В)1845 жылы тамызда Абай ауданы
Көтеш Райымбекұлының өмір сүрген жылдары: 1)1745-1818; Көтеш ақынның туған жері: Павлодар жері; Баянауыл ауданы; Көтеш ақынның ел ішінде тек қана толық нұсқалы сақталып қалған өлеңдерінің саны: 15; Көтеш ақын шығармаларын алғаш зерттеп, тарихи орнын пысықтап дәлелдеген кім? М. Ж. Көпейұлы; Көтеш ақын шығармалары басылып шыққан еңбектер: «Ертедегі әдебиет нұсқалары» (Алматы, 1967 ж.); «Алдаспан» (Алматы, 1970 ж.); «Бес ғасыр жырлайды» І том (Алматы, 1984 ж.) «Көтешті біз ақындар поэзиясының бастапқы өкілі, аты мәлім ақындық өнердің тұңғышы дейміз» деген пікірдің иесі кім? Х. Сүйіншәлиев; Ғалымдардың пікірінше, Көтеш ақынның туындысына баланып жүрген атақты халық әні: «Елім-ай»; Көтеш ақынды он жеті жасында елге танытқан туындысы: «Абылай, Ботақанды сен өлтірдің»; Ғалым С. Қасқабасовтың пікірінше, ақындардың рөлі қай ғасырдан бастап көтеріле бастады? ХVIII ғасырдың соңы; Қай ақын шығармашылығынан бастап жыраулық поэзиядағыдай өлең құру еркіндігі шектеліп, қазақ өлеңінің формасына өзгеріс ене бастайды: Шал ақын; М. Ж. Көпейұлының қолжазбаларында кездеспейтін Көтеш ақынның туындысы:«Алдымнан алты пұшық анталады»; ... «Абылай, күйіп кетті салған қалаң, «Абылай, Ботақанды сен өлтірдің»; «Алдымнан алты пұшық анталады»; «Кәрілік, жылы-жұмсақ ас жарай ма?»; «Жаңа өлеңнің алғашқы қарлығашы» деп кімді атаймыз? Көтеш; Көтеш ақынның сынына қалған би, мырза: Торайғыр; Көтеш ақынның айтыстарын, тіл қағыстарын көрсетіңіз: Көтеш пен арсыз қыз; Көтеш пен Күнікей; Көтеш пен қыпшақ қызы; Шал ақынның өмір сүрген жылдары: 1748-1819; Шал ақынның туған жері: Қазіргі Солтүстік Қазақстан жері; Бұрынғы Сергеев ауданы; Жыраулар поэзиясының айрықша белгілері: Ғаламдық, заманалық мәселелер қозғалады; Шешілмеген жұмбақтар мен шатасқан сөздерге толы; Өз еңбегінде тарихи жырлар мен зар заман ақындарына жеке-жеке тарау арнаған әдебиетші, ғалым: М. Әуезов Қай жылдан бастап республикалық баспасөз беттерінде Шал ақынның өлеңдері жарық көре бастады: 1929 ж.; Шал ақынның «Жаңа әдебиет» журналының 5-санында жарық көрген өлеңі: «Он бес деген жасым ай»; Әдебиет және өнер институтының қолжазба қорында жиналған Шал ақыннын өлеңдері бүгінде қанша жол шамасына жетті: 1500 тармақ шамасында; Шал ақын жайында тұңғыш тарихи мағлұматты қалдырған ғалым: Ш. Уәлиханов; Шал ақын туралы алғашқы тарихи деректер жазылған еңбек: «Қырғыз шежіресі»; «Қобыз сарыны» монографиясындағы Шал ақын туралы деректерді М. Мағауин кімнің аузынан жазып алған: Шөпшегі Қошаннан; Шал ақынның анасы кімнің қызы болып келеді?Төле би; Он бес жасында ханның өзін сөзден састырған Шал ақынның ақындығына әкесі неліктен қуанбайды? Баласының батыр болғанын қалайды; Батыр бола ма деген үміті ақталмағасын; Шал ақынның туындылары: «Пасыл да пасыл, пасылман»; «Саясы жоқ бәйтерек»; Шал ақынның өлеңіндегі кедейлікті болдырмайтын үш нәрсе: Жоқтыққа мойымайтын қайсарлық; Жұмыстантартынбайтын елгезектік; Ұйқыданжиренбек; Шал ақын философиясындағы «Кедейдің кенже ұлы - ...... мырза» Ұйқы Адамның сәби күнінен тоқсанға дейінгі өмірі баяндалатын Шал ақынның өлеңдері: «Бір жаста, екі жаста бесіктемін»; «Үш-төрттен талап еттім асық жинап»; «Он бестегі жасым-ай»; Шал ақынның айтыстары: Шал мен Күлімжан Шал мен Дегдар қыз Шал мен бәйбішесі «...Жалаң аяқ, жалаң бас қой арқалап, Хан ата, қандай екен мал дегенің?». Жоғарыдағы өлең үзіндісінде Шал ақынның сынына қалған «Хан ата»: Абылай; Шал ақыннан қалып, ел аузында үнемі қолданыста жүретін мақалды көрсетіңіз: «Ата-ананың қадірін, балалы болғанда білерсің»; «Ағайынның қадірін, жалалы болғанда білерсің»; Қобылан Бөрібайұлының ғұмыр кешкен кезеңі: 1760-1840 ж.; Қобылан Бөрібайұлының туындылары алғаш жарық көрген жинақ: «Ертедегі әдебиет нұсқалары»; Қобылан Бөрібайұлының туындылары алғаш рет қай жылы жарық көрді? 1967 ж.; «Әкең жақсы кісі еді жамбас жеген, Жақсыдан жаман туса оңбас деген. Сірә, шешеңізден бір кінә болған шығар, Иттің биті қылшықсыз болмас деген» деген өлең Қобылан Саққұлақұлының кімге арналған өлеңінен? Нұралыға; Жанақ Сағындықұлы өмір сүрген жылдар: 1770-1856.; Жанақ ақынның туған жері: Қарағанды облысы; Қарқаралы ауданы; Құмадыр бұйраты; Қобыз, домбырада шебер ойнаған, атақты айтыс ақыны: Жанақ ақын; Шоқанның Жанақ ақынның аузынан жазып алған жыры: «Қозы Көрпеш-Баян сұлу»; Ш. Уәлиханов зерттеулерінде жырды қобызға қосып айту өнері қай ақын өлгеннен кейін жоғала бастады? Жанақ; Поляк революционері А. Янушкевичтің күнделіктерінде Жанақ пен кімнің айтысының тарқатылған мазмұны жазылған? Орынбай; Революцияға дейін Жанақ ақын шығармалары қандай жинақтарда жарық көрген? «Киргизская хрестоматия» Ы. Алтынсарин; «Образцы народной литературы тюркских племен» В. Радлов; «Тауарих хамса» К. Халидов; С. Сейфуллиннің «Қазақтың ескі әдебиет нұсқалары» (1931) жинағына енген Жанақ ақынның айтысы: Түбек пен Жанақ; Жанақ пен найманнан шыққан он жеті ақын; Жанақ пен бала ақын Сабырбай; Жанақ ақынды Түбекпен болған айтысында тоқтатқан найман руының бала ақыны: Сабырбай; Өзінің «Айтыс өлеңдері» атты еңбегінде Жанақ пен Күнікей қыз айтысы жайлы тың деректер көрсеткен ғалым, жазушы: М. Әуезов; Жанақ ақынның айтыстағы өнерін аса жоғары бағалаған С. Мұқановтың еңбегі: «Айтыстар туралы»; Жанақтың айтыстары мен сөз қақтығыстарын көрсетіңіз: Ысмаил мен Жанақ; Жанақ пен Орманшы; Боқай мен Жанақ; Жанақ ақынға арналған Тәужи Айнатасовтың дастаны: «Жанақ ақын хикаясы»; Алшынбай бидің қарсылығына қарамастан Жанақтың өзімен бірге көмілген қобызын кісі жұмсап көрден алдыртқан кісі: Жамантай; «... Сізден ат мініп, шапан киіп жүр екенмін деп, бас билігімді берсем де, сөз билігімді бере алмаймын», деген сөз Жанақ ақынның қай төреге айтқанынан: Бәкі; Көрнекті суырыпсалма ақын Абыл Тілеуұлының өмір сүрген жылдары:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1777-1864
Абыл Тілеуұлының дүниеге келген жері:
Маңғыстау;
Атақты Мұрын жыраудың айтуынша, Абыл Тілеуұлы ақындық өнерге қалай түскен?
Түсінде біреу аузына сұйық нәрсе құйып жіберді;
Абыл ақынның туындылары ең алғаш қай журналда басылып шықты?
«Сана»;
Абылдың шығармаларын көрсетіңіз:
«Баймағамбетке айтқаны»;
«Заманқайым болар, жер ыңыранса»;
«Қызыл тіл Жиреншедей тілім, тақсыр»
Абыл жырға қосқан Сүйінқараның батырлығы жайында тарихи деректер көрсетілген шығармалар:
Ығылман ақынның «Исатай-Махамбет» дастаны;
Ә. Кекілбаев «Күй» повесі;
Ә. Әлімжанов «Махамбеттің жебесі»;
Абыл ақынның өмір және оның мәні, адамның тірліктегі қадыр-қасиеті жайында толғанатын өлеңдері:
«Арғымақ атта сын болмас»;
«Сексеннің біз де келдік жетеуіне»;
«Естірту»;
Абыл ақынның айтыстары:
Абыл мен Балдай қыз;
Сушы қыз бен Абыл;
Абыл ақын қанша айтысса да тек бір ретте ғана жеңуге мүміндігі болған қыз:
Балдай қыз;
Абыл айтыпты деген ел аузында жүрген мақал:
«Өлетін аурудың түсі кетеді, жігіт жарлы болса, үйінен кісі кетеді»
Түбек Байқошқарұлының өмір сүрген жылдары:
1780-1870;
Түбек Байқошқарұлының туған жері:
Шығыс Қазақстан облысы;
Бірінші Май ауылы;
Жарма ауданы;
Түбек Байқошқарұлы жастайынан тәрбиесінде өскен әкесінің аталас туысқаны, би:
Ақтайлақ;
Әдебиетші-ғалым Ж. Тілепов Түбек ақын жайлы зерттеуінде ақынды қай жылы туған деп есептейді?
1785 ж.;
«Абай жолы» романында Абайдың ұстаз тұтқан ақыны, Шүмектің прототипі:
Түбек;
Түбек Байқошқарұлы айтысқан, сөз сайыстырған ақындар:
Бақтыбай;
Құлмамбет;
Қарқабат
1965 жылы Түбек Байқошқарұлының айтыстары жарияланған ұжымдық еңбек:
«Айтыс»;
Ж. Тілепов зерттеулерінде айтыста ылғи Шөжеге соқырлығы, Жанаққа жарлылығы, Түбекке ........ бетіне мін етіп басылған:
Аурушаңдығы;
«Сағындым достым Түбек ұстазымыз,
Бір көріп қолыңды алмақ мұқтажымыз.
Мұхиттың дариясындай сөзің терең,
Өлеңге болмаушы еді, қоспағыңыз», - деп өлең арнаған Жетісулық досы:
Қарқабат;
«Аман-есен жүрсің бе, Тезек төре,
Елден жылқы қоймаған, кезеп төре,
Күні-түні жегенің ұрлық еті,
Ақыретке барасың не деп, төре?!» өткір сынының иесі:
Түбек;
Құлмамбетпен айтыста өзін «темір сауытқа» теңеген ақын:
Түбек;
Түбекке «үш жүзден асқан Түбек, озған Түбек» үлкен баға берген айтыстағы қарсыласы:
Тезек төре;
Ақтайлақұлының туған жері:
Шығыс Қазақстан облысы;
Құндызды өңірі;
Сабырбай Ақтайлақұлының өмір сүрген кезеңі:
1793-1880;
Сабырбайдың әкесі Ақтайлық кім болған кісі?
БиЕлші
Көрнекті қоғам қайраткері
Атақты Жанақ ақынмен айтысқа түскен он жеті ақын Қу дауысты Құттыбай бидің қай баласынан тараған?
Байқара;
Жанақ пен он жеті ақынның айтысынан үзінді енген түркітанушы В. В. Радловтың еңбегі:
«Оңтүстік Сібір мен Жоңғар даласында тұратын түркі тайпалары халық әдебиетінің үлгілер»;
«Абай жолы» роман-эпопеясында «Садық баланың айтысы» сол кезде арқаға мәлім болған қай ақындардың айтысы еді?
Сабырбай мен Жанақ;
Жанақ пен баланың айтысы енген еңбектер:
«Оңтүстік Сібір мен Жоңғар даласында тұратын түркі тайпалары халық әдебиетінің үлгілері», 1870 ж.;
«Қырғыз хрестоматиясы», 1879 ж.;
«Қазақтың ескі әдебиет нұсқалары», 1931 ж.;
Он жеті ақынның ғұмыр кешкеніне байланысты Құндызды аймағы қалай аталып кеткен?
«Ақындар елі»;
Сабырбай ақын мұрасын зерттеу қай жылдан бастап қолға алына бастады?
1970 жылдан;
ХХ ғасырдың екінші жартысы;
ХХ ғасырдың соңына қарай;
Сабырбайдың ақындыққа бой ұруы қай сәттен басталады:
Ақтайлақтың төрт ұлының бүркітке таласынан;
Әкесінің жұмбағына жауап беруінен бастап;
Ақтайлақ бидің асыранды баласы, атақты ақын:
Түбек;
Сабырбай төмендегі айтыстардың қайсысында өзінің тұрпайы бір қалжыңы үшін жеңілі табады?
Байбала(Тойбала)
Семей өңірі Біржан мен Сара айтысындай қатты қастерлеген Сабырбай мен Тойбаланың сөз қағысын ел арасына таратушы құймақұлақ қариялар:
Шәкір Әбенұлы;
Жұмакүлбай Базарбайұлы;
Ғабділахмет Шәкерұлы;
А. Янушкевичтің «Күнделіктер мен хаттар» кітабында есімі үлкен құрметке ие сыбан еліне билік жүргізген, Сабырбай ақын райынан қайтарып еліне көшіріп алған сұлтан:
Барақ;
«Шұбарым, арғымағым, арыстаным,
Сөзге бай, ауыздыға қарысқаным....», - деп Сабырбай ақын кімнің тұлғасын суреттеген;
Барақ сұлтанға;
Дулат Бабатайұлының ғұмыр кешкен кезеңі:
1802-1874;
Дулат ақынның туған жері:
Аягөз ауданы;
Шығыс Қазақстан облысы;
«Абай жолы» роман-эпопеясындағы Барластың прототипі:
Дулат Бабатайұлы;
Дулаттанудың негізін қалағандар:
В. Радлов;
М.Әуезов;
С. Сейфоллаұлы;
Дулат Бабатайұлының алғашқы өлеңдер «Өсиетнама» жинағы қай жылы, қай қалада, қай баспада басылып шықты?
1880 жылы Қазан қаласында Құсайыновтар баспасында;
Сейілұлы Мәулекейдің Дулатпен қандай байланысы бар?
Дулат ақынның алғашқы жинағын құрастырып, бастырушы;
1991 жылы Құлмат Өмірәлиевтің құрастыруымен жарық көрген Дулат Бабатайұлының шығармаларына арналған еңбек:
«Замана сазы»;
1880 жылы Сейілұлы Мәулекей құрастырған Дулаттың «Өсиетнама» жинағындағы туындылардың жалпы көлемі:
2000 жол;
Дулат Бабатайұлының туғанына 200 жыл
толуына орай 2002 жылы Астанада жарық көрген жинақ:
«Кеудем ақыл сарайы»;
Дулат Бабатайұлына арналған З. Ахметов пен С. Қасқабасов құрастырған бір томдық басылым:
«Тұнық тұма»;
«Өсиетнама» мен «Дулат жырау тағылымында»;
Дулат толғаулары мазмұнына, жалпы табиғатына, болмысына қарай қанша топқа бөлінеді;
8
Дулат жырау өлеңдерінде қай толғау түрі сирек кездеседі?
Сап толғау;
Қай ғалым өзінің қандай еңбегінде толғау түрін 8-ге жіктеп көрсетеді:
А. Байтұрсынов «Әдебиет танытқыш»;
«Толғау – іш қазандай қайнаған уақытта шығатын жүректің лебі, көңіл құсының сайрауы, жанның тартатын күйі», - деп анықтама берген қай ғалым?
А. Байтұрсынов;
«Өсиетнама» жинағына енген Дулаттың мысал өлеңдері:
«Сарышымшық»;
«Қара қарға»;
Аңызды сюжет етіп алған Дулат Бабатайұлының шығармалары:
«Бір патша»;
«Шаштараз»;
Мағжанның қай шығармасында Дулаттың «Шаштараз» туындысымен үлкен мағыналық үндестік жатыр?
«Ескендірдің мүйізі»;
Дулат ақынның туған жерін ардақтап, өзін соны қорғаған қызғышқа теңейтін өлеңі:
«Бірінші сөз»;
Дулаттың «Еспенбет» поэмасындағы бас кейіпкердің сәйгүлігі:
Ақбөрте;
Дулат шығармашылығындаы Еспенбет батырдың прототипі:
Ақтанберді;
Дулат ақынның ойынша «пәленің басы» неде?
Ақшада;
Сауда-саттық;
Махамбет Өтемісұлының өмір сүрген жылдары:
1802-1846;
1803-1846;
Махамбет Өтемісұлының туған жері:
Қазіргі Батыс Қазақстан облысы;
Жәнібек ауданы;
Бекетай;
Махамбеттің өмірі мен шығармашылығын қанша кезеңге бөліп қарастыруға болады?
4
Өз портретін жасап, көркем суреттеген Махамбеттің туындысы:
«Еңселігім екі елі»;
Махамбеттің бізге жеткен шығармаларының жалпы саны:
80-ге жуық;
Махамбеттің көтеріліске үндеп, жігіттерді тәуекел қимылға шақырған өлеңдері:
«Үйде жатқан жігітке, Төбеден тегін атақ болар ма»;
«Беркініп садақ асынбай»;
Исатайдың астындағы аты:
«Ақтабан»;
Махамбеттің Жәңгірді жеңетініне сенім білдіретін туындылары:
«Әрайна»;
«Мұңайма»;
«Алты күндей алаулап»;
Махамбеттің шығармаларын көрсетіңіз:
«Қайда бар?»;
«Тілек»;
Хан тағдырын халық қолында етіп көрсететін Махамбеттің туындысы:
«Халық қозғалса, хан тұрмайды тағында»;
«Ханнан қырық туғанша»;
Махамбеттің философиялық бағытқа негізделген өлеңі:
«Бұл дүниенің жүзінде»;
Махамбеттің «Ереуіл атқа ер салмай» өлеңі қанша тармақтан тұрады?
19
Махамбеттің он бір буынды жалғыз өлеңі:
«Мінгені Исатайдың Ақтабан-ай»;
Махамбеттің әр тармағы таза жеті буыннан тұратын өлеңі:
«Бұл дүниенің жүзінде»;
«Толарсақтан саз кешіп,
Тоқтамай тартып шығарға.
Қас үлектен туған қатепті
Қара нар керек біздің бұл іске.» Өлең тармақтары қанша буындардан құралған;
7, 8, 9, 10;
Махамбеттің кезекті ұйқас арқылы құрылған өлеңі:
«Аспандағы боз торғай»;
Махамбет өз шығармашылығында «Қызғыштай болған есіл ер» деп кімді ел қамқоры қылып көрсетеді?
Исатайды;
Махамбет «қор туған нарқоспаққа» кімді теңеген:
Баймағамбетті;
Шернияз Жарылғасұлының өмір сүрген жылдары:
1807-1867;
Шернияздың дүниеге келген жері:
Қазіргі Ақтөбе облысы;
Жарыпшыққан;
Ойыл ауданы;
Баламырзаның Нұрымға айтқан өлеңінде Шернияз қай жылы қайтыс болған делінеді:
1881 ж.;
Шернияз өлеңдерінің бізге дейін қанша варианты жеткен:
2;
Өзге варианттары жоқ;
3;
«Шернияз өлеңі» атты қолжазба кім арқылы алынған еді?
Жәмет жырау;
Шерниязға қатысы бар қолжазбалар:
«Шернияз тарихы»;
«Ақкете Шернияз өлеңі»;
Алыш пен Омарбек қалдырған Шернияз өлеңдерінің варианттары қай жылы баспа бетін көрген?1925;
«Ар жақта Арынғазы дүбірлеген,
Байеке, елің бар ма бүлдірмеген?...». Бұл үзіндіде Шернияздың «байеке» деп тұрғаны кім?
Баймағамбет сұлтан;
Баймағамбет Шерниязға кімдерді жаманда деп қолқа салады?
Өзін;
Әйелін;
Қыздарын;
Шернияздың Баймағамбет пен әулетін жамандағаннан ұмытылмай, ел аузында жүрген мақал:
«Байеке, сіздің қызда жаман бар ма?»;
Оқталып тұрған Баймағамбет Шернияздың басын алудан неліктен айнып қалады?
Шернияз сұлтанның ата-бабасын айтып мақтай жөнеледі;
Құдайдан қорыққан сұлтанның мейірімділігі;
«Бармысың, жауға түскен алтыным-ай!
Самалым, саз қонысым, салқыным-ай!...» деген үзінді кімге арналған Шернияздың шығармасы?
Исатайға;
«Исатай – ел еркесі, ел серкесі...» өлең тармағының иесі кім?
Шернияз Жарылғасұлы;
Шерниядың әкесі кім болған;
Молда;
Шөже Қаржаубайұлының ғұмыр кешкен кезеңі:
1808-1895;
Шөженің айтысқа түскен ақындары:
Балта;
Тезек;
Кемпірбай;
Шөженің орындауында елге тараған қазақ жыры;
«Қозы Көрпеш – Баян сұлу»;
Шөженің айтуы бойынша өзі жырлап таратқан «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жыры қай жылы қағаз бетіне түсті?
1860;
Шөженің арғы тегі:
Қырғыз;
Найманның он үш жасар қызынан Шөже не себепті жеңіліп қалады?
Әкесінің далада өлгенін айтқаннан соң;
Бурамен алысам деп өлген әкесін есіне салады;
«Бағасы жоқ соқырмен айтысам деп,
Жығылдым төрт аяғым көктен келіп», - деп Шөжеден жеңілгенін мойындаған ақын:
Кемпірбай;
Шөжені алғаш тілге тиек еткен ғалым:
Ш. Уәлиханов;
«Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырының Шөже жырлаған нұсқасына толық талдау мен баға берген ғалым:
М. Әуезов;
Шоқанның өтінішімен Шөже жырлаған «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жыры қай жылы жазылып алынды?
1864;
1964 жылы «Айтыстың» І томында жарияланған Шөженің айтыстары:
Кемпірбаймен;
Жамшыбаймен;
Балтамен;
Шөже сынаған Жолшора кім?
Парақор қазы;
Шөжеге жамандағанына бір ат мақтағанына бір ат берген аға сұлтан:
Ыбырай;
А. Затаевичтің 1931 жылы жарық көрген еңбегінде Шөженің қанша әні жарияланған?
4;
Орынбай Бертағыұлының өмір сүрген жылдары:
1813-1891;
Орынбайдың туған жері:
Көкшетау жері;
Айыртау ауданы;
Ел аузындағы деректерге қарағанда Орынбай ақын кімнің батасын алғаннан кейін таңдайына өлең қонған?
Шал ақын;
Шал ақын «Атығай-Қарауылдың ақырғы ақыны» деп кімді атаған?
Орынбай;
Шөже – ақындардың үйі, Арыстанбай – биі болғанда, Орынбай кім?
Төресі;
А. Янушкевич «Күнделіктер мен хаттар» атты еңбегінде Орынбай ақынды қай жылы туған деп көрсетеді?
1816;
А. Янушкевич еңбектерінде Орынбай ақын неше жасынан бастап өлең айта бастаған?
10 жасынан;
Орынбайдың адам мен дін байланысын сипаттаған өлеңдері:
«Адамның жаратылуы туралы»;
«Қырық парыз»;
«Бұл дәурен тұрар ма екен сіздерге ұдай»;
Орынбайдың «Адамның жаратылуы туралы» толғауының жалпы көлемі:
176;
Орынбай ақынның балаларының өзгелерден ерекшелігі:
Төрт ұлы да дін жолын ұстанып, молда болған;
Орынбай ақынның қанша баласы болған?
4;
Орынбай ақын бозбала кезінден қайдан білім алған?
Қызылжар медресесі;
1966 жылы Әдебиет және өнер институтына Молдахмет Ержанов тапсырған Орынбай ақынның толғауы:
«Адамның жаратылуы туралы»;
Ислам діні тарихынан сыр тартып, терең бойлаған Орынбай ақынның толғауы:
«Адамның жаратылуы туралы»;
1965 жылы Е. Ысмайылов басқарған Түмен-Омбы фольклорлық экспедициясы сапарында жазылып алынған Орынбай ақынның толғауы:
«Қырық парыз»;
«Алланың кешпейтұғын бір күнәсі, ата-ана, Қағбаңды сыйламасаң», үзінді Орынбай ақынның қай өлеңінен алынған?
«Қырық парыз»;
Орынбай ақынның туындыларын көрсетіңіз:
«Жаз бидің көңілін сұрағаны»;
«Әпеке биге айтқаны»;
«Абылай туралы»;
Орынбайдың өнерін ерекше бағалап, сыйлаған ғалым:
Ш. Уәлиханов;
Шоқанның Тезек төре ауылында қайтыс болғанын естірткен ақын:
Орынбай;
Орынбай ақын мадақтаған орта жүз ханы, қытаймен байланыс жасаушы:
Ғұбайдолла;
Ерден батырға арнап жазған Орынбай ақын өлеңі ең алғаш қай оқулықта жарық көрді?
«Қазақ хрестоматиясы»;
Орынбай ақынның айтыстарын көрсетіңіз:
Тоғжан;
Қожабек;
Өтеулі;
Орынбай ақынға зор баға беріп, импровизаторлық дарынын мойындап кеткен орыс мықтылары:
Янушкевич;
Потанин;
Лютш;
Орынбай ақынның қанша әні сақталып қалған?
3;
Молдахмет Тырбиевтің Орынбай ақын шығармашылығына байланысы:
Орынбай әндерін орындаушы;
Шортанбай Қанайұлының дүниеге келген, қайтыс болған жылдары:
1818-1881;
Шортанбай Қанайұлы дүниеге келген жер:
Қаратау маңы;
Түркістан;
Шортанбайдың өмірлік деректерін алғаш беруші, белгілі жазушы:
С. Бегалин;
Шортанбай өлеңдерін тұңғыш жариялаған академик:
В. Радлов;
Шортанбайға сын айтып, оны «халықты алға бастар өнімді жолдары жоқ» деп кінәлаған:
А. Құнанбаев;
Шортанбайдың «Бала зары» атты өлең жинағы қай жылдары басылып шықты?
1890 ж.;
1911 ж.;
Шортанбай ақын қолданған теңеулер:
«Аюдайын ақырған»;
«Жөнсіз оқтай қаңғырып»;
«Шолақ иттей діңкілдеп»;
Сүйінбай Аронұлының өмір сүрген жылдары:
1822-1895;
Сүйінбайдың дүниеге келген жері:
Алматы облысы;
Жамбыл ауданы;
Майтөбе;
«Сүйінбай – ауыл үйдің түтінін аралап, өлең айтқан ұсақ ақын емес, ірі парасатты ақын...» деп ақынға баға берген кім?
С. Садырбаев;
«Менің пірім – Сүйінбай,
Сөз сөйлемен сыйынбай», - деп ақынды өзіне ұстаз тұтқан:
Жамбыл;
Сүйінбай шығармаларын көрсетіңіз:
«Сөк төренің баласы хан Абылай»;
«Сарыбайға»;
«Төрт биге»;
«Бөрі басы – ұраным,
Бөрілі менің байрағым.
Бөрілі байрақ көтерсе,
Қозып кетер қайдағым!» - деп елдікті асқақтатқан өлең жолдарының иесі:
Сүйінбай;
«Екейден шыққан Аронұлы Сүйінбай ұлы жүзде теңдесі жоқ ақын саналатын. Оны айтысып та ешкім жеңіп көрмеген десетін...» деген ақын жайлы үлкен пікірдің иесі:
Кузнецов;
Сүйінбай ақынның бізге жеткен айтыстарының жалпы саны:
7;
Сүйінбай айтысқан ақын қыздар:
Кескенкекіл;
Уәзипа;
Күңбала;
Сүйінбай ақын мадақтаған батырлар:
Сұраншы батыр;
Өтеген батыр;
Сыпатай батыр;
«Сүйінбай мен Қатаған айтысын» алғаш «Сүйінбай ақын» жинағында жариялағандар:
Ф. Ғабитова;
І. Жансүгіров;
«Наркескенге жолықтың, шашармын судай қаныңды», үзіндіcі қай айтыстан алынған?
«Сүйінбай мен Қатаған»;
«Сүйінбай мен Арыстанбай»;
Сүйінбай ақынның адамның өмір белестерін көркем тілмен жеткізген шығармасы:
«Кәрілік»;
Қай зерттеуші өзінің «Фольклор және Жамбыл» еңбегінде Сүйінбайды шешендер қатарына қосып көрсетеді?
С. Садырбайұлы;
Сүйінбай заманындағы әр болысқа, төрелерге баға берген өлеңдері:
«Болыстарға баға»;
«Төрелерге»;
«Бөрілі менің байрағым деген Шапырашты елінің жауға аттанғанда айтатын ұран өлеңдері болған», - деген пікірдің иесі:
Ғ. Мүсірепов;
Сүйінбай ақынның эпостық жырларын көрсетіңіз:
«Жабай батыр»;
«Қарасай батыр»;
«Он мың қолдан қаймықпай,
Суырды найза, қылышты.
Таң сарғайып атқанда,
Қалың жауды қашырды.
Алдына салып қуалап,
Шоқпардан әрі асырды...» үзіндісінде Сүйінбай ақын ерлігін бейнелеген қазақ батыры:
«Сұраншы батыр»;
Жанкелдіқызы Ұлбикенің өмір сүрген жылдары:
1825-1849;
Қазақтың әйгілі ақын қызы Ұлбикенің туған жері:
Қызылорда облысы;
Тереңөзек ауданы;
Ұлбикемен айтысқа түскен қазақ ақындары:
Күдеріқожа;
Майлықожа;
Қайым айтыстың Ұлбике мен Күдерқожаның айтысынан кейін бастау алғанын айтқан:
М. Ж. Көпеев;
«Бала, Ұлбикемен айтысамын десең, Бұқарға барып, үш жыл оқып кел, әйтпесе сен онымен айтысуға жарамайсың»,- деп кімнің әкесі баласын тоқтатқан?
Күдері қожа;
Ұлбикенің шығармаларын жинаушылар:
М. Ж. Көпеев;
В. В. Радлов;
Ә. Диваев;
1870 жылы В. В. Радлов құрастырған «Түркі тайпалары халық әдебиетінің үлгілері» еңбегіне енген Ұлбикенің айтысы:
Күдері қожа;
М. Әуезов те, С. Сейфуллин де жоғары бағалап өздерінің оқулық хрестоматиясына енгізген Ұлбикенің толғау жыры:
«Қарқаралы, Қазылық»;
М. Жолдасбеков Төреқожадан жазып алған Ұлбике мен Күдері айтысының жалпы көлемі:
80 шумақ;
«Ол өмірінде қара сөз сөйлемеген. Біреуге жауап берсе, біреу әңгіме айтса, өлеңмен толғаған» немесе «Ұлбикенің таңдайында өлең ұясы бар» деген пікірлердің иесі:
М. Ж. Көпеев;
Нұрым Шыршығұлұлының өмір сүрген уақыты:
1825-1898;
Нұрым Шыршығұлұлының дүниеге келген жері:
Қарақия ауданы;
Маңғыстау түбегі;
Нұрымның Абыл ақынның қасына 17 жасынан еріп, 5 жыл бірге жүріп батасын алғандығы жайында мәлімет беруші:
Мұрын;
Мұрын жырау Нұрымды кездестіргенде Нұрым қанша жаста болатын?
61;
Нұрымның айтысқа түскен ақындары:
Жаскілең;
Берішқызы;
Балмырза;
Октябрьге дейінгі дәуірде жарияланған Нұрымның ерлік дастаны:
«Балуанияз»;
Нұрымның терме, толғаулар:
«Мен қашанғы жүйрігің»;
«Ұсынсам қолым жетер ме»;
«Әлеумет, келдің қаумалап»;
Нұрымның тұрмыс-салт тақырыбына арналған туындылары:
«Шенен ер»;
«Жарлау»;
«Қылышқа көңіл айтуы»;
Нұрымның арнау өлеңдері:
«Тайсойған, Бүйрек – екі құм»;
«Балишанға»;
«Әйтембекке айтқаны»;
18 жастағы Берішқызымен өз атынан айтысуға жүрексінген Нұрым кімнің атынан сөз қағыстырады?
Төстемір;
Нұрымның 1926 жылы «Аламан» жинағында «Байбоз-Жанбоз» деген атпен жарияланған дастаны:
«Тоғыз ауыл»;
«Сібір қазақтарын уақытша билеу ережесі» атты заң қашан шықты?
1822
«Сібір қазақтарын уақытша билеу ережесі» атты заң қазақ даласына қайнай өзгерістер әкелді?
Орталық Қазақстандағы хандықты жойды
Патша үкіметі қазақ қауымына жаңа саяси-әкімшілік басқаруды қосып, Ресей империясы құрамына бойұсынбаған аумақтарды қосып алды.
Ресей империясының қазақ халқына қарсы жасаған iрi мемлекеттiк қанқұйлы отарлық саясатының құжатты дәлелi боп табылатын ережелер:
1867 жылғы «Түркiстан өлкесiн басқару туралы» уақытша ереже
1868 жылғы «Далалық облыстарды басқару туралы» уақытша Ереже
Тарихи жырлардың ХІХ ғасырда өрістеп дамығанын, батырлық эпостан жанрлық оқшаулығы басым екендігін атап, пікір қалыптастырған ғалымдар:
Шоқан Уәлиханов
М.Әуезов
Ә.Марғұлан, Е.Ысмайылов
ХІХ ғасыр әдебиетінде ерекше дамып, жаңаша түлеп-түрленген,көркемдік жағынан байыған жанр түрлері:
Айтыс
Тарихи жырлар
Терме-толғаулар
ХІХ ғасырда айтыс өнері жаңа қырынан түлеп, толысты. Осы кезеңде қандай жанрлық түрлері қалыптасып дамыды?
Жұмбақ айтыс
Үш ақынның қатар айтысуы
«Қайым өлеңнің басын Күдері қожа мен Ұлбике айтысқан. Бұл екеуінен бұрын қайым өлең де, айтыс та жоқ. Бұрынғылардікі мақал, тақпақ..» деп айтыстың тарихи жолын парықтауға бастайтын пікірдің иесі:
М.Ж.Көпеев
Төмендегі тізімнен қазақ әдебиетінің алтын қорына қосылған Сүйінбайдың айтыстарын табыңыз:
Сүйінбай мен Уәзипа
Сүйінбай мен Тезек төре
Сүйінбай мен Қатаған
Келіпсің айтысқалы, сүйрігім-ай!
Бәйгеде озып жүрген жүйрігім-ай!
Білмеймін кесір-песір дегеніңді
Алапқа атым шыққан мен Сүйінбай.. Сүйінбайдың қай ақынмен айтысынан алынған үзінді?
Сүйінбай мен Уәзипа
Өздері өмір сүрген дәуірдегі адамдардың әлеуметтік портреттерін сомдауда тілі ұтқыр, ойы өткірлігімен маңызды орын алған ақындар:
Жанақ Сағындықұлы
Түбек Байқошқарұлы
Мәделі Жүсіпқожаұлы
Орталығы Омбы қаласы болған Сiбiр (Далалық) генерал-губернаторлығына қарайтын облыстар:
Ақмола
Жетісу
Семей
«Дала уәлаятының газетi» қай жылдан бастап қай қалада шықты?
Жылы Омбы
ХІХ ғ. аяғында «Хизмәт» атты Орынбордағы ағайынды Каримовтардың жаңа баспаханасынан шыққан кітаптар:
Мұхамеджан Сералин «Гүлхашима»
Нұржан Наушабаев «Манзұмат қазақия»
Әбубәкiр Кердерi «Әдебиет қазақия»
Абайдың тұңғыш өлеңдер жинағы кімнің баспаханасынан басылып шықты?
И.Брагинский баспаханасы
ХІХ ғасыр әдебиетіндегі негізгі бағыттар мен ағымдар:
Зар заман
Өнерпаздық, сыршылдық
Ағартушылық –демократиялық
Қазақ өлеңін тұңғыш рет ғылыми негізде түрге бөлген ғалым:
Ш.Уәлиханов
ХІХ ғасырдағы сал-серілік, әншілік дәстүр, әнші-ақындар туралы жазылған зерттеу еңбектер:
А.Жұбанов «Замана бұлбұлдары»
Е.Ысмайылов «Ақындар»
Ә.Марғұлан «Қазақтың сал, серілік дәстүрі»
ХІХ ғасыр әдебиетіндегі Қоқан хандығы езгісіне қарсылық сарындағы поэзия өкілдері:
Мәделі Жүсіпқожаұлы
Құлыншақ Кемелұлы
Бұдабай Қабылұлы
Базар жыраудың өмірі мен өнерін қамтып жазылған романның авторы:
А.Тоқмағамбетов «Жыр күмбезі»
Төмендегі үзінділерден Базар жырау толғауын табыңыз:
Мұсылманшылық кімде жоқ.
Тілде бар да, ділде жоқ.
ХІХ ғасырда қазақ даласында болған ұлт-азаттық өтерілістер мен қозғалыстар:
Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс
Есет Көтібарұлының қозғалысы
Жанқожа Нұрмұхамедұлының көтерілісі
«Жаңа низам» жер реформасынан кейін Қазақ елі Ресей қарамағына тұтастай өтті, реформа қай жылдары қабылданды?
1867-68
Кенесары қозғалысы бейнеленген жырларды көрсет:
«Жасауыл қырғын»
«Топ жарған»
«Қаншайым»
Кенесары тарихи қозғалысына қатысып, тарихи дастан қалдырған ақын кім?
Нысанбай
«Кенесары-Наурызбай» дастанын алғаш ел аузынан жазып алған адам кім?
Жүсіпбек Басығарин
1972 жылы «Жазушы» баспасынан шыққан Майлықожаның жинағы қалай аталады?
«Нақыл»
«Кенесары-Наурызбай» дастанының алғашқы басылымдарын көрсетіңіз:
Ж. Ж.Шайхисламов
1926ж Н.Төреқұлов
1923ж. Х.Досмұхамедов
«Кенесары» поэмасының авторы:
Доскей Әлімбайұлы
ХІХ ғасыр поэзиясын кең өріске көтеріп, ілгері дамытқан жанрлар:
Арнау
Толғау
Айтыс
Осы кезеңдегі ақын-жыраулар шығармаларын тақырып жағынан бірнеше желіге жүйелеуге болады. Олар қандай?
Қоғамдық-әлеуметтік сарын
Тұрмыс-тіршілік, кісілік, махаббат, өлең-жырдың жаңарған желісіне т.б. түрлі сезімдерге құрылған шығармалар
Діни-ақлықаттық толғаныстарды ұстанған, ескілікті тарихи жыр-аңыз үлгісін жалғастырған авторлар шығармашылығы
Алмажан Азаматқызы
1870 жылы В.Радлов жинаған еңбектердің қатырында баспа бетіне жарияланған Ұлбике Жанкелдіқызының айтысы:
Ұлбике мен Күдеріқожа айтысы
Дулаттың «Өсиетнама» жинағы қай жылы жарық көрді?
1880ж. Қазанда
...Ұшсаң да қанат байлап аспанменен,
Өлімнің құтылар құрығанын.
Сұрасаң хал-жайымды , Әсетжаным,
Жатырмын ұшайын деп тұғырымнан.. - деп келетін толғауында Кемпірбай өнерді қандай құсқа балайды?
Көкала үйрекке
Дулат Бабатайұлының кейбір өлеңдері мен өмірбаяны туралы деректер ең алғаш кімнің еңбектерінде айтылды?
1940-41жж. Қ.Жұмалиев оқулығында
1939жж.С.Мұқанов пен Қ.Бекхожин хрестоматиясында
Төмендегі үзінділердің ішінен Дулат толғауларын көрсетіңіз:
..Өксігіңді ойласам,
Ұйқы бөліп, қайғы алам.
Ел тілегін тілеген,
Ер азбайды батадан....
Майырдың алса бұйрығын,
Борбайға қысып құйрығын
Ел пысығы жортады
Бұдабай Қабылұлы арнауларында аталатын болыс аттары:
Шақаман
Әйеке
Әлмембет
Сауысқан көп қазақта
Қорқытып жейтін момынды
Құбыжық болып көрініп,
Айналдырып тоныңды,- деп аяқталатын Дулаттың қай мысалы?
«Қара қарға жем тілеп»
Жоқтау, көңіл айту жанрын дамытқан ақын:
Бұдабай Қабылұлы
Махамбет поэзиясын тілдік тұрғыдан зерттеген ғалымдар:
Р.Сыздық
Қ.Өміралиев
«Әдебиет терме» жинағының авторы кім?
Әбубәкір Кердері
«Қазағым» жинағының авторы
Дулат Бабатайұлы
Шернияз Жарылғасұлы
Шығармаларында Исатайдың образын сомдаған ақын
Шөже Қаржаубайұлы
Нұрым Шыршығұлұлы
Нұрым Шыршығұлұлының толғаулары:
«Ұсынсам қолым жетер ме»
«Әлеумет келдің қаумалап»
«Мен қашанғы жүйрігің»
«Қазақ даласына жасаған саяхатының күнделіктері мен хаттары» атты кітаптың авторы:
А.Янушкевич
Шернияздың жерленген жерін тауып, құлпытасындағы деректі жариялаған кім?
Берқайыр Аманшин
Орынбай ақынның «Қырық парыз» толғауын ғалым Е.Ысмайылов алғаш рет қай жылы, қандай экспедицияда жазып алды?
1965ж. Түмен-Омбы фольклорлық экспедициясы
1965 ж.Омбы-Түмен экспедициясы
Кемпірбай Шөжемен неше жасында, қай жерде айтысқан?
20 жасында, Қарқаралыда
... Иілмес қарағайдай терегімсің
Ақылың көз жеткізбес зерегімсің, - деген Орынбайдың «Ерден батырға» атты арнауының үзіндісінен поэтикалық тіл өрнектерін табыңыз:
Теңеу
Эпитет
Метафора
1883 жылы Ташкентте басылған «Қырғыз хрестоматиясы» жинағына енген Майлықожаның толғаулары:
«Үш жігіт»
«Қасқыр»
«Ноғай мырзаға»
«Мұсылманышылықтың тұтқасы» еңбегінің авторы:
Ыбырай Алтынсарин
«Таза бұлақ» жинағының авторы
Ыбырай Алтынсарин қай жылы туды?
1841 ж;
Ыбырай Алтынсарин кім?
атақты ақын, аудармашы, ағартушы;
«Кел, балалар, оқылық» кімнің өлеңі?
Ы. Алтынсарин;
Балғожа бидің немересі;
Құнанбай мен Ұлжанның баласы;
«Абай жолы» романының бас кейіпкері;
«Өнер-білім бар жұрттар» өлеңінің авторы кім?
А. Құнанбаев;
Ы. Алтынсариннің табиғатқа арналған өлеңін белгіле.
«Кел, балалар, оқылық»;
«Жаз»;
«Әй, жігіттер»;
«Аз жұмысты қиынсынсаң көп жұмысқа тап боларсың...» деген жолдар Ыбырай Алтынсариннің қай әңгімесінен алынған?
«Әке мен бала»;
«Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесінің авторы кім?
Ы. Алтынсарин;
Ы. Алтынсариннің «Қазақ хрестоматиясы» қай жылдары шықты?
Б) 1899 ж;
Ғ) 1879 ж;
«Бағу-қағуда көп мағына бар» қай әңгімеден алынған?
«Бақша ағаштары»;
Ы. Алтынсарин қай жылы мектепке барды?
1850 ж;
«Жомарт» әңгімесіндегі «Атымтай» атты кейіпкер қандай адам болған?
мырза;
жомарт;
Мақалдың жалғасын тап: Еңбектің наны - ..............
Жалқаудың жаны - ...............
тәтті;
«Әбірет» сөзінің синонимін ата.
ғибрат;
үлгі;
«Кел, балалар, оқылық!» өлеңі неге шақырады?
білім алуға;
оқуға;
Ыбырайдың атасының есімі.
Балғожа би;
Торғайдағы мектептің ашылған жылы.
1864 ж;
1887 жылы қыздар мектебі қайда ашылды?
Ырғызда;
Ыбырай балалар әдебиетінің ...........
атасы;
«Қазақ хрестоматиясы» қай жылы басылып шықты?
1879 ж;
Ыбырайдың шын есімі
Ибраһим
Абай Құнанбайұлы өлең жазуды неше жасында бастаған?
С) 10
Абай өлеңдері түгел дерлік .... құралады.
В) лирикадан
Саяси лирикадан
Абайдың 1870-80 жылдар аралығында жазылған өлеңдері?
В) «Сап, сап, көңілім»
Д) «Жақсылыққа»
Е) «Кең жайлау»
Ақынның қара сөздерінің бірнешеуі ең алғаш қайда жарық көрді?
Е) 1918 ж. Семейде
«жанның тамағы» деген күрделі философиялық ұғым Абайдың нешінші қара сөзінде айтылады?
Н) жетінші
Абайдың публицистік сипатын ең алғашқылардың бірі болып ашып көрсеткен тамаша ғалым?
Д) М.И.Фетисов
Абайдың толық жинағында 1890 жыл мен 1898 жыл арасында жазылған бір алуан шығармалары не деп аталады?
Д) қарасөз
Ақынның қарасөзбен жазылған мысал, өсиет есебіндегі Сократ пен оның шәкірті Аристодимнің әңгімесі нешінші қара сөзде берілген?
А) жиырма бесінші
«Отыз сегізінші қара сөзде» не туралы айтылады?
Е) аят, хадистерден цитаталар келтіріп сөйлейді
Н) дін жайы
Ақын пікірінше адамды қор қылатын ең залалды жаманшылықтар?
В) надандық
Д) еріншектік
Е) залымдық
Абай қарасөздері кейбір сырт сипаттарына қарағанда Л.Н.Толстойдың қандай еңбегіне ұқсас?
«Круг чтения»
Абайдың құдайға құлшылық етудің мәнін айтып, иман жайын сөз ететін қара сөздері?
С) он екінші
Д) он үшінші
Абай өлеңдерін кімнің атынан таратып жүрді?
С) Көкпай
Абайдың табиғат тақырыбындағы тұңғыш өлеңі№
А) «Жаз»
Ақын ел билеушілерінің типтік бейнесін қай өлеңдерінде бейнелеген?
Е) «Болыс болдым мінеки»
Н) «Мәз болады болысың»
Абайдың өзі шығарған өлең-әндерінің саны қанша?
А) 20 шақты
Қай өлеңнен?
Әннің де естісі бар, есері бар,
Тыңдаушының құлағын кесері бар.
Ақылдының сөзіндей ойлы күйді
Тыңдағанда көңілдің өсері бар.
С) «Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа»
1882 жылы жазылған Абайдың ақындығын өзіне де, өзгелерге де мойындатқан шын мәніндегі көркем туындыларын көрсетіңіз.
С) «Қансонарда бүркітші шығады аңға»
Е) «Бородино»
Абай: «Тегінде адам баласы, адам баласынан ақыл, мінез, ар, ғылым деген нәрселермен озбақ» деп нешінші қара сөзінде жазды?
А) он сегізінші
Халық арасына ән болап тараған аудармалары?
В) «Татьянаның хаты»
Е) «Қаранғы түнде тау қалғып»
Абайдың Әбдірахманға арнаған өлеңдері?
А) «Арғы атасы қажы еді»
С) «Орынсызды айтпаған»
Д) «Тұла бойың ұят, ар едің»
Абай қай жылдары болыс болды?
В) 1876-1878
Абайдың неше күйі бар?
А) 3
Абай Пушкиннің атақты «Евгений Онегин» романын қай жылы аударды?
Д) 1889
Абайдың қанша поэмасы бар?
А) 3
Абай ел ісіне неше жасынан араласты ?
Д) 13 жасынан
Абайдың өлеңдері тұңғыш рет қай жылы орыс тіліне аударылды?
В) 1914 ж.
Қоңыр-Көкше еліне қай жылдары болыс болады?
А) 1876-1878
Абай білім алған медресе қалай аталады?
В) «Ахмет Риза»
Абайдың 1870 — 1880 жылдар аралығында жазылған өлеңдері
А) «Физули, Шәмси», «Кең жайлау»
В) «Сап, сап, көңілім», «Жақсылыққа»
С) «Шәріпке», «Абралыға»
Абайдың қара сөздерінің бірнешеуі ең алғаш 1918 ж. қай қалада, қандай журналда жарық көрді ?
А) Семейде "Абай" журналы
Абай қарасөздерінің ішінде көлемі мен мазмұны бойынша ең үлкен орын алатын қара сөзі:
С) 38
Абай өлеңдерін шағын жинақ ретінде қай жылы кім бастырған?
A)1909 жылы Кәкітай Ысқақов
Абайдың таңдамалы өлеңдерінің жинағы Орынборға қай жылы кімнің редакциясымен басылып шықты.
В) 1917 жылы Құрманов
Қай жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен Абайдың туғанына 150-жылдығы болды.
Е)1995
Абай қай жылы қайда туған?
А)1845 жылы тамызда Қазіргі Семей облысында
В)1845 жылы тамызда Абай ауданы
С)1845 жылы Шыңғыс тауында
Абай алғашқы өлеңдерін кімнің атынан жазған
Д) Көкбайдың
«Сегізаяқ» өлеңі қашан шықты?
Д)1889 ж
«Жазғытұрым» өлеңі қашан шықты?
Е)1890 ж
Абайдың қай өлеңігде 16 тармақ түгелдей «ж» әрпінен басталады?
А) «Оспанға»
Абай Лермонтовтан қанша шығарма аударған?
Е)27
«Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін» атты өлеңі қай жылы жарық көрді?
С)1889 ж.
«Адам ата-анадан туғаңда есті болмайды: есітіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады... Сол естілерден есітіп білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, соңда іске жарайды, сонда адам десе болады». Абайдың қай қара сөзінен алынған?
А) 19
«Қазақтың бас ақыны» атты 1913 «Қазақ» газетінде жарияланған мақаланың авторы:
В) А.Байтұрсынов
Абай орыс ақыны Александр Пушкиннің өлеңмен жазылған "Евгений Онегин" деген романынан қандай үзінділер тәржімалаған?
А) "Онегиннің сипаты," "Татьянаның Онегинге жазған хаты,"
В) "Онегиннің Татъянаға жауабы," "Онегин сөзі,"
С) "Онегиннің Татьянаға жазған хаты," "Татьянаның сөзі,"
Д) "Ленскийдің сөзінен", "Онегиннің өлердегі сөзі"
«Менің өмірге көзімді ашқан…» дейтін Абайдың шетелдік досы:
Д) Михаэлис
Абайдың аяқталмай қалған поэмасы:
С) «Әзімнің әңгімесі»
М.Әуезов ұлы Абайдың алғашқы, толық өмірбаянын қай жылы жарыққа шығарды ?
А) 1933 ж.
Абай мұраларын көшіріп, таратушылардың ішіндегі еңбегінің ерекшесі:
В) Мүрсейіт
Абай кімнің қазасынан кейін 40 күннен соң қайтыс болады?
Е) Мағауия
Сүйінбай ақын қай жерде дүниеге келген?
Алматы облысы
Сүйінбайдың арғы атасы кім?
С) Күсеп Жиенқұлұлы
«Сүйінбай – айтыс өнерінің алтын діңгегі» деген пікірдің авторы
С) М.Әуезов
Сүйінбайдың тұңғыш рет 1929 жылы «Жаңа әдебиет» журналында қандай өлеңі жарық көрді?
С) «Апырмау, мынау жатқан Сарыбай ма?»
1935 жылы І.Жансүгіров пен Ф. Ғабитовтың құрастыруымен ақынның тұңғыш жинағы қандай атпен жинақ болып басылып шықты?
«Сүйінбай ақын»
Сүйінбай ақынның 1976 жылы жарияланған екінші жинағы қалай аталады?
С) «Ақиық»
Сүйінбай неше жасында дүниеден озды?
D) 83
Ақын қай жасынан бастап ақындық өнерге машықтана бастаған?
В) 13-15
Сүйінбайдың өзінен үлкен ағалары:
А) Жаманшал
В) Жұмық
Сүйінбай жырлаған дастандар
А) «Өтеген батыр»
В) «Жабай батыр»
Сүйінбай қай өлеңінде қиянатшылдықты, озбырлықты жырлаған?
А) “Төрт биге”
F) “Момын малын зұлымға алып беріп”
Ақынның болыс билерге арналған сықақ өлеңдері
D) «Болыстарға баға»
F) «Қасымға»
Сүйінбай шығармаларын жинап, жариялау ісі қай кезден бастап қолға алына бастаған?
А) 20 ғасырдың бас кезі
1939, 1940, 1941 және 1944 жылы орта мектептің 8-сыныбына арналған хрестоматиясына Сүйінбайдың бірнеше өлеңін енгізген кімдер?
В) Қ. Бекқожин
С) С. Мұқанов
Сүйінбай ақын мұрасын жинап, жариялаумен айналысқан ғалымдар
А) С.Бегалин
В) Б.Жақыпбаев
С) Ш. Уметәлиев
Сүйінбай ақын кімдермен айтысты?
А) Тезек
E) Қатаған
F) Қарға
Сүйінбай ақынның «Датқалар» деген өлеңінле ақын қай ханды жырға қосады?
D)Абылай
Сүйінбай жырлаған туындылар
С) «Көроғлы»
E) «Шахнама»
«Мың бір түн»
Сүйінбайдан туған бала саны
В)5
Сүйінбайдың туған жылы
А) 1822
ХІХ ғасырдың екінші жартысында қазақ халқының әдеби үлгілекрін жинақтап, баспа бетіне жариялап, халық әдебиетінің кейбір мұрасы туралы пікірлерін қалдырған орыс ғалымдары:
A)П.М.Мелиоранский
C)Я.Лютш
E)В.Васильев
Дулат ақынның өлеңдерін жазып алып, қолжазба күйінде сақтап келген Шыңғыстау азаматтары:
A)Байділдә
Ғаббас Байділдаұлы
Шәкір Әбенұлы
С.Мұқанов өзінің еңбегінде «ХІХ ғасырдың одан бұрынғы ғасырлардан өзгешелігі –бұл ғасырда шын мағынасында жазба әдебиет туды. Өлеңді ауызша шығаратын ақындардың бірнешеуі хат білген» дей келіп, бірнеше ақынның атын атайды, олар:
Махамбет
Шортанбай
Базар
С.Мұқанов ХҮІІІ-ХІХ ғасырдың бұрынғы ғасырлардағы қазақ әдебиетінен неше өзгешелігін атап көрсетеді?
4
Дулаттың өзін таныстырған бір өлеңінде өзіне берген мінездемесі
Теңізден терең ойым бар
Ақылдан алпыс сабам бар
Шынардан биік санам бар
Махамбеттің орысша, мұсылманша сауатты болғаны туралы мына деректер растайды:
1839 жылы елде қалған жолдастарына жазған хаты
1845 жылы Орынбор шекара комиссиясына баласы Нұрсұлтанды оқуға алуын сұрап, жолдаған арызы
Тергеушілерге бергенжауабы
Махамбеттің жазбаша сауатты болғандығы туралы мына орыс ғалымдарының деректерінде кездеседі:
А.Ф.Рязанов
Е.П.Ковалевский
Махамбеттің халықтың ерлік тұлғасын толық тантықан туындылары:
«Ұл туса», «Туған ұлдан не пайда»
«Исатай деген ағам бар», «Тайманның ұлы Исатай»
Еңселігім екі елі, «Арғымақтың баласы»
МАхамбеттің өзіне тән, ішкі ұйқасқа құрылған өлеңдері:
«Толарсақтан саз кешіп»
«Жайықтың бойы көк шалғын»
«Мұңайма»
Шернияз Жарылғасұлының туған жері
Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы
Ақтөбе облысы Жарыпшыққан ауылы
Ойыл ауданы, жарыпшыққан ауылы
Шернияздың өлеңдерінен үзінділерді көрсетіңіз:
Сағынам ауызға алсам Исатайды
Ер тумас ел бағына ондай жайлы
Қызыл тіл сөзсөйлесем безерілген
Заманым жылдан-жылға шегерілген
Бәрімізге ай ортақ
Қайырлы болса бай ортақ
Шернияз шығармашылығына тұңғыш талдау жасаған кім?
С.Мұқанов
«Біржан-Сара» айтысының айтыс түрлеріне қарай жүктелуі:
Қыз бен жігіт айтысы
Әлеуметтік айтысы
Майлықожаның аллегориялық тәсілімен құрылған толғаулары:
«Бұлбұл»
«Тотықұс»
Ақан серінің ән(дер)і:
«Маңмаңгер»
«Балқадиша»
Махамбеттің көтеріліс барысында туған өлеңдері:
«Соғыс»
«Ұлы арман»
Махамбет Өтемісұлы:
Сазгер, күйші
Жазба әдебиет дәстүрін дамытушы ақындар:
Ш. Жәңгіров
Алмажан Азаматқызының «Жетім қыз» дастанының кейіпкерлері:
Ақын қыз
Сағитжан
Ы. Алтынсариннің хаттары:
«В.В.Катаринскийге»
Қашаған Күржіманұлының шығарма(лар)ы:
«Тойбастар»
Махамбет шығарма(лар)ы:
«Исатай деген ағам бар»
Махамбеттен ілгерідегі жыраулық мектеп өкілдері:
Доспамбет
Қазтуған
«Хұсрау-Шырындағы» мақал-мәтелдер:
«Барша күннің аты жаз болмас»
Зар заман ақындары:
Мұрат
Шортанбай
Шортанбай Қанайұлының діни танымын дамытудағы ықпалды шығармашылық тұлғалар:
Қожа Ахмет Иассауи
Ахмет Иүгнаки
Сүлеймен Бақырғани
Шортанбай толғаулары:
«Заман ақыр боларда»
Дулат Бабатайұлының мысал өлеңдері:
«Бір патшаның бір кезде»
Мұрат Мөңкеұлының толғаулары:
«Үш қиян»
ХІХ ғасырда қазақ халқы туралы көркем шығарма жазған орыс қаламгерлері:
В.И.Даль
В.А.Ушаков
Ш. Уәлихановтың фольклортанудағы зерттеулері:
«Ұлы жүз қазақтарының ертедегі аңыздары»
Ш.Уәлиханов Қырғыз Алатауына екінші сапарының нәтижесінде туындаған еңбек(тер):
«Ыстықкөл сапарының күнделіктері»
«Профессор И.Н.Березинге хат»
«Профессор И.И.Березиннің «хан жорықтары» кітабына рецензия»
Ы.Алтынсариннің хаттарының негізгі тақырыбы:
оқу жұмысының жайы
елдегі әлеуметтік қайшылықтар және басқа көптеген өмірлік мәселелер
оқулық шығару, мектеп ашу
Абайтанушы ғалымдар:
М.Әуезов
Қ.Жұмалиев
Абай туралы зерттеу мақалалар:
«Қазақ әдебиетінің классигі»
«Ақын поэзиясының тіл кестесі»
Шөженің айтыстары:
Балта
Орынбай
Тазбала
Шөженің толғаулары:
«Арқадан шығып едім Ноғайға еріп»
«Ерден батырға»
«Домбыра шыққан тыңқылдан»
Махамбеттің өз бейнесін танытатын толғаулары:
«Еңселігі екі елі»;
«Мен едім»;
Махамбеттің арнау өлеңдері:
«Жәңгірге»;
«Баймағанбет сұлтанға»;
«Хұсрау-Шырын» дастанының кейіпкерлері:
Мәриям;
Мехниебану;
Суретші;
Зар заман толғауларының негізгі сарыны:
Ата қоныс, туған жерді аңсау;
Мұрат ақын мұраларының жанр(лар)ы:
Хат;
Шортанбай айтысқан ақындар:
Шөже;
Орынбай;
Асан бұғы;
Шортанбай Қанайұлы туралы ғылыми зерттеулер жазған ғалым(дар):
Ы. Дүйсенбай;
С. Мұқанов;
М. Әуезов;
Ы. Алтынсариннің төл әңгімелері:
«Бай мен жарлы баласы»;
««Киіз үй мен ағаш үй»;
«Қыпшақ Сейітқұл»;
ХІХ ғасыр қазақ әдебиетінде қозғалған өзекті мәселелер:
Оқу, ағарту мәселесі;
ХІХ ғасырдағы айтыс түрлері:
Салт айтысы;
Ру айтысы;
Қоқан езгісіне қарсылық білдірген батырлар:
Мұсабек батыр;
Есет батыр;
ХІХ ғасырдағы айтыскер ақын әйелдер:
Ақбала;
Сара Тастанбекқызы;
Ұлбике;
Махамбет толғауларында кездесетін аллегориялық ұғым:
Лашын;
Қаршыға;
Махамбеттануда елеулі еңбек жазған зерттеушілер:
М. Тәж-Мұрат;
Қ. Жұмалиев;
Нәзирагөйлік дастандар:
«Фархад-Шырын»;
«Жүсіп-Зылиқа»;
Дулат Бабатайұлының дастандары:
«Еспембет»;
«Шаштараз»;
«Өсиетнама»;
Дулаттын өлең өрімі, тіл қолдану шеберлігін зерттеген ғалымдар:
Қ. Өмірәлиев;
М. Мөңкеұлының «Үш қиян» шығармасында аталатын жер-су атаулары:
Маңғыстау;
Ш. Уәлиханов Петербурге таныс болған өзық ойлы тұлғалар:
Ковалевский;
Дуров;
Бекетов;
Біржан салдың әні:
«Бурылтай»;
«Жанбота»;
«Көкек»;
Мұрат ақынның болыстық билікке ***** туындылары:
«Есенғали болысқа;
«Айжарыққа»;
«Қарақожа болысқа»;
Шоқанның 1870 жылы Петербургте жарияланған еңбек(тер)і:
«Еуропаға ашқан терезе»;
«Профессор И. И. Березиннің ......»
Ы. Алтынсариннің оқу-ағарту мәселелері туралы жазбалары:
«Қостанай бекінісінде қазақ қыздарына арнап мектеп ашу»;
«Торғай облысы халық ағарту ісінің жайы туралы»;
«Екі кластық мектептің меңгерушісіне нұсқау хат»;
Абайдың Лермонтавтан аударма(лар)ы:
«Көңілдің күйі тағы да»;
«Жалау»;
Абайдың 16, 29, 31 қара сөздерінде қозғалатын негізгі тақырып(тар)ы:
Қазақтың мақал-мәтелі жайында;
Құдайға құлшылық жайы;
.Шығармалары ұлт-азаттық сарында жазылған ақындар?
М.Өтемісұлы
Ш.Жарылғасұлы
А.Азаматқызы
«Жаңа низам» жер реформасы қай жылы қабылданған?
B)1867-1868 жж.
Тарихи жырдың туу себептері?
А) Ел тарихы
С) Отаршылдық сипат
Кенесары заманының шындығы суреттелген шығармалар?
«Топжарған»
«Күйші»
«Жасауылқырған»
Қоқан хандығына қараған өңірлердегі айтулы ақындарды ата?
Мәделі
ҚұлыншақМайлықожа
Қоқан хандығы билеген өңірлер?
Сыр бойы
Жетісу аймағы
Қазақстанның оңтүстік өлкесі
Мәделінің Қоқан хандығына наразылығын танытатын өлеңі?
«Қорғауға шықтың, атысып»
«Орда шауып отқа ұрдың»
Базар Оңдасұлының лирикалық толғау дастандары?
«Ахметжүсіп»
«Мақпал-Сегіз»
«Әмина қыз»
Майлықожаның қай өлеңі Крыловтың «Құмырсқа мен шегірткесіне» мазмұндас?
«Бір бұлбұл тауда өмір сүрген екен»
«Бұлбұл»
Базар Оңдасұлының тұңғыш өлеңдер жинағы қай жылы жарық көрген?
1986
Құлыншақ Кемелұлының толғауларын көрсетіңіз
C) «Дүниеде не ғаріп»F) «Көлбайға»
G) «Дүйсенбі датқаға»
«Дүние – тек қана қасқалдақ па? Жоқ. Ол-аспандағы жарық жұлдызың. Өмірің, тіршілігің, арың, ожданың» - деген түсінік Құлыншақтың қай толғауына берілген?
F) «Дүние ол бір көлдің қасқалдағы»
ХІХ ғасырдың соңына қарай шыққан қазақ тіліндегі баспасөздер?
А) «Түркістан уәлаятының газетасы»
С) «Дала уәлаятының газетасы»
Майлықожа «Қасқыр» атты өлеңінде адам бойындағы қайдай мінездерді сынайды?
В) Ашкөздік
С) Қызғаншақтық
Жанқожа батыр көтерілісі қай жылдары болды?
А)1856-1857жж..
Нысанбай ақынның «Кенесары-Наурызбай» жырына қатысты өз пікірлерін білдірген ғалымдар?
А) М.Әуезов
В) С. Мұқанов
С) Е. Ысмайылов
Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс қай жылдарды қамтиды?
В) 1836-1847 жж.
Зар заман поэзиясындағы негізгі сарындар
А) отарлаудың озбырлығы
Д) жерден айырылу
Е) дін жайы
С. Мұқанов Шортанбай атап көрсеткен ақынның зары баяндалған шығармалары:
«Бала зары»
«Өлер зар»
«Зар заман»
Абай өлеңдері
Дата добавления: 2018-08-06; просмотров: 1047; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!