе толық тоқтауы

Қарыншалар жиырылмайды,қан аортаға қарай өтпейді,ағзалардың қанмен қамтамасыз етілуі бұзылады

36.Синус түйінінің әлсіздік синдромының даму механизмі.

Синусты түйіннің автоматизмдік функциясының бұзылысынан болады.

СА түйін миокардит,миокард инфаркті,кардиомиопатия,гликозидтермен,дәрмектермен улану салдарынан зақымдаланады.импульс түзу қабілеті төмендейді.

СА түйіннің автоматизмдік қасиетінің тежелуі 2-3 қатардағы автоматизмдік орталықтардан эктопиялық ырғақтардың шығуына бейімдейді.(жүрекшелерлен,АВ түйіннен,жүрекшелер жыбыры мен дірілі)

37.Жүрекшелер мен қарыншалар жыбырының даму механизмі.

Жүрекшелер жыбыры

• Жүрекшелер жыбыры немесе жыбыр аритмияэктопиялық ошақтардың көптігінен жүрекшелік бұлшыкет талшықтарының әр тобы өз бетінше хаосты қозып жиырылуы, яғни жүрекшелердің бір уакытта тұтас қозуы мен жиырылуы болмайды (жиырылудың орнына жүрекшелердің беті жыбырлап тұрады). Түзілген импульстердің саны минутына 300-700 шамасында. Олардың кейбіреулері ғана қарыншаларға өте алады. Сондықтан қарыншлардың жиырылуы минутына 90-200 аспайды, көбіне 90-140 және ырғақсыз..

• Қарыншалар жыбыры

• Қозу толқынының бағыты үнемі өзгереді, сол себептен бүлшықет талшыктары әркелкі ретсіз жиырылады. Қарыншалар жыбырында ЭКГ-да амплитудасы мен биіктігі; әртүрлі, ырғақсыз аласа толқындар болады (41-сурет). Қарыншалар фибрилляциясы асистолияға алып келеді, сол кезде ЭКГ-да тегіс сызық тіркеледі.

• Жүректің органикалық аурулары жүрекше мен қарыншаның ремодилировкасын шақырады.Жүрекшеде бұл пролиферация және миофибробластта фибробласт дифференцациясымен көрінеді.Мұның бәрі бұлшықет талшықтарының электрлік диссоциациясына әкеледі.Жыбырды көптеген ұсақ толқындар туғызады.Микрореентри механизміне байланысты.Бұл автономды ошақтардан көптеген импульстердің түсуіне байланысты.Бұл ошақтар жиі өкпе венасы мен сол жүрекше айналасында.

38.Жүрекшелер мен қарыншалар дірілінің даму механизмі

Жүрекшелер дірілі

• Функциялық АВ блокқа байланысты жүрекшелерден шыққан импульстің әр екіншісі, үшіншісі, төртіншісі немесе бесіншісі ғана қарыншаларға өткізіледі.

• ЭКГ-лық көрінісі Изосызықта минутына 200-400 жиіліктегі ірі Ғ толқындар болады.

Қарыншалық комплекстер қалыпты, олардың аралықтары ырғақты түрінде бірдей, ал ырғақсыз түрінде — әртүрлі.

Дірілдің механизмінде макрореентри-миокардтың көпретті қайталамалы қозуы алады.Жүрекшенің дірілі үлкен оң жүрекшелік re-entry механизміне байланысты,ол алдынан үш жармалы қақпақпен,артынан жарты ай венасымен шектелген.

Бұған жүрекшелік жыбыр мен экстрасистолиялар әкелуі мүмкін.. Мұндай жағдайда АВ түйін қарыншаға мұндай жиіліктегі импульсті өткізе алмайды,сондықтан тек жартысы өтеді

Қарыншалар дірілі жүректің ретсіз жиырылуынан пайда болады.Қарыншалардың бәртүрлі бөлігінде бір уақытта реполиризация мен деполиризация болады.Мұының патогенезінде ретсіз көптеген толқындар жатыр.Яғни реентри механизмі.

Созылмалы панкреатиттің патогенезі.

Ұйқы безіндегі созылмалы қабыну процесі дамуының жетекші механизмдерінің бірі, без паренхимасының өздігініен ыдырауын (аутолизі) жүзеге асыратын ферменттер (фосфолипаза А, эластазалар) бөлінуінің тежелуі және ағзаішілік жандануы, ол басты өзектің бітелуімен байланысты болуы мүмкін. Созылмалы панкреатит дамуында, әсіресе үдеуінде, аутоагрессия процесінің маңызы өте зор. Созылмалы панкреатиттің пайда болу себебі әртүрлі болғанымен олардың даму механизмі ұқсас болып келеді.Ас қорыту жүйесінің басқа да аурулар ,алкоголь әсерінен 12елі ішектің кілегей қабатының дистрофиясы,одан кейін атрофиясы дамиды.Ол өз кезегінде секретин бөлінуін төмендетеді.Секретин дефициті әсерінен он екі елі ішекте қысымның жоғарылауы,Одди сфинктерінің спазмы,панкретикалық қысым жоғарылауы,панкреатикалық сок қоюлап,белок көбейіп оның кері шығуы қиындап,белоктық пробкалар түзіліп панкреатикалық түтіктің бірнеше бөліктерін бітеп тастайды.Аталған себептерден ацинарлы жасушалардың базальды мембранасы жарылып секрет сыртқа шығады.Панкреатикалық секреттің құрамындағы протеолитикалық ферменттер(трипсин,липаза,амилаза) ұйқы безінің өз тінін ыдыратып некрозға алып келеді.

Темір тапшылықты анемияның патогенезі.

Созылмалы қан кетулер(геморрой),тағаммен темірдің ағзаға аз түсуі,темірдің сіңірілуінің бұзылуы себептерінен бауыр,көкбауыр,сүйек миы деполарында темір азая бастайды.Бұл сатыда ішектің темірді сіңіру қабілетінің артуы болып плазмалық трансферрин мөлшері көбейеді.Бірақ деподағы темірдің азаюынан сүйек миы өзінің эритропоэтикалық атқара алмай,қанда темірдің азаюы болып,гемоглобин төмендейді,анемия дамиды.Темір дефициты кеінде құрамында темір бар ферменттер жұмысыда төмендейді.Миоглобин,тіндік тыныс алу ферменттерінің төмендеуінен терінің,оның қосалқыларының,бұлшықеттің,асқазан ішек жолдары мен несеп шығару жүйесінің мүшелерінің кілегей қабатының дистрофиялық өзгерістері дамиды.Лейкоциттер жұмысына қатысатын ферменттер қабілетінің төмендеуі олардың фагоцтарлы және бактерицидті қабілетін бұзады,иммунитеттің төмендеуіне алып келеді.

Асқазан жара ауруының патогенезі.

Асқазан жарасының пайда болу себебі асқазан сөлінің агрессиясының артуы мен асқазанның кілегей қабатының қорғаныштық қабілетінің төмендеуінен пайда болады.

Агрессивті факторларға:

· Хеликобактер пилори- асқазанда қабыну тудырып,кілегей қабат атрофиясына, жарасына алып келеді

· Тұз қышқылы және пепсин гиперпродукциясы –париетальды және басты жасушалардың көбеюі,кезбе нерв қызметінің артуы себебінен пайда болады

· Пульцерогенді алиментарлы факторлар –тағамның механикалық,термиялық,химиялық әсерінен пайда болады.

· Дуоденогастральды рефлюкс – 12 елі ішектің құрамының асқазанға түсу әсерінен болады.Он екі елі ішек құрамындағы өт және панкреатикалық сок асқазанның кілегей қабатының зақымдануына ,уақыт өте келе жара түзілуіне алып келеді.

Қорғаныштық қызметінің бұзылыстары:

· Асқазан кілегей қабатының қорғаныштық қабілетінің төмендеуі- Кілегей қабаттың кілегейлік бикарбонаттық барьері бұзылып,кілегейдің түзілуі азайады онығ сапалық құрамы өзгереді,бикарбонаттар түзілуі азаяды.Аталған өзгерістер сутегі иондарынң кілегей қабатқа енуіне алып келіп жараға бейім қылады.

· Асқазан кілегей қабатының регенерациясының бұзылуы

· Қанмен қамтамасыз етілудің бұзылуы

Гемолитикалық анемияның патогенезі.

Туа біткен гемолитикалық анемия.Туа біткен сфероцитоз:Гендер мутациясынан эритроциттер мембранасының сыртқы белоктарының синтезі бұзылысы пайда болады.Синтезі бұзылатын белоктарға спектрин ,анкирин,3 протеин жатады.Аталған белоктар кемістігінен эритроциттер мембранасының құрылымы бұзылып,мембрана эритроцит ішіне натрий енуін тоқтата алмайды.Натрий мен судың жиналуынан эритроцит ісініп сфера тәріздес болады.Жиналған натрий мен суды шығарып тастау үшін натрий насосы үнемі жұмыс жасап тұрады.Бірақ ол энергияны көп қажет етеді.Егер тамыр арнасында глюкоза концентрациясы қалыпты болса натрий насосы дұрыс жұмыс жасайды,бірақ эритроцит глюкоза аз тамыр арнасына түскенде(талақ синустарына) натрий насосының қызметі төмендедейді.Ісінген эритроцит еріксіз жарылады.Сонымен қатар эритроциттер тар жерден өткен кезде майысып жарақаттанады,жоныла,жоныла келе көлемі кішірейеді.Бірнеше рет осылай өткен эритроциттер тозығы жетіп жойылады.

Жүре пайда болған гемолитикалық анемия.Аутоиммунды гемолитикалық анемия:

Аурудың патогенезі негізінде антиэритроцитарлы антиденелер түзу арқылы эритроциттердің иммундық гемолизі жатыр.Иммундық жүйе өз денесінің эритроциттерін бөтен деп танып аутоантигенге айналады,оларға қарсы антиденелер түзіле бастайды.Эритроциттерге қарсы мына антиденелер түзіледі:

Жылулық гемолизиндер,суық аутоантиденелер,екі фазалы гемолизиндер —Эритроциттің тамыр ішілік лизисін шақырады.

Гастроэзофагеальды рефлюкстың патогенезі.

Гастроэзофагеальді рефлюкс асқазан затының өңешке түсуі.Асқазан ішіндегі заттың өңешке түсуіне жол бермейтін асқазан өңештік сфинктер.Кардиальдік сфинктердің релаксациясымен спонтанды ашылуы ГЭРА – ға алып келеді.Өңештің төменгі сфинктерінің гипотониясына алып келетін себептер:

· Коффеинге бай сусындарға құмарлық

· Өңештің төменгі сфинктерінің тонусын төмендететін дәрілік препараттарды қолдану:кальций антогонистері,миоспазмолитиктер

· Кезбе нерв зақымдануы

· Жүктілік

Өңештің төменгң сфинктерінің релаксациясына алып келетін себептер:

· Невроз

· Жүйелі склеродермия

· Тамақты қомағайланып көп және тез ішу

· Метеоризм

· Жара ауруы.

Негізінде өңештің кілегей қабаты асқазан сөліне төзімді.Бұл заттар өңештің кілегей қабығымен ұзақ жанасса ғана эзофагит дамиды.

Вирусты гепатиттің патогенезі.

Вирустық гепатиттердің А,В,С,Д,Е деген түрлері бар.

Вирусты гепатит В: Енген вирус қан арқылы бауырға келіп гепатоциттерге жабысып,ішіне енеді.Енген вирустар гепатациттердің ДНК сын матрица ретінде қолданып оның көмегімен жаңа ыирус ядроларын синтездеп,репликацияланады.ВГВ инфекцияда бауырға зақым келтіретін иммунды жүйе,яғни лимфоциттердің вирусқа қарсы цитотоксикалық әрекеті.Цитотоксикалық әрекеттен вирустық антигендер енген гепатоиттер жойыла бастайды.Осыдан бауырда некроз ошақтары пайда болады.Некроздың саты,көпір тәрізді микролобулярлы түрлерін ажыратады.НЕкроз бен қабыну портальді аймақтардан басталып бауыр бөлшегінің ортасына қарай біртіндеп таралады.

ВГС:тез мутациялайтын вирус.Сондықтан иммундық жүйе оның әрқайсысына антиденелер жасап үлгере алмайды,яғни бұл қоздырғышпен күресуге ағзаның шамасы келмейді.ВГС барысы елеусіз,бірақ 20 жылдан кейін бауыр циррозына алып келеді.

ВГД:Көбіне В инфекциясымен бірге коинфекция немесе суперинфекция түрінде жүреді.Бауырға цитопатикалық әсер етеді.

12 – елі ішек жара ауруының патогенезі.

Асқазан жарасының патогенезіне ұқсас агрессия факторларының артуы мен қорғаныштық қабілетінің төмендеуінен пайда болады.

Хеликобактер пилори шақырған он екі елі ішек жарасы патогенезі:

ü Хеликобактер пилори антральдік гастриттің пайда болуына алып келеді

ü Гипергастринемия

ü Тұз қышқылының гиперсекрециясы

ü Он екі елі ішек эпителиінің асқазандық метаплазиясы

ü Метаплазияға ұшыраған эпителийдің хеликобактер пилоримен колонизациясы

ü Дуоденит

ü Он екі елі ішек жарасы

Созылмалы гастриттің патогенезі.

Созылмалы гастрит- полиэтиологиялық ауру.

Алып келетін себептер:

• хеликобактерлік инфекция (95%)

• аутоиммундық фактор (15-18%)

• дуоденогастральдік рефлюкс;

• ұзақ қолданған дәрмектердің әсері, стероидтық емес қабынуға қарсы дәрмектердің, калий хлоридінің, резерпиннің, туберкулезге қарсы дәрмектердің т.б. әсері;

• алиментарлық факторлар (уақытымен тамақтанбау, тамақты дұрыс шайнамай жұту, аса өткір, ыстық немесе салқын тағамдарға әуесқойлық)

• зиянды әдеттер;

• өзге ағзалардың аурулары (анемия, өкпенің, жүректің, бүйректің жетіспеушілігі, созылмалы холецистит, панкреатит, дуоденит);

Аталған факторлардың ұзақ әсер етуінен асқазан эпителийінің регенерациялық қасиеті төмендейді, қабыну процессі дамиды, жүре келе қалыпты эпителий мен бездер жойылып, асқазанның кілегей қабығында атрофиялық және ішектік метаплазия процесстері туындайды. Кілегей қабықтың атрофиясы ақырында асқазан секрециясының жетіспеушілігіне әкеледі.

Апластикалық анемияның патогенезі.

Аплазиялық анемияның патогенезі толық анықталмаған.Оның дамуына келесі механизмдер қатысуы мүмкін:

ü Сүйек миының ізашар жасушаларының зақымдануы

Сүйек миының колония түзу қасиеті төмендейді,қантүзу жасушаларының пролиферациясы бұзылады.панцитопения пайда болады.

ü Ізашар жасушалардың микроортасының зақымдануы,бағаналық жасушалардың тежелуі

Жасушалық микроортаның ізашар жасушалардың өсіп дамуына маңызы зор.Осы себепті бұл да қан түзу жасулараның пролиферациясын тежейді.

ü Гемопоэздің иммундық механизмдерен тежелуі

Болжамдар бойынша Т лимфоциттер ізашар жасушалардың өсіп дамуын тежейді.Осының әсерінен ізашарлық жасушалардың апоптозы дамиды.

ü Эритроциттердің өмір сүруінің қысқаруы

Жиі гендік патология әсерінен болады.

Тітіркенген ішек синдромының патогенезі.

Тітіркенген ішек синдромында жиі ішектің моторлық функциясының күшейгені (гипермоторлық дискинезия), сирек – оның әлсірегені (гипомоторлы дискинезия) байқалады. Перистальтиканың күшеюіне байланысты көмірсудың кейбір бөлігі жіңішке ішекте ыдырамайды, сіңбейді және тоқ ішекте микробтық ашыту процесіне тап болады. Ашытудың күшеюі тоқ ішекте органикалық қышқылдар мен басқа осмотикалық органикалық заттардың концентрациясын көбейтеді. Мұның өзі ішек қуысында транссудация тудырады, қабыну дамыған жағдайда (дисбактериоз нәтижесінде) – экссудация да тудырады. Шамадан тыс газ түзілуі, ішек құрылымының көбеюі, сирек жағдайда қабыну экссудациясының болуы тоқ ішектің керілуін және оның перистальтикасын күшейтеді. Диарея пайда болады, кейбір ауру адамда ол іш қатумен алмасып отырады.

В12 – тапшылықты анемияның патогенезі.

B12 витамин екі кофермент түзеді- метилкобаломин және дезоксиаденозилкобаламин.Метилкобаломиннің жетіспеушілігінен ДНК құрамына кіретін тимидиннің синтезі бұзылады.Осыдан ДНК синтезі және жасушалардың митозы бұзылады.Ең алдымен үнемі өсіп өнетін жасушалар зақымданады.(сүйек миы,эпителий жасушалары).Сүйек миындағы қан жасушаларының бөлінуі және жетілуі бұзылады.Бұлар ұлғайып өседі бірақ жетілмейді.Қан өсіндісінің үшеуі де зақымданады.Үш өсіндінің де ізашар жасушалары ұлғайып алып жасушаларға айналады.Ядросы жойылмаған алып жасушалар мегалобласттар деп аталынады.Бұлар мегалоциттерге дейін жетілмейді.Дамуы жетілмеген жасушалар аса төзімсіз болуынан сүйек миында талақта ыдырап жойылады.Айтылған себептерден анемия,лейкопения,тромбоцитопения пайда болады.ДНК синтезі бұзылысынн эпителийлік жамылғылардың регенерациялық қасиеті төмендейді,асқазан,жіңішке ішектің кілегей қабаттары атрофияланады.

Өт шығару жолдарының дискинезиясының патогенезі.

Өт жолдарының дискинезиясы,өт жолдарының жиырылу қызметінің нервтік гуморальдік реттеу бұзылыстарынан дамиды.Дамуына әкелетін басты себептер:ваго немесе симпаокония,катехоламиндер және басқа гастроинтестициальдәк гормондардың дисбалансы әсерінен пайда болады.Холецистокинин,секретин гормондарының белсенділігінң жоғарылауы гипертониялық дискинезия,Нейротензин,ангиотензин гипотониялық дискинезияны шақырады.

Артериялық гипертензиямен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Диагностика критерийлері

Шағымдар мен анамнез
АГ бірінші рет анықталған науқастарда тиянақты анамнез жинау қажет, оған келесілер кіреді:

- АГ пайда болу ұзақтығы жəне анамнезде АҚ көтерілу деңгейі, сонымен қатар антигипертензивті заттармен бұрын емделу нəтижелері, анамнезде гипертониялық криздердің болуы;

- ЖИА симптомдарыны, жүрек функциясының жеткіліксіздігі, ОНЖ аурулары, перифериялық қантамырлардың зақымдалуы, қантты диабет, подагра, липидтік алмасу бұзылыстары, бронхообструктивті аурулар, бүйрек аурулары, сексуалдық бұзылыстар жəне өзге де патологиялардың болуы туралы мəліметтер, сонымен қатар, ауруларды емдеу кезінде, əсіресе АҚ көтерілуіне əсер ететін дəрілік препараттар туралы мəліметтер;

- АГ екіншілік мінезіне негіз болатын спецификалық симптомдарды анықтау, (жастық кез, тремор, терлегіштік, АГ емдеуге тұрақтылық; бүйректік артерия аумағындағы шу, ауыр ретинопатия, гиперкреатининемия, кенеттік гипокалиемия);

- Әйелдерде – гинекологиялық анамнез, АҚ көтерілуінің жүктілікпен, менопаузамен, гормональді контрацептивтерді қабылдаумен, гормональді-алмастырушылық терапиямен байланысы;

- Майлы тамақ, ас тұзы, алькогольдік ішімдіктерді қабылдау, темекі тарту жəне физикалық белсенділікті сандық бағалаумен, сонымен бірге өмір барысында дене салмағының өзгеруі туралы деректерді қоса өмір сүру салтын тиянақты бағалау;

- Тұлғалық жəне психологиялық ерекшелік, сонымен қатар отбасылық жағдай, жұмыс жəне үйдегі жағдай, білім деңгейімен қоса гипертониялық аурудың емі мен ағымына əсер етуі мүмкін қоршаған орта факторлары;

- АГ жанұялық анамнезі, қантты диабет, липид алмасу бұзылыстары, жүрек ишемиялық ауруы (ЖИА), инсульт жəне бүйрек аурулары.

Физикалық тексеру:

1. АГ бар екендігін растау жəне оның тұрақтылығын белгілеу (тұрақты түрде гипотензивті терапия қабылдамайтын науқастарда, түрлі жағдайда кем дегенде үш өлшем нəтижесінде АҚ 140/90 мм.с.б. артуы.);

2. Екіншілік артериалдық гипертонияны алып тастау;

3. АГ қатер стратификациясы (АҚ жоғарылау дəрежесін анықтау, жойылатын жəне жойылмайтын қауіп қатер факторларын анықтау, ағза нысандардың зақымдануы мен бірлескен жағдай)

Инструменталдық зерттеулер: эхокардиография, ұйқы жəне сан артериясын УДЗ, бүйректі УДЗ, бүйрек қантамырларын допплер-УДЗ, бүйрек үсті безін УДЗ, радиоизотопты ренография.

Лабораторлық зерттеулер: гемоглобин, эритроциттер, аш қарынға қан глюкозасы, жалпы холестерин, холестерин ЛПВП, аш қарынға триглицеридтер, зəр қышқылы, креатинин, калий, натрий, зəрдің жалпы анализі.
Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер: көрсетімдер бойынша.

Созылмалы жүрек шамасыздығымен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

рутинді ЭКГ- кейде созылмалы жүрек жетіспеушілігінің себептерін түсіндіру,

түстік доплерографиямен эхокардиография- созылмалы жүрек жетіспеушілігінің этиологиясын анықтау, сол жақ қарыншаның бұзылуының сипаты мен ауырлығын анықтау.

кеуде клеткалары ағзаларын рентгенологиялық зерттеу

6 минут бойы жүру тесті-

ЭКГ тәулітік (холтерлік) мониторингі- Ілеспе қарыншаүстілік және қарыншалық аритмиялардың сипаты мен ауырлық дәрежесі нақтылау

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі

АҚ тәуліктік моиторингі

Құрсақ қуысы ағзаларының УДЗ-сы

Пневмониямен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Шағымдар жəне анамнез
Ауру басындағы жіті қызба (t > 38,0С), қақырықты жөтел.

Физикалық тексерулер.
Физикалық белгілер:
- сықыр фокусы жəне/немесе ұсақкөпіршікті сырылдар;
- қатты бронхиалдық тыныс;
- перкуторлық дыбыстың қысқаруы.

Инструменталдық зерттеулер
АП диагнозы анықталған болып есептеледі, егер науқаста өкпелік тіннің ошақты инфильтрациясы рентгенологиялық расталса.

Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер:

1. Фтизиатр – өкпе туберкулезін алып тастау үшін.

2. Онколог – жаңа түзілістерге күдік болған кезде.

3. Кардиолог –жүрек-қантамыр патологиясын алып тастау үшін.

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Қанның жалпы анализі.

2. Қанның биохимиялық анализі – креатинин, электролиттер, бауырлық ферменттер.

3. Микробиологиялық диагностика:

– грамм бойынша боялған жағындының микроскопиясы;

– қоздырғышты бөлу үшін қақырықты культуралды зерттеу жəне оның антибиотиктерге сезімталдылығын бағалау.

4. ЭКГ.

5. Екі проекциядағы кеуде клеткасының рентгенографиясы.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Коагулограмма.

2. Артериалдық қан газдары.

3. Атиптік микрофлора бар жоқтығына қан ПЦР (хламидиялар, микоплазмалар, легионеллде, аспергиллдер, ЦМВ жəне басқа).

4. Гемокультураны зерттеу (түрлі венадан веноздық қанның екі сынамасын алу).

5. Атиптік микрофлораның бар жоқтығына қақырықты ПЦР (хламидиялар, микоплазмалар, легионеллалар, аспергиллалар, ЦМВ жəне басқа).

6. Спирометрия.
Лабораторлық зерттеулер.
Лейкоцитоз > 10 х 109/л жəне/немесе тяқшатəрізді жылжу (> 10%)

Бронхтық астмамен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Диагностикалық шаралар тізімі:

Амбулаториялық кезеңде:

Негізгілері:
Жалпы қан талдау;
Дем шығарудың ең жоғары жылдамдылығы (ДШЕЖЖ) бронхолитикалық сынама арқылы және \немесе сыртқы тыныс функциясын (спирография) бронхолитикпен зерттеу;

Қосымша:
- қақырықты жалпы талдау
- қақырықты цитологиялық зерттеу
- пульсоксиметрия
- кеуденің флюрография\рентгенографиясы
- аллергологтың кеңесі
- пульмонологтың кеңесі
- отоларингологтың кеңесі

Диагностикалық критерийлар

Шағымдар және анамнез
Ентігу көріністері, ысқырықты сырылдар, жөтел және\немесе кеуденің бітеліп қалуы, әсіресе аллергендермен немесе бейспецификалық ирританттармен (түтін, газ, ауа температурасымен ылғалдылығының өзгеруі, мұрынды жаратын иістер, физикалық белсенділік және т.б.) жанасудан соң. Жөтел 3 аптадан асатын «созылған» суық тию ауруларына мән берген қажет.
Ауырлаған отбасы аллергиялық анамнездің болуы.
Науқаста атопия көріністерінің болуы: аллергиялық ринит, атопиялық дерматит, есекжем.

Физикалды зерттеулер
Клиникалық симптомдардың ұстама тәрізді көрінісі көп мағлұматты: дем шығарғандағы ысқырықты сырылдар, экспираторлы ентікпе, тыныс алу кезінде қосымша бұлшықеттердің қатысуы, тахикардия. Симптомдардың болмауы диагнозды жоққа шығармайды.

Аспаптық зерттеулер:

Спирометрия – тыныс жолдарының бітелу дәрежесін бағалауға арналған (ФДШК1 және ФӨӨС өлшеу) басқаларынан артығырақ біріншілікті тестілеу болып табылады.

Пикфлоуметрия –дем шығарудың ең жоғары жылдамдығы анықтау әдісі. Бронхолитикті 60л\мин ингаляциядан соң дем шығарудың ең жоғары жылдамдығы өсуі немесе 1 тәулік ішінде дем шығарудың ең жоғары жылдамдығы 20% өзгеруі бронхтық демікпе бар екенін көрсетеді.

Қант диабетімен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

1-типті қант диабеті Диагностикалық іс-шаралардың негізгі және қосымша тізімі
Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:
• гликемияны анықтау аш қарынға және астан кейін 2 сағаттан соң (глюкометрмен);
• несептегі кетонды денелерді анықтау.

Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық тексерулер:
• ИФА (ТТГ, еркін Т4, ТГ антиденелер)
• қан құрамындағы кетондық денелерді анықтау;
• гликозилирленген гемоглобинді анықтау (HbAlc);
• қалқанша безінің іш қуысындағы ағзалардың, УДЗ-сы;
• кеуде қуысының ағзаларының ФГ-сы (R-графия көрсетуі бойынша).

Жоспарлы госпитальдауға жіберу кезінде жүргізуге қажетті тексерудің ең қысқа тізімі:
• гликемияны анықтау аш қарынға және таңғы астан кейін 2 сағаттан соң, түскі ас алдында және одан кейін 2 сағаттан соң, кешкі ас алдында және
одан кейін 2 сағаттан соң (глюкометрмен);
• несептегі кетонды денелер анықтау.
• ЖҚТ;
• ЖНТ;
• ЭКГ;

2- типті қант диабеті Диагностикалық іс-шаралардың негізгі және қосымша тізімі:

Амбулаториялық деңгейде өткізілетін негізгі диагностикалық іс-шаралар:
· ашқарынға және тамақтан 2 сағаттан кейін (глюкометрмен) гликемияны анықтау;
· 75г глюкозамен пероральды глюкоза төзімділігіне тест

Амбулаториялық деңгейде өткізілетін қосымша диагностикалық іс-шаралар:
· C-пептидінің және имунреактивті инсулиннің (ИРИ) деңгейін анықтау;
· ИФА
· Қалқанша безі мен іш қуысының ағзаларының УДЗ;
· Кеуде куысы ағзаларының ФГ (көрсетімдер бойынша R-графия);
· Гликозилеренген гемоглобинді анықтау (HbAlc);
· Қанның биохимиялық талдауы (АЛТ, АСТ, холестерин, триглицеридтер, креатинин)
Жоспарлы госпитальдауға жіберудегі жүргізуге қажетті тексерудің минимальді тізімі :
· ашқарынға және тамақтан 2 сағаттан кейін (глюкометрмен) гликемияны анықтау;
· ЭКГ;

. Гломерулонефритпен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

·
Жалпы қан талдау

· Биохимиялық қан талдауы (Креатинин, несепнәр, несеп қышқылын анықтау

· Жалпы ақуызды, ақуыздық фракцияны анықтау
АЛТ, АСТ, холетеринді, билирубинді, жалпы липидтерді анықтау
Калийді, натрийді, хлоридтерді, темірді, кальцийді, магнийді, фосфорды анықтау)

· Коагулограмма 1 (протромбин уақыты, фибриноген, тромбин уақыты, БІТУ)

· Жалпы несеп талдау, тәуліктік протеинурия

· Земницкий бойынша несеп талдау

· Іш қуысындағы ағзалар УДЗ

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

· Иммунологиялық зерттеулер

· Кеуде қуысының рентгенографиясы (бір кескінде)

· ЭКГ, ЭхоКГ Аңқадан сүртінді алу

· Инфекционистің, отоларингологтың кеңесі

· Несептің бактериологиялық егуі

Жоспарлы госпитальдауға дейін қажетті тексерулерді жүргізу:
1.ЖЗА
2. ЖҚТ
3. Креатинин
4. Несепнәр
5. Жалпы ақуыз
6. Қандағы билирубин
7. Бүйрек УДЗ
8. Бактериологиялық егу

Диагностикалық критерийлер:

Шағымдары және анамнез:
Алғашқы дамыған жедел нефритикалық синдром: жіті несептің түсінің өзгеруінен («ет жуған шайынды»), ісінулердің пайда болуы және АҚ көтерілуі (үштік симптомы). Олигурия, анурия, іштің ауыруы, бел аймағында ауырсыну. Қызба, тахипноэ, тахикардия.

Физикальды зерттеулер:
Перифериялық ісінулер (бетте, аяқта, денесінде), жүрек шекараларының кеңеюі, АГ, олигоанурия.

Зертханалық зерттеулер:
Несептің түсі кофе, шай немесе «ет жуған шайынды» түстес (гематурия);

Несеп тұнбасын зерттегенде - өзгерген эритроциттер, эритроцитарлы цилиндрлер анықталады.

Қабынудың бейспецификалық көрсеткіштері:

фибриноген жоғарылап, жалпы ақуыздың, альбуминнің төмендеуі;

жеңіл анемия болуы мүмкін (гидремия әсерінен).
Аспаптық зерттеулер:

· Бүйрек УДЗ

· ЭКГ

· Бүйрек биопсиясы көрсеткіш бойынша

.Асқазан жара ауруымен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Диагностика критерилері: анамнезінде жара, терісі мен шырышты қабығы бозарған, тілі құрғақ, тамыр соғысы жиі, жұмсақ, АҚ аздаған қан кетуде алдымен жоғары, сосын қалыпты. Көп мөлшерде қан кеткенде тамыр соғысы қарқынды жиілей түседі, АҚ төмендейді. ЦВД басынан-ақ төмендейді. Ректалді тексергенде - қара май тəрізді нəжіс.

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Жалпы қан анализі

2. Жалпы несеп анализі.

3. Глюкозаны анықтау.

4. Капиллярлық қанның ұю уақытын анықтау.

5. Тінді гистологиялық зерттеу.

6. Микрореакция.

7. Жалпы белокты анықтау.

8. Коагулограмма 1 (протромбин уақыты, фибриноген, тромбиндік уақыт, ачтв, плазманың фибринолитикалық белсенділігі, гематокрит).

9. АЛТ анықтау.

10. АСТ анықтау.

11. Билирубинді анықтау.

12. Эзофагогастродуоденоскопия.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Іш қуысы ағзаларын УДЗ.

2. ЭКГ.

3. Тінді гистологиялық зерттеу.

58. . ӨСОА – мен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Диагностика критерилері

Шағымдар мен анамнез:

- созылмалы жөтел (күн сайын, жиірек күні бойы жалғасады; сирек жағдайда түнде);

- созылмалы қақырық түсу (кез келген созылмалы қақырық түсу);

- жіті бронхиттер (көп рет қайталамалы);

- ентікпе (Үдемелі. Тұрақты түрде физикалық жүктеме, тыныс алу жолдарының инфекциясы кезінде);

Физикалық тексеру:

- өкпе эмфиземасы бар науқастарда көкірек клеткасы бөшке тəрізді формада болады, аускультация кезінде əлсіздеген тыныс, ал перкуссия кезінде қораптық дыбыс анықталады;

- гипоксемия кезінде цианоз пайда болады.

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Терапевт консультациясы.

2. Қанның жалпы анализі.

3. Зəрдің жалпы анализі.

4. Микрореакция.

5. Қақырықтың жалпы анализі.

6. Флюорография.

7. Сыртқы тыныс алу функцияларын зерттеу.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Қақырық цитологиясы.

2.. Қанның газдық құрамы

3. Микробтардың антибиотиктерге сезімталдығын талдау.

4. Кеуде клеткалары ағзаларының рентгенографиясы.

5. Фибробронхоскопия.

6. Пульмонолог консультациясы.

Гастритпен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер

Диагностикалық іс-шаралардың негізгі және қосымша тізімі:

Негізгі (міндетті түрде) амбулаториялық деңгейде жүргізілетін диагностикалық тексерулер:
- ЖҚА
- ЖЗА;
- қанның биохимиялық сараптамасы (билирубинін анықтау, АЛТ, АСТ);
- инвазиялық емес тәсілмен Helicobacter pylori (ХЕЛИК-тест) анықтау;
- ИФТ-әдісімен қанның сарсуында Helicobacter pylori (HP) -ге қарсы антиденелердің сандық мөлшерін анықтау;
- ФЭГДС;
- іш қуысы ағзаларының УДЗ
- нәжістегі жасырын қанды экспресс-әдіспен анықтау (гемокульт-тест);
- Нәжісті зерттеу (копрограмма).

Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық зерттеулер:
- ПТР әдісімен Helicobacter pylori -ді биологиялық материалдан табу;
- H.pylori -дің бар болуына гистологиялық зерттеу жасау;
- қанның биохимиялық талдауы (сарысудағы темірді анықтау);
- экг;
- Нәжісті зерттеу (копрограмма).
- Нәжісті гельминттер мен паразиттерге тексеру.

Жоспарлы госпитальдауға жіберудегі жүргізуге кажетті тексерудің минимальды тізімі
- ЖЗА
- ЖҚА;
- қанның биохимиялық сараптамасы (билирубинін анықтау, АЛТ, АСТ);
- Нәжісті гельминттер мен паразиттерге тексеру;

Диагностикалық критерийлер:

Шағымдар мен анамнез:
Шағымдар:
- аурудың сипаты: ерте (гастрит кезінде) немесе кеш (дуоденит кезінде);
- аурудың орны - эпигастральды және пилородуоденальды аймақтарда, сол жақ қабырға астына, кеуде қуысының сол жақ бөлігіне және қолға ауырсыну берілу мүмкін.
- диспепсиялық синдром (кекірік, қыжыл, лоқсу, тәбеттің төмендетуі, сирек жағдайда - құсу).

Анамнез:
- отбасылық анамнезінде бар;
- тамақтану сипаты (тамақтану тәртібінің бұзылуы, ащы, сүрленген, қуырылған асты шамадан тыс жеу, газдалған сусындарды және құрғақ тамақтарды көп қолдану);
- дәрі ішу (глюкокортикостероидты, стероидты емес суық тиюге қарсы препараттар, анальгетиктер);

Физикальды зерттеулер:
- аурудың сипаттамасы:
гастрит кезінде: ерте ауыруы;
дуоденит кезінде: кеш, аш қарынға, тамақ ішкеннен соң 1,5-2 сағаттан кейін немесе түнде ауырады;
- ауырсыну эпигастралды, пилородуоденалды және кіндік айналасында болады;
- метеоризм, гүрілдеу және іште "құйылып тұруды"сезілуі.

. Вирусты гепатитпен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Шағымдар мен анамнез
СВГВ жиі жағдайда астеновегетативті синдром белгілерімен өтеді, науқастарды əлсіздік, шаршағыштық, ұйқысыздық немесе тұмау тəрізді синдром, бұлшықеттік жəне буындық ауырсынулар, жүрек айну мазалайды. Сирек жағдайда эпигастральді аумақтағы ауырсыну, диарея, терілік бөртпе, сарғыштану.

СГС көптеген науқастарда сарысулық трансаминазаның жоғары деңгейі фонында ауру көбінесе симптомсыз өтеді немесе астеновегетативті синдром құбылыстарымен. Сирек жағдайда жүрек айну, тəбеттің жоғалуы, теріде қышу, артралгиялар мен миалгиялар байқалады.

Физикалық тексеру:

Физикалық тексеру кезінде негізгі объективтік симптом болып табылады: гепатомегалия, бауырдың тығыздануы. Процесстің жоғары белсенділігінде, сонымен қатар бауыр циррозында спленомегалия, кейде – лимфаденопатия, бауырлық белгілердің болуы мүмкін (пальмарлы жəне өкшелік эритема, тамырлық жұлдызшалар, гиперпигментация).

Инструменталдық зерттеулер:

1. Бауыр биопсиясы (гепатит белсенділігі мен стадиясын бағалау).

2. Эндоскоптық зерттеу, өңешті баримен контрастты зерттеу (өңеш веналарының варикоздын кеңеюі).

3. Гепатобилиарлы жүйені ультрадыбыстық зерттеу (гепатомегалия, спленомегалия, бауыр құрылымының өзгеруі).

4. Бауырлық жəне порталдық қан келуді доплерграфиялық зерттеу.

5. Мұнан да анық бағалау үшін компьютерлік немесе магниттік-резонанстық томография.

Лабороторлы зерттеулер:

Қанның жалпы анализінде бұзылыстар болмауы мүмкін жəне жиірек вирусқа қарсы терапияның жанама əсерлері байқалады.
Қанның биохимиялық өзгерістері:
- цитолиз синдромы (АЛТ, АСТ белсенділігінің артуы, альдолаза, ЛДГ,4,5 - орнитинкарбамилтрансфераза);
- холестаз синдромы (ЩФ 5-нуклеотидаза белсенділігінің/құрамының артуы, ГГТП, билирубин (тура фракция), өт қышқылдары, холестерин)

- бауырлық-клеткалық жеткіліксіздік синдромы (альбумин, холинестераза)
- иммундық қабыну синдромы (g-глобулиндер IgA, IgM, IgG құрамының артуы, тимол сынамасының жоғарылауы, сулема сынамасының төмендеуі,

Вирустарды идентификациялау серологиялық маркерлердің негізінде жүргізіледі:

Вирусты гепатитВ- HBsAg, HBeAg, анти-HBc, HBe IgG, анти-HBc IgM, анти HBe IgG, DNA HBV;

Вирусты гепатит С- анти-HCV total, RNA HCV;

Вирусты гепатитД - анти-HDV, RNA HDV.

61. Бауыр циррозымен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі диагностикалық тексерулер:

Диагностикалық іс-шаралардың негізгі және қосымша тізімі:

Негізгі (міндетті түрде) амбулаториялық деңгейде жүргізілетін диагностикалық тексерулер:

ЖҚА (тромбоциттер көлемін анықтаумен)

· ЖЗА;
· Биохимиялық қан анализі (АСТ, АЛТ, ГГТП, жалпы билирубин, тікелей билирубин, тікелей емес билирубин,альбумин, жалпы холестерин, креатинин, глюкоза, натрий, калий, ферритин,);
· Коагулограмма
· Гепатит маркерлеріне зерттеу: В,С, D: HBsAg; анти-HCV; анти-HDV;
· Маркер ВИЧ;
· ЭКГ;
· іш қуысы ағзаларының УДЗ-сы
· ФЭГДС;

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

· ЖҚА (тромбоциттер көлемін анықтаумен)

· ЖЗА;

· Биохимиялық қан анализі (АСТ, АЛТ, ГГТП, жалпы билирубин, тікелей билирубин, тікелей емес билирубин,альбумин, жалпы холестерин, креатинин, глюкоза, натрий, калий, ферритин,);

· Іш қуысы ағзаларын УДЗ.

· ЭКГ.

· Вирусты гепатит маркерлерін анықтау: HBeAg, анти-HBсоrIgM, анти-HBсоrIgG, aнти-HBs, анти-HBe;
· Α₁-антитрипсин;
· иммуноглобулин G;
· иммуноглобулин A;
· иммуноглобулин M;
· иммуноглобулин E;

· Коагулограмма

· Гепатит маркерлеріне зерттеу: В,С, D: HBsAg; анти-HCV; анти-HDV;

· Маркер ВИЧ;

62. Жүректің ишемиялық ауруы және тұрақты күштемелі стенокардиямен ауыратын науқастарға амбулаториялық жағдайда жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық тексерулердің тізімі.

Диагностика критерилері

Шағымдар мен анамнез: тамақ ауруы, тыныш кездегі, 100-500 м қашықтыққа жүру, 1-қабатқа көтерілу кезіндегі демігу.

Физикалық зерттеу: ісіну, тоқырау белгілері.

Инструменталдық зерттеулер: ЭКГ-де тыртық белгілерінің болуы.

Негізгі диагностикалық шаралар тізбесі:

1. Жалпы қан анализі.

2. Қантты тексеру.

3. Несептің жалпы анализі.

4. Қан коагулограммасы.

5. Электрокардиограмма.

6. Артериалдық қысымды өлшеу.

7. Жүрек жиырылу жиілігін анықтау.

8. Билирубинді анықтау.

9. Калий/натрий деңгейін анықтау.

10. Триглицеридтерді анықтау.

11. АСТ анықтау.

12. Холестеринді анықтау.

13. АЛТ анықтау.

14. . Эхокардиография.

15. Кеуде қуысының екі проекциядағы рентгенографиясы.

16. Іш қуысы ағзаларының УДЗ.

17. Креатининді анықтау.

63. Жүректің ишемиялық ауруы және тұрақты күштемелі стенокардиямен ауыратын науқастарға тәуліктік электрокардиографиялық мониторлауды жүргізудің көрсеткіштері:

ЭКГ Холтерлік мониторингінің көрсеткіштері:

· Скрининг (миокардтың ишемиясын және жүрек ырғағының бұзылысын іздеу). Еркектер 35-тен жоғары- 3 жылда 1 рет. Әйелдер 40-тан жоғары- 3 жылда 1 рет

· Барлық кардиологиялық науқастар жылына 1 рет.

· Антиаритмиялық емді бақылау (тағайындауға дейін және 1-2 аптадан кейін).

· Антиишемиялық емді бақылау (емдеуге дейін және 3 аптадан кейін).

· Қосарланған синдромдар мен жағдайы:

ü Қалқанша безі ауруы (тиреотоксикоз, АИТ)

ü Холестерин немесе үшглицеридтердің жоғары деңгейі

ü Жоспарланған жүктілік Әр-түрлі мерзімдегі жүктілік (бір реттік)

ü Естен таңу жағдайы (кем дегенде 3 күн ЭКГХМ) Қанда глюкозаның жоғарылауы (миокардтың ауырсынусыз ишемиясын іздеу)

ü Әр-түрлі анемиялар (тәждік емес миокард ишемиясы)

ü Ентігу

ü Кеуде тұсында ауырсыну синдромы

ü 3 дәрежелі семіздік

ü Түндегі апноэ

6 4. Пневмонияның ауырлық ағымына байланысты критериилері (протокол бойынша).

1. Жеңіл ағымы –айқын емес интоксикация, дене температурасы субфебрильді, тыныс шамасыздығы және гемодинамиканың бұзылысы байқалмайды, лейкоциттер - 9,0-10,0х 109/л, ілеспелу ауру жоқ.

2. орта ауырлық дәрежесі- интоксикация байқалады, дене температурасы 38°С қа дейін жоғарылаған, өкпелік инфильтрат 1-2 сегмент шекарасында, ТАЖ- 22/мин, ЖСЖ- 100/мин, асқыну байқалмайды.

3. Ауыр ағымды пневмония- науқастың жағдайы ауыр, интоксикация симптомдары айқын, дене > 38,0°С тыныс шамасыздығының ІІ-ІІІ дәрежесі байқалады, гемодинамиканың бұзылысы, ЖСЖ-100/мин, (АҚҚ <90/60 мм рт. ст) , лейкопения 4,0 х 109 /л немесе лейкоцитоз 20,0 х 109/л екі жақты пневмониялық инфильтрация байқалады.

65. Тиреотоксикозбен ауыратын науқастарға жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық шаралар.

негізгі және қосымша диагностикалық критерилері:

Жоспарлы госпитальдауға жіберудегі жүргізуге кажетті тексерудің минимальды тізімі

ü ЖҚА

ü ЖЗА

ü биохимиялық қан анализі (АСТ, АЛТ).

Негізгі диагностикалық шаралар:

· ЖҚА

· ЖЗА

· Биохимиялық қан анализі (креатинин, АЛТ, АСТ, билирубин, натрий,калий)
-Қалқанша безінің көлемін анықтау үшін УДЗ
- Қандағы тиреотропты гормонды анықтау (ТТГ)
- қандағы бос Т4 және Т3-ті анықтау

Қосымша диагностикалық шаралар:

· Аспирациялық биопсия

· Қалқанша без ісігін анықтау үшін цитологиялық зерттеу әдісі (көрсеткіш бойынша

· ЭКГ

диагностикалық критерилері:

· Шағымы және анамнезі:

· Шағымдары:
- ашуланшақтық,
- тершеңдік
- жүректің қағуы,
- жүдеп кеткеніне қарамастан,тәбетінің жоғарылауы

- жалпы әлсіздік,
- эмоциональды әлсіздік,
- ентігу,
- ұйқысыздық,
- диарея,
- етеккір циклының бұзылысы

· анамнез:
- қалқанша без ауруымен ауыратын туысқандарының болуы
- жиі жедел респираторлы аурулар,
- созылмалы тонзиллит
Физикалық зерттеу:
- Қалқанша без көлемінің ұлғаюы,
- жүрек жұмысының бұзылысы (тахикардия, жыбыр аритмиясы, систолалық қан қысымның жоғарылауы, диастолалық қан қысымның төмендеуі)

- орталық және симпатикалық нерв жүйесінің бұзылысы - зат алмасудың бұзылысы (ыстықты көтере алмау, салмақ жоғалту, тәбеттің көтерілуі) ,

- асқазан-ішек жолы жұмысының бұзылысы (понос, іштегі ауырсыну, пристальтканың жоғарылауы)

- Көз симптомдары (көз саңылауының ашылуы, қорқыныш, үрейлі көз қарастың болуы)
- бұлшықет жүйесі (бұлшықеттің әлсіздігі, кезеңдік салдану, атрофия).

Лабараториялық зерттеу

Тест	Көрсеткіш
ТТГ	0,5 мМЕд/л-дан төмен
Бос Т4	Жоғарылаған
Бос Т3	Жоғарылаған

6 6. Қант диабетінің 1 типінде жедел және жоспарлы түрде госпитализацияға көрсеткіш:

Жоспарлы госпитализацияға көрсеткіш:

1. амбулаторлық жағдайда түзетуге келмейтін көмірсу алмасудың декомпенсациялық жағдайында

2. 1ай көлемінде гипогликемияның жиі қайталануы

3. 1 типті қант диабетінің лабильді ағымы

Жедел госпитализацияға көрсеткіш:

1.1 типті қант диабетінің алғаш байқалуы

2. Диабеттік кетоацидоз

3. Ауыр гипогликемиялық және кетоацидоздық кома

67. Қант диабетінің 2 типінде инсулинотерапияға көрсеткіш (протокол бойынша).

көрсеткіштер:

· Алғаш рет анықталған қант диабетінде

· Қант диабетінің екінші типі анамнезінде бар адамдар,гликемиялық контрольды дұрыс ұстамағанда

· Басқа қант түсіруші препараттарға қарсы көрсеткіштер немесе көтере алмаушылық болғанда;

· кетоацидозда;

· Созылмалы аурулардың асқынуында көмірсу алмасуының бұзылысының декомпенсациясында

6 8. Созылмалы панкреатиттің диагностикалық критериилері (протокол бойынша).

Диагностика критерилері

Физикалық тексеру:

1. Рецидив беретін ауырулық абдоминалды синдром (жиірек құрсақтың алдыңғы қабырғасында, арқаға берілумен, диеталық жүктемелермен, алкоголь қабылдаумен). Ойықжара тəрізді ауырулық синдром, моториканың бұзылуымен сол жақтық бүйректік шаншумен жүреді.

2. Дене салмағының төмендеуі (мальабсорбция синдромы).

3. Сыртқы секреторлық функцияның жеткіліксіздігі (стеаторея, гипокальциемия, гиповитаминоз).

4. Ішкі секреторлық функцияның жеткіліксіздігі (глюкозаға толеранттылықтың бұзылуы, қантты диабет).

5. Созылмалы фиброзды-индуративті панкреатит үшін аралық сарғыштану тəн.

Инструменталдық зерттеулер:

1. Рентгенология

2. УДЗ

3. Компьютерлік томография:

Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Зəр, қан амилазасы.

2. Қанның жалпы анализі.

3. С-рективті ақуызды анықтау.

4. АЛТ мен АСТ анықтау.

5. Жалпы билирубин мен фракцияларын анықтау.

6. Сілтілік фосфатазаны анықтау.

7. Қан липазасы.

8. Қан глюкозасы

9. Копрограммаға нəжіс.

10. Ұйқы безі, өт қабын УДЗ.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Зəрдің жалпы анализі.

2. Қан кальциі.

3. Коагулограмма.

4. Ұйқы безінің биопсиясымен лапароскопия (көрсетімдер бойынша).

5. Жалпы белокпен фракцияларды анықтау.

6. Құрсақ қуысының шолулық рентген суреті (көрсетімдер бойынша).

7. Құрсақ қуысы ағзаларының компьютерлік томографиясы (көрсетімдер бойынша).

6 9. Гипотиреоздың диагностикалық критериилері (протокол бойынша).

Диагностика критерилері

Гипотиреоз диагнозы тиісті клиникалық симптоматика мен гормоналдық зерттеу нəтижесінде қойылады. Мұнан басқа гипотиреоз себебін анықтау, асқынуларды анықтау үшін тексеру қажет.

Шағымдар мен анамнез:

- үдемелі жалпы жəне бұлшықеттік əлсіздік; шаршағыштық;

- сылбырлық;

- ұйқышылдық;

- дене салмағының артуы;

- есте сақтаудың төмендеуі;

- бет, қол, бүкіл дененің ісінуі;

- іш қатулар;

- сөйлеудің қиындауы;

- тері құрғақтығы;

- шаштың түсуі;

- жыныстық функциялардың бұзылуы;

- естудің төмендеуі.

Физикалық тексеру

Манифесттік гипотиреоздың жетекші клиникалық симтомдары болып табылады - тері құрғақтығы, іш қатулар, брадикардия, ұйқышылдық, естің бұзылуы, сөйлеудің баяулауы, естудің төмендеуі, дене салмағының артуы, жинақталған тығыз ісінулер, дене температурасының төмендеуі.

Орталық гипотиреоздағы симптоматика, біріншілік кезіндегіден аздау, ОНЖ зақымдану симптомдары анықталады.

Субклиникалық гипотиреоз кезінде науқас өзін өзі қанағаттанарлы сезінеді, левотироксин препараттарын тағайындағанда төмендейтін гипотиреоздың аздаған айқын көріністері болуы мүмкін. Диагноз гормондарға қан анализінің деректері негізінде қойылады.

Инструменталдық зерттеулер

Біріншілік гипотиреоз себебін анықтау үшін жүргізіледі: қалқанша безді УДЗ, көрсетімдер бойынша – қалқанша бездің пункциондық биопсиясы, қалқанша бездің сцинтиграфиясы, тиреоглобулин мен тиреопероксидазеға антидене титрін анықтау.

Екіншілік гипотиреоз себебін анықтау үшін жүргізіледі: невропатолог консультациясы, бас миының КТ немесе МРТ, көз түбін тексеру жəне басқа. ОНЖ тексеру невропатолог тағайындауы бойынша.

Асқынуларды анықтау үшін (полисерозит, жүрек функциясының жеткіліксіздігі, гипофиздің екіншілік аденомасы, кретинизм, микседематозды кома) тиісті тексерулер жүргізіледі (ЭКГ, ЭхоКГ, кеуде клеткалары ағзаларының Р-графиясы, құрсақ қуысы ағзаларының УДЗ, невропатолог консультациясы жəне басқа).

Лабораторлық зерттеулер:

- біріншілік гипотиреоз кезінде, қандағы Т3 жəне Т4 деңгейі төмендеген, ТТГ артқан (ТТГ қалыпты 0,5 тен 4,0 МБ/мл, орташа мəні 2,0 ден 3,0 МБ/мл дейін);
- екіншілік жəне үшіншілік гипотиреоз кезінде Т3, Т4 жəне ТТГ қандағы деңгейі төмендеген.

70 Темір тапшылықты анемияның диагностикалық критериилері (протокол бойынша).

Диагностика критерилері:

Шағымдар мен анамнез
Науқастар əлсіздікке, бас айналуға, жүректің соғуына, бас ауыруына, көз алдында бұлыңғырлануға, кейде жүктеме кезінде ентікпеге, талмаларға, тексеру кезінде: трофикалық бұзылыстарға, сидеропениялық глоссит көріністеріне, дəм сезудің бұзылуына, иістерге шағымдануы мүмкін.

Инструменталық зерттеулер

ФГДС те: өңеш сілемейінде мүйіздену, асқазан сілемейлі қабатында атрофиялық өзгерістер ахилиямен.

Лабораторлық зерттеулер

Темір тапшылығының манифестті декомпенсацияланған формасының негізгі көріністері:

1. Нв синтезінің бұзылыстарынан туындаған гипохромды анемия.

2. Құрамында темір бар ферменттердің белсенділігін төмендету, ол ағзалар мен тіндердегі дистрофиялық өзгерістерді ауырлатып, клеткалық метаболизм өзгерістеріне алып келеді, миоглобин синтезінің бұзылуы миастенияға алып келеді, коллаген синтезінің бұзылуы есебінен өңеш пен асқазан сілемейінде атрофиялық процесстердің қалыптасуы мен үдеуі байқалуы мүмкін.

Базалық диагностикалық зерттеулер – гемоглобин концентрациясы, эритроциттегі гемоглобиннің орташа құрамы, гематокрит деңгейі,лейкоциттер мен ретикулоциттер саны.

Альтернативті жол – оның концентрациясын жəне қан сарысуындағы ферритинді анықтау көмегімен темір тапшылығының бар екендігін растау.

Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер
- гастроэнтеролог - асқазан-ішек жолдары ағзаларынан қан кету;
- стоматолог - қызыл иектен, мұрыннан қан кету;
- онколог - қан кету себебі болып табылатын қатерлі зақымданулар;
- нефролог - бүйрек ауруларын алып

71.Ревматизммен ауыратын науқастарға жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық шаралар.

Диагностикалық шаралар

В-гемолитикалық стрептококкты инфекция туындататын, екі үлкен немесе бір үлкен жəне 2 кіші критерилердің болуы (аңқадан алынған позитивті А- стрептококкты культура немесе А-стрептококкты антигенді анықтауға оң тест, жоғары немесе жоғарылап жатқан стрептококкқа қарсы АСЛ-О, анти-ДНК-аза В антитденелерінің титрі аурудың жоғары ықтималдылығын дəлелдейді.

Аурудың басы, бұрынғы стрептококкты мұрынжұтқыншақ инфекциясымен байланысты, уыттану симтомымен бірге жүреді, активті жəне пассивті қозғалыстардың шектелуімен артралгиялар, жиірек ірі буындар зақымдалады, зақымдалудың ұшпалылығы, симметриялылығы тəн. Жіті ревматизмдік қызба кезінде: қызба 90% науқастарда, тері асты түйіндері, сақинатəрізді эритема, хорея, ревмокардит кардиалгиялармен, ентікпемен, ортопноэмен, аритмиямен көрініс табады, аускультация кезінде – жүректің белгілі ақауы үшін мінезді шулық көрініс.

Шағымдар мен анамнез: жүрек тұсындағы ауырсынулар жəне қолайсыздық, ентікпе, жүректің қағуы, тахикардия.

Физикалық тексеру:

1. Үлкен критерилер - кардит, полиартрит, хорея, сақинатəрізді эритема, тері асты ревматизмдік түйіндер.

2. Кіші критерилер - клиникалық: артралгиялар, қызба.

Инструменталдық зерттеулер:

1. ЭКГ: өтімділіктің баяулауы, прекордиальді бөліктерде Т амплитудасының жəне S-T интервалының төмендеуі, аритмиялар.

2. Допплер-ЭхоКГ кезінде митралды жəне аорталық регургитации белгілері.

3. Жүрек рентгенографиясы: жүрек көлемінің ұлғаюы, жиырылғыштық қасиеттің төмендеуі.

Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер: көрсетімдер бойынша.

Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Қанның жалпы анализі.

2. Зəрдің жалпы анализі.

3. Ле-клеткаларды анықтау - көрсетімдер бойынша.

4. Коагулограмма көрсетімдер бойынша.

5. Жалпы ақуыздарды анықтау.

6. Ақуыздық фракцияларды анықтау.

7. С-реактивті ақуызды анықтау.

8. Электрокардиография.

9. Стрептокиназаны анықтау.

10. ЭХОКГ (ДОППЛЕР ЭХОКГ).

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі: Аңқадан жағындыны бактериологиялық зерттеу.

Лабораторлық зерттеулер:

1. ҚЖА: ЭТЖ жоғарылауы, лейкоцитоз, лейкоцитарлық формуланың солға жылжуы.

2. ҚБА: α2- жəне γ-глобулиндер, серомукоидтар, гаптоглобин, фибоин деңгейінің артуы.

72.Созылмалы холециститпен ауыратын науқастарға жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық шаралар

Диагностикалық шаралар:

Шағымдар мен анамнез: абдоминалды ауыру сезімдік синдром (диеталық жүктемемен байланысты оң жақ қабырға асты, оң бұғанаға, иық буынына, жауырынға берілумен, диспепсиялық синдром (лоқсу, құсу, ащы кекіру), субфебрильді дене қызуы (сирек).

Физикалық тексеру: кейбір науқастарда нұрлы қабат жəне терінің сарғаюы байқалады. Науқастардың басым көпшілігінде артық дене салмағы анықталады.

Пальпация кезінде өт қабының орналасу айналасында ауырсыну байқалады – іштің оң түзу бұлшықетінің сыртқы шеті оң қабырғалық доғамен қиылысады (Кер симптомы), терең тыныс алу жəне құрсақтың ішке тартылуында өт қабының зонасында ауырсынулар (Мерфи симптомы).

Инструменталдық зерттеулер: УДЗ, КТ (конкременттердің болуы, өт қабы көлемдерінің үлкеюі немесе кішіреюі, қабырғаларының қалыңдауы), рентгенологиялық (пероралды немесе көктамырішілік холецистографияны орындайды).

Лабораторлық зерттеулер :

· дуоденалды зондтау кезінде дискинетикалық бұзылыстарды, сонымен қатар В порциясының микроскопиясы кезінде қабынулық элементтерді жəне паразиттерді, сонымен қатар оны себу кезінде инфекциялық агенттерді анықтау;

· қанда нейтрофильді лейкоцитоз жəне эритроциттердің тұну жылдамдығының жеделдеуі

Негізгі ж əне қосымша диагностикалық шаралар тізімі

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі :

1. Қанның жалпы анализі (6 параметр).

2. Глюкозаны анықтау.

3. Сілтілік фосфатазаны анықтау.

4. Билирубин мен фракцияларды анықтау.

5. Холестеринді анықтау.

6. Құрсақ қуысы ағзаларын УДЗ.

7. Эзофагогастродуоденоскопия.

8. Зəрдің жалпы анализі.

9. Капрологияға нəжісті зерттеу.

10. АЛТ анықтау.

11. АСТ анықтау.

12. С-реактивті ақуызды анықтау.

13. Жалпы ақуызды анықтау.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Қандағы ақуыз фракцияларын анықтау.

2. Дуоденалдық заттарды зерттеу (зондтаусыз).

3. Бауырдың, өт қабының компьютерлік томографиясы (көрсетімдер бойынша)

73.Спецификалық емес жаралы колитпен (Крон ауруы) ауыратын науқастарға жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық шаралар.

Диагностика шаралары:

1. Крон ауруы үшін:

Шағымдар мен анамнез: іш өту (диарея), оң мықын ішек тұсының ауырсынуы, дене салмағын жоғалту

Физикалық тексеру: іш өту (диарея), оң мықын ішек тұсының ауырсынуы, тік ішек шығар жерінің асқынуы, қызба, ішектен тыс əйгіленімдер, ішкі тесіктер, дене салмағын жоғалту.

Лабораторлық зерттеулер: ЭТЖ өсуі, лейкоцитоз, тромбоцитоз, қан аздық, гипопротеинемия, гипоальбуминемия, С-реактивті нəруыз, альфа 2-глобулиндердің

көбеюі.

Инструменталдық зерттеулер:

1. Эндоскопиялық – көлденең ойық жаралардың, бөртпелердің (афтылар), «географиялық картаға» ұқсас ісіну жəне қызару шектелген жерлерінің, асқазан-ішек жолдарының кез келген бөлігінде орналасқан тесіктердің болуы.

2. Рентгенологиялық – ішек қабырғасының сіреспесі жəне оның шеттерінің шашақтануы, тыртықтары (стриктуралары), іріңді қабынбалары (абсцесстер), ісікке ұқсас конгломераттар, тесік жолдары, ішек саңылауының «бау» симптомына дейін тарылуы.

3. Гистологиялық – сілемей асты қабатының лимфоидты жəне плазмалық жасушалармен толып ісінуі, лимфоидті фолликулалардың жəне пейер түйіндақтарының, гранулемалардың гиперплазиясы. Аурудың үдеуі кезінде лимфодты фолликулалар іріңдейді, ойылады жəне инфильтрация ішектің қабырғаларының барлық қабаттарына таралады, гранулемалар гиалинге айналады.

4. Ультрадыбыстық – қабырғасының қалыңдауы, дыбыс шығару қасиетінің төмендеуі, ішек қабырғасының қалыңдап, дыбыс шығармауы, саңылауының тарылуы, жиырылып қимылдауының əлсіреуі, гаустрлардың сегменттік жойылуы, абсцесстер (іріңдік қабынулар).

Мамандар консультациясы: көрсетімдер бойынша.

2. Бейспецификалық жаралы колит шаралары:

Шағымдар мен анамнез: тоқ ішектен қан кетуі, үлкен дəретке жиі баруы, үлкен дəретке үнемі жəне көбінесе түнгі уақытта барғысы келуі.

Физикалық тексеру: іштің сол мықын ішек тұсының ауырсынуы, еріксіз күшенуі.

Лабораторлық зерттеулер: ЭТЖ өсуі, лейкоцитоз, гемморагиядан кейінгі қан аздық, ретикулоцитоз.

Инструменталдық зерттеулер:

1. Эндоскопиялық – жіктемеге сəйкес.

2. Рентгенологиялық – сілемейлі қабықтың грануляциясы - түйіншектелуі (зернистость), зрозиялар мен ойықтар, шеттерінің иректелуі, семуі.

3. Гистологиялық – лимфа жəне плазма жасушаларының қабынбалы инфильтрациясы, бездердің кеңеюі, бокал түріндегі жасушалардың солуы, криптілердің іріңді қабынбасы (абсцестері), эрозиясы жəне шеттері тереңделген ойықтары.

Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер: көрсетімдер бойынша.

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі

Зерттеу кезінде ректороманоскопия немесе колоноскопияға басымдық беріледі. Бұл зерттеулер БЖК ті барлық жағдайларда анықтауға мүмкіндік береді. КА диагностикасы зақымдалудың мүмкіндік орналасуы, сонымен қатар барий əгімен пассажды контрастты рентгенографияға байланысты биопсиялы эндоскопиялық зерттеуге негізделеді.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі

Табиғи контрасттылық жағдайында шолулық рентгенография (тоқ ішектің уытты делитациясына күдік кезінде), УДЗ жəне өзге зерттеулер ішектен тыс көріністер мен асқынулардың мінезіне байланысты.

74.Ревматоидты артритпен ауыратын науқастарға жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық шаралар.

Диагностика

РА диагностикалау үшін Американдық ревматологиялық ассоциациясының критерилері пайдаланылады::

1. Таңертеңгі құрысулық — 1 сағаттан кем уақыт емес сақталатын, буындар немесе буын айналасындағы тіндер айналасының таңертеңгілік құрысуы.

2. Үш немесе одан да көп буындардың артриті — дəрігермен кем дегенде үш буында анықталған ісінулер мен дөңдер. 14 буынның зақымдалуы мүмкін (2 жақтан): алақан сүйектер бунақтық, проксималды бунақаралық бунақаралық, білезік буындары, шынтақтық, сирақ асықтық.

3. Саусақ буындарының артриті — кем дегенде келесі топ буындарының бірінің ісінуі: білезік, алақан сүйектер бунақтық жəне проксималды алақан сүйектер бунақтық.

4. Симметриялық артрит — тəрізді, бірақ абсолютті симметриясыз, буынның екі жақтық зақымдануы: алақан сүйектер бунақтық, проксималды алақан сүйектер бунақтық, табансүйектік бунақтық.

5. Ревматоидтық түйіндер — көбінесе дененің шығыңқы учаскелерінде, бүгілетін беттерде немесе буын айналасында орналасатын теріасты түйіндері (дəрігермен анықталған).

6. РФ — Қан сарысуындағы РФ титрінің артуын кез келген əдіспен байқау.

7. РА үшін типті рентгенологиялық өзгерістер: саусақ жəне аяқ басы буындарында орналасатын жəне клиникалық зақымдалған буындарда аса байқалатын жалақ жара немесе буын айналасының остеопорозы.

РА диагнозы 7 критерийден кем дегенде 4 болған кезде қойылады, бұл кезде біріншіден төртіншіге дейінгі критерийлер кем дегенде 6 апта бойы сақталуы қажет. Аталған критерийлердің сезімталдығы 91-94% құрайды, ал өзіндік ерекшелігі— 89%.

Шағымдар мен анамнез:

Аурудың бастапқы кезінде артриттің клиникалық көріністері аздап айқын болуы мүмкін. Көбінесе, жалпы жағдайдың нашарлауы байқалады (əлсіздік, таңертеңгілік құрысу, артралгиялар, жүдеу, субфебрильді қызба, лимфаденопатия), ол өз кезегінде буындардың айқын клиникалық зақымдануына алып келуі мүмкін.

Физикалық тексеру:

Буындардың зақымдануы 2 категорияға бөлінуі мүмкін:

1. Потенциалды қайтымды (көбінесе ерте) — синовит.

2. Қайтымсыз құрылымдық өзгерістер (аса кеш) — жалақ жаралар, анкилоз.

РА кезінде буынның синовиалды қабатының анық қабыну белгілері — көбінесе айқын синовитпен қосарланған жəне бір сағаттан кем емес таңертеңгілік құрысу.
- Конституционалды симптомдар: жайылған əлсіздік, дімкəстік, жүдеу, субфебрильді қызба.

- Жүрек: перикардит, васкулит, жүрек қақпақшаларының гранулематоздық зақымдануы (өте сирек), атеросклероздың ерте дамуы.

Лабораторлық өзгерістер:

Қан:

- жеделфазалық реакциялар: гипохромды анемия, эритроциттердің тұну жылдамдығының жеделдеуі, СРВ артуы;

- гипергаммаглобулинемия;

- тромбоцитоз;

- эозинофилия;

- нейтропения (жиірек — Фелти синдромы кезінде);

- бауыр ферменттері белсенділігінің артуы — АЛТ мен ACT — ауру белсенділігімен қосылады жəне жиірек ревматизмге қарсы дəрілік заттардың гепатоуыттығымен бірлеседі;

- 70-90% науқастарда анықталатын, IgM РФ титрлерінің артуы.

Синовиалды сұйықтық. Тұтұырлықтың төмендеуі, лейкоцитоз (6х109 /л жоғары), нейтрофилёз (25~90%).

Инструменталдық зерттеулер:

Рентгенологиялық өзгерістер.
Қол мен аяқ ұштары рентгенологиялық зерделеу, аурудың бірден бір негізгі диагностикасы мен үдеуін бағалаудың əдісі болып табылады.

- буынаумағының остеопорозы;

- буын беткейі шетінің анықсыздығы;

- буындық беттердегі жалақ жаралар;

- буындардың шала таюлары.

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Қанның жалпы анализі (6 параметр).

2. Зəрдің жалпы анализі.

3. С-реактивті ақуызды анықтау.

4. Ревматоидтық факторды анықтау.

5. Коагулограмма 1 (протромбиндік уақыт, фибриноген, тромбиндік уақыт, ачтв.

6. Плазманың фибринолитикалық белсенділігі, гематокрит.

7. Қалдық азотты анықтау.

8. Креатининді анықтау.

9. Жалпы ақуызды анықтау.

10. Ақуыздық фракцияларды анықтау.

11. 1 проекциядағы саусақтардың рентгенографиясы.

12. 1 проекциядағы аяқ басының рентгенографиясы.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Эхокардиография.

2. Құрсақ қуысы ағзаларын УДЗ.

3. Консультация: кардиолог.

4. Консультация: инфекционист.

75.Остеоартрозбен ауыратын науқастарға жүргізілетін негізгі және қосымша диагностикалық шаралар.

Диагностикалы қ шаралар:

Шағымдар мен анамнез:
1. Еңбек жүктемесінде немесе тыныш жағдайда, түнде, буынды пальпациялағанда ауыру сезімі.

2. Зақымдалған буынның таңертең немесе кез келген демалыс түрінен кейін 30 мин-қа дейін қозғалмай қалуы.

3. Буындардағы қозғалыстың шектелуі немесе ондағы тұрақсыздықты сезіну.

Физикалық тексеру: сіңірлердің буын қапшықтарына бекінетін жерлерінде ауырсыну нүктелері, қозғалған кезде буындардың сықырлауы (крепитация).

ОА-дың жеке түрлерінің клиникалық ерекшеліктері

Ұршық буынының ОА-зы (коксартроз)
ОА-дың негізгі сиптомы буын аймағындағы механикалық сипаттағы ауыру сезімі, ерте байқалатын жүрістің бұзылуы (ақсаңдап жүру) болып табылады. Кейбір жағдайда ауыру сезімі алдымен тізе буынында, сосын шапта, бөкседе, санда, бел аймағында сезіледі.

Ауыру синдромы жүрген кезде пайда болып, тыныш кезде басылады. Алғашқы клиникалық симптомдар (ауыру, қозғалыс көлемінің шектелуі) буындағы бұзылыстардың рентгендік өзгерістері болмай тұрып байқалады, олар бұлшықеттік спазммен байланысты. Біртіндеп буындардағы қозғалыс көлемінің шектелуі өсе түседі, кейбір науқастарда буын “блокадасы” симптомы пайда болады (сəл қозғалса буыны қатып қалады). Науқасты тексергенде буын аймағына пальпация кезінде ауыру сезімі болады, экссудативтік көріністер жоқ, аурудың ұзақ ағымында сан бұлшықеттерінің атрофиясы байқалады.
Коксартроз жүрістің өзгеруіне əкеледі - алдымен ақсаңдап жүреді, кейін аяқ қысқарып ақсақ болады. Екі жақтық коксартроз кезінде "үйрек жүріс" пайда болады.

Тізе буынының ОА-зы (гонартроз)
Негізінде гонартроз екі жақтық болады, бірақ науқас ұзақ уақыт бойы бір буындағы ауыру сезіміне шағымданып жүреді.

Гонартроздың негізгі симптомы механикалық ауыру сезімі болып табылады. Ауырсыну жүрген кезде, əсіресе сатымен жүргенде пайда болады. Ауыру ұзақ тұрғанда, ұзақ еңбек жүктемесінде, кейде түнде пайда болады. Ауыру сезімі буынның алдыңғы немесе ішкі бөлігінде пайда болып, сираққа қарай жайылады. Науқастарда "подкашивания ног" сезімі пайда болады. Тізе буынындағы қозғалыс негізінен бүгу кезінде азаяды, ауру ағымында бүгу шектеледі.

Науқастар ауыру сезімінің əсерінен аяқтарын толық бүге алмайды, бірақ бүгу толық тежелмейді. Тізе буынындағы қозғалыстардың шектелуі аурудың ұзақ ағымында күшейе береді. Пальпация кезінде ауырсыну, сықырлау байқалады. Біртіндеп остеофиттер пайда болуынан, буын беттерінің қайта құрылуы, кейін буынның шала шығуынан буын деформациясы күшейе береді, аяқ бұлшықеттерінің атрофиясы да күшейеді.
Лабораториялық тексеру: жоқ.

Инструменталдық зерттеулер: буын зақымдануының рентгенологиялық көрінісі, диагнозды растайтын - буындық қуыстың тарылуы, буын беткейінің шеттері бойынша сүйектің өсуі, дөрекі дефоромацияланған буындар.

Мамандар консультациясы үшін көрсеткіштер: жоқ.

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Буынды рентгендік зерттеу.

2. Буындарға компьютерлік томография жасау.

3. Буындардың ядролық-магниттік резонансы.

4. Ішкі ағзаларды УДЗ.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі: жоқ.

Дата добавления: 2018-10-27; просмотров: 572; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

⇐ Предыдущая 12

Мы поможем в написании ваших работ!