Ассистент-профессоры
І.
1. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл.
ХХІ ғасырға тәуелсіз(независимый) ел ретінде(в качестве) енген республикамыздың әлеуметтік(социальный), экономикалық, мәдени өмірінде үлкен өзгерістер(изменения) болып жатыр. Қазақстан Республикасының Конститутциясы (1995), «Тіл туралы» Заң (1997), «Тілдерді қолдану(употреблять) мен дамытудың(развития) мемлекеттік бағдарламасы» (1998) республикадағы тіл мәселелерін(проблемы) реформалауды (жүзеге_асыруға) (претворять в жизнь) негіз(основа) болады әрі мүмкіндік(потенциал) береді. Сондықтан бұл реформаны жүзеге асыру үшін(для) ір министрлік, әрбір(всякий) мекеме(учреждение), ұйымдар(организации), жеке(отдельные) адамдар өздерінің(собственные) нақты(конкретный) істерін(дела) көрететін шаралар(мера) белгілеп(означает), соны(нетронутый) жүзеге асыруы тиіс(положено притворить в жизнь). Солардың шіндегі(ткаие меры) ең өзектісі(стержневой), ең алдымен(сперва) қолға алынатыны(руками приниматься) –қазақ тілінің конститутиялық мәртебесін(статус) мемлекеттің бүкіл(весь) аумағында(не сбиваться с пути), қоғамдық(общественный) қатынастардың(отношения) барлық саласында жүзеге асыру(претворять в жизнь).
Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен(Указ) бекітілген «Тілдерді қолдану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы» тіл саясатын(политика) іске асырудың(превышения) алғашқы кезеңінде(период) негізгі(основной) төрт бағытта іс-шаралар жүргізеді. Соның бірі –ресми(официальный) іс жүргізуді мемлекеттік тілге кезең-кезеңмен(периодически) көшірудің(переход) нақты(конкретный) негізін(основа) жасау(сделать).
|
|
|
Іс қағаздарын қазақша жүргізу – мемлекеттік тілдің жүзеге асуының(перейти) нақты көрсеткіші(показателям).
1. ІС ҚАҒАЗДАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ
|
 | |||||
 | |||||
 | |||||
өмірбаян Заң
түйіндеме(резюме) үкім(приговор), өкім
жеке іс парағы Жарғы(устав), жарлық(указ)
|
|
|
визит карточкасы Ереже(положение)
өтініш хабарлама
арыз(жалоба, заявление) бұйрық(приказ)
мінездеме(характеристика) нұсқау(инструкция)
кепілдеме (ходатайство) ресми хаттар
кеден мағлұмдамасы хаттама(протокол)
|
|
|
жеделхат(телеграмма) жарнама
хабарландыру
қолхат(расписка)
сенімхат(доверенность)
кепілхат(поручительная записка)
өтінім(заявка)
тапсырыс(заказ)
келісімшарт(соглашение)
еңбек шарты(трудовой договор)
шарт
еңбек келісімі(трудовое соглашение)
|
|
|
Іс-қағаздарының қызметтері(функции):
- жеке тұлғалар(самих личностей) арасындағы(между) қатынасты(отношения) реттеуші(регулировщик);
- жеке адам мен қоғам(общество) арасындағы қатынасты реттеуші;
- әр түрлі мекеме(разными учреждениями), ұйымдардың(организаций) өзара(между собой) байланысын(связь) реттеуші;
- мекеме, ұйым жұмысын ұйымдастыру(организационный) тәртібін(порядок) негіздеуші(основатель);
- жеке адам мен қоғам өміріне қатысты оқиғаларды(происшествия) айғақтаушы(доказывать);
- мемлекеттік басқару(руководить) ісін жүйелеуші(система);
- тарихи құбылыстарды(перемены) зерттеудің(иследования) қайнар(источник) көзі;
- мекеме мен ұйымның атқарған(исполнительные) істерінің көрсеткіші(указатель);
- мемлекеттік тілдің жүзеге асуының(вещать) нақты көрсеткіші.
Іс қағаздарының сипаттары(свойства):
- саяси(политический) ( мемлекетішілік, мемлекетаралық, халықаралық қатынастарда);
- әлеуметтік(социальный) ( қоғамдық-әлеуметтік(общественно-социальные) қатынастарда);
- ұйымдастырушылық(организованность) ( басқару қызметі жүйесінде(головное руководство));
- құқықтық ( заңдық және жеке тұлғалар(личностью) арасындағы(между) қатынастарда);
- тарихи ( әр дәуірдің(эпоха), қоғамдық(общественный) сатының(ступень) өзіндік ерекшеліктеріне(особенность) сай(достойный) қатынастарда).
- ресмилік(официальность) ( міндетті түрде(в обязательном порядке) заңдық тұрғыда тіркелуінде).
Құжаттау үрдісі(порядок) элементтері(непременные элементы документов):
- құжаттарды дайындау(готовность документа);
- құжаттарды жолдау, тіркеу(регистрация);
- сырттан(снаружи) келген құжаттарды қабылдау(прием), тіркеу;
- құжаттарды қолдануға дайындау;
- құжаттардың жүзеге асырылуын/претворения в жизнь/ бақылау(контроль);
- құжаттарды мұрағат қорына(запас) дайындау.
Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізуге қатысты ресми құжаттар мен арнайы(специальные) ұйымдар:
І кезеңде
- Қазақ АССР Халық комиссарлар комитетінің 1921 жылы 2 ақпанда жарық көрген «Республиканың мемлекеттік мекемелерінде қазақ және орыс тілдерін қолдану туралы» декреті;
- Қазақ АССР ОАК-нің 1923 жылғы қарашадағы «Қазақ тілінде іс қағаздарын жүргізуді ендіру(внедрении) туралы» декреті
- Қазақ АССР ОАК Президиумының «Қазақ тілінде іс қағаздарын енгізу(введения) жөніндегі(управления) орталық комиссия туралы ережені бекіту туралы» қаулысы.
- Қазақ АССР Еңбек Халық Комиссириатының 1924 жылғы 21 июльдегі «Қазақ тілінде іс жүргізуді енгізуге байланысты қызметкерлерді жұмыстан босату және оларды қазақ тілінде сөйлеп, жаза алатын қызметкерлермен алмастырудың тәртібі жөніндегі» қаулысы.
ІІ кезеңде
- 1989 жылғы Қазақ ССР-інің Тіл туралы Заңы;
- 1990 жылғы «Қазақ тілін және Қазақ ССР-індегі басқа да ұлт тілдерін дамытудың
2000 жылға дейінгі кезеңдерге арналған мемлекеттік бағдарлама»;
- 1993,1995 жылдардағы ҚР Конституциясы;
- 1989 жылы құрылған Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы;
- 1993 жылы Қазақстан Үкіметі жанынан құрылған Тіл комитеті
2. РЕСМИ ІС ҚАҒАЗДАР СТИЛІ
Стиль – латын сөзі, қазақ тіліне аударғанда «жазу мәнері» дегенді білдіреді.
Стилистика – тілдің қолданылу заңдылықтарын зерттейтін(исследующая) ғылым, ол тілдік белгілердің дұрыс қолданылу нормасын көздейді(нацелен).
Қазақ әдеби тіл стильдері:
1. ауызекі сөйлеу стилі
2. көркем-әдебиет стилі
3. публицистикалық стиль
4. ресми іс қағаздар стилі
5. ғылыми стиль
Ресми немесе іс қағаздар стилінің ерекшелігі, онда акт дәл(точно) көрсетіліп(показывает), бір ізбен жүйелі жазуға айрықша(особенный) мән беріледі.
Қазақ тілінде қолданылып жүрген қалыптасқан(установленный) сөз орамдарының(стиле) көпшілігі орыс тілінің ықпалымен(влияние) жасалған : қызу(бурно) мақұлдау(одобрять), қызу қарқын(энергично), тұрмыстық(бытовой) қызмет, қызмет көрсету, жүзеге асыру/реализовать/, қамтамасыз ету/обеспечить/, өз күшінде қалдыру/остановить/, қол жеткен(достич) табыс(успех), кең жол ашу, іске қосу, мәселе көтеру/поднять вопрос/, алғыс(благодарность) жариялау(объявить), сөгіс(выговор ) жариялау.
Көптеген сөздер белгілі стильге телулі болады, қолданылу жағынан шектеліп(ограниченный) отырады. Мысалы: тағайындалсын(назначил), міндеттелсін(обязываюсь), осы анықтама берілді, қаулы(постановление) етеді(исполнить), жарлық(приказ) етеді т.б.
Ресми іс қағаздарында кейде бір заттың(сердство) я ұғымның(понятия) атауы қолданылу орнына қарай әр түрлі аталады. Мысалы, адам деген сөз ресми құжаттарда – азамат, жолдас, телефон станциясында – абонент, ательеде – заказ беруші, шаштаразда – клиент, ауруханада – науқас(больной), санаторииде – демалушы, тынығушы, транспортта – жолаушы т.б. болып табылады.
Іс қағаздары стиліне әр түрлі мекемелерде жүргізілетін жазу үлгілері болады.
Ресми құжат стильдеріне тән(характерные) белгілер:
- мазмұнының қысқа әрі тұжырымды(заключение) баяндалуы(докладывать);
- тұжырымдардың(заключение) дәл, нақты болуы;
- сөздер мен терминдердің нақты, тура мағынасында(толковый) пайдаланылуы(пользоваться);
- терминдер мен тұрақты(устойчивый) орамдардың(стиль) бірегейлігі(объединяються);
- терминнің ең қолданылу жиілігі жоғары, Мемлекеттік терминология комиссиясы бекіткен нұсқасының пайдаланылуы;
- қалыптасқан(установленный) мазмұндық-құрылымдық нормалардың қатаң(строго) сақталуы.
ІІ. Жеке адам өміріне қатысты құжаттар.
1. Өмірбаян.
Өмірбаян – жеке адамның өмір жолы хронологиялық тәртіпте(порядке) қысқаша жасалған ресми құжат. Әдетте(обычно) оқуға түсу(поступления), жаңа қызметке орналасу(устроиться) кезінде(во время) жазылады. Онда азаматтың аты-жөні, туған жылы, күні, айы және туған жері, ұлты, отбасы жағдайы, білімі, бітірген(оконченный) оқу орындары, қызметі мен жұмыс тәжірибесі(практика) туралы және т.б. қосымша(дополнительные) мәліметтер көрсетіледі(показывает).
. Тәжірибеде өмірбаян үш түрлі болып жазылады. Бірі-адамның өз өмірі мен қызметі туралы баяндауы(излагать). Бұл көбінесе(в большинстве случаев) қызметке орналасу кезіндегі жеке іс қағазына қоса(в добавок) тігілу(подшивается) үшін жазылады. Онда адам өзінің аты-жөнін, туған күнін, толық көрсетеді. Одан кейін жаңа жолдан нақты деректермен санамалап жазады. Өмірбаянның бұл түрі көбінесе(в большинстве случаев) ресми түрде жазылады да, көлемі(объемный) жағынан шағын(небольшой) болады.
Өмірбаянның екінші түрі — мемуарлар, яғни акын, жазушылардың, өнер, қоғам қайраткерлерінің өз өмірін қоғам өмірімен байланыстыра баяндауы. Мұндай өмірбаяндар көркем(художественный) шығармаға жақын, әдеби тілмен, шебер(искусный) жазылғандығымен оқырманды(читатель) тартады(направлен) және ол оқырманды жеке адам өмірімен ғана емес, қоғам дамуымен(рост) таныстырады. Мұндай шығармалар кай тілде болмасын өте көп және қара сөзбен де, өлең сөзбен де жазылған түрі кездеседі. Мысалы, Қ.Байсейітовтың "Құштар көңіл"(1977) Ш. Жиенқүлованың «Өмірім менің - өнерім» (1983) кітаптары өмірбаянның осы түріне жатады.
Өмірбаянның үшінші түрінде қоғамға белгілі қайраткерлердің өмірі мен шығармашылық, саяси(политический) қызметтері өз тарапынан емес, басқа біреулер тарапынан баяндалады. Мәселен, ұлы жазушылар мен ақындар-А.Құнанбаев, Ш.Уәлиханов, А.С. Пушкин өмірлері туралы шығармалар осындай өмірбаян түріне жатады. Мысалы, С.Мүқанов - «Аққан жүлдыз»,
М. Әуезов «Абай жолы». Өмірбаянның мұндай түрі көркем(художественный) шығарманың әр түрлі жанрлары ыңғайында(удобный) очерктен бастап роман-эпопеяға дейін жазыла береді.
Күнделікті өмірде ең жиі қолданылатын құжаттың біріншісі - өмірбаян. Өмірбаян әркімнің өз қолымен, таза, жүйелі түрде, сиямен(чернила) жазылады. Арнайы(специальный) қағазға жазылуы да мүмкін.
Өмірбаянның мазмұндық-құрылымдық жүйесі:
1. Құжаттың аты (өмірбаян)
2. Аты-жөні (толық жазылады), туған жылы, айы, күні, туған жері
3. Ұлты
4. Білімі, оқыған оқу орындары
5. Қоғамдық-саяси қызметі
6. Ата-анасы, жұбайы, балалары туралы мәлімет
7. Қазіргі жұмысы, мекен-жайы
Өмірбаянның мазмұны автордың өмір жолын, іскерлік қасиеттерін(качество) жан-жақты баяндап беруге тиіс.
Өмірбаян үлгілері.
Өмірбаян
Мен, Мақсат Ахметұлы Нүсіпбеков, 1983 жылы, 14 қаңтарда Алматы обылысы, Панфилов ауданы, Үшарал ауылында тудым. Менің ұлтым - қазақ. Алматы каласы, Бостандық ауданындағы №81 орта мектебін 2000 жылы бітірдім.
2004 жылы Қазақстан-Британ техникалық университетінің 1 курсына оқуға түстім.
Ата-анам бар; әкем — Ахмет Абимолдаұлы Нүсіпбеков циркте жұмыс істейді. Анам — Салтанат1 Әріпжанқызы Алпысбекова, ауруханада жұмыс істейді. Мен үйленбегенмін.
Қазір осы жоғары оқу орнының 2-курсында оқып жүрмін. Мақсатым - жоғары білім алып, маман болып шығу.
Мекен жайым: Алматы қаласы, "Орбита-3" ықшамауданы, 26-үй, 48-пәтер, тел. 29-48-56.
Өмірбаян
Мен, Серік Жүмаділұлы Қалымбетов, 1984 жылы Оңтүстік Қазақстан обылысы, Бәйдібек би ауданы, Боралдай ауылында қызметкерлер отбасында тудым.
1990-2001 жылдар аралығында Шымкент қаласындағы 3. Шүкіров атындағы №20 орта мектепте оқыдым. Мектепте оқып жүргенде үздік окушы екенімді көрсете білдім. Әр түрлі қоғамдық жүмыстарды атқардым, спортпен шұғылдандым.
Ата-анам бар: әкем - Ж. Қалымбетов Шымкент қаласында жекеменшік кәсіпорнында жұмыс істейді. Шешем ~ 3. Қалымбетова Шымкент қаласындағы №20 орта мектепте орыс тілінен сабақ береді.
2001 жылы аталған мектепті бітірген соң, Қазақстан-Британ техникалық университетіне мұнайшы-инженер мамандығын алу үшін окуға түстім.
Бүгінгі таңда осы оқу орнының 2-курс студентімін, мен үйленбегенмін. Ағылшын тілімен шүғылданамын, компьютерлік курсқа барып жүрмін. Алдыма қойған мақсатым: білімді маман болып шығу.
Мекен -жайым: Алматы қаласы, Тастақ-1 ықшамауданы, 9-үй, 53-пәтер, тел.40-02-05.
Өмірбаян
Мен, Куаныш Өмірбекұлы Қасенов, 1963 жылы 1 мамырда Семей облысы, Аягөз ауданы, Баршатас ауылында тудым. Ұлтым - қазақ. 1970-1980 жылдар аралығында «Баршатас» орта мектебінде оқыдым.
1980 жылы 1 қырқүйекте Қазақ политехника институтының металлургия өнеркәсібі кафедрасына ауыстым. Қазір осы кафедраның аға оқытушысымын.
Ата-анам бар: Әкем - Өмірбек Қасенов -Ұлы Отан соғысының ардагері; қүрметті зейнеткер, анам - Хадиша Қасымова - ұзақ жылдар бойы Баршатас орта мектебінде мүғалім болып істеді, қазір зейнеткер. Отбасым бар: жұбайым - Жазира Дүйсенқызы, жоғары білімді маман, дәрігер.
Үш балам бар, олар мектепте оқиды.
Әскери қызметке міндеттімін. Аға лейтенант атағым бар.
Қосымша мәліметтер: казақ, орыс және ағылшын тілдерін жетік білемін, ЭЕМ (ЭВМ) бағдарламаларын толық меңгергенмін. Интернетте жұмыс істеймін.
Мекен- жайым: Алматы қаласы, "Қазақфильм" ықшамауданы, 47-үй, 18-пәтер.
Негізгі сөздік
өмірбаян - автобиография
ұлт - национальность
білім - образование •' .
жоғары білім - высшее образование
орта білім - среднее образование
ата-ана - родители
мұғалім - учитель
үйленгенмін - женат
отбасы - семья
жұбай -супруг (супруга)
үйленбегенмін - не женат
ажырасқанмын - разведен
әскери қызметке
міндеттімін - обязан к воинской службе
әскери қызмет - воинская служба
қосымша мәліметтер - дополнительные сведения
мекен-жай - адрес
туу - родиться
оқу - учиться
қызмет - должностъ
қызметкер - служащий
маман - специалист
мамандық - специальность
бөлім - отдел
беттеу - верстка
бірлестік - объединение
әкімшілік - администрация
тіркелім - прописка
тұрғылықты жер - место жительства
оқу орны - учебное заведение
арнайы орта - средне-специальный
акционерлік - акционерный
коммерциялық - коммерческий
ұйымдастыру ісінің
техникасы - организационная техника
дүниеге келу, туу - родиться
түсу - поступать
бітіру - закончить
бару - лосещать, пойти, ходить
үйлену - жениться
тұрмысқа шығу - выходить замуж
жұмыс істеу - работать
ауысу - перейти
міндетті - обязан
Грамматикалық минимум
Жіктеу есімдігі мен
Жалқы есімдер Жер-су атаулары оқу орындарының, құрметті атақтар мен наградалардың, ұйымдар мен мекемелердің атаулары
Сан есімдер (реттік сан есім) Етістіктің өткен шағы -ды, -ді
- ты, -ті
- қан, -кен
- ған, -ген
Үстеу (қазір)
Модуль сөздер (бар, жоқ)
2. Түйіндеме.(Резюме)
Резюме француз тілінен алынған термин. “Айтылған, я жазылған мәселенің қысқаша түйіні” деген мағына береді.
Түйіндеме – белгілі бір тұлғаның(форма) өмірбаяны, білімі, мамандығы, кәсіптік(производственный) шеберлігі(мастерство), біліктілігі, икемділігі(умение) жайлы нақты, қысқа мәлімет(сведения) беретін іс қағазының бір түрі.
Жазылған түйіндеме сіз туралы толық мәлімет беру үшін онда, сіздің біліміңіз, біліктілігіңіз, жеткен(подробный) жетістігіңіз(достижения), жұмыс тәжірибеңіз(опыт), не нәрсеге(существенный) икемділігіңіз(умения) бар екені айтылуы керек. Түйіндеме сіздің кең көлемдегі(размер) визит карточкаңыз іспеттес. Түйіндеме жазуда сіздің мақсатыңыз - өз өмірбаяныңыз бен жұмыс тәжірибеңізді, мамандығыңызды, икемділігіңізді ұтымды(выигрышный) көрсете білу. Осы арқылы(с помощью) ойлаған жұмыс орнына қол жеткізу. Сондай-ақ түйіндеменің әдемі рәсімделуіне(оформление) де көңіл бөлгеніңіз/обратить внимание/ дұрыс. Яғни мекеме басшысы сіздің кім болып істегіңіз келетінін түйіндемені оқу барысында бірден ұғатындай(понимание) болу керек Қалаған мамандығыңызға байланысты жеке басыңыздың қасиеттері анық көрсетілуі тиіс. Мәселен, сіз жарнама агенті болып орналасқалы келсеңіз түйіндемеге адамдармен жақсы қарым-қатынас жасай алатындығыңыз, тапқырлығыңыз, интуицияңыз, адам психологиясын жақсы білетіндігіңіз сияқты қасиеттеріңіз жазылуы керек. Түйіндемеде белгілі бір адам туралы мәліметтер ықшам(аккуратный) әрі нақты түрде беріледі.
Түйіндеменің ерекшелігі – үміткердің(претендент) білімі және кәсіби(профориетация) шеберлігі туралы мәліметтердің кері хронологиялық тәртіпте берілуі.
Түйіндеменің мазмұндық-құрылымдық жүйесі:
- аты-жөні;
- туған жылы, күні, айы, туған жері;
- ұлты;
- жынысы;
- мекен-жайы, телефоны;
- отбасы жағдайы;
- азаматтығы;
- білімі;
- бітірген оқу орындары;
- кәсіби біліктілігі мен кәсіби тәжірибесі;
- тілдік дағдылары;
- компьютерлік сауаттылығы;
- жеке қасиеттері (жауапкершілігі, адамдармен қарым-қатынас орнатуға бейімділік, ұстамдылық(сдержанность), мақсаттылық, ұйымдастырушылық, басқарушылық(управленческая) қабілеттер(способность), ұжыммен(коллективная) жұмыс істей білу, ұқыптылық, алға қойған міндеттерге шығармашылық көзқарас т.б.)
- қызығушылығы (саяхатқа шығу, би, домбырада ойнау, кітап оқу т.б.) туралы мәлімет, қосымша ақпараттар (мақтау грамоталары, сертификаттар, наградалар, патенттер т.б.)
Түйіндеме жазғанда жадыңызда ұстаңыз !
1.Түйіндемеде Сіздің маман ретіндегі бейнеңізді толықтыратын, аша түсетін өз мінезіңіздің кейбір жақсы қырларын да атап өтініз. Басшылық, жетекшілік, ғылыми жұмыстарға икемділігіңіз болса, ол да назардан тыс қалмасын.
Дайындаған құжаттар мен жазбаларды қайталап бір оқып шығып, керекті мәліметтерді ойша реттеп алып резюменің колжазбасын дайындауға кірісіңіз. Құжаттар мен мәліметтерді дайындап алғаннан кейін резюме жазып шығу қиын болмайды. Ең бастысы ол мәліметтерді ретімен, қысқа, нақты бере білу. Қашан, қайда оқыдыңыз, қайда, кім болып істедіңіз, қайда, қашан біліміңізді көтердіңіз, тәжірибе жинақтадыңыз?
. Егер ғылыми дәрежеңіз болса оны қалыптасқан редакциямен көрсетесіз. Мысалы, "техника ғылымының кандидаты", "биология магистрі", т.б.
Жазған еңбектеріңіз, шыққан кітаптарыңыз болса, маңыздыларын атап көрсетіңіз.
Қызмет бабымен, турист ретінде жасаған шетелдік сапарларыңыз да көрсетіледі. Шет тілін білу дәрежеңіз, компьютерді қаншалықты игергендігіңіз де көрсетіледі.
Жеңіл машина немесе транспорттың басқа түрін жүргізе алатындығыңызды көрсету де артық болмайды.
Айтылатын негізгі мәселелер осы. Қысқасы, "не, қайда, қашан" екендігі жазылады.
2.Түйндемені оқыған қезде сіздің алға қойған мақсатыңыз айқын көрініп түруы кереқ, яғни мекеме басшысы сіздің кім болып істегіңіз келетінін түйіндемені оқығанда бірден үғатындай болғаны дүрыс.
Жеке басыңыздың қасиеттерін атап көрсеткен кезде, оның сіздің таңдап отырған жұмысыңызға орналасуға септігі тиетіндігі басты назарда болуы қерек. Мысалы, сіз жарнама агенті болып орналасқалы келсеңіз, резюмеге адамдармен жақсы қарым-қатынас жасай алатындығыңыз, тапқырлығыңыз, интуицияңыз, адам психологиясын жақсы білетіндігіңіз сияқты қасиеттер жазылуы керек. Егер бастауыш сынып оқытушысы болғыңыз келсе, балаларды жақсы көретіндігіңіз, мейірімділігіңіз, шыдамдылығыңыз т.б. жазылуы кереқ. Жиналған мәліметтерді резюмеде берудің екі жолы бар: хронологиялық және фунқционалдық..
Хронологиялық тәсіл. Алдымен қазір істеп жүрген жүмысыңыз көрсетіледі де, ары қарай Хронологиялық ретпен жазылады. Яғни, соңғы орында сіздің бірінші жүмыс орныңыз, я болмаса бірінші аяқталған оқу орны жазылады. Егер сіздің жұмыс стажыңыз көп болса, алдымен косіптік жолыңьтзды көрсеткеніңіз дүрыс. Ал оқу орньш жаңа аяқтаған, қызметті жаңа бастағалы түрган адам оқыған оқу орны, алған мамандығы жайлы мәселені негізгі назарда үстайды.
Функционалдық тәсіл. Бүл тәсіл білімі мен біліктілігі, жүмыс тәжірибесі мол адамға лайықты. Мүнда жүмыс стажы кері Хронологиялық ретпен беріледі де, одан кейін білімі жайлы моліметтер көрсетіледі. Егер бір мекемеде бірнеше жыл қатарынан істесеңіз, онда жүмысыңыздың жалпы сипаты өзгермегенде болса, бәрін тізіп жатпай-ақ, қысқаша жазуға болады. Мысалы, "1991-1999 жылдар аралығында Машина жасау заводында экономист, аға экономист, директордың орынбасары қызметтерін атқарды".
Соңғы жүмыс орнынан немесе жеке адамның атынан алынган кепілдеме болса, оның бар екендігі резюмеде бір сөзбен айтылу керек. Қажет деп тапқан жағдайда ол резюмемен бірге тапсырылады.
Түйіндеме үлгілері
Т Ү Й І Н Д Е М Е
Сұлтанова Назира Айханқызы
1914 ж. 4-сәуірде Талдықорган қаласында тудым.
Мекен-жайым: Алматы қаласы, N. Тіле ндиев көшесі, 21, 3.
Үй телефоны: 41-00-43
Мамандығым; зақгер, тарихшы.
Бағыт: Жогары оқу орнының оқытушысы, мемлекеттік аппарат қызметкері.
Білімі мен қызметі туралы мәлімет:
Қазақ мемлекеттік зац университетініц аспиранты 1997-2000 жж.
Ілияс Жансугіро в атындагы университе ті тарих факулътетініц оқытушысы /995-1997 жж.
Ілияс Жанс үгіро в атындагы Талдықорган университеті тарих және қуқық факулыпетініқ студе нті — 1991-1995 жж.
Негізгі мәліметтер.
Казақстан тарихы, қуқықтану мәселелерімен айналысып, зерттеу жумыстарын жургіздім. "Әлихан Бөкейхаповтың саяси, қуқықтық көзқарастары" тақырыбында кандидаттық диссертация жаздым. Республика, қала, жоеары оқу орындары колемінде өткен конференцияларды баяндама жасадым. Жогары оқу орнында жұмыс істеген тәжірибем бар. Қогамдық жумыстарга белсене араласам ын.
Қосымша мәліметтер: А на тілім — қазақ тілі. Агылшы н және орыс тілін жақсы білемін. Компьютермен жұмыс істей аламын. Туристік сапармен туркия, қытай, корея мемлекеттерінде болдым. Жеңіл машина жургізе аламын (1998 жылдан). Көпшілікпен жумыс істегенді ұнатамын. Үйымдастырушылық қабілетім бар. Тапрсыреан іс ке жауапкершілікпен. қараймын.
Театрга, спорт жарыстарына барганды ұнатамын.
Кепілдеме туралы мәлімет: Қазақ мемлекеттік за ң университеті Мемлекеттік қ ұқық кафедрасының меңгерушісі берген кепілдеме қосымша беріліп отыр.
4 наурыз 2000 жыл ^_^^^_^^^^ Султанова Н.А.
(қолы)
Түйіндемеде жұмсалатын терминдер және термин клишелері:
үлт _________________ ұлтым — қазақ
азаматтық ---------------- Қазақстан Республикасының
азаматы білім _______________ жоғары білімді
орта білімді отбасы --------------отбасым бар
жұбай үйленгенмін
бала үйленбегенмін
үл ажырасқанмын
қыз түрмыска шақканмын
ата-ана түрмысқа шықпағанмын
Спортпен айналысамын: ат спортын, футболды үнатамын, I разрядты волейболшымын.
Компьютерде, интернетте, ЭЕМ машиналарында жұмыс істей аламын
қазақ
ағылшын
орыс
тілдерін
орташа
түсінемін
оқи аламын
сөздікпен аудара аламын
3. ЖЕКЕ ІС ПАРАҒЫ
Кадрлар жөніндегі жеке іс парағы - жұмысқа қабылдану, сайланбалы оргаңдарға сайлану кезінде, сондай-ақ ұйымдар, мекемелер мен ведомстволар талап еткен басқа жағдайларда толтырылатын арнаулы бланк түріндегі ресми құжат. Жеке іс парағында көрсетілетін мәліметтер еңбек кітапшасында, өмірбаянда берілетін мәліметтермен дәлме-дәл сәйкес жазылады, жеке адамның азаматтық хал-жағдайы, кәсібі мен мамандығы, қоғамдық қызметі мен еңбек жолы толық көрсетіледі.
НЕГІЗГІ СӨЗДІК
Жеке іс парақ /ғы/ - личный листок
Кадрлар жөніндегі жеке
іс парағы - личный листок по
учету кадров
жүмысқа қабылдау - принять на работу
кадрлар жөніндегі жеке іс парағын толтыру - заполнить личный
листок по учету кадров
тек / тегі/ - фамилия
аты - имя
әкесінің аты - отчество
туған жылы, айы, күні - год, месяц,
число рождения
азаматтығы - гражданство
ұлты - национальность
әлеуметтік тегі - социальное происхождение
жынысы - пол
білім - образование
мамандық - специальность
жоғары /орта/ оқу орны - высшее (среднее) учебное заведение
дәреже - степень
атақ - звание
ғылыми еңбек - научный труд
өнертабыс - изобретение
лауазвім - должность
жұмыс істеген жылдары - трудовой стаж
шетел - иностранное государство
сайланбалы органдар - выборные органы
оскери қызметке қатысы - отношение к воинской службе
әскери атагы - воинское звание
толтыру -заполнить
көрсету - указать
мәлімет - сведения
марапаттау - наградить
жариялау - объявить
міндетті міндетті емес - обязан - не обязан
Грамматикалыық минимум
жалқы есім
сан есім /жыл, ай, күн аттары/ жер-су атаулары
жоғары оқу орнының, мекеменің, ұйымың, сайланбалы органдардың атаулары
Мемлекеттік наградалар мен құрметті атақтардың атаулары
ырықсыз етіс тұлғасы
тұйық рай
номенклатуралық атаулардың емлесі.
Кадрлар жөніндегі жеке іс парағы
1. Тегі Аты
Әкесінің аты
2. Жынысы
3. Туған жылы, айы, күні
4. Туған жері
5. Ұлты ______
6. Әлеуметтік тегі
7. Білімі
ауыл, аудан, қала, облыс
Азаматтығы
Диплом бойьшша мамандығы.
Жоғары оқу орнының аты, орналасқан жері.
8. Қандай тілдерді білесіз ,қандай дәрежеде
9. Ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы ______^______
10. Ғылыми еңбектері және өнертабыстары_________
11. Жүмыс істеген орны, лауазымы, жұмыс істеген жылдары
Жұмыс істеген орындарының мекен-жайы.
12. Шетелдерде болуы __^_____^__^_^___
13. Сайланбалы орындарға қатысуы
14. Мемлекеттік наградалары _^___
15. Әскери қызметке қатысы______әскери атағы
16. Отбасы жағдайы (отбасы мүшелерінің аты-жөні, туған жылы көрсетіледі)_______^^___^__^__
17. Мекен-жайы
Толтырылған уақыты Қолы __^^___^^__
ІІІ.
Визит карточкасы
Визит карточкасы – жеке тұлғаның қызмет орны, аты-жөні, байланыс мәліметтері қысқаша жазылған, ресми қатынас мәдениетіне лайықталған, белгілі бір пішінмен рәсімделген құжат.
* Визит карточкасы іскерлік қатынас үшін өте керек іс қағазы, құжат.
* Визит карточкаларының мазмұны бірдей болғанмен, безендірілуі әр түрлі болуы мүмкін.
* Визит карточкалары негізінде Тітез 14 -шрифтімен жазылады.
* Аты-жөнін жазғанда фамилиясы үлкен әріппен теріледі.
- Мысалы: БЕКБОЛАТОВ Асан Қайырбекүлы.
* Қызметі. Тек ресми атқаратын кызметі жазылады. «Міндетін атқарушы, уақытша орындаушы» деген сөздер жазылмайды.
* Ғылыми дәреже, әскери т.б. атақтар кажеттілігіне карай көрсетіледі.
* Жүмыс телефоны. Алдымен хатшының телефонын көрсеткен дұрыс. Қажет деп санаған жағдайда өзіңіздің жеке телефоныңызды көрсетуге болады. Егер мобильді жүйедегі байланыс болса, жеке кодымен көрсетіледі.
* Визит карточкасы 50x90 миллиметрлік көлемдегі қатты қағазда жасалады.
* Визит карточкаларының түр-түсі әр адамның қызмет бабына карай жасалады.
2. Қазақстан Республикасы КЕДЕН МАҒЛҰМДАМАСЫ
Кеден мағлұмдамасы – мемлекеттің Әділет Министрлігімен тіркелген, оның қойған талаптарына сай жасалған, кеден арқылы өтетін жүк туралы ақпаратты (тауар туралы, жүк туралы, құндылықтар туралы, валюта т.б. туралы) мәлімет беретін құжат. Кедендік мағлұмдама жүк беруші адаммен толтырылады да жүктің мемлекеттің шекарасынан қабылданған ережеге сай өтуін бақылайтын құзіретті кеден органдарына беріледі. Кеденге тапсырылатын жүк туралы берілген мәліметтің толықтығына , дұрыстығына жауапты болып кеден мағлұмдамасын толтырушы саналады. Мағлұмдамада көрсетілмеген және кеденнен рұқсатсыз өткізілген жүк кәмпескеленеді.
Кеден мағлұмдамасының бірнеше түрлері болады. Олардың негізгілері: Валюталық мағлұмдама, Кедендік баға мағлұмдамасы, Жүк мағлұмдамасы, Кедендік транзит мағлұмдамасы, Халықаралық Кеден мағлұмдамасы т.б.
16 жаска толған әрбір түлғаға толтырылады. Қажетті жауап сай келетін рамкада V таңбасымен белгіленеді. Уакытша кіру/шығудын, толық уақыты бойы сақталады. Жоғалтылган жағдайда жаңартылмайды
2. Ө Т I Н I Ш
Өтініш – азаматтардың заңмен бекітілген жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын, жазбаша түрде баяндалатын, өтіну, сұрау туралы ресми құжат.
Өтініш жазылатын негізгі жағдайлар төмендегідей:
- жұмысқа қабылдау
- жұмыстан босату
- басқа жұмысқа ауыстыру
- кезекті демалыс сұрау
- кезектен тыс демалыс сұрау
- материалдық көмек (пәтер бөлу), балабақшадан орын бөлу және т.б. туралы сұрау
- жалақыны көтеру туралы өтініш айту жоне т.б.
Грамматикалық минимум
Барыс септік: -ға/-ге -қа/-ке
Шығыс септік: -дан/-ден -тан/-тен
Есептік сан есім.
Жіктеу есімдіктері: мен, сіз.
Жіктік жалғау
Қысқарған создер (аббревиатуры)
Лексикалық минимум
Терминдер және терминдік сөз тіркестері Номенклатуралық атаулар Жалқы есімдер Ай аттары
НЕГІЗГІ СӨЗДІК
заявление -өтініш
прошу -сұраймын
проживающий -тұратын
прилағается -тіркелген
Арыз.
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтары мемлекеттік ұйымдар мен лауазымды адамдардың аттарына хабарламалар (обращение) жібереді. Хабарламалар ауызша және жазбаша болуы мүмкін. Хабарламада аты-жөні көрсетілген лауазымды адам немесе мемлекеттік өкімет пен басқару органының басшысы хабарламаны дер кезінде карауға, ол жөнінде тиісті шешім қабылдауға және белгіленген мерзімде нақты жауабын беруге міндетті.
Хабарламаның үш түрі бар: арыз, өтініш және ұсыныс. Олар мазмүны жағынан әртүрлі болъш келеді: мысалы, өтініште азаматтардың заңмен бекітілген жеқе қүқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын хабарлама жасалады. Жеке адам өзіне берілген қүқықтарды пайдалану үшін өтініш жазады, сонымен қатар өзі жүмыс істейтін үжымдарда, мекемелерде, өзі түратын түрғын үйлерде, мемлекеттік органдар қызметінде байқалған кемшіліктерді атап жазады.
Арызда - азаматтардың заң арқылы қорғалатын жеке қүқықтары мен мүдделерінің бүзылу фактісі туралы хабарлама жасалып, оны қалпына келтіру туралы талап-тілек айтылады, хабарламаижасаушының ойынша іс-қимылы дүрыс жүргізілмейтіндіктен өзінің қүқықтары мен мүдделерін бүзып отырған мемлекеттік органдардың, мекемелердің, үйымдардың, лауазымды адамдардың атына сын айтылады.
Ұсыныс — белгілі бір мемлекеттік органның, үйымның, мекеменіц жүмысын жақсартуға жетілдіруге назар аударатын, осыған байланысты қойылған міндеттердің шешудің жолдары үсынылатын хабарлама түрі.
Хабарламаның барлық түрі мемлекеттік органдардың, үйымдардың кеңсесінде тіркеуден өтеді. Арнайы тіркеу карточкасы, аннотациялык парақ толтырылады.
1.1. Арыз (өтініш, кейде шағым).
Арыз - ұйым басшысының, лауазымы жағынан жоғары тұрған адамның атына белгілі бір ақпаратты, отінішті, мәліметті жеткізу мақсатында жазылатын іс қағазының бір түрі. Арыз көлемі жағынан шағын болады 1-3 бет немесе 500-5000 белгі аралығында.
Арыз көбінесе жеке адам атынан жазылады. Іс жүзінде қойылған мәселе бірден бірнеше адамның немесе, үлкен үжымның мүддесш көздейтін үжымдық (коллективтік) арыз түрлері де кездеседі. Арыз белгілі бір себеппен ғана жазылады. Әдетте онда бір ғана моселе көтеріледі. Арыз онда айтылған мәселені шешуғе қүқы бар адам атына жазылады.
Арыздың бірнеше түрі бар. Олар: өтініш түрінде жазылатын арыз, шағым турінде жазылатын арыз, түсініктеме түрінде жазылатын арыз, констатация түрінде жазылатын арыз. Бұлардың әрқайсысы ондаған мотивте жазылады. Арыз жазу ережесі барынша қарапайым десе де болады. Арыздың алты реквизиті бар: кімге жолданғаны, кім жазганы, қүжат аты, мазмүны, қолы, датасы.
Арыз сиялы я шарикті қаламмен, таза түзетулерсіз жазылуы керек. Жазу машинкасын немесе оргтехниканы қолдануға болады. А4 форматты кейде А5 форматты қағазға жазылады.
Арыз қүрылымы:
1) құжат адресациясы (кімнің атына жазылғаны);
2) қүұат аты;
3) негізгі мәтін;
4) қосымша болса оған сілтеме;
5) жазылу мерзімі;
6) қолы;
7) арыз мазмүнымен келісушілер қолы,
Адресацияга лауазым иесінің, мекеме, ұйым басшысының ресми қызметінің толық аты, қажет жағдайда фамилиясы, аты-жөні кіреді. Адресация парақтың оң жағын ала жазылады. Егер арыз бірнеше лауазым иесіне бірден жазылып отырған болса олардың барлығының ресми қызметі (қажет жағдайда фамилиясы, аты-жөні) адресацияда қөрсетілуі қерек.
Мысалы,
Петропавл қаласы сут заводының директоры Т.С.Пірімбетовке Көшірмесі: Петропавл қаласы СЭСмеңгерушісі Р.С.Садуовқа
Тақырыбы парақ ортасына адресациядан төмен жазылады. Мысалы, ШАҒЫМ АРЫЗ
ТҮСІНІКТЕМЕ
Негізгі мәтін кіріспе сөзден басталады. Мысалы, "Менін Сізге арыз беру себебім,". Ары қарай қүжаттың мәнін ашатын, арыз жазуға себеп болып отырған негізгі мәселе соз болады. Мәтін соңында қүнделіқті қызмет этикасын сақтау сөздерін қолдана отырып адресаттан қандай шешім күтетіндігі жазылады. Мысалы, "Айтылғандарды ескере отырып шара қолдануыңызды сүраймын", "Нүсқау беруіңізді сүраймын" т.б. Мәтін парақтың бар кеңдігіне, тақырыптан төмен жазылады.
Жазылу мерзімі. Арыздың жазылған күні, айы (жазбаша) және жылы көрсетіледі. Жазылу мерзімі негізгі мәтіннен төмен, парактың сол жақ бөлігінде орналасады. Мысалы,
24 наурыз 2000 жыл.
Қолы. Арыз жазушының атқаратын қызметінің толық ресми аты жазылады, кол қойылады. Парақтың оң жағына фамилиясы, аты-жөні жазылады. Мысалы,
Қазақ-Британ техникалық университеті
қазақ тілі кафедрасының
оқытушысы ________Бекенова А.К.
(қолы)
Егер арызға кол қоюшылар бірнешеу болса онда олар иерархиялық тортіппен я болмаса алфавит төртібімен жазылады. Қол қоюшылар өте көп болатын болса онда арызға қол қою парағы тіркелді.
Арыз мазмүнымен келісуші қолы қойылғанда келісім туралы қысқаша ақпарат та жазылады. Мысалы, "Келісемін", "Қарсы емеспін". Бұл жерде де датасы жазылып, атқаратын қызметі көрсетіледі.
Ескерту: 1. Егер арыз бірнеше адамның атына қатар жазылса, олардың барлығының ресми қызметі, аты-жөні адресацияда көрсетілуі керек.
2. Егер арыз бірнеше адамның атынан жазылса, олар иерархиялық тәртіппен я болмаса алфавит ретімен жазылады.
3. Арыз қолмен де, компьютермен де қатесіз жазылуы тиіс.
IV. Мінездеме. Кепілдеме.
Мінездеме, оның түрлері.
Мінездеме - түрлі мекеме, үйым бірлестік, оқу орындарында белгілі бір адамды өмірбаяндық, біліктілік, кәсіптік, адамшылық тұрғыда жазбаша сипаттау мақсатында жиі жазылатын іс қағазының бір түрі.
Қызметтік мінездеме — мінездеменің айрықша кең тараған және әмбебап формасы. Қызметкерді объективті өрі нақты мінездеу қажет болған жағдайда жазылады. Қорытынды бөлімі еркін стилъде жазылады жоне құжат мазмұнын түйіндейді.
Мінездеме қызметкерді басқа бір ваканцияға я болмаса оқу орнына үсыну мақсатында да жазылады. Мүнда үсынылған адамның аталған ваканцияға қажет деген мінез-қасиеттері, кәсіптік шеберлігі айтылады.
Аттестациялық мінездеме белгілі бір адамның атқарыл отырған қызмет орнына лайық, лайьгқ еместігін тексеру мақсатында жүргізілетін аттестация қорытындысына орай жазылады. Мүндай мінездеме корытындысында "атқарып отырган қызметіне лайық", "қызмет бабында жогары қызметке усынуга лайық" немесе "атқарып отырган қызмет орнына лайық емес" деген сияқты түйінді сөздер жазылады.
Жеке (функциональды) мінездемелер адамның жеке басының мінезін, білімін, шеберлігін, икемділіген т.б. сипаттай лтырып жазылады. Қорытындьт бөлімінде мінездеме не мақсатпен жазылгандығы атап корсетіледі. Мысалы, "Еңбек келісімін ұзату ум/ш"т.б.
Мінездеме А4 форматты параққа жазылады. Көлемі 1 беттен аспауы керек. Мінездеме мотіні жазу машинкасында басылады я компьютерде теріліп, кейін принтерден шығарылады. Тақырыпты, омірбаяндык мәліметтерді, қортынды мен негізгі түйінді үлкендеу шрифтімен беруге болады.
Кейде мінездеме жогары жагында мекеменің аты, логатипі, фирмалық белгісі көрсетілген арнайы бланкілерде де жазылады. Әр данасы есепте түратын арнайы бланкілерге жазылган мінездемелер мінездеме беруші адамның және үйым жетекшісінің қолымен расталады.
Барлық мінездемелерге мекеме мөрі басылады.
Мінездеме ресми стильде, бейтарап тонмен жазылады. Мотін баяндауышы ашық райлы етістіктен жасалады (беріледі, орындады, көріне білді, көрсетті).
Мінездеменің мазмұндық-құрылым ды қ жүйесі:
1) тақырыбы;
2) мінездеме берілетін адам туралы қысқаша мәлімет;
3) негізгі мәтін;
4) қорытынды;
5) мінездемені талап етуші үйымның аты;
6) мінездеме берілген күн, ай, жыл;
7) мінездеме берушінің аты-жөні, фамилиясы, қолы;
8) қосымша (егер болса).
Мінездеменің тақырыбы парақтың жоғарғы жағын ала, орта тұсына қарай үлкен әріптермен жазылады.
Аттестациялық мінездеме
Мінездеме берілетін адам туралы қысқаша мәліметке мыналар кіреді:
фамилия, аты-жөні, туған жылы, білімі, мекемедегі жұмыс стажы (-жылдан бастап қызмет етеді), қазіргі атқаратын қызметі. Басқа да кейбір мәліметтер қосымшы берілуі мүмкін (мысалы, диплом бойынша мамандығы немесе білім түрі т.б.)-
Негізгі мәтінде атқарып жүрген қызметін, өз мамандығын қаншалықты меңгеретіндігі, кәсіптік білім деңгейі, біліктілігі, қызмет бабында жеткен жетістігі мен кемшілігі жазылады. Қысқаша әлеуметтік-психологиялық портреті беріледі. Әріптестерімен карым-қатынас жағдайы, отбасы жағдайы, ұжымдағы орны, абыройы, сын көтеру қабілеті жазылады. Кей жағдайда (оқуға немесе іссапарға жіберу) денсаулық жағдайы да айтылады.
Қажет деп табылған жағдайда негізгі мәтінге шетел сапарлары, зерттеу жұмыстары, өз бетімен жүргізген жұмыстары, жетекшілік, ұйымдастыру қабілеті де кіргізіледі.
Мәтін көбіне жай сөйлемдермен, қалыптасқан сөз орамдары мен сөз тіркестерін, стандарт терминдерді қолдана отырьгп, басы артық қысқартуларсыз жазылады.
Қорытынды негізгі мәтіннің түйінделген, жиынтықталған бөлігі болып табылады. Мүнда мінездеме беріліп отырған адамның перспективалық қызметіне байланысты бір-екі накты ұсыныс енгізіледі. Негізгі мәтіннен кейін (қорытынды) сөзін азат жолдан, бас әріптермен жазып, негізгі түйінді немесе үсынысты атап көрсетуге болады. Мысалы,
ҚОРЫТЫНДЫ: /. Атқарып журген қызметіне лайық. 2. Кәсіптік дайындық децгейін, басшылық қызметтегі тәжірибесін. ескере отырып Н.С.Нуртазаевты копкурстық Ііегізде статистика бөлімінің бастыгыны қызметіне ұусынуеа болады.
Мінездемені талап етуші ұйымның аты толық, ресми түрде аталуына сәйкес жазылады. Кейде мінездеме не мақсатпен берілгені атап айтылады. Бұл қорытындыдан кейін 1 интервал жіберіліп барып жазылады. Мысалы, "Абай атындагы Алматы мемлкеттік университетініқ қабылдау комиссиясына тапсыру үшін берілді".
Мінездеме жазылған дата ұйым атынан кейін 1 интервал жіберіліп барып парақтың сол жақ бөліміне жазылады. Ай аты жазбаша беріледі. Мысалы, 26 мамыр 1999 жыл.
Мінездеме беруші туралы мәліметке мінездеме берушінің ресми қызмет аты, қолы, фамилиясы, аты-жөні кіреді.
Қосымша ретінде қажет деп табылған жағдайда
1) белгілі үлгідегі бірнеше фотосурет;
2) білімі туралы құжат көшірмесі;
3) бүрьшгы мінездемелер көшірмесі я одан алынған үзінді;
4) анықтамалар жіберіледі.
Егер мінездемеде қосымша болатын болса ол жайында парақтың соңында жазылады. Ал қосымша бірнешеу болатын болса жолдама хат дайындалып, сонда көрсетіледі.
Мінездеменің жалпы қүрылымы осындай. Кей жағдайда мінездеме алушы адам парактың соңына "мінездемемен таныстым" деп жазып қол қояды. Фамилиясын, танысыскан күнін де жазады.
Мінездеме 2 дана етіп дайындалады. Біреуі талап етуші мекемеге жіберіледі, екіншісі мінездеме иесінің жеке ісіне я мінездемелер тіркелетін іске тігіледі. Мінездеме де жалпы тәртіп бойынша жіберіледі.
# Үлгімен танысыңыз.
Мінездеме
Болат Сыздықов Бакытүлы, 1967 жылы туған, үлты - қазак, білімі -жоғары. Қазақстан Республикасының азаматы. Болат Сыздықов Бақытұлы — 1967 жылғы ақпан айының 15-інде Қазақстан Республикасы бұрынғы Шымкент облысы, Түркістан қаласында туған. Орта мектепті бітіргеннен кейін 1984 жылы казіргі Ұлттық техникалык университетінің компьютерлік техника факультетіне оқуға түсіп, оны 1989 жылы үздік дипломмен бітірген. 1989-91 жылдар аралығында Ғылыми-жобалау институтының аға ғылыми қызметкері. Қазір Қазақ үлттык техникалык университеті металлургия өнеркәсібі факультетінін аға мүғалімі. 1994-97 жылдар аралығында ҚазҰТУ-дін өндірістен қол үзбей оқитын аспирантурасьгнда оқып, 1998 жылы кандидаттық диссертация қорғады.
Б.Б.Сыздықов - өз ісін жетік білетін, тәжірибелі маман. Ол бірнеше ғылыми еңбектердің авторы. Б.Б.Сыздыковтың "Металлургия өнеркәсібінің терминдері" деп аталатын еңбегі Шоқан Уәлиханов атындағы сыйлыққа ие болды.
Б.Б.Сыздыков қазақ, орыс, ағылшын тілін жетік біледі, ЭЕМ /ЭВМ/ машиналарында жүмыс істей алады. Б.Б.Сыздыков -- студенттер мен әріптестерінің арасында беделді, үлгілі отбасы иесі.
Мінездеме Ғылыми-техникалық орталықтың бас маманы қызметіне үсыну үшін беріледі.
Мекеме басшысы Айы, күні, жылы
/аты-жөні, қолы/
Қазақ-Британ техникалық университетінің
ассистент-профессоры
Қуаныш Өмірбекүлы Әлихановқа
Мінездеме
Қ.Ө.Әлиханов 1963 жылы 5 қаңтарда Семей облысы, Аягөз ауданы, Баршатас ауылында дүниеге келген. ¥лты - қазақ, білімі -жоғары, ҚР-ның азаматы. Орта мектепті бітіргеннен кейін, 1980 жылы ҚазҰТУ компьютерлік техника факультетІне түсіп, оны 1985 жылы үздік дипломмен бітірген. 1985-88 жылдар аралығында - Ғылыми-жобалау институтының аға ғылыми қызметкері, ҚазҮТУ металлургия факультетінің аға оқытушысы. 1988-91 жылдар арапығында ҚазҰТУ-дың күндізгі бөлім аспирантурасында оқып, 1991 жылы кандидаттық диссертация корғады.
Қ.Ө.Әлиханов - өз ісін жетік білетін, тэжірибелі маман. Ол - бірнеше гылыми еңбектердің авторы. Қ.Ө.Әлихановтың "Металлургия өнеркэсібінің терминдері" атты еңбегі Шоқан Уәлиханов атындағы сыйлыққа ие болды.
Қ.Ө.Әлиханов қазақ, орыс, ағылшын тілдерін жетік біледі, компьютермен жұмыс істеуде тәжірибесі мол. Ол - студенттер мен эріптестерінің арасында беделді, үлгілі отбасы иесі.
Мінездеме Ғылыми-техникалық орталықтың бас маманы қызметіне ұсыну үшін беріледі.
Тау-кен металлургия
институтының директоры,
т.г.д., профессор А.И.Магзонов қолы
Айы* күні, жылы
Қазақ спорт жэне туризм академиясыныц 2000-шы жылғы түлеғі,
еркін күрестен бапкер Мақсат Ахметүлы Нүсіпбековке
Мінездеме
Мақсат Ахметұлы Нүсіпбеков 1983 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласында дүниеге келген. 1990-2001 жылдар аралығында Өскемен қаласындагы № 37 орта мектепте оқыды. Мектепті бітіргеннсн кейін Алматы қаласындагы ҚазҰТУ-га келіп оқуга түсті.
М.А.Нүсіпбеков-қабілетті, білімді, спортқа деген ынтасы зор. Республиқалық жарыстарга қатысып, жүлделі орындарға ие болган.
Компьютермен жұмыс істей алады, ағылшын тілін жетік біледі.
Мінезі біртоға, сабырлы, жолдастарына адал. Ұйымдастырушылық қабілеті бар, қиын жағдайда өз бетінше дұрыс шешім қабылдай алады.
Сынды дұрыс түсінеді, кемшіліктерін тезтүзетуге тырысады.
Базалық дайындық деңгейі мен қабілеттігін ескере отырып, М.А,Нүсіпбековты халықаралық студенттік конференцияга жіберуге ұсынуға болады.
Ө.А.Байқоңыров атындағы Тау-кен металлургия
институтының директоры, т.г.д., профессор М.О.Жарасов қолы
Айы, күні жылы
НЕГІЗГІ СӨЗДІК
мінездеме
ұлт
лауазым,қызмет
азамат
білім
жоғары білім
орта білім
жыл
қазір
тәжірибелі
білікті, өз ісін жетік
білетін
маман
жетік білу
Аудармалары
авторитетный - беделді
коллега - әріптес
образцовый - үлгілі
среди - арасьшда
учереждение - мекеме
организация - ұйым
руководитель - басшы
туу
оқу
бітіру
жұмыс істеу
V. Азаматтық қарым-қатынастарды реттейтін құжаттар.
ҚОЛХАТ, СЕНІМХАТ, КЕПІЛХАТ – белгілі бір құндылықтардың (құжат, мүлік, зат, ақша) алыс-берісін куәландыратын, азаматтық қарым-қатынастарды реттейтін ресми құжат түрі. Құжаттың бұл түрлері міндетті түрде мөрмен бекітіліп, құқықтық сипатқа ие болады.
ҚОЛХАТ - белгілі бір құндылықтардың (құжат, мүлік, зат, ақша) алынғанын куәландыратын және оны белгілі бір мерзімде қайтарып беретіндігін міндеттеп, азаматтық қарым-қатынастарды реттейтін ресми құжат түрі. Бұл бағасы төмен құндылықтарды уақытша пайдалану жағдайында рәсімделеді. Сондықтан қолхат негізінен мекемеішілік қатынастарда жиі қолданылады.
Қолхаттың мазмұндық-құрылымдық жүйесі:
- құжаттың аты;
- қолхат беруші туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік нөмірі);
- қолхат алушы туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік нөмірі);
- алынғат заттың атауы (егер ақша болса, көлемі санмен де, жазбаша да көрсетіледі);
- қайтарылатын нақты уақыты;
- қайтара алмаған жағдайдағы шарты;
- қолхат жазылған күн;
- тараптардың қолы;
- мекеме мөрі.
С ө здік:
қолхат- расписка
азамат- гражданин
мерзім-срок
кепілақы- задаток
қарыз- долг
ақша- деньги
уәде- обещание
қайтарып беру- вернуть, возвращать
алу-брать
кабылдап алу- принять
уақытында-вовремя
кепіл ақы- задаток
Үлгі:
Қолхат
Мен ИИТ-02-17 тобының студенті Мәлік Нұршаұлы, университеттің қазақ тілінде оқу залынан уақытша пайдалану ушін «Қазақстан» энциклопедиясын (бағасы 1000 теңге) алдым. Кітапты бір аптада қайтарып беремін деп міндеттенемін. Жеке куәлік нөмірі ...
15 ақпан ,2003ж. (қолы)
Расписка
Я, студент группы ИИТ-02-17 Малик Нуршаулы, взял в читальном зале «Қазак тілі» для временного пользования энциклопедию «Казахстан» (стоимостью 1000 теңге). Обязуюсь вернуть книгу в течении недели.
Номер удостоверения личности.
15 февраля, 2003 г. (подпись)
Қолхат
Мен, Әйгерім Асылбекқызы Қозыбаева Алматы қаласы Таугүл-1 шағын ауданы 84 үй, 31 пәтердің тұрғыны, жеке басымның куәлігі №123456789 ҚР ІІМ-гі берген, Алматы қаласы Абай даңғылы, 25 үй, 64 пәтерде тұратын азамат Арман Мұхитұлы Асқаровтан, жеке куәлігі №123456789 ҚР ІІМ-гі берген 3000(үш мың) АҚШ долларын алдым.
2003 жылы 15 қыркүйекте жасалган келісім-шартқа сәйкес 2003 жылгы 10-шы қыркүйектен 10 желтоқсанга дейін алынған ақшаның пайызын төлеп түруға міндеттенемін. Пайыз көлемі келісім-шартта көрсетілген. Азамат Асқаров Мұхитүлы Арманның міндетін орындауына басқа талабым жоқ.
10.12.2003жыл қолы
Қолхат
Мен, ФИТ-02-Іқ тобының студенті Ержан Бауыржанұлы Хайрош, университеттің сызба-геометрия кафедрасынан штангенциркуль (500 теңге) алдым. Штангенциркульді бір
жетіде қайтарып беремін деп міндеттенемін. Жеке куәлік №11655223.
24.03.03 колы
Х.Б.Ержанның қолын растаймын.
СЕНІМХАТ – сенім білдірілген тұлғаға сенім білдіруші атынан (кәсіпорын, азамат) қандай да бір іс-әрекетті асыруға құқық беретін, олардың өзара келісімін куәландыратын құжат. Сенімхат мекеме атынан да, жеке адам атынан да беріледі. Ол мекеме атынан мәміле жасауға, материалдық құндылықтар мен ақша алуға немесе басқа да түрлі әрекеттер жасауға сенім білдіріп, құқық береді. Ресми сенімхаттар мекеме бланкіне рәсімделеді.
Сенімхат мекеме атынан берілсе, арнаулы бланкке жазылады да, мекеме басшысының қолы мен мөрі басылады.
Егер сенімхат жеке адам тарапьшан берілсе, сенімхат иесінің аты-жөні, құжатының аты мен нөмірі жазылып, колы қойылады. Төменгі жағына мекеме басшысы не нотариус сенімхат иесінін қолын растап, мөр басады.
Сенімхаттың мазмұндық-құрылымдық жүйесі :
-құжат атауы;
- күні, айы, жылы, мекен-жайы ;
- сенімхат беруші туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік нөмірі);
-сенім білдірілетін тұлға туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік нөмірі);
- алынғат заттың атауы (егер ақша болса, көлемі санмен де, жазбаша да көрсетіледі);
- қайтарылатын нақты уақыты;
- қайтара алмаған жағдайдағы шарты;
- нотариалдық мекеме мөрі.
Сөздік:
Сенімхат - доверенность
жеке куәлік - удостоверение личности
жалакы- зарплата
мөр - печатъ
Қол -подпись
Сену -верить
сеніп тапсыру- доверять
беру - давать , выдавать
куәландыру - удостоверять
алу - получать
қою, басу- поставить
Сенімхат берілетін жағдайлар :
Сенімхат кез-келген төлем түрлерін, атап айтқанда жалакы, жәрдемақы, стипендия, зейнетақы алу үшін, сондай-ақ заттай корреспонденцияларды алу үшін, мүлікті ортақ пайдалану, транспорт құралдарын иемдену, мүрагерлік күкык туралы куәлік алу үшін т. б. толып жатқан жағдайларда беріледі.
Сенімхат 1 дана болып дайындалады
Төлемақы алу үшін берілген сенімхаттардың жарамдылығы - 3 ай. Мүлікті пайдалану үшін берілетін сенімхаттардың жарамдылығы - 3 жыл.
Жарамдылық мерзімі жазбаша жазылуы керек.
Сенімхат
2003 жыл 1 желтоқсан, Алматы қаласы
Мен, Серік Жәнібекұлы Мәметов куәлік: №80265498 ҚР ІІМ берген, мекен-жайым: Алматы каласы, Сейфуллин көшесі, 456 үй, 3 пәтерде тұратын азамат Есенгелдин Жомарттың, туған атам - Мейлібаев Маметтің қайтыс болғанан кейін қалған мүлікке менің мұрагерлік қүқығымды рәсімдеуіне сенім білдіремін. Бұл үшін мен азамат Есенгелдин Жомартты:
- менің атымнан өтініш жазуға;
- анықтамалар мен құжаттар алуға;
- менің орныма қол қоюға;
- мүрагерлікке құқық беру туралы куәлікті алуға өкілетті етуге сенім білдіремін.
Сенімхат 2004 жылдың 1 желтоқсанына дейін берілген және 1 жыл күшінде.
01.12.2003
С.Маметовтың қолын растаймын
Кепілхат
Алматы қаласы, 25 қараша 2003 жыл.
Мен, азамат Ержан Бауыржанұлы Хайрош мекен-жайым Алматы қаласы, Абай даңгылы, 10 үй, 5пәтер, жеке басымның куәлік №010777888 ҚР ІІМ берген Алматы қаласы, Сәтбаев көшесі, 25 үй, 106 пәтерде тұратын жеке басының куәлІк №10356706 ҚР ІІМ берген Әсел Тұрарбайқызы Жұмаділовадан 150 000 (жүз елу мың) теңге алдым.
Өз міндеттерімді орындауға:
— келісімшартқа сәйкес пайызын төлеп түруға;
— алынган ақшаны келісілген мерзімде қайтаруға;
— келісім-шарт талабы орындалмаған жағдайда айып төлеуге;
— мекен-жайым өзгерген жағдайда бүл туралы 3 күн ішінде хабарлауга кепілдік беремін.
Осы кепілхат 3 дана етіп жасалған:
Бір данасы Алматы қаласы 47 нотариалдық кеңседе тіркелген, екінші данасы - азамат Жұмаділова Әселге берілген, үшінші данасы - азамат Ержан Хайрошта сақталған.
25.12.2003 Қолы_
Ержан Хайроштың қолын растаймын.
Кепілхат
Алматы қаласы № 1 нотариалдық кеңсе
Мен, азамат Әнел Болаткызы Абтиева, мекен-жайым : Алматы қаласы, Жамбыл көшесі, 45 үй, 10 пәтер, жеке басымның куәлік № 0136197836 ҚР ІІМ берген.
Алматы қаласы,Достық даңғылы, 89 үй, 14 пәтерде тұратын азамат Бахтеева Камилладан 100000(бір жүз мың) теңге алдым.
Өз міндеттерімді орындауға кепілдік беремін :
1. Келесімшартқа сэйкес пайыз төлеп түруға ;
2. Алынған ақшаны келісілген мерзімде қайтаруға ;
3. Келесімшарт талаптары орындалмаған жағдайда айып төлеуге ;
4. Мекен-жайы өзгерген жағдайда, үш күндік мерзім ішінде хабарлауға.
Осы кепілхат үш дана етіп жасалған, бірінші данасы Алматы қаласы № 1 кеңседе тіркелген, екінші данасы - Абтиева Анельде, үшінші данасы -Бахтеева Камиллада сақталады.
Тараптардың қолы
А.Абтиева
К.Бахтеева
VII .
Өтінім – көп жағдайда мекеме ішінде қажетті жағдайларды алу мақсатында бланк түрінде де, жазбаша түрде де толтырылып, жазылатын іс қағазының бір түрі.
Тапсырыс – келісім шарттың негізінде мекемеаралық қатынаста, көлемді заттарды алуға сұраныс жасау үшін жасалатын іс қағаздарының бір түрі.
ТАПСЫРЫС
1. Тапсырыс түрі: алмастыру, алу, коммерциялық үсыныс
2. Тапсырыстың мотіндік сипатталуы ____________________
| 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. | Тауардың атауы | |
| Тауардың бағасы ең аз | ең көп | |
| Тауардың саны ең аз | ең көп | |
| Жеткізілім шарты | ||
| Төлем шарты | ||
| Жеткізілім мерзімі | ||
| Үсынысқа қосымшалар | (қүжаттар) | |
Тапсырыс беруші төлем жүргізу қабілеттілігіне (сатьш алушы үшін), тауардың болуына (сатушы үшін) кепілдік береді.
Тапсырыс беруші осы тапсырыстың шарттарына енгізілген өзгерістер туралы Ондірістік-коммерциялық орталыққа дереу хабар беруге міндетті.
Косіпорынның жетекшісі
Қолы _
ӨТІНІМ
1. Мекемеішілік қатынаста
2. Келісімшарт жасау міндетті емес.
3. Кепілдік көрсетілмейді.
4. Біржақты болады
5. Тауар бағасы мен саны нақты.
6. Төлем шарты к өрсетілмейді.
7. Жеткізілі шартым көрсетілмейді.
ТАПСЫРЫС
1. Мекемеаралық қатынаста
2. Келісімшарт міндетті.
3. Кепілдік көрсетіледі (тапсырыс берушінің төлеуге қабілеттілігіне, ал тапсырыс алушының қолында сол тауардың болуьша)
4. Екіжақты болуы мүмкін (алмасады, үсыныс түрінде болады)
5. Тауар бағасы мен санының ең көп не ең аз мөлшері көрсетіледі.
6. Телем шарты көрсетіледі.
7. Жеткізілім шарты көрсетіледі.
Ескерту: Тапсырыс беруші осы тапсырыстың шарттарына енгізілген өзгерістер туралы Өндірістік -коммерциялық орталыққа алдын-ала жедел хабар беруге міндетті.
Ортақ белгілері:
І.Екеуі де арнайы бланкіде толтырылады. 2. Алушы мен берушінің ресми атауы көрсетіледі. З.Алушынын не алатыны жөніндегі мәліметтер толық жазылады.
ІХ. Келісім-шарт, шарт
Келісім-шарт - жеке түлғалардың(личности) және заңды(закон) тұлғалардың(личности) азаматтық құқықтары(гражданские права) мен міндеттерін(обязанности) белгілеуді, өзгертуді(измененея) және тоқтатуды(преостановления) реттейтін(регулирует), нотариалды түрде куәландырылатын(освидетельствуемый) ресми(официальный) құжат.
Шарттың (келісім-шарттың) жазбаша түрінде жасалынатын(строится) мәміленің(соглашения) мазмүны(содержания) толық(полный) көрсетіледі, екі жақ(сторон) (тараптар) немесе тараптардың өкілеттігі(уполномоченный) берілген адамдар қол қояды, мәтінді(текст) нотариус бекітеді.
Шарт мынадай жағдайларда жасалады:
1. Жылжымайтын(передвижения) мүлік(имущество) жөніндегі(направления) мәмілелер(соглашения):
а) түрғын үйді сатып алу — сату туралы; о) түрғын үйді сыйға беру туралы;
б) түрғын үйді ауыстыру туралы.
2. Жер учаскелері туралы мәмілелер:
а) жер учаскесін сыйға(премия) беру туралы келісім-шарт; ә) жер учаскесін ауыстыру туралы келісім-шарт;
б) жер учаскесін сатып алу - сату туралы келісім-шарт.
3. Көлік қүралдары жөніндегі мәмілелер:
а) автомашинаны сатып алу — сату жөніндегі келісім-шарт; ә) автомашинаны залогқа беру жөніндегі келісім-шарт;
б) автомашинаны сыйға беру жөніндегі келісім-шарт.
4. Ақша қаражатын заемға алу — заемға беру жөніндегі мәмілелер: а) процент төлеу арқылы ақша алу туралы келісім-шарт;
ә) айып төлеу арқылы ақша алу туралы келісім-шарт.
НЕГІЗГ І СӨЗДІК
шарт - договор
қол қоюшылар - подписавшиеся
төменде қол қоюшылар - нижеподписавшиеся
сату — сатып алу - купля-продажа
маған тиеселі - принадлежащий мне
жеке басы - личностъ
қүқықтын іс-әрекетке
қабілеті - дееспособность
анықталды - установлен
тексерілді - проверен
тіркелді - зарегистрирован
қол қойылды - подписан
моміле -сделка
мекенжайда түратын -проживающий по адресу
берілген -выданный
жекеменшік қүқығы бойынша -по праву собственности
келісімшарттың негізінде -на основании договора
жалпы пайдалы ауданы -общая полезная площадь
шаршы метр -кв. метр
күрайды -составляет
осы уақытқа дейін -до настоящего времени
тыйым салынбаған -под адрестом не состоит
- оценивать
- довести, донести
Үлгімен танысыңыз.
Дата добавления: 2022-01-22; просмотров: 25; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!