Lecture 26: Social-economic life in Kazakhstan in the end of 80-s beg. of 90-s.
The objective of the lecture: To show the tendencies of the economic development in 80-90-s. The main reasons and character of the uprisings in Kazakhstan in 80-s. Introduction of the national currency. Establishment of the connections with the foreign states. Foundation of the joint-stocks and international companies in Kazakhstan.
Outline of the lecture:
1. Economic life of Kazakhstan in 80-90-s
2. Strike of miners in Karaganda.
3. Strike Kazakhs in New Uzen.
4. Introduction of national currency.
5. Foreign economic connections.
Crisis in economics, which began in 1987, didn’t get over in next years. In 1988 Kazakhstan exported goods on sum 6,7 billion rubles. Raw materials exported, and last, very expensive goods were imported. Extensive methods in economics developed. The great means, which were invested for development of agriculture didn’t give results.
With official economics “shadow economics” developed. These problems promoted conflicts in society. One of them, events in New Uzen of Mangystau region. The main reasons of uprising were social problems: accommodation, education, unemployment among the young people.
Center extracted oil and gas, but didn’t prepare local specialists, and workers were sent from other republics. Many defects were in trade, in provision of living facilities.
The principles of social justice in distribution of accommodation, food and industrial goods were broken. Workers, which came to New Uzen, didn’t respect traditions of Kazakh people.
Social problems overgrew to national uprising between representatives of local population and Caucasians. In June 1989 bloody uprising took place. This conflict was suppressed by the military troops. Caucasians were evacuated from New Uzen.
In July, 1989 Karaganda miners were on strike after miners of Donbass and Kuzbass. 10-15 thousand miners took part in strike every day.
Firstly, miners demanded increasing of wages, improving working conditions. Then, political requirements added to economic: closing of Semipalatinsk nuclear polygon, ceasing of the monopolies of Union ministries.
D.Tegisov, P.Shlegel, M.Ramaznov, V.Perebeinos and others were leaders of strike. Shchadov I. - minister of Mining industry and N.Nazarbayev - I Secretary of CC CPK came to Karaganda. They promised to satisfy the requirements of miners, that’s why the strike stopped.
Introduction of national currency. Kazakhstan was an initiator of the forming of ruble zone of new type. In the beginning November Kazakh delegation headed by Prime-minister S.Tereshchenko arrived to Moscow for sign agreement about coming Kazakhstan to ruble zone. But during the negotiation Russia put forward new conditions, which threatened loss of economic sovereignty. The mass of rubles of old model from neighbor states in November 1993 led to disorganization of money system and inflation in Kazakhstan. After discussion government adopted decision about introduction of national currency. On November 15, 1993 National currency was introduced.
In the middle of January, 1992 Kazakhstan was recognized by 30 states: USA, China, Turkey, Iran, Pakistan, Canada, and Switzerland. Tengiz oil was extracted jointly foreign firms “British petroleum”, “British gas” and others.
In January 1992 Kazakhstan extracted the first ingot of gold.
In January 1992, state army was formed. Young people served within Kazakhstan. In August 1992, President confirmed text of new oath.
In June, 1992, after people discussion Supreme Soviet confirmed State flag, state insignia.
In December, 1992 new text of national anthem was adopted.
In 1992 World Kurultay of Kazakhs was held, where Kazakhs of 13 states took part: scientists, businessmen, students.
In the middle December, 1992 Forum of the people of Kazakhstan was held.
In September, 1995, according Decree of President the capital of Republic was transferred to Akmola.
Foreign economic connections of Kazakhstan. In the end of 80-s Kazakhstan took fifth place in the USSR for export. 97% of exports were raw materials: 90% of yellow phosphorus, 72% of copper, chromium, lead,, zinc, oil, uranium and others.
The government of Kazakhstan adopted important economic laws: “About property in Kaz.SSR”, "About principles of foreign economic activity of Kaz.SSR", “About foreign investments in Kaz.SSR” etc.
Ministry of foreign economic connections, foreign economic bank were formed. In 1990 the first join Bank “Al-Baraka Bank Kazakhstan” with Saudi Arabia was founded.
Connections with Korea were developed, especially with corporations "Samsung", "Gold Star" etc. In 1991, 35 joint companies with 24 states were formed.
In order to attract large-scale investments into the economy on the part of industrially developed countries and also on the financial and institutes it was necessary to create the principally new legislative basis for providing the most favored regime of foreign investors. The Law “On State support of direct investments” was adopted. The State Committee of the Republic of Kazakhstan on Investments was formed. According new Laws foreign investors were released from taxes for 5 years. Join enterprises were oriented on output of goods of people consumption. According to estimations of foreign experts, the investment climate in Kazakhstan was one of the most attractive among the CIS countries.
Free economic zones were formed: Zhirem-Atasu, Karaganda, Mangistau, Alakul, Zharkent.
Relationships between Kazakhstan and China developed. Commodity circulation increased from 4 mln. rubles in 1986 till 21,7 mln. in 1990 in 5 times. In 1990 first student group from Kazakhstan was sent to China. Airline Almaty-Urumchi-Almaty was opened.
In the beginning of 1991, 42,4% of population lived in rural place. Level of rural life was lower than town.
Лекция мақсаты: 80-90 жылдар экономикалық даму тенденцияларын көрсету. Негізгі себептер және 80-ші жылдар. Қазақстанға көтеріліс мінез-құлығын ұлттық валюта кіріспесі. Байланыстардың жасауы шетел мемлекеттермен. Акциялардың қоры және Қазақстанға халықаралық компаниялардың бірігуі.
Лекция жоспары:
1. Экономикалық өмір Қазақстанда
2. Қарағандыда кеншілердің ереуілі.
3. Қазақстандағы өзендер.
4. Ұлттық валюта кіріспесі.
5. Сыртқы экономикалық байланыс.
Экономикада дағдарыс, 1987 жылы басталды. 1988 жылы Қазақстан тауарларды экспортқа шығарды. Экспортқа шикізат, және өте қымбат тауарлар импорттанған болатын. Экономикада экстенсивті әдістер дамығанды. Үлкен құралдың, нәтиже бермейді ауылдық шаруашылық жедел түрде дамып отырған.
Ресми экономикада "көлеңке экономиканың" өңделген. Мынау қоғамда даулардың проблемалары жағдай жасады. Көтеріліс негізгі себептерімен әлеуметтік проблемалар болды: пәтер-үй, білім, жұмыссыздық деңгейі жас адамдар арасында.
Мұнай шығару орталық және газдың, бірақ жергілікті мамандарды дайындау және жұмысшылардың басқа республикалардан алып келу қиынға соғып отырды. Саудаларға көптеген ақаулар, адамдарды тұрғын үймен қамтамасыз ету туралы жолдары қиынға соғып отырды.
Әлеуметтік әділеттілік принциптерінің тарату азықты және өнеркәсіпті тауарлардың бұзылған болатын. Қызметкерлер пайданың, қазақ халықы дәстүрлері силамады.
Әлеуметтік проблемалар жергілікті халық өкілдері аралық халық аралық көтеріліске биік өсті және Кавказда. 1989 жылы маусымда қанды көтеріліс орынды болды. Мынау дау әскерлермен басылыңқы болатын. Кавказдықтар эвакуацияланған болатын.
1989 жылы шілдеде Қарағандының 10-15 тау-кеншілер Донбас кеншілерінен кейін және Кузбасты ереуілді жариялады.
- кеншілерді жалақы жоғарылаулары, еңбек шарттарының жақсарулары талап етті. Содан соң, экономикалық саяси талаптар қосты: жабылу - ядролық полигонды, одақтық министірліктердің монополиясының тоқтауын.
Шлегель П, Рамазанов М, Перебейнос, ал ереуіл басқа көсемдері. Щадов таулы өнеркәсіп министрі және Н. Назарбаев - мен ЦК КПК хатшысы Қарағандыға келді.. Олар кеншілердің талаптары қанағаттандыруға уәде берді, сондықтан ереуіл тоқтатылған.
Ұлттық валюта кіріспесі: Жаңа үлгі бір сомдық аймақтары Қазақстан құру бастаушысымен болды. Қараша басында Қазақстан делегациясы премьер - министрмен келісімге қол қойылды. Бірақ келіссөздердің жүруінде Ресей жаңа шарттар итеріп шығарды, экономикалық тәуелсіздік жоғалтуымен қорқытты. Бұқаралықты қарашада көршілес мемлекеттерден үлгі ақшалы көпшілікпен және Қазақстанға құлдыраумен жүйе іріткі. Талқылаудан кейін үкімет ұлттық валюта кіріспесі туралы шешімді қабыл алды қарашаның 1993 жылы ұлттық валюта енгізілген болатын.
Қаңтар ортасында 1992 жыл Қазақстан 30 мемлекетті құрамына кірген болатын АҚШ, Қытай, Түркияның, Иранның, Пакистанның, Канаданың, Швейцарияның. Шетел фирмалармен бірге теңіз мұнай табылды." Бритиш петролеум "," Бритиш газ " және басқалар.
Қаңтарда 1992 жыл Қазақстан алтын бірінші кесегін тапты.
Қаңтарда 1992 жылы, әскер күй-жағдайы ұйымдасқан болатын. Жас адамдар Қазақстанға қызмет етті. Тамызда 1992 жылы, президент жаңа ант мәтінін растады.
Маусымда 1992 жылы адамдардың талқылауынан кейін жоғарғы кеңес мемлекеттік жалау, мемлекеттік елтаңбаны растады.
Желтоқсанда 1992 әнұран жаңа мәтіні бекітілген болатын.
1992 жылықазақтардың алғашқы құрылтайы өткізілген болатын, қазақтар 13 штат қатысуды қабыл алды: ғалымдардың, кәсіпкерлердің, студенттердің.
Желтоқсан ортасында 1992 жылы Қазақстан Республикасының халық форумы болып өтті.
Қыркүйекте 1995 жылы, президент қаулысы сәйкес республика астанасы Ақмола берілген болатын.
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық байланыстары 97% Қазақстан экспортқа ССРО да бесінші орынды қарызға алды Экспортты - 90% сары фосфорды, 72% мыс, хромды, қорғасынның, мырышты, мұнайды, уранның және басқалардың.
Қазақстан Республикасының үкіметі маңызды экономикалық заңдарды қабылданған болатын. "ССР Каз. меншік туралы" сыртқы экономикалық қызмет принциптері туралы ССР Каз туралы шетелдерді ССР Каз. инвестицияларда және т.б.
Сыртқы экономикалық байланыстардың министірліктері, шетел экономикалықтардың банкін ұйымдасқан болатын. 1990 жылы банкіні бірінші қосылу "Аль - Барактың банкі Қазақстан", Сауд Аравиясы жасалған болатын.
Қосудың республикамен Корей өңделген болатын, бірлестікте әсіресе "Самсунг" компаниясымен бірлесе отырып жұмыс істеді.
Экономикаға масштаб инвестициялардың тарту мақсаттарында өнеркәсіпті дамыған елдердің жағынан, сонымен қатар қаражаттық институттерге және шетел инвесторлардың ең үлкен қолайлылық тәртібі қамтамасыз етуіне арналған принципшіл жаңа заң шығаратын базаны жасады. Заң "түзу инвестициялардың мемлекеттік сүйеуі туралы", қабылданған болатын. Инвестициялар жөніндегі Қазақстан Республикасының мемлекеттік комитеті ұйымдасқан болатын. Сәйкес жаңа заңдарға шетел инвесторлар 5 жылға салықтардан босатылған. Адамдардың тұтыну тауарларының шығаруына хабарланған болатын кәсіпорындардың қосылуы. Шетелдік эксперттердің бағалауларымен, Қазақстанға инвестициялық климат болды ең тартымдылардың ТМД елдері арасында.
Азат экономикалық аймақтар жасалған болатын: Қарағанды, Маңғыстау, Алакөл, Жаркент және т.б.
Республика аралық Қазақстан және Қытай. Тауар айналымы үлкейді 1986 жылға сомдардың 4 млн 1990 жылға 21,7 млн-ға жетті. 1990 жылы студенттердің бірінші тобы Қазақстан Қытайға бағытталған болатын. Алматы –Үрімші, Алматы авиакомпаниясы ашық болатын.
1991 жылы, 42,4% халық ауылдық жерде өмір сүреді. Өмір деңгейі ауылдықтарды аудандардан төмен болмады.
Glossary
| Get over | преодолеть | Жеңу, еңсеру |
| Overgrow | перерасти | өсіп кету |
| People consumption | народное потребление | Халық тұтынысы |
| Commodity circulation | товарооборот | тауарайналым |
| Put forward | выдвигать | ұсыну |
| Loss | потеря | жоғалу |
| Jointly | совместно | бірлескен |
| Ingot | слиток | кесек |
| National anthem | национальный гимн | Ұлттық ән ұраны |
| Oath | присяга | ант |
Tasks for IWS: Make annotation: Кунаев Д. А. От Сталина до Горбачева. Алматы, 1994.
Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Social-political movements in Kazakhstan in 90-s”.
Home tasks: Write a short essay: “Foreign economic policy in Kazakhstan in 90-s”.
List of reference of the theme:
1. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. Алматы: Дәуір., 1993, с. 407 – 414.
2. Кан Г. В. История Казахстана: Учебное пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000, с. 205 – 206.
Lecture 27: Social-political movements in Kazakhstan (80-90’s)
The objective of the lecture: To show the collapse of one-party system and foundation of multiparty system. The consequences of the August events. Foundation of the CIS.
Outline of the lecture:
4. Foundation of political parties and societies.
5. August events and foundation of CIS.
6. Dissolution of CPK.
7. Disintegration of the USSR and foundation of CIS
The I Congress of people deputies was held in May-June 1989. Reasons of crisis were analyzed on Congress. Congress attempted to divide functions of party and state organs.
Parliaments of Baltic Republics, and then Ukraine, Kyrgyzstan and Russia took Declarations about state sovereignty. In October 1990 Kazakhstan declared own Declaration about sovereignty.
Democratic processes led to creation of mass unions in Republics. Ecological movement “Nevada-Semipalatinsk” was the mass in Kazakhstan and was founded by O.Suleymenov in 1989. Closing of Semipalatinsk polygon was the aim of movement.
Committee for helping inhabitants of Aral and Balkhash was founded by M.Shakhanov. Ecological committees were founded in Ust-Kamenogorsk, Almaty and other towns.
In July 1990 civil movement “Azat” was formed. Declaration of state sovereignty was the main aim of movement. In autumn of 1991 this movement transformed to political party.
In 1991 Social-Democratic Party of Kazakhstan was formed.
In 1991 young people formed “Alash” party.
In 1990 multinational movement “Unity” was formed. People, who were convicted in December 1986, formed “Zheltoksan” party.
In November 1990 more 100 political organizations existed in Kazakhstan. In April 1989 historical-enlightenment society “Adilet” (“Justice”) was founded. The main purpose: struggle against discrimination, violation of human rights and others.
Communist party of Kazakhstan stayed the numerous political organizations in Kazakhstan and 800 th. Communists united in 1990. But authority of CPK decreased. In 1990 49 th. Communists left the CPK.
The meetings of Cossacks took place in Kazakhstan in 1991. Cossacks was the military-political estate, which was formed in the time of disintegration of Golden Horde, and served to tsar as political force. On September 15, 1991 leaders of Uralsk Cossacks decided to celebrate 400 anniversaries in Uralsk. Leaders of “Azat”, “Zheltoksan”, and “Parasat” appreciated this act as an infringement of dignity of Kazakh people. Cossacks from Krasnodar, Don, Cheljabinsk, and Samara arrived in Uralsk. Thanks to the leaders of “Azat” and militia the mass clash was avoided.
Дата добавления: 2015-12-20; просмотров: 14; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!