Сталыпінская аграрная рэформа і яе вынікі для Беларусі.
Рэвалюцыя 1905 – 1907 гг. паказала
асаблівую вастрыню ў Расіі аграрнага пытання і, як вынік, адсутнасць
дастатковай сацыяльнай падтрымкі самадзяржаўя з боку сялянства. Вырашыць
гэтыя праблемы павінна была сталыпінская аграрная рэформа (П.А. Сталыпін
– старшыня Савета Міністраў, міністр унутраных спраў: загінуў у 1911 г.). Яна
мела на мэце разбурэнне сялянскай абшчыны і стварэнне ў вёсцы шырокай
праслойкі эканамічна самастойных заможных сялян.
У адпаведнасці з указам ад 9 лістапада 1906 г. кожны селянін мог выйсці
з абшчыны і атрымаць зямлю, якой карыстаўся, у асабістую ўласнасць, прычым
на адным участку, на хутары. Такім чынам знішчалася сялянская абшчына і
абшчыннае землеўладанне, разбураліся населеныя пункты (вёскі), а разам з імі традыцыйны лад жыцця сельскіх жыхароў і калектывісцкая традыцыя
ўсходнеславянскай вёскі.
Замацаваўшы былую абшчынную зямлю ў прыватную ўласнасць, селянін
мог атрымаць яе ў адным месцы, на адным полі ў выглядзе водруба. У гэтым
выпадку сядзібныя і гаспадарчыя пабудовы неабавязкова было пераносіць у
поле, на месца знаходжання водруба. Можна было працягваць жыць у вёсцы.
Але тут узнікалі цяжкасці, звязаныя з якасцю зямлі водруба, яго аддаленасцю
ад вёскі, адсутнасцю дарогі для пад’езду да водруба і інш.
Матэрыяльнай і фінансавай падтрымкі з боку дзяржавы пры перасяленні
на хутары і пры карыстанні зямлёй у выглядзе адрубоў сялянства не
|
|
|
атрымлівала. Нязначныя сродкі, выдзеленыя на гэтыя мэты, былі раскрадзены
чыноўніцтвам. Хутарызацыя ажыццяўлялася за кошт саміх збяднелых сялян.
У сувязі з гэтым вялікай актыўнасці ў перасяленні на хутары сялянства
Беларусі не праяўляла. У 1907 – 1914 гг. у пяці заходніх губернях толькі 12 %
ад усіх сялянскіх двароў стварылі хутарскія і адрубныя гаспадаркі. Астатнія
сялянскія двары праігнаравалі сталыпінскую хутарызацыю.
Ахвотна выходзілі з абшчыны сяляне-беднякі, якія з-за немагчымасці весці
гаспадарку прадавалі свой надзел і пераходзілі ў стан батракоў ці перасяляліся
ў гарады. З 1907 да 1914 г. у беларускіх губернях прадалі зямлю 35,8 % усіх
хутарскіх і адрубных двароў. Сяляне-беднякі ператвараліся ў
сельскагаспадарчых рабочых, пралетарыяў.
З другога боку, ахвотна высяляліся на хутары заможныя сяляне. Яны
куплялі за бясцэнак зямлю беднякоў, а таксама землі памешчыкаў, чыноўнікаў і
афіцэраў, павялічвалі памеры сваіх гаспадарак і ператвараліся ў сельскую
буржуазію. Калі да рэформы сяляне, у валоданні якіх было ад 15 да 25 дзесяцін
зямлі, складалі толькі 8,1 %, то ў выніку рэформы іх колькасць павялічылася да
37,3 %.
Сталыпінская аграрная рэформа ўключала ў сябе таксама перасяленне
|
|
|
сялян з еўрапейскай часткі Расіі, дзе зямлі не хапала, у Сібір і на Далёкі
Усход, Паўночны Каўказ і Сярэднюю Азію. З 1907 па 1914 г. з Беларусі
перасяліліся 335 тыс. бедных сялян. Але дапамога ўрада перасяленцам была
нязначнай, і многія з іх (каля 11 %) вярнуліся канчаткова збяднелымі.
Адначасова ў заходніх губернях стымулявалася пашырэнне рускага
землеўладання. За кошт казённых зямель быў створаны спецыяльны фонд для
рускіх пасяленцаў. Важным сродкам ажыццяўлення новай аграрнай палітыкі па
стварэнні хутароў і адрубоў стала дзейнасць Сялянскага банка, які выдаваў
крэдыты для куплі зямлі.
Такім чынам, сталыпінская аграрная рэформа садзейнічала капіталізацыі
аграрнага сектару расійскай эканомікі, колькаснаму росту сельскай буржуазіі
і сельскага пралетарыяту, канцэнтрацыі вялікіх зямельных масіваў у руках
заможнага сялянства, якое станавілася галоўнай сацыяльнай апорай
самадзяржаўя ў вёсцы. У 1914 г. заможных сялян у Беларусі стала 12 %, а беднякоў – 68 %. Сталыпінская хутарызацыя – шлях умацавання
капіталістычных адносін у вёсцы.
Разам з тым спроба разбурыць абшчыну і выселіць сялян на хутары,
знішчыць традыцыйны лад жыцця і калектывісцкую традыцыю
|
|
|
ўсходнеславянскай вёскі пры захаванні памешчыцкага землеўладання поспеху
не мелі. У лістападзе 1915 г. расійскі ўрад прыняў закон аб спыненні на час
вайны землеўпарадкавальных работ, звязаных з хутарызацыяй, якія заўсёды
выклікалі супраціўленне з боку сялян.
42. Палітычная рэакцыя і грамадска-палітычнае жыцце ў Беларусі (1907-1914 гг.).
43. Пачатак Першай сусветнай вайны. Адносіны да яе палітычных партый і арганізацый у Беларусі.
44. Акупацыя германскімі войскамі часткі Беларусі. Бежанства ў Першай сусветнай вайне.
45. Палітыка нямецкіх акупацыйных улад. Становішча насельніцтва Беларусі (1915-1917 гг.).
46. Асаблівасці палітычнай сітуацыі ў Беларусі напярэдадні і ў лютым 1917 г.
47. Стварэнне ў Беларусі органаў дзяржаўнага і мясцовага кіравання ў час Лютаўскай рэвалюцыі (вясна 1917 г.).
48. Афармленне і дзейнасць палітычных партый, грамадскіх арганізацый вясной 1917 г. і іх уплыў на рэвалюцыйыя падзеі. БНК.
49. Беларускі нацыянальны рух у пачатку 20 ст. і яго эвалюцыя.
Дата добавления: 2021-01-21; просмотров: 128; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!