Зат алмасу мен энергия айналымы 21 страница
Ең жіңішке қантамырлар: Капилляр (қылтамыр)
Қабырғасының өткізгіштік қасиеті бар өте ұсақ қантамырлар: Қылтамырлар
Төменгі қысымды қан жүретін тамыр: Қылтамыр
Дені сау адамдағы қан қысымы:120/80 мм
Қан қысымын өлшейтін құрал:Тонометр
Қан қысымының жоғарлауынан болатын ауру:Гипертония
Қан қысымы артса: Миға қан құйылады
Қан қысымының төмендеуі:Гипотония
Гипотония ауруының алғашқы белгілері: Құлағынан шу кетпейді, бас аурады, жүрегі айниды, тәбеті жоқ, жүрек жиырылуы бірде жиілеп, бірде бәсеңдейді
Жүрек-қантамырлар жүйесінің аурулары: Гипертония, гипотония, жүрек кемістігі, анемия, гемофилия, аққандылық
Жүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын ауру: Жүрек кемістігі
Мүшелердің қанмен қамтамасыз етілуі біртіндеп төмендеп, содан кейін тоқтап қалуы жүректің қандай да бір бөлігінің жансыздануына әкеледі:Жүрек инфарктіне
Мүшелердің қанмен қамтамасыз етілуін әлсіретеді: Никотин
Темекі құрамындағы никотин:Қан тамырын тарылтады
Қоршаған ортаның t төмендегендегі жылу өткізгіштіктің азаю себебі: Қан тамырларының тарылуынан
Суығанда: Қан тамырлары рефлекторлы түрде тарылады
|
|
|
Лимфа капиллярлары кездеспейтін мүшелер: Ми, жұлын, шеміршек, көз алмасының ақ қабығы,көз бұршағы
Мүшелерден жүрекке қарай бір бағытта өте баяу ағады: Лимфа
Лимфа тамырларының қантамырлардан айырмашылығы:Сұйықтық тек жүрекке ағады
Адам ағзасындығы лимфаның қозғалуына әсер ететін үш фактор:Жақын орналасқан бұлшықеттің жиырылуы, кеуде қуысының тыныс қозғалысы, ішек бүрлерінің жиырылып, босаңсуы
Лимфа түйіндерінің қызметі: Қан түзілу,қорғаныш реакциясына қатысады, лимфа ағынын реттейді, бактерияларды қанға жібермей жояды, уларын зарарсыздандырады, антидене түзеді
Лимфа айналымының қызметі: Ұлпа сұйықтығын қанайналым жүйесіне кері қайтарады, лейкоциттер түзеді, бөгде заттарды сүзеді
Тыныс алу жүйесі
Ағзалардың оттегін сіңіріп, көмірқышқылы газын сыртқа шығаруы: Тыныс алу
Мүшелер мен қоршаған ортаның газ алмасу: Тыныс алу
Қан мен қоршаған орта арасындағы газалмасуға қатысады: Тыныс алу жүйесі
Тыныс алу орталығының қызметі:Ауамен тыныс алу,тыныс шығаруды реттейді
|
|
|
Ағза үшін тынысалудың маңызы: Органикалық қосылыстардың ыдырап, тотығуы үшін
Оттектің жасушаның құрам бөліктерімен қосылуы: Жасушалық тыныс алу
Тыныс алғанда өкпеге түсетін атмосфералық ауа құрамы: Азот, оттек, көмірқышқылгазы
Тыныс алғанда атмосфералық ауаның құрамы:78% азот,21% оттек,0,03% көмірқышқыл газы
Адам демалуға болатын ауадағы оттегі мөлшері: 21%
Тыныс шығарғанда ауада: Оттегі - 16%, көмір қышқыл газы - 4%
Тыныс алғандағы ауа құрамының тыныс шығарғандағы ауа құрамының айырмашылығы: О2-көп,СО2-азырақ болуы керек
Тыныс алу мүшелерінің қызметі:Оттегінің қанға өтуін қамтамасыз етеді
Тыныс алу кезінде тамырдың сыртқы ортаға бөліп шығаратыны:Көмірқышқыл газы
Тыныс алудың негізгі мәні: Газалмасу
Дені сау ересек адам минутына ... рет тыныс алады:15-18
Тыныс алғанда: Өкпе мен кеуде қуысының көлемі ұлғаяды, кеуде қысымы төмендейді
Адам ағзасындағы қан мен атмосфералық ауа арасындағы газ алмасу жүреді:Тыныс алу мүшелеріне
|
|
|
Тынысалу мүшелері:Мұрын қуысы (кеңсірік)→жұтқыншақ→көмекей→кеңірдек→ ауатамыр (бронхылар)→өкпе
Ауыз бен мұрын қуыстарының қосылған жері:Аңқа
Мұрын қуысының бөліктері:2
Мұрын қуысының құрылысы:Эпителий,сілемейлі қабықша, бездер, кірпікшелер
Мұрын қуысының ішкі беті: Эпителийлі, сілемейлі қабық, көп қантамырлы
Мұрын қуысының ішкі қабырғасын астарлайтын қабықша: Сілемейлі
Тыныс жолдарындағы шаң-тозаңды тұтып қалып өкпеге жібермейді: Кірпікшелер
Мұрын қуысының қызметі: Ауаны жылытады, микроптарды тұтып қалады
Мұрын қуысында ауаны жылытып, микробтарды жояды:Лейкоциттер, капиллярлар
Мұрын қуысындағы микроптарды жоятын жасушалар: Лейкоциттер
Мұрын қуысының сілемейлі қабықшасының қызметіне тән емес белгі: Газалмасуға қатысу,ауаны дымқылдату
Мұрын қуысының барлық ішкі бетінің көлемі: 150см
Мойын омыртқаларының алдыңғы жағында орналасқан, түтік пішінді қуыс, бұлшықетті мүше:Жұтқыншақ
|
|
|
Жұтқыншақта қиылысады:Ас қорыту, тыныс алу жолдары
Жұтқыншақтың қызметі:Ас қорыту, тыныс алуға қатысады
Мойынның алдыңғы жағында орналасқан шеміршекті түйін:Көмекей шодыры
Көмекейдің құрылыс бөліктері:Іші қуыс, шеміршекті, дыбыс сіңірлері, қақпашық
Дыбыс түзу, шығару қызметін атқарады: Көмей
Дыбыстың шығуы байланысты:Дыбыс сіңірлерінің тербелісіне
Дыбыс сіңірлері арасындағы кеңістік:Дыбыс саңылауы
Ерлердің көмейінің ұзындығы: 44 мм
Көмекейдің жалғасы,іші қуыс түтік пішінді, шеміршекті мүше:Кеңірдек
Кеңірдек:Өңештің алдыңғы жағында орналасқан, жартылай сақиналы шеміршекті, 2 ауатамырға тармақталған
Кеңірдектің ұзындығы мен диаметрі: 9-12 см, 15-18 мм
Кеңірдек қабырғасының қабысып қалмай, ауаның еркін өтуін қамтамасыз етеді:Жартылай сақиналы шеміршек
Кеңірдектің жалғасы: Ауатамыр (бронхы)
Кеңірдек бөлінеді: Екі бронхыға
«Бронхиолды ағаш» түзетін тыныс мүшесі: Ауатамыр
Өкпедегі бронхылар тармақталып түзеді:Бронхиолалар
Кеуде қуысында орналасқан шымыр, кеуекті серпімді борпылдақ жұп мүше:Өкпе
Өкпе: Кеуде қуысының қабырғасына жанаса орналасқан, түсі қызғылт, қан тамырлары көп, сыртын жұқа қабықша қаптаған
Өкпенің сыртын қаптайтын екі жапырақшадан тұратын жұқа қабықша:Өкпеқап (плевра)
Адамда өкпе бөлігінің саны:2
Оң жақ өкпенің жүлгелерінің саны:3
Альвеолалар: Өкпе көпіршіктері
Альвеолалардың диаметрі: 0,2-0,3 мм
Альвеолалардың қабырғасын түзетін ұлпа:Эпителий
Өкпедегі тынысалу қозғалыстарының жүру себебі:Қабырғаарлық бұлшықет пен көкеттің жиырылуынан
Тынысалу жүйесінде газ алмасу жүреді: Өкпеде, ұлпада
Оттегі сіңірліп газалмасу жүретін мүше: Өкпе көпіршіктерінде
Оттегінің өкпеден ұлпа мен мүшелерге тасылуы: Оксигемоглобин түрінде
Өкпедегі газ алмасу аталады:Сыртқы тыныс алу
Ұлпадағы газ алмасу аталады:Ішкі тыныс алу
Өкпе мен ұлпадағы газалмасу неге байланысты: Диффузия
Өкпенің газ алмасуына қатысатыны: Бронхиолдар, өкпе көпіршіктері, веналық қылтамырлар
Өкпенің тіршілік сыйымдылығы:Терең тыныс алғаннан кейінгі шығарылған ауаның ең көп мөлшері
Ересек адамдағы өкпенің тіршілік сыйымдылығы:3500 мл
Тыныштық күйде тыныс алғанда жұтылатын ауа мөлшері:500 мл
Өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтайтын құрал:Спирометр
Ер адамдарға тән тыныс алу:Құрсақтық
Әйел адамдарға тән тыныс алу:Көкіректік
Тыныс алудың реттелу жолдары:Жүйкелік, гуморальдық
Тынысалу мүшелерінің ауруы:Баспа, бронхит, тыныс демікпесі, өкпенің қабынуы, тұмау
Мұрын сілемейлі қабықшасының қабынуы: Гайморит
Өкпе қабынуы: Пневмония
Қатты булықтыратын, шаң тозаң, уайымнан болатын ұстамалы ауру: Тыныс демікпесі
Жұқтырушы микробы қараңғы,ылғалды, жылы жерде ұзақ сақталады: Туберкулез
Ауа тамшыларымен таралатын жұқпалы ауру: Туберкелез
Сау адамға ауру адам жөтелгенде, сөйлегенде жұғатын өкпе ауруы: Туберкулез
Тамаққа тәбеті шаппай,тершіл болу ауруының белгісу:Туберкулез
Асқынғанда жөтеліп қан түкіретін жұқпалы ауру: Туберкулез
Туберкулез ауруына сипаттама: Ұлпалары жансызданады, өкпені қатайтып,беріштендіреді, әлсіз, терлегіш, тәбеті жоқ, дене қызуы көтеріңкі
Бүкіл ағзаны әлсірететін өте кең тараған жұқпалы ауру: Тұмау
Мұрынның иіс сезімталдығын төмендететін жұқпалы ауру: Тұмау
Иіс,дәм сезіну нашарлайтын жұқпалы ауру: Тұмау
Тұмау вирустарының кездесетін жері:Қақырықта, сілекейде
Тыныс мүшелеріне зиян тигізетін заттар: Темекі, шаң-тозаң
Барлық темекі тартатындарда қабынатын мүше: Тыныс жолдары
Темекінің құрамындағы улы зат:Никотин
Темекі түтінінде адам организіміне өте қауіптісі: Көмір тотығы,күл
Темекі түтініндегі канцерогенді зат болып табылады: Синиль қышқылы
Шылым түтінінің ішінде болады: Улы газ, шаң, күйе
Шылым шегу зардабынан болатын өкпе ауруы: Пәле, рак
Газдан улану кезіңдегі қауіпті іс әрекет: Газдың иісін кетіру үшін сіріңке жағу
Тыныс алу жиілігі мен тереңдігін тудыратын тыныс алу орталығының қозуы: СО2
коцентрациясы артқанда
Асқорыту жүйесі
Асқорыту мүшелері
Тағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап, қан мен лимфаға өтуі:Асқорыту
Асқорыту жүйесінің қызметі: Қоректік заттарды күрделі түрінен жай, қанның құрамына өте алатын күйіне айналдыру
Асқорытуда тағам өзгеріске ұшырайды:Механикалық, химиялық
Асқорыту мүшелері қабырғасының қабаттары: Дәнекер, бірыңғай салалы, эпителий
Асқорыту жолының сыртқы қабаты: Дәнекер ұлпалы сірнелі
Асқорыту жолының ортаңғы қабаты:Бірыңғай салалы бұлшықет
Асқорыту жүйесінің ішкі қабаты тұрады: Эпителий ұлпасынан
Асқорыту мүшелерін астарлап, қоректік заттар ерітіндісін сіңіріп өткізетін ұлпа: Эпителий
Асқорыту мүшелері:Ауыз-жұтқыншақ-өңеш-қарын-ұлтабар-ашішек-тоқ ішек-тік ішек
Қызметі тағамды механикалық және химиялық өзгерістерге ұшырату: Ауыз қуысы
Асқорыту жүйесіндегі ауыз қуысының маңызы: Асты механикалық өндеу, көмірсуларды ыдырату, тағамның дәмі мен температурасын анықтау
Астың сілекеймен шылануы:Ауыз қуысында
Ауызда ферменттердің әсерінен ыдырайды:Көмірсу
Асқорыту мүшелерінде көмірсулардың ыдырап, қанға сіңірілуі: Глюкоза
Асқорыту жүйесінің өте қозғалмалы мүшесі:Тіл
Тіл мынадай аймаққа бөлінеді: Түбі, денесі, ұшы
Жұтқыншақтың төменгі жағы жалғасады: Өңешке
Іші қуысты бұлшық етті мүше, толқын тәрізді жиырылып босансу арқылы тағамды асқазанға жеткізеді: Өңеш
Өңештің құрылысы:Іші қуыс бұлшықетті мүше, түтік тәрізді, төменгі бөлігі қарынмен жалғасады, ұзындығы 25 см
Құрсақ қуысының көкет астындағы асқорыту жолының кеңейген мүшесі:Қарын (асқазан)
Асқазанның құрылыс ерекшеліктері: Іші тығыз түтік, бірыңғай салалы бұлшықеттер
Асқазан қабырғасындағы бұлшықет талшықтары бірнеше бағытта орналасады: Сақина тәрізді, ұзыннан, қиғаш
Тұз қышқылының ерітіндісі болатын асқорыту бөлігі: Қарын
Қарындағы температура: 38-39С
Асқазан мен тоқ ішекті жалғастыратын түтік пішінді бұлшықетті мүше: Аш ішек
Ашішек бөлімдері:Ашішек, мықынішек, ұлтабар
Ашішектің жоғарғы бөлімі:Ұлтабар
Асқорыту жүйесіндегі қарыннан кейінгі мүше: Ұлтабар (он екі елі ішек)
Асқазанның ұлтабарға өтетін жерінде болады: Сақина тәрізді бұлшықет (Сфинкттер)
Ең ұзын асқорыту мүшесі:Ашішек
Ашішектің ұзындығы: 5-6 метр
Ашішектің сілемейлі қабығы түзеді:Бездер, бүрлер
Асқорыту жүйесінде тек аш ішекте болады: Бүрлер
Бүрлердің сырты түзіледі: Бір қабатты эпителий жасушаларынан
Ашішекте лимфаға сіңіріледі:Май
Адам ағзасында ас толығымен қорытылады: Ашішекте
Астың қорытылуы мен сіңуі негізінен аяқталады:Ашішекте
Күрделі заттардың жай заттарға ыдырауының аяқталуы: Аш ішекте
Дата добавления: 2021-06-02; просмотров: 100; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!