Методика № 7. Классификация невербальная.
Дістеме № 1. Люшер түсті гаммасындағы пирамида. ТАПСЫРМА. Пирамиданы бөлшектеу және құрау. Әдістемені А.А. Венгер, Т.Л. Выготской, Э.И. Леонгардт (1972ж.)сипаттады. Мақсаты: ойлаудың көрнекті – әсерлі түрлерін, бөлшектер шамасын ескерумен (материалдық деңгейде) үлгілеу мүмкіндіктерін зерттеу. Материал: 7 сақинадан тұратын пирамида. Нұсқаулық: ыммен немесе ауызша. Тапсырманы орындау барысы: бала ыммен пирамиданы бөлшектеп, кейін оны жинау керек. Көмек түрлері: -баланың әрекеттерін дамыту мақсатында сақиналар беру; -өлшем ескерумен пирамиданы жинау мақсатында сақиналарды бір – бірімен салыстыру әдісін көрсету. Пайдалану диапазоны: 2 жастан 6 жасқа дейінгі балаларға. Орындау нормасы: 2-3 жастағы балалар пирамида шамасын ескерусіз жинауына болады. 4 жастан үлкен балалар пирамида шамасын ескерумен тізуі керек, бірақ сынаулар мен салытсыруларына болады, 5 жастан үлкен балалар көру қатысасын қолдану керек. 6 жастан үлкен балаларға пирамида берілмейді. Әдістеме № 2. Пошта жәшігі. ТАПСЫРМА.Көлемді фигуралар құрау. Әдістемені АА. Венгер, Т.Л. Выготской, Э.И. Леонгардт (1972ж.) сипаттады. Мақсаты: салыстыру операцияларын жүзеге асыру және материалдық деңгейде нысандар тепе – теңдігін орнату мүмкіндіктерін зерттеу. Материал: тіліктері бар қорап және тіліктер пішіні бойынша көлемді қосымша беттер жиыны (олардың негізі тіліктер пішініне сай келеді). Нұсқаулық: ыммен немеме ауызша. Тапсырманы орындау барысы: балаға көлемді қосымша беттердің негізі қорап үстінде болатындай беріледі. Зерттеуші фигуралардың біреуін алып, оны жәшікке тастайды және ыммен балаға жұмысты жалғастыруды ұсынады. Көмек түрлері: -қосымша беттің тіліктермен өлшену әдісін көрсету; -кеңістікке қайта бағдарлануды талап етпейтін ракурста балаға қосымша бетті беру, -балаға әрекеттер ретін түсіндіру (алдымен фигураға қара, кейін қимаға қара, фигураны қимаға өлшей отырып, оны айналдырып көр, басқасына өлше). Қолдану диапазоны: 3 жастан 7 жасқа дейінгі балаларға. Орындау нормасы: 3 жас 6 айға дейін күштік тәсілдерді қолдану дұрыс деп есептеледі; 3 жас 6айдан үлкен балаларда, әдетте мақсатты сынаулар байқалады, жастан үлкен балалар өлшеуге ауысады, ал 5 жастан кейін - көру қатынасына ауысады, бірақ А.А.Венгер, Т.Л.Выготской и Э.И.Леонгардт ойынша, 4 жастағы балаларда сынаулар мен 5 жастағы балаларда өлшеудің сақталуына рұқсат етіледі. 6 жастан үлкен балалар көру қатынасын пайдалану керек, ал 7 жастан кейін елестету негізінде әрекет етуі қажет. № 3 әдістме. Заттық қосымшалары бар тақта, Заттық тілікті қосымшалары тақта, Сеген тақтасы. Барлық үш тренажер ойлаудың көрнекті – әсерлі түрлерін зерттеу үшін тағайындалған. Олар бейнелер нақтылығымен және қосымшалар санымен ерекшеленеді. ТАПСЫРМА.ФИГУРАЛАР ЖИНАУ. Мақсаты: ойлаудың көрнекі – әсерлі түрлерін, идентификация және үлгілеу әрекеттерінің қалыптасу деңгейін зерттеу. Материал: тереңделген тіліктері бар тақталар, онда тіліктерге дәл сай келетін тұтас немесе бөліктерге бөлінген фигуралар болады. Нұсқаулық: әрекетте немесе сөзде («Назар аудан, менде фигуралармен тақта бар. Мен оларды төгемін, ал сен қайтадан орнына қой»). Тапсырма орындау барысы: балаға қосымшалары бар тақта көрсетіледі, кейін оның көзінше тақта аударылып, қосымшалар үстелге шашылады. Бала бос орындарды толтыруы керек. Көмек түрі: бала қызметіне серпін беру үшін тәжірибе жасаушының 1-2 қосымшадан жинауы. Қолдану диапазоны: 3 жастан үлкен балаларға. Орындау нормасы «Пошта жәшігі» әдістемесінде сипатталғанға ұқсас. Әдістеме № 4.Тілікті суреттер. ТАПСЫРМА. Тілікті фигуралар мен суреттер жинау. Мақсаты: көрнекі – әсерлі – бейнелі ойлау, перцептивті үлгілеу мүмкіндіктерін, бөліктер мен тұтастарды олардың кеңістікті координациясына жатқызу мүмкіндігін зерттеу, яғни заттық деңгейде синтез мүмкіндіктерін зерттеу. Материал: 1) контур бойынша тілінген фигуралар; 2) фон бойынша кесілген фигуралар (бейнелер). Нұсқау: ыммен немесе сөзбен («Мына бөліктерді құра, сенде не шыққанына қара, қандай сурет»). Тапсырма орындау барысы: балаға фон немесе контур бойынша тілінген фигуралар бөлігі жинау үшін кезекті беріледі. Бөліктер тек қана қозғалтып қана қоймай, оларға алдын ала қажетті орын беретіндей ретте баланың алдына жатқызылады. Барлық жағдайларда бала құрауы қажет фигуралар аталмайды. Көмек түрлері: -көру бейнесін көкейкесті ету мақсатында соңғы нәтижесі көрсету; -фигуралар құрастыру үрдісін белгілеуге мүмкіндік беретін трафарет қолдану; -кеңістікте қайта бағдарлануды талап етпейтін ракурста тілікті фигуралар бөлігін ұсыну. Қолдану диапазоны: балалар үшін өсу күрделігі бойынша, 3 жастан бастап. 3-5 жастағы балаларға алдымен 2 бөліктен тұратын суреттер беріледі, кейін 3-тен, 5 суреттен. Орындау нормасы: 4 жастан үлкен балалардың көпшілігі көру қатынасымен әрекет етеді. 5 бөліктен тұратын суреттер жинау кезінде (алдыңғы тапсырмаларды орындаған 5 жастан асқан балалар) сынау қолдану норма болып есептеледі. Әдістеме № 5. Коос текшелері. ТАПСЫРМА. Үлгі бойынша геометриялық бейнелер құрау. Мақсаты: Ойлаудың көрнекі – бейнелі түрлерін зерттеу. Перцептивті үлгілеудің қалыптасу деңгейін анықтау. Материал: 1)текшелер жиыны,жақтары боялған: 1 –қызыл, 1 -көк, 1 - қызыл-ақ (диагональ бойынша), 1 -сары, 1 -ақ, 1 - көк-сары (диагональ бойынша); 2)сызбалар жиыны; 3) сызбаларға мөлдір қосымша (тор), тұтас сызбаны текшелер санына сай келетін бөліктерге бөледі. Нұсқау: «Назар аудар, карточкада өрнек салынған. Оны текшелерден құрауға болады. Құрастырып көр. Тапсырма орындау барысы: балаға кезекті өсуші күрделікте бір сызбадан және текшелер жиынын беріп, берілген өрнекті құрастыру ұсынылады. Көмек түрлері: -сурет бөлшектерінің саны мен сипатын белгілеуге мүмкіндік беретін трафареттер мен қосымшалар қолдану; -фигура контуры мен бөліктерін таяқшамен көрсету, бұл сурет бөлшектерін белгілеуге мүмкіндік береді; -сызбаларды бөлшектерге бөлу және олардың әрқайсысының жеке анализі; -бөлшектерді а) үлгіге немесе б) трафаретке салу әрекетін қолдану, фигураларды келесіде үлгіге сүйенбей жинау (суреттің жанында құрастыру); -графикалық сызбалар көмегімен фигуралар бұрышының бағытын талдау; -құрастыру үшін ұсынылған фигуралар салу; -келесіде тәжірибеленуші жұмысын дамыту мақсатында тәжірибе жасаушының 1-2 сурет бөліктерін жинауы. Қолдану диапазоны: 5 жастан үлкен. Орындау нормасы: 5жастағы балалар көру қатынасымен 4 текшелермен тапсырма орындайды, өлшеуге рұқсат етілген. 6 жастан бастап балалар сол тапсырмаларды көру қатынасымен орындайдығ ал 7 жастан бастап - елестету негізінде әрекет етеді. Әдістеме № 6. Таңбалы классификация. ТАПРЫМА. Бір белгі бойынша нысандар классфикациясы. I нұсқа. Мақсаты: жалпылау және классификация операцияларының қалыптасу дейгейін зерттеу; бір жетекші белгіні бөлу негізінде көрнекі ұсынылған нысандаржы біріктіру мүмкіндіктерін табу. Материал: геометриялық фигуралар бейнесімен 24 карточкалар жиыны (дөңгелектер, текшелер, үшбұрыштар, ромбтар 6 данадан), 3 түсті (қызыл, сары, жасыл), 2 шамада (үлкен, кіші). Инструкция: речевая инструкция сопровождает конкретные действия экспериментатора и является вспомогательной («Продолжай раскладывать карточки, подходящие с подходящими»). Ход выполнения задания: экспериментатор выкладывает передиспытуемымдва ряда карточек по две фигуры одного цвета и просит ребенка продолжить классификацию (должно получиться 3 ряда фигур, различающихся по цвету). Виды помощи: - выкладывание начальной карточки третьего ряда; - объяснение принципа раскладки («Они одинакового цвета: красные, синие, желтые»); - дополнениекарточеккаждогоизтрехрядовэкспериментатором. Диапазон применения: для детей, начиная с 5-ти лет. Норма выполнения: при выполнении задания по образцу детям 5-ти лет требуется 1-2 урока. Нормой является словесное обозначение признаков классификации. ВАРИАНТ II тойже методики предназначен для детей 7-ми лет и старше. Методика была предложена в 1954г. Ю.Ф.Поляковым для исследования процесса обобщения в наглядном и словесном плане, а затем переработана А.Л. Ивановой по принципу обучающего эксперимента (для определения умственного развития детей 7-9-ти лет). Цель методики: выявление сформированности обобщения на наглядно- действенном и вербальном уровне; выявление возможности переноса сформированногонавыка вновыеусловия. При этом не называется ни количество групп, ни признаки групп. Участие экспериментатора состоит в стимулирующей организационной помощи в том случае, если ребенок проявляет пассивность («Попробуй, подумай: а еще как можно сделать?»). При выполнении этой части задания фиксируется наличие переноса навыка, сформированного при выполнении 1-йчасти задания, качество переноса (полный или частичный, словесный или в действиях). Возможны следующие варианты конечного результата: 1. Перенос полный, в словесной форме. 2. Перенос частичный, в словесной форме (при выделении не менее 2-х признаков). 3. Перенос полный, в действиях. 4. Перенос частичный, в действиях. 5. Перенос отсутствует (если указан только один признак или не указано ни одного). Анализ эксперимента. Использование ориентировочного этапа действия (планирует ли ребенок предстоящую деятельность на 30 сек. или отвлекается). 1.Количество уроков-подсказок, необходимое для выполнения всех трех задач. 2.Перенос навыка (результат анализа выполнения аналогичного задания). По данным А.Л.Ивановой, дети с нормальным интеллектом нуждаются в 1- м-6-ти уроках, умственно отсталые в 8-ми-17-ти уроках. Данный эксперимент продуктивен при исследовании динамики мышления.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Методика № 7. Классификация невербальная.
ЗАДАНИЕ. Классификация объектов по двум признакам.
ВАРИАНТ I.
Соотнесение цвета иформы.
Методика является модификацией лотоВ.М.Когана.
Цель: выявление возможности классификации на основе вычленения
наглядно представленных признаков, заданных и выделенныхматериалом.
Материал:
1)таблица, расчерченная на квадраты, в вертикальном ряду которой
обозначены неокрашенные геометрические формы (круг, квадрат, треугольник,
прямоугольник, ромб, трапеция), а в горизонтальном – бесформенные цветовые
мазки 6 цветов радуги;
2)набор геометрических фигур всех перечисленных форм и цветов,
соответствующих по размеру образцам фигур вертикального ряда.
Инструкция: задается одновременно с раскладкой первых трех фигур
экспериментатором: «Найти место для каждой фигурки так, чтобы у каждой
фигурки был свой цветной домик»
Ход выполнения задания: экспериментатор раскладывает первые три
карточки и предлагает ребенку продолжить работу.
Видыпомощи:
-объяснение принципа классификации путем указания на ее признаки
(«Посмотри: здесь нарисована фигурка, у нее
много домиков, (показ), и каждый - нового цвета»);
-объяснение принципа поиска (в действиях);
1.наложение фишки на образец формы;
2.поиск цвета; 3.совмещение движения фишки от формы к цвету.
Диапазон применения: от 5-ти лет и старше.
Норма выполнения: дети 5-ти лет выполняют задание в полном объеме с
использованием проб и при зрительном соотнесении при уменьшении поля
восприятия до 4-х форм и 5-ти цветов. Дети до 6-ти лет и старше выполняют
задание в полном объеме на основе зрительного соотнесения. Дети 7-летнего
возраста справляются с заданием, действуя в идеальном плане.
ВАРИАНТ II.
Соотнесение формы и величины (модификация задания, предложенного А. А.
Венгер).
Цель: выявление возможности классификации на основе вычленения наглядно
представленных признаков, заданных и выделенныхматериалом.
Материал:
1) таблица, расчерченная на квадраты, в вертикальном ряду которой обозначены
неокрашенные геометрические формы, а в нижнем ряду - постепенно
уменьшающиеся по величине круги (5 кругов с диаметром от 20 до 6 мм);
2) набор геометрических фигур, каждая из которых представлена в 5-ти
(включая последний столбец) последовательно изменяющихся величинах в
соответствии с образцами.
Инструкция: вербальная, сопровождает конкретные действия
экспериментатора.
Ход выполнения задания: экспериментатор раскладывает первые три
карточки и предлагает ребенку продолжить работу.
Видыпомощи:
-объяснение принципа классификации путем указания на ее признаки;
-объяснение принципа поиска: наложение фишки на образец и сравнение с
каждымпорядковымэлементомряда;
-объяснение вдействияхпринципа совмещениядвухпризнаков.
Диапазон применения: от 5-ти лет и старше.
Норма выполнения: дети 5-ти лет выполняют задание с использованием
проб, выражающихся в промеривании с помощью наложения Количество проб
уменьшается по мере заполнения рядов.
Дата добавления: 2018-05-13; просмотров: 876; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!