Сялянскі рух у 1861-1862 гг.:прычыны, характар і формы.
Пытанні
да экзамену па гісторыі Беларусі (д р. палова 19 - пач . 20 ст.) для студэнтаў 2 курса гістарычнага і завочнага факультэтаў спецыяльнасці "Гісторыя (айчынная і сусветная)
Семестр 2014-2015 н.г.
Выкладчык - к. г. н., дацэнт Мурашка М.Н.
1. Мадэрнізацыйныя працэсы ў Беларусі ў другой палове 19 ст.
2. Фарміраванне сацыяльнай структуры буржуазнага грамадства ў 60-90 гг.
3. Прадумовы і падрыхтоўка сялянскай рэформы 1861 г. у Беларусі.
Адмену прыгоннага права ў Расійскай імперыі абумовілі дзве галоўныя прычыны: існаванне
прыгонніцтва стрымлівала эканамічнае развіццё дзяржавы; узрастанне
антыпрыгонніцкага руху, перш за ўсё сярод сялянства, пагражала моцным
сацыяльным выбухам. У сярэдзіне ХІХ ст. Расія заставалася адной з нямногіх
вялікіх дзяржаў, дзе захавалася права адных людзей валодаць другімі. Ужо не
менш як пяць дзесяцігоддзяў пытанне аб прыгонніцтве займала цэнтральнае
месца ў ідэалагічных спрэчках розных кірункаў грамадскай думкі Расіі. Але
толькі паражэнне ў Крымскай вайне 1853 – 1856 гг. здолела прымусіць
кіраўніцтва імперыі перайсці да непасрэднага вырашэння сялянскай праблемы.
Ва ўрадавых колах разумелі, што рэформу лепш правесці “зверху”, інакш
можна дачакацца адмены прыгонніцтва “знізу”. Новы ўрад Расіі на чале з імператарам Аляксандрам ІІ пачаў падрыхтоўку
да скасавання прыгону. Спачатку падрыхтоўка сялянскай рэформы вялася ў
|
|
|
сакрэце ад шырокіх колаў грамадскасці. У студзені 1857 г. быў створаны
Сакрэтны камітэт “для абмеркавання мер па ўладкаванні побыту
памешчыцкіх сялян”. Члены камітэта спрачаліся наконт умоў адмены
прыгоннага права. Адны прапаноўвалі остзейскі варыянт, г. зн. вызваленне
сялян без зямлі; іншыя жадалі, каб цар узяў ініцыятыву на сябе і дараваў
вольнасць сялянам ад свайго імя; некаторыя лічылі, што ўмовы вызвалення
сялян павінны выпрацаваць памешчыкі. Рэформу было вырашана пачынаць з заходніх губерняў.
Па-першае, мясцовыя памешчыкі былі значна больш, чым памешчыкі ў іншых раёнах Расіі,
уцягнуты ў таварна-грашовыя адносіны з прычыны блізкасці да
заходнееўрапейскага рынку. Па-другое, увядзенне ў 1840-я гг. абавязковых
інвентароў у тутэйшых памешчыцкіх гаспадарках прывяло памешчыкаў
Беларусі да ўсведамлення хуткай і непазбежнай страты імі сваёй улады над
сялянамі і, разлічваючы на больш выгадныя для сябе ўмовы адмены
прыгонніцтва, яны мусілі першымі адгукнуцца на прапанову ўрада. Па-трэцяе,
для самадзяржаўя апазіцыйна настроенае польскае дваранства ўяўляла
палітычную небяспеку, таму неабходна было найхутчэй пазбавіць яго
магчымасці выкарыстаць сялянскія хваляванні ў сваіх нацыянальных інтарэсах.
|
|
|
Для расійскага ўрада было важна, каб ініцыятыва адмены прыгоннага
права зыходзіла ад памешчыкаў – галоўнай сацыяльнай апоры ўлады. Паколькі
4. Рэалізацыя "Палажэнняў" 19 лютага 1861 г. і асаблівасці правядзення аграрнай рэформы ў Беларусі.
5. Рэформа аграрных адносін дзяржаўных сялян у 60-70-я гады 19 ст.
Сялянскі рух у 1861-1862 гг.:прычыны, характар і формы.
7. Вынікі і значэнне аграрных пераўтварэнняў 60-х гадоў 19 ст. у Беларусі.
8. Рэформа дзяржаўных інстытутаў і мясцовага кіравання у 60-70 гг. у Беларусі (земская, судовая, гарадская).
9. Ваенная, школьная і цэнзурная рэформы і іх значэнне для развіцця Беларусі. Контррэформы.
10. Барацьба з "польскасцю" і пашырэнне рускага землеўладання ў 60-70 гг. 19 ст.
11. Змены ва ўрадавай палітыцы ў Беларусі па нацыянальным і рэлігійным пытаннях. Пашырэнне ўплыву праваслаўнай царквы.
12. Памешчыцкае і сялянскае землеўладанні, рост бессаслоўнай зямельнай уласнасці.
14. Сацыяльнае рассаенне беларускага сялянства і фарміраванне аграрнай буржуазіі ў 60-90-х гг.
15. Прамысловасць Беларусі ў 60-90-х гг.: яе спецыялізацыя і галіновая структура.
|
|
|
16. Фарміраванее класа наёмных рабочых і гандлёва-прамысловай буржуазіі.
17. Развіццё шляхоў зносін і транспарту ў Беларусі ў 60-90-х гг. 19 ст.
18. Фарміраванне фінансава-крэдіытнай сістэмы і развіццё гандлю ў Беларусі ў 60-90-х гг.
19. Актывізацыя грамадскага жыцця напярэдадні паўстання 1863 г. К.Каліноўскі. "Мужыцкая праўда".
20. Пачатак і ход паўстання 1863 г. Тактыка "белых".
21. Падаўленне паўстання 1863-1864 г. і прычыны яго паражэння.
22. Народніцкія гурткі і арганізацыі ў Беларусі ў 70-90-х гг. 19 ст.
23. Група "Гоман" і яе погляды на развіццё Беларусі.
24. Рабочы рух у 60-90-х гг. і яго эвалюцыя пад уплывам марксізму.
25. Сялянскі рух і перасяленні сялян у парэформенны перыяд.
26. Этнічная тэрыторя беларусаў і нацыянальны склад насельніцтва Беларусі (другая палова 19 ст.).
27. Фарміраванне агульных нацыянальных прыкмет беларускай нацыі. Беларускі нацыянальны рух у канцы 19 ст.
28. Асвета і палітыка ўрада ў галіне школьнай справы ў 60-90-х гг.
29. Навука і развіццё навуковага беларусазнаўства ў другой палове 19 - пачатку 20 ст.
30. Развіццё мастацкай літаратуры ў другой палове 19 ст.
31. Тэатр і музыка ў Беларусі ў другой палове 19 - пачатку 20 ст.
32. Выяўленчае мастацтва ў Беларусі ў другой палове 19 ст.
|
|
|
33. Архітэктура і горадабудаўніцтва ў другой палове 19 ст.
34. Утварэнне і дзейнасць палітычных партый у Беларусі (канец 19 - пачатак 20 ст.).
35. Абвастрэнне сацыяльных супярэчнасцей і палітычнай сітуацыі ў Беларусі напярэдадні 1905 г.
36. Рэвалюцыйныя падзеі ў Беларусі ў 1905-1907 гг.
37. БСГ і яе роля ў развіцці нацыянальнага і дэмакратычнага руху напярэдадні і ў час рэвалюцыі 1905-1907 гг.
38. Дзяржаўная Дума і Беларусь.
39. Прамысловасць Беларусі ў пачатку 20 ст.: галіновая структура і спецыялізацыя.
40. Стіан сельскай гаспадаркі Беларусі ў пачатку 20 ст.
Да
пачатку ХХ ст. перабудова сельскай гаспадаркі Беларусі на капіталістычны лад
яшчэ не завяршылася. У першае дзесяцігоддзе ХХ ст. Беларусь па-ранейшаму
заставалася адным з аграрных рэгіёнаў Расіі. У 1913 г. яе сельская гаспадарка
давала 56,9 % нацыянальнага даходу, а прамысловасць – толькі 15 %. Пад
уплывам попыту рынку сельская гаспадарка Беларусі ўсё больш уцягвалася ў
гандлёва-эканамічныя адносіны, больш выразна праяўлялася яе спецыялізацыя
на вытворчасці малака, малочнай прадукцыі і мяса. Хутка пашыраліся плошчы
пад тэхнічныя і кармавыя культуры, асабліва бульбу і травы. Адбываўся
пераход ад трохпольнай да шматпольнай сістэмы земляробства. Да 1913 г.
істотна пашырылася выкарыстанне сельскагаспадарчай тэхнікі (малатарняў,
веялак, сеялак, жняярак, сенакасілак) у памешчыцкіх гаспадарках і ў заможных
сялян. У Мінскай, Магілёўскай і Віцебскай губернях значную ролю
ў павышэнні культуры земляробства і жывёлагадоўлі адыгрывалі ўведзеныя ў
1911 г. земствы. Яны арганізоўвалі агранамічныя, зоатэхнічныя і ветэрынарныя
службы, садзейнічалі продажу і пракату сельскагаспадарчай тэхнікі.
У пачатку ХХ ст. паскорыўся працэс распаду феадальнай і фарміраванне
буржуазнай зямельнай уласнасці. Да 1914 г. дваранскае землеўладанне ў
беларускіх губернях зменшылася на 12,7 %, пры гэтым 2/3 памешчыцкіх зямель
былі закладзены ў банках. Зямлю інтэнсіўна прадавалі дваране, чыноўнікі,
афіцэры, а куплялі пераважна заможныя сяляне, купцы, мяшчане.
Дата добавления: 2021-01-21; просмотров: 137; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!