Lecture 19: October Revolution of 1917 and Kazakhstan
The objective of the lecture: To show establishment of the Soviet power on the territory of Kazakhstan, it’s peculiarities. Struggle between the leaders of political parties of Kazakhstan for perspectives of future Kazakhstan.
Outline of the lecture:
1. Kazakhstan in the period of October Revolution. Establishment of the Soviet power in Kazakhstan.
2. Formation and activity of Alash-Orda.
On the 24 of October 1917 in Petrograd there was begun an armed uprising. At the morning of 25 of October there were captured important objects in the city by the Soviet power allied people: railway stations, electric power stations, telephone stations, government enterprises and banks. Provisional government was arrested.
The news about the victory of armed uprising in Petrograd and the Soviet power authorization there reached Kazakhstan. There was started the establishment of Soviet power in krai. On the 3th of October the Soviet workers and soldiers deputies of Perovsk announced about the conquering of power in their hands. On the 1 of November in the result of war actions the power of Soviets was established in Tashkent. On the 6 of November the power was transited to Soviets in Aulie-Ata, in Chernyaev by peaceful way. In December – in Bukey Horde, Petropavlovsk, Kokchetav, Atbasar, Kustanai. In January of 1918 – in Aktubinsk, on the 18 of January – in Orenburg, in the result of failure of armed uprising of ataman Dutov. On the 17 of February the Soviet power was established in Semipalatinsk, and then in Ust-Kamenogorsk, Karkaralinsk, Zaisan, on the 3 of March in Verny and during the March it was established in whole Semipalatinskaya oblast. The establishment of the Soviet power was proclaimed on the 15 of January of 1918, but on the 29 of March it was overthrown, and finally the power was authorized already in the years of civil war.
On the 22 of November of 1917 in Kokand there was opened IV Urgent Krai Muslim congress. It was opened by M.Chokai. On the congress there was decided to create the Turkestan autonomy that was called “Turkestoni mukhtariat”, which firstly was headed by Tynyshpayev, and then by M.Chokai. The place of Congress passing and autonomy supervisory organs being was the city of Kokand, that’s why the autonomy was named after it – “Kokand Autonomy”. But in the February of 1918 the autonomy was eliminated by the Soviet power.
On the 5-13 of December 1917 there was held Second All-Kazakh congress in Orenburg. In this congress delegates from whole Kazakhstan participated: from Bukey Horde, Semipalatinskay, Semirechenskaya, Samarkadskaya oblasts, and from Altai gubernia. The organization was made by Bukeikhanov, Baytursynov, Omarov, Doshyanov, Dulatov. Kulmanov was the chairman of congress. The agenda was filled by following questions: the attitude to Siberian autonomy, to Turkestan autonomy and to south-east union, autonomy of Kazakh oblasts, militia, national council, education, national fund, muftiat, national court, aul supervising, and food question.
The main question of the congress was the creation of the Kazakh autonomy. The report about the autonomy was presented by Bukeikhanov. This report and the question about Kazakh autonomy were transmitted to special commission for consideration. The congress stated to create the autonomy of Kazakh oblasts and to give to it the name “Alash”.
There was formed Provisional national council “Alash-Orda” consisting of 25 members, 10 of which were for Russians and other representatives of different nations of Krai. The head-office of Alash-Orda was defined to situate in Semipalatinsk. A.Bukeikhanov was elected on the alternative basis on the post of government head, chairman of All-Kazakh national Council. Beside him, Kulmanov and Turlubayev were pretending to take this post.
The leaders of Alash-Orda had contacted with soviet power. Brothers Dosmukhamedovs had met with Lenin and Stalin, Gabbasov also had negotiated with Stalin as national commissar of the business on nationalities. They were trying to achieve the mutual acceptance of Alash autonomy and Soviet power. But this didn’t happen. In that time leaders of Alash-Orda had established the contacts with ataman Dutov after his overthrowing of the Soviet power in Orenburg, with Committee of Constituent assembly in Samara and with Provisional Siberian government in Omsk. The Alash-Ordians passed from contacts and compromises with Soviet power to unity with the last mentioned organizations with the purpose of struggling with Soviets. In June of 1918 there was accepted the decree of Alash-Orda, where was told: “All the decrees, which were issued by the Soviet power on the territory of Alash autonomy, are illegal”. In the August in Semipalatinsk there was formed first Alash cavalry regiment.
In Alash at that time happened a split. On September, 1918 there was formed Western department of Alsh-Orda with the center in Jambeity in Uralskay oblast, in the head was J.Dosmukhamedov. Western department – Wilskiy olyayat consisted of: Uralskaya oblast, Bukey Horde, Mangystauskay uezd, Aktubinskay and Irgizskiy uezds of Turgaiskaya oblast. The center of Eastern separated department of Alash-Orda had moved from Semipalatinsk to Zhana Semey.
Soviet government understood that for attraction of big Kazakh population masses on their side, it should cooperate with the Alash-Orda leaders, and of the November, 4, 1919 there was issued the decree about Alash-Ordians amnesty. On the 21 of December of that year the council of Alash-Orda had accepted a dicision to move to the side of Soviets. In the beginning of 1920 year Alash-Orda stopped to exist, because on the 9 of March there was accepted the decision of its elimination.
Лекция мақсаты: Қазақстан аумақтарында кеңестік өкімет құруын көрсету, оның ерекшеліктері. Қазақстан болашағы үшін саяси партияларының күресі.
Лекция жоспары:
1. Қазақстан қазан революциясы дәуірінде. Қазақстанда кеңестік өкімет құруы.
2. Алаш – орда партиясының қызметі.
1917 жылы 24 қазанда Петроградта көтеріліс басталды. 25-ші қазанда қаланың маңызды объектілері алып қалынды: вокзалдар, электр станция, телефондық станциялар, мемлекеттік кәсіпорындардың және банкілер. Уақытша үкімет тұтқындалған болатын.
Петроградта көтеріліс жеңісі туралы және кеңестік рұқсаттарға өкімет Қазақстанды жетеді. Кеңестік өкімет құру басталды. Перовскіде кеңестік жұмысшы және солдаттық депутаттардың қол өкімет жаулап алуы туралы жариялады. 1-ші қарашада әскери әрекеттер нәтижесінде кеңестердің өкіметі Ташкентте жасалған болатын. 6-шы қарашада кеңестердің өкіметі Әулие - Атада транзитпен, Черняевте бейбітшілік жолмен орнады. Желтоқсанда кеңес өкіметі Петропавлда, Көкшетауда, Атбасарда, Қостанайда орнады. 1918 жылдың қаңтарында - Ақтөбеде, 18 қаңтарда - Орынборда, 17 ақпанда Атаман Дутов көтерілістері Семей обылысында, содан соң және Өскеменде, Қарқаралыда, Зайсанда болып өтті. 1918 жылы облыста кеңестік өкімет құру Семейде. 15 - қаңтарда жарияланған болатын бірақ 29-шы наурызда ол өзгертілген болатын.
1917 жылы 22-ші қарашада Қоқандыда ашылды. Түркістан автономияларын құру туралы шешім қабылданған болды ол съезде жария болатын, " Түркістан мұқтариятты", Тынышпаев бастады, ал конгрес орыны автономияға жақын және бақылайтын органдарымен Қоқан қаласын болды. Сондықтан автономияны "Қоқан автономиясы" деп аталды. 1918 жылы ақпанда автономия кеңестік өкіметпен жойылған болатын.
1917 жылы 5-13 желтоқсанда Орынборда қазақ съезді өткізілген болатын. Мына съездте делегатта барлық Қазақстандық қатыстырылды: Семейде, Жетісу облыстарда Самарқанда және Алтай губерниясында өткізілді. Съезд төраға ұйымдары Бөкейханов, Байтұрсынов, Досұмжанов, Кулманов, Дулатов сөз сөйледі.: Сібір автономиясына көңіл бөлу, Түркістанның оңтүстіктік - шығысынадағы автономия, Қазақстан облыстарының автономиясы, милициялар, ұлттық кеңес, білімдер, ұлттық қорды, муфтият, ұлттық сот, ауылды қадағалады.
Съезд негізгі Қазақстан автономиясын жасау болатын. Бөкейханов автономия туралы баяндап комиссия құруды жөн көрді.Съезд мәлімдеді облыстардың автономиясын жасау және оны"Алаш" деп атады.
Кәсіби ұлттық кеңесі ұйымдасқан болатын "Алаш - орда" құрылушы 25 мүшеден, әр түрлі халықтарының орыс және басқа өкілдері болды. “Алаш – орда” Семейде орналаcқан болатын. Үкімет бастары қазақ ұлттық кеңес төрағасы Бөкейханов лауазымға негізде сайланған болатын.
Алаш - орда көсемдері өкіметпен кеңесімен байланысты. Досмұхамедов Ленинмен және Сталинмен, Габбасовпен кездесті. Алаш автономиялары және кеңестік өкіметті өзара жетуге тырысты. Орынборда кеңестік өкімет құлауынан кейін көсемдер Алаш - орда Дутова атаманмен келісім жасалған болатын, Самарада құрылтай жиналысы комитетімен және үкіметпен Омскіде келісім шарт жұргізді. Алаш - орда компромистердің бірлікте өкіметпен айтылған ұйымдардан күрес мақсатымен кеңестермен құрылды. 1918 жылы маусым айында Алаш - орда қаулы қабылданған, барлық қаулының, автономия аумақтарына кеңестік өкіметтерге берілген болатын. Тамыз айында Семейде Алаш бірінші ұйымдасқан болатын.
1918 жылы қыркүйекте Орал облысында Алш - орда бөлімі білімді болатын, баста бөлімді – Дала валаяты деп атаған. Бірінші осы облыстарда пайда болған Оралда, Маңғыстауда, Ақтөбеде, Ырғызда, Торғайда пайда болған.Орталық шығыс бөлінгендердің Алаш - орда бөлімі Семейде өтті.
Кеңестік үкімет қазақ халық жағында, ол бірге қызмет істеу көсемдердің Алаш - ордасы, 4 қараша 21 желтоқсанға Алаш - орда кешірімі туралы қаулыны 1919 жылы шығарылған болатын. Алаш - орда кеңестердің жағына көшуін қабыл алды. 1920 жылы Алаш - орда жойылды, себебі 9-шы наурызда оның жоюы туралы шешім қабылданған болатын.
Glossary
| Agenda | повестка дня | Күн тәртібі |
| Tend | Стремиться | Ұмтылу |
| Transmit | передавать | Мұра етіп қалдыру |
| Regiment | полк | Полк |
| Transition | передача | Мұраға қалдыру |
| Hearth | очаг | Қайнаркөз |
| Provisional | временный | Уақытша |
| Hesitate | колебание, нерешительность | өзіне сенімсіздікпен қарау |
3. Tasks for IWS: Make annotation: “National intellegencia of Turkestan at the first quarter of the XX century.”
4. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Leaders of the two revolutions in Kazakhstan.”
5. Home tasks: Write a short essay: “Political situation in Kazakhstan eve the Great October Socialist Revolution.”
6. List of reference of the theme:
1. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. Алматы: Дәуір, 1993, с. 283 – 295.
2. Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. Пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000, с. 167 – 175.
Lecture 20: Restoration of National economy (1921-1925)
The objective of the lecture: To show the peculiarities of the NEP in Kazakhstan. Consequences of the starvation in Kazakhstan.
Outline of the lecture:
1. NEP (New Economic policy).
2. Starvation in 1921-1922. Land-water reform.
3. National-territorial delimitation of Middle Asia.
I. National-liberation movement in 1916, revolutions 1917, civil war brought economic chaos and destruction.
- 250 from 307 nationalized enterprises didn’t work.
- Railways were destroyed.
- Agriculture was declined: sown area reduced on 2 mln. desyatina, harvest in 3 times.
- Number of livestock reduced on 10,8 mln.
In these conditions the policy of “military communism” continued. Soviet and party organs acted by violent methods to collect bread, meat, agricultural raw. Aul population upraised in Semipalatinsk, Kustanai, Akmolinsk, Petropavlovsk, Kokchetav uezds. Society needed in new methods of management. On March 8-16, 1921 X Congress of RCP (b) was held, which took decision about transferring to New Economic Policy. The main signs of NEP:
1. The prodrazverstka was abolished and changed by prodnalog.
2. The authorization of the freedom of trade was the most important introducing the market relations.
3. The period of the NEP, having the task of the normal (“capitalist”) economy with the state control over the production and distribution of the produced goods by the monopoly of the foreign trade began.
4. The abolition of the prodrazverstka and it’s substitution by the natural tax were the first steps of the NEP. Now the peasant could deal with the surplus, which he had after the paying out of the tax.
5. That process required the free trade. Fairs, private and cooperative shops were opened, the trade fairs began to work, and the whole kinds of cooperation (consumer cooperation, credit, agriculture etc.) were encouraged.
6. The labor conscription, labor mobilizations were abolished.
7. Small enterprises, using of Hired labor were permitted.
8. Credit was given to the poor men, farms.
II. In the summer 1921 drought came into fact. Harvest of Uralsk, Orenburg, Aktubinsk, Bukey and Kustanai oblasts was lost. More 2.3 mln. men starved. Number of population reduced on 1 mln. people as compared with 1914.
NEP gave results in the middle of 20-s. In 1925 National economy was restored 60% of enterprises worked. Number of livestock redoubled as compared with 1922 and formed 26 mln. heads. More than 128 fairs with the volume of trade 20-23 mln rubles worked.
Land-water reform was held in Kazakhstan in 1921-1922. Kazakh lands, which were seized for Siberian, Uralsk Cossacks troops in Cisirtysh and left side of Ural, Semirechey and Southern Kazakhstan were returned. More than 1 mln 385 th. des. received peasants. In 1921 “Koshchi” union was formed, which took part in realization of land reform.
III. One of the consequences of colonial policy was division of Kazakhstan on administrative-territorial parts. Parts of Akmolinsk, Semipalatinsk, Uralsk, Semirechensk and Syrdarya oblasts were out of Kazakhstan. In 1921 delimitation began in the western and northern Kazakhstan and Western Siberia.
On October 27, 1924 CEC (Central Executive Committee) of the USSR adopted decision about foundation of Uzbek SSR with Tajik ASSR in it, Turkmen SSR, Kara-Kyrgyz Autonomous oblast in the structure of RSFSR, Kaz.ASSR with Karakalpak autonomous oblast in it. As a result Kazalinsk, Akmechet, Turkestan, Chimkent and great part of Aulie-Ata uezds, part of Tashkent and Mirzachul uezds of Syrdarya oblasts, six volosts of Djizak and Samarcand oblasts, Alma-Atinski, Djarkentski, Lepsinski, Kapalski uezds of Semirechensk oblasts, Georgievskaya, Chuiskaya, Kara-Kumskaya volosts of Pishpek uezd entered to the structure of Kazakhstan. The territory of Kazakhstan increased on 700 th.km2 and formed 2,7 mln.m2. The population increased on 1468 th. men and common population reached 5230 th.men. According census of 1926 61,3% Kazakhs lived in Kazakhstan. In 1925 the capital was transferred from Orenburg to Akmechet, which was renamed in Kzyl-Orda.
Лекция мақсаты: Қазақстанға ЖЭС ерекшеліктер көрсету. Қазақстандағы аштықтың зардаптары.
Лекция жоспары:
1. ЖЭС (жаңа экономикалық саясат).
2. 1921-1922 жж. 2-ші аштық реформа жер алаңы және су қорларымен.
3. Орта Азия ұлттық - территориялық шек қоюы.
1916 жылы I-ші ұлттық - азаттық қозғалыс, революцияның 1917жылы, азаматтық - экономикалық қиратулар ертіп әкелді.
-250, 307 ұлтшылдық кәсіпорындар жұмыс істемейді.
- темір жолдар бүлінген болатын.
- ауыл шаруашылығы қабыл алынбаған болатын: егістік аудан 2 млн. қысқарды.
- мал басы 10,8 млн. қысқарды.
Кеңестік және партиялық органдар зорлық көрсету әдістерімен іс ісстеді. Семейде, Қостанайда, Ақмолада, Петропавлда, Көкшетау облыстары репресияға ұшырады. Қоғамды басқару жаңа әдістері қолға алынды. 1921 жылы 8-16 наурызда РКП съезді саясатшыда жаңа экономикалыққа асу туралы шешім өткізілген болатын. ЖЭС-тің негізгі белгілері:
1. Продразвезка азық-түлік салығы өзгертілген болатын.
2.Еркін сауданы автократияландыру нарықтық қатынастың ең маңызды ісі болды.
3.ЖЭС кезінде капиталистік қатынастарды дамытуда мемлекеттік қадағалаудың ісі көп болды.
4.Продразветканы жою және салық ауыстыруы ЖЭС алғашқы қадамын жасады. Қазір шаруа артықтарды қарап шыға салық төлеуін күшейтті.
5. Процес азат сауданы талап етті. Жұмыс істеуді бастады жәрмеңкелер, жеке және кооператив дүкендер көрмелерді ашылды және барлық ынтымақтастық түрлері (тұтыну кооперацияның, несие беру, ауыл шаруашылығы және т.б.) ұсынылған болатын.
6. Еңбекті борыштылықтар, еңбекті мобилизациялауларды қысқартқан болатын.
7. Кәсіпорынның еңбек қолдануымен рұқсат етілген болатын.
8.Қайыршыларға несие беру күшейтілді.
II. 1921 жылы құрғақшылық болды. Өнім Орал, Орынбор, Ақтөбе облыстардың жоғалған болатын. Облыста аш халықтар саны 2,3 млн-ға жетті. Халық саны адамдардың 1 млн-ға қысқарды.
20-жылдары ЖЭС ортада нәтиже берді. 1925 жылы ұлттық экономика 60% кәсіпорынды бұрынғы қалпына келтірген болатын. Мал басы салыстырумен екі есе азайды. 1922 жылы 26 миллиондардың 128 жәрмеңке сауда көлемімен 20-23 млн. жұмыс істеді.
1921-1922 ж.ж қазақ жер алаңы және су қорларымен реформа Қазақстанға өткізілген болатын, басып алынған болатын сібірде әскер казактары және Оралдың сол жағын, оңтүстік Қазақстанға қайтарылған болатын. Сол жылдары 1 млн 385мың. шаруаларды алды. 1921 жылы жер алаңы реформа орындауында қабылдады.
III. Ақмолада, Оралда, Семиречкіде, Сырдарьяда жағдай түзеліп келеді. 1921 жылға батыста және солтүстікте Қазақстан және батыстағы Сібірде.
(ОАК) АКСР тәжікпен КСРО өзбек ССР негізі туралы шешімді қабыл алды оған, түрікмен ССР, РСФСР құрамында автономиялық облыс – Қырғыстан облыс қарақалпақтық автономиялығымен бірлесті. Қазалинскі нәтижесінде, Ақмешіт, Түркістан, Шымкент және Әулие - Ата үлкен бөлімге бқлінді.
Ташкент облыстарында Сырдарья, Мирзачуринск, Жізақ, облыстары кірді.
6 болыс және Самарканд, Жаркент облыстардың Семиреченской уездтерінің Георгий, Қазақстанда Шу, Бішкек уезді болыстары Қара-Құм құрылымға кірді. Қазақстан Республикасының аумақтары 700 мың км² үлкейді. Халық санағы сәйкес 1926 жыл 61,3% Қазақстанда өмір сүреді жалпы халықтың саны 5230 млн жетті. 1925 жылға астана Ақмешіт Орынборынан аударылған болатын, Қызыл - орда жанадан аталған болатын.
Glossary
| Restoration | восстановление | Қалпына келтіру |
| Decline | упадок | Құлдырау |
| Sown area | посевные площади | Егістік жер |
| Livestock | поголовье скота | Мал басы |
| By violence | насильственно | Күштеп |
| Transfer | переносить | Шығу тегі |
| Starve | голодать | Аштық |
| Drought | засуха | Құрғақшылық |
| Redoubled | удвоить | Көбейту |
| Authorization | разрешение | Рұқсат |
| Hire | нанимать | Жалға алу |
| Consumer cooperation | потребительская кооперация | Тұтынушылар кооперациясы |
| Surplus | излишек | Артығы |
2. Task for IWS: Make annotation: M. Olcott. Kazakhs. London, 2002
3. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Peculiarities of the NEP in Kazakhstan.”
4. Home tasks: Write a short essay: “Aul during the NEP.”
5. List of reference of the theme:
1. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. Алматы: Дәуір, 1993, с.298-305.
2. Кан Г. В. История Казахстана: Учеб.пособие.-Алматы: ВШП Әділет, 2000, с.176-178.
Дата добавления: 2015-12-20; просмотров: 16; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!