Средневековые государства в XIV-XV вв.

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

 

МЕЖДУНАРОДНАЯ АКАДЕМИЯ БИЗНЕСА

 

КАФЕДРА ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ДИСЦИПЛИН

 

 

ПРОГРАММА

Государственного экзамена

по дисциплине

ИСТОРИЯ  КАЗАХСТАНА

 

Алматы, 2013

 

 

Программа составлена на основе Типовой программы "История Казахстана"/Типовые учебные программы цикла общеобразовательных дисциплин. -  Астана, 2005.

 

 

Составители: к.и.н., доцент Осколков В.С., доцент МАБ Жумакаева Б.Д, доцент МАБ Амангалиева Г.Б., Капаева А.Т., Отарбаева Б.З.

 

 

Рассмотрено и утверждено на заседании Учёного Совета МАБ (протокол №___ от "____" 2013 г.) и рекомендовано в учебном процесе

 

Дисциплина история Казахстана на конкретном историческом материале должен раскрывать процесс становления человеческого общества на современной территории Республики Казахстан, рассматривая исторические события объективно, во всех их противоречиях. Исходя из принципов научности, историзма к анализу общественно-экономических явлений, программа учитывает, что основу исторических знаний должно составлять изучение фактического материала.

Дисциплина история Казахстана призвана, раскрывать главные и общие направления исторических процессов отечественной истории, позволяющие показать исторические события, происходившие на территории Казахстана, во взаимосвязи и взаимодействии с историей народов сопредельных стран.

В процессе преподавания Истории Казахстана необходимо давать краткую историографию важнейших узловых проблем, уделяя внимание первоисточникам.

Настоящая программа по Истории Казахстана охватывает исторические процессы с древнейших времен до наших дней.

Изучение дисциплины «История Казахстана» призвано формировать историческое сознание студентов, способствовать их активному участию в решении задач, стоящих перед Республикой Казахстан. В ходе преподавания дисциплины «История Казахстана» происходит знакомство студентов с современным уровнем научных исследований по проблемам отечественной истории.

Положение об организации и проведении Государственного экзамена по истории Казахстана (далее - Государственный экзамен) в Международной Академии Бизнеса (далее МАБ) разработано типовых правил проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся № 506 от 01.11.2010 г. и №94 от 16 марта 2011 г. 

Форма проведения экзамена утверждена на Учёном совете МАБ (протокол № 2 от 23.10.13). Экзамен проводится в устной форме. Количество вопросов в билете - три, количество билетов - 40. Экзамены сдаются на русском, английском и казахском языках.  

Председатель и персональный состав Государственного экзамена утверждается на Заседании Учёного Совета.

ВВЕДЕНИЕ

Предмет и задачи дисциплины  «История Казахстана». Значение и место дисциплины «История Казахстана» в воспитании и образовании молодого поколения. Основы научной периодизации Истории Казахстана. Общее понятие об источниках истории Казахстана и методах их изучения.

ОСНОВНАЯ ЧАСТЬ

ВВЕДЕНИЕ В "ИСТОРИЮ КАЗАХСТАНА"

Предмет, цели и задачи дисциплины "История Казахстана". История и цивилизация. Взгляды на исторический процесс. Этапы исторического процесса. История Казахстана в контексте всемирной истории. Приоритеты национальной истории.

Периодизация истории Казахстана. Основные методы изучения истории Казахстана. Новые концептуальные подходы в изучении истории Отечества. Источники и литература по дисциплине "История Казахстана".

Раздел I

КАЗАХСТАН В ДРЕВНОСТИ

Первобытное общество на территории Казахстана.Археологическая периодизация первобытного общества. Заселение территории Казахстана. Каменный век. Палеолит. Природа и человек в эпоху палеолита. Формы хозяйства древнейших насельников территории Казахстана и их орудия.

Мезолит и неолит на территории Казахстана. «Неолитическая революция». Энеолит. Материнский род.

Племена Казахстана в эпоху бронзы.Памятники бронзы на территории Казахстана. Казахстанский очаг андроновской культуры. Горное дело, металлургия. Соотношение земледелия и скотоводства.

Культура поздней бронзы Центрального Казахстана (Бегазы, Дандыбай). Переход от пастушеского скотоводства к кочевому скотоводству. Очаги земледелия и их характеристика. Патриар­хально-семейная община.

Материальная культура эпохи бронзы и ее особенные черты на территории Казахстана.

Племенные союзы и ранние государственные образования эпохи раннего железа.

Скифы. Саки, массагеты, исседоны, «аримаспы». Сарматы. Хозяйство, социальное устройство и быт саков. Зачатки раннесословных отношений и государственности.

Взаимоотношения саков с соседними государствами (Ираном, Китаем). Борьба саков с войсками Дария I, Кира и завоеватель­ными походами Александра Македонского.

Культура, искусство и обряды племен эпохи раннего железа. «Звериный стиль». Археологические памятники Центрального, Западного, Северного, Восточного, Южного Казахстана и Восточного Приаралья.

Казахстан во II в. до н.э. - V в. н.э.Хунны на территории Казахстана. Роль хуннов в этно-социогенезе казахского народа. Территория расселения усуней, кангюев, их социально-экономическая история и военно-политическая организация. Караванная торговля и «великий шелковый путь».

Материальная и духовная культура, верования, изобрази­тельное искусство хуннов, усуней, кангюев.

Раздел II

КАЗАХСТАН В СРЕДНЕВЕКОВЬЕ

Государства на территории Казахстана (VI-ХII вв.).                                 

Тюркский Каганат (552-603 гг.). Сложение древнетюркского союза племен. Развитие производительных сил у древнетюркских племен. Образование древнетюркского государства. Общественный строй и занятие населения. Международные связи тюркского каганата. Культура и ремесло. Значение древнетюркской империи в истории народов Центральной Азии.

Тюргешский каганат (704-756). Тюргеши, их расселение и политическая организация. Взаимо­отношения тюргешей с соседями. Борьба с арабами. Битва на Таласе в 751 г. Распад тюргешского каганата.

Карлукское государство (766-756). Борьба тюргешей с арабами и Китаем. Города и поселения. Духовная культура. Усиление междоусобной борьбы.

Караханидское государство (942-1210). Образование государ­ства Караханидов. Первое мусульманское тюркское государство на территории Казахстана. Территория и население. Вопросы этнополитической истории государства Караханидов. Развитие феодальных отношений. Формы землевладения. Социально-классовая сущность института икта. Военные походы в Мавераннахр и война с сельджуками. Феодальные усобицы. Распространение политического влияния караханидов на Мавераннахр. Города и торговля. Развитие осёдлости и земледелия. Военно-племенная и административная система управления. Нашествие киданей (каракитаев) и распад государства Караханидов.

Огузское государства (конец IX-начало XI вв.).  Огузы на терри­тории Казахстана. Огузское государство. Взаимоотношения огузов с Хорезмом, кимаками, кыпчаками. Ослабление политических устоев огузских джабгу.

Кимакский каганат (конец IX - нач. XI вв.). Расселение кимаков. Образование государства кимаков и его внешние связи. Усиление кипчакской знати. Падение каганата.

Кыпчакское ханство (нач. XI-1224).Этапы сложения кыпчакской общности. Этнический состав и расселение кыпчаков. Хозяйство и общественный строй. Экономические и политические связи кыпчаков со Средней Азией и древнерусскими княжествами. Термин "Дешт и Кыпчак". Образование государственности у найманов, аргынов и киреев, их хозяйство и политическая организация. Воины найманов с киданями.

Кидани (каракитаи) (1128-1213). Происхождение киданей и этнический состав населения. Захват каракитаями Восточного Караханидского государства.

Территория Казахстана в системе мировой циви­лизации.Сопоставительная характеристика культуры, верований и искусства народов, входивших в государственные образования тюргешей, карлуков, огузов, кимаков, кыпчаков, найманов, караханидов и киданей. Ремесла, торговля и денежное обращение. Рост городов. Архитектурные сооружения. Мавзолеи Айши-Биби, Карахана. Развитие науки и культуры. Аль-Фараби и его вклад в мировую науку. Юсуф Баласагунский, Махмуд Кашгарский. Ходжа Ахмет Яссави и его литературная деятельность. Религиозные верования. Проникновение ислама. Древнетюркские племенные объединения и государства в истори­ческой литературе.

Казахстан в монгольскую эпоху.Монгольские и татарские племена, их расселения и общественно-политический строй в XII-XIII вв. Социальная структура общества. Образо­вание монгольского государства во главе с Темуджином (Чингис­ханом). Вторжение монголов в Казахстан. Борьба народов Казахстана, Средней Азии с монгольскими завоевателями. Войны Темуджина с найманами. Оборона Отрара и Сыгнака. Сражения куманов-кыпчаков, аланов-осетин и Руси с полчищами Чингис­хана.

Казахстан под владычеством монголов. Раздел монгольскими завоевателями территории Казахстана. Образование улусов Джучи, Угедея и Чагатая. Батый. Внутренняя и внешняя политика Золотой Орды.

Борьба за престол. Переход золотоординского престола вождям автохтонных и отюреченных племен. Узбек (1312-1342), Джанибек (1342-1357) и другие. Принятие ислама как государственной религии. Развитие торговли. Международные связи Золотой Орды. Влияние Золотой Орды на историчес­кие события Евразии.

Средневековые государства в XIV-XV вв.

Государство Тимура. Эмир Тимур (1370-1405). Взаимоотношения Тимура с правителями Могулистана, Золотой Орды. Походы Тимура в Дешт и Кыпчак и Могулистан, их последствия.

Ак-Орда. (XIII - нач. XV вв.). Первое крупное государственное объединение на местной этнической основе. Борьба с тимуридами за присырдарьинские города. Переход власти к Шайбанидам.

Моголистан (сер. XIV-нач. XVI вв.). Образование государства. Территория и этнический состав. Походы Тимура на Моголистан. Вассальная зависимость Моголистана от Тимура. Укрепление власти при Мухамад-хане. Моголистан при Вайс-хане и Есен Буге. Ослабление и распад Моголистана.

Государство кочевых узбеков (1428-1468).  Территория и этнический состав.. Военные походы Абулхаира в Среднюю Азию. Борьба за сырдарьинские города. Откочёвка Джанибека и Керея. РПаспад ханства.  

Ногайская орда (конец XIV-XV вв.). Территория и этнический состав. Правители Ногайской орды. Взаимоотношения Ногайской Орды с прилегающими государствами. Распад Ногайской Орды.  

Сибирское ханство и его взаимоотношения с государствами на территории Казахстана.

Основные этапы формирования казахской народ­ности.  Исторические предпосылки образования казахской народности. Процесс образования казахской народности. Формирование этнической территории, сложение единого языка. Общность хозяйства, материальной и духовной культуры. Фактор государственного образования и его влияние на этнический процесс. Завершение образования казахской народности (XIV-XV вв.) Жузы - этнотерриториальные объединения казахов. Возникновение Старшего, Среднего и Младшего жузов.  

Казахское ханство (XV-XVI вв.).  Образование Казахского ханства. Распространение политического господства Казахского ханства на Восточный Дешт-и-Кипчак. Первые казахские ханы Джанибек и Керей. Казахское ханство при Бурундуке и Касыме. Усиление Казахского ханства. Социально-экономическое и политическое положение Казахского ханства в начале XVI в. Родоплеменной состав. Хозяйство: скотоводство, земледелие, города, торговля. Присоединение Семиречья к территории Казахского ханства. Казахское ханство в XVI в. Правление Хак-Назара. Борьба казахских ханов против Бухары и Сибирского ханства.

Казахское ханство в XVII - начале XVIII вв. Социально-экономическое и политическое положение Казахского ханства. Казахско-джунгарские отношения. Возникновение Джунгарского ханства и его агрессивная политика. Обострение казахско-джунгарских отношений во второй половине XVII в. Рост влияния батыров и биев в казахском обществе. Социально-экономическое развитие Казахстана в конце XVI-XVIIШ вв. Скотоводство. Земледелие. Взаимодействие кочевого хозяйства и оседлого земледелия. Города и поселения. Домашняя промышленность и промыслы.

Общественно-политический строй казахов. Классово-социаль­ная структура общества.. Территория и население. Расширение территории казахского ханства при хане Тауекел (1586-1598).

Внутренняя политика казахских ханов. Правовые нормы казахского государства. «Ветхий путь Есима» (1598-1628). Законы Тауке (1680-1715). «Жеты жаргы». Упрочение позиций биев при Тауке-хане. Попытка хана Тауке на объединение сил трех жузов. Освободи­тельные войны Жангир-хана (1628) с Джунгарией.

Внешняя политика казахского государства. Взаимо­отношения Казахстана с государствами Средней Азии, Сибирским ханством. Русско-казахские отношения. Русские поселения на территории Казахстана. Дипломатические связи Казахстана и России в конце XVI-XVII вв.

Культура казахского народа в ХVI-ХVIII вв. Традиционная кочевая культура казахов. Обычаи, обряды и верования казахского народа. Устное народное творчество Письменность. Акыны и жирау. «Джами-ат-Таварих» Кадыргалия Джалаири и «Тарихи Рашиди» Мухаммеда Хайдара Дулати. Народное творчество и героические эпосы «Ер таргын», «Алпамыс», «Едыге», «Кобланды» и др.                         

                       

Раздел III

КАЗАХСТАН В НОВОЕ ВРЕМЯ

 

Социально-экономическое и внутриполитическое положение Казахстана в первой половине XVIII в.Феодальная раздробленность страны и борьба ханско-султанских группировок за власть. Внешнеполитическое положение казахских ханств в начале XVIII в. Укрепление Джунгарского военно-феодального государ­ства и усиление его агрессивной политики. Обострение казахско-джунгарских отношений. Джунгарское нашествие на территорию Казахстана в 20-40-х годах XVIII в. Годы «великого бедствия - Актабан шубырынды, Алкакол сулама». Потеря южных городов, очагов земледелия. Съезды казахских старейшин в Орда Басы -путь к взаимному согласию и сохранению территориальной целостности. Освободительная борьба казахского народа с джунгарскими завоевателями. Анракайская битва.

Россия и Казахстан в начале XVIII в.Казахстан во внешней политике России на Востоке в первой четверти XVIII в. Исторические условия и предпосылки присоединения Казахстана к России. Дипломатические переговоры Казахстана с Россией. Экспедиции И.Бухгольца, А.Бековича-Черкасского. Переговоры хана Младшего жуза Абулхаира с царской Россией о подданстве. Посольство А.И. Тевкелева (мурзы Кутлу Мухаммеда). Ход переговоров и борьба различных политических группировок вокруг вопроса о подданстве. Причины, побудившие Абулхаира и «ханской партии» к подданству. Указ царского правительства от 19 февраля 1731 г. о принятии Младшего жуза в российское подданство. События 10 октября 1731 г. Принятие подданства Российской империи казахами Младшего жуза и отдельными родами Среднего жуза. Первые колониальные мероприятия царизма. «Проект» И.К. Кирилова, организация и деятельность Оренбургской (Киргиз-Кайсацкой) экспедиции.

Политика царизма в Казахстане в начальный период его присоединения к России.Строительство линейных укреплений. Расширение казахско-русских экономи­ческих связей. Торговля и ее центры. Начало поиска и разработки полезных ископаемых. Меры русского государства по защите казахских степей от джунгарского завоевания. Посольство Миллера к Галдан-Церену и его результаты. Взаимоотношения казахских правителей с Хивой, Бухарой, башкирами. Усиление позиции Абулхаира и Каипа в Хиве. Дипломатические связи Персии при Надир-шахе с Казахстаном. Отношение казахов к восстаниям в Башкирии.

Усиление феодальных усобиц в Младшем и Среднем жузах. Обострение отношений Абулхаира с оренбургской администра­цией. Переговоры царского правительства с Абулхаиром в конце 40-х годов. Смерть Абулхаира. Нуралы хан (1748-1786).

Начало военной и государственной деятельности Абылая, его внутренняя и внешняя полити­ка. Отношения Абылая с Джунгарией, Китаем и Россией. Дипломатическое искусство Абылая. Китай и Казахстан. Разгром Джунгарии. Возвращение казахов на исконные земли Восточного Казахстана (Алтая и Тарбагатая) и долины Или. Историография истории казахско-джунгарских отношений.

Казахстан во второй половине XVIII в. Экономи­ческое положение Казахстана. Земельная политика царской администрации. Нарушение системы казахских кочевок и недовольство трудящихся масс. Открытие и начало освоения рудных месторождений на северо-востоке Казахстана. Полити­ческое положение. Обострение внутренних противоречий в Младшем жузе. Внешнеполитическое ослабление ханства Нуралы. Нуралы и башкирские повстанцы. Ханство Батыра в Младшем жузе. Борьба Абылай-хана за объединение казахских земель и укрепление Казахского государства. Историческое место Абылая (1731-1781) в борьбе за независимость Казахстана.

Участие казахов в крестьянской войне под пред­водительством Е.И. Пугачева (1773-1775 гг.). Обра­щения и манифесты Пугачева к казахскому населению. Поражение восстания. Карательные меры царизма на территории Казахстана. Отголоски крестьянской войны - движение «невидимки». Новое видение проблемы.

Народно-освободительное движение в Младшем жузе (1783-1797 гг.) под руководством Сырыма Датова. Причины восстания. Расстановка классовых сил в Младшем жузе накануне восстания. Начало и ход восстания, его характер и движущие силы. Проект генерал-губернатора Игельстрома. Ориентация царизма на старшинскую группировку. Мотивы царизма в ликвидации ханской власти в Младшем жузе и причины ее восстановления. Создание Пограничного суда и расправ на местах. Новый подъем повстанческого движения в 90-х годах. Изменения в методах колониальной политики царизма. Внутренняя политика ханов Ералы (1792-1794 гг.), Есима (1795-1797). Усиление повстанческого движения. Убийство Есима и раскол старшинской группировки. Создание ханского Совета и последующее восстановление ханской власти в Младшем жузе. Айщуак-хан (1797-1805 гг.). Спад движения, причины его поражения и значение восстания. Уход Сырыма Датова в Хивинское ханство. Батыр Сырым в народном творчестве и исторической литературе.

Культура Казахстана в XVIII в.Устное творчество и отражение в нем освободительной борьбы народных масс. Творчество Бухар жырау (Бухар Калкаманов 1693-1768 гг.), Актамберды жырау (1675-1768 гг.); акынов: Шал (1748-1819 гг.), Таттикара, Умбетея и др. Батыры в народном творчестве: Кабанбай, Жаныбек. Песенные циклы. Елим-ай! («Земля моя»), «Пыльный поход», «Козы-Корпеш - Баян-сулу», «Кыз-Жибек». Эпическое произведение «Аркалык батыр». Музыкальное творчество. «Марш Абылая», «Асау Барак», кюй «Сырым сазы» (Думы Сырыма) и др. Образцы ораторского искусства. Начало изучения Казахстана европейскими и русскими учеными. Академические экспедиции в Казахстане.

Социально-экономическое положение Казахстана в первой половине XIX в.Влияние России на ходатайство казахов. Изменения в скотоводческом хозяйстве, расширение посевов. Рост обмена и торговли. Ярмарки. Характер торгового оборота между Россией и Казахстаном. Города и их место в хозяйственной жизни страны. Изменения в сословно-классовой структуре казахского общества и рост имущественного неравен­ства. Эволюция форм отработочной и продуктовой ренты в ауле. Налоговая система. Зарождение частной золотопромышленности. Горно-рудный промысел на Алтае. Торгово-экономические связи Казахстана с Китаем.

Политическое положение Казахстана.  Укрепление позиций России в Казахстане. Расширение процесса присоеди­нения казахских земель к России. Уали-хан (1781-1819 гг.). Средний жуз, его стремление за сохранение самостоятельности ханства. Правление Букея (1812-1815 гг.). Политическая ориентация, ханов Младшего жуза. Жанторе (1805-1809 гг.) и Шергазы (1812-1824 гг.). Образование Букеевского ханства и его структура управления. «Устав о сибирских киргизах» М.М.Сперанского. "Устав о сибирских киргизах" 1822 годла и "Устав об оренбургских киргизах" 1824 года. Ликвидация ханской власти в Среднем и Младшем жузах. Изменения в административном управлении. Открытие внешних округ и окружных приказов в Среднем жузе. Введение дистанционной системы в Младшем жузе и раздел жуза на дистанции. Казахи - добровольцы, участники Отечественной войны 1812 г.

Освободительная борьба казахского народа про­тив гнета среднеазиатских ханов и колониальной политики царизма.Движение султанов Каратая и Арынгазы (1816-1821 гг.) и старшины Жоламана Тиленши (1822-1824 гг.). Восстание казахов Старшего жуза против Коканда (1821 г.). Восстание казахов 1837-1847 гг. под предводительством султана Кенесары Касымова, его движущие силы, ход, основание этапы и причины поражения. Борьба завосстановление единой государственности. Хан Кенесары в исторической литературе. Освободительная борьба казахских шаруа в 50-е годы XIX в. Восстание казахов под предводительством Жанкожи Нурмухамедова, Есета Котибарова.

Рост колониального и феодального гнета в Букеевской Орде. Обострение земельного вопроса в Букеевском ханстве. Волнения 1827-1829 гг. Народное восстание в Букеевской Орде под предводительством Исатая Тайманова (1836-1838 г.). Движущие силы, характер, этапы восстания, его значение. Упразднение ханской власти и учреждение Временного Совета по управлению Букеевской Ордой.

Завершение присоединения казахских земель к России.Соотношение мирных и насильственных методов в ходе присоединения Казахстана к России. Тяга казахов Старшего жуза к России и принятие подданства России султаном Старшего жуза Сюком Абылайхан-улы. Грамота Александра I о принятии в подданство России казахов Старшего жуза. Колонизация Заилийского края. Завоевательные походы царских войск против Коканда и Бухары. Поход Перовского. Взятие Шымкента и Сайрама. Ликвидация Кокандского ханства и образование Туркестанского генерал-губернаторства. Капитуляция Хивы. Вхождение Семиречья и Южного Казахстана в состав России. Завершение присоединения территории Казахстана к России в середине 60-х годов XIX в. Историография истории присоеди­нения Казахстана к России. Сопоставительный анализ проблемы.

Культура Казахстана в первой половине XIX в.Роль народных акынов в освободительной борьбе XIX в. Творчество Махамбета Утемисова. Героические лирико-бытовые поэмы, «Бекет-батыр», «Кенесары и Наурызбай», «Айман-Шолпан». Музыкальная и песенная культура казахского народа. «Тепен кок», «Кара жорка», «Акку» и др. Таттинбет Казангапулы (1815-1862). Роль русских ссыльных (Г.С. Карелин, М.М. Муравьев-Апостол, Ф.М. Достаевский и др.) в изучении Казахстана, развитии его культуры. Великий русский поэт А.С.Пушкин в Казахстане. Изучение производительных сил, быта и культуры Казахстана русскими учеными. А.И. Левшин и значение его труда. «Описание киргиз-казачьих, или киргиз-кайсацких орд и степей». Общественная деятельность В.И. Даля в Казахстане и его творческое наследие. Письменность. Начало русского образования в Казахстане.

Казахстан во второй половине XIX в.Колонизация Казахстана. Реформы царизма в Казахстане в 1867-1868 гг. и их характер. Содержание «Временных, положений об управлении в Семиреченской и Сырдарьинской областях» и «в степных областях Оренбургского и Западно-Сибирского генерал-губернаторств». Реорганизация административного устройства и системы управления. Судоустройство. Состояние просвещения, духовности и медицинского обслуживания. Изменения в системе налогообложения. Усиление гнета царизма и укрепление колониальных властей в Казахстане. Земельный вопрос и формы налогов. Причины и характер восстаний казахов в Тургайской и Уральской областях в 1868-1869 гг. и на Мангышлаке в 1870 г. Содержание реформ конца 80-х начале 90-х годов. Положение об управлении «Туркестанским краем» и Акмолинской, Семипала­тинской, Семиреченской, Уральской и Тургайской областями.

Переселенческий вопрос в 80-90 гг. XIX в. «Временные правила» о переселении российского крестьянства в Казахстан. Переселенческое движение и его этапы. Переселение уйгуров и дунган в Семиречье. Занятие переселенцев и их социально-экономическое положение. Экспроприация общинных земель и ее влияние на традиционное хозяйство казахов.

Этнодемографическая характеристика населения Казахстана в конце XIX в.

Проникновение и развитие капиталистических отношений в Казахстане во второй половине XIX в.Вовлечение Казахстана в общероссийскую экономику, расшире­ние экономических связей с Россией. Превращение Казахстана в рынок сбыта и источник сырья для промышленности России.

Аграрные отношения в Казахстане во второй половине XIX в. Изменения в хозяйственной жизни аула. Рост товарности скотоводческого хозяйства. Земледелие. Процесс перехода кочевого казахского аула к оседлости. Усиление байского хозяйства. Трудовое взаимовлияние народов Казахстана.

Торговля. Ярмарки. Торгово-ростовщический капитал. Горо­да Казахстана и их роль в хозяйственной и политической жизни края. Начало предпринимательства.

Домашняя промышленность, ремесло и промыслы. Структура промышленности Казахстана, ее характер и особенности. Социальный и национальный состав предпринимателей. Роль купцов и купеческого капитала в промышленности Казахстана. Начало железнодорожного строительства в Казахстане. Сибирская дорога и ее значение для распространения капитализма «вширь».

Формирование казахских промышленных и сельскохо­зяйственных рабочих, их численность, состав. Заработная плата, условия найма, труда и быта рабочих. Обострение классовых противоречий. Формы борьбы рабочих против социального гнета.

Культура Казахстана во второй половине XIX в.Устное творчество и литература. Акыны-импровизаторы Шоже, Сара, Майкот Суюмбай, Жаяу-Муса, Ногайбай, Шортанбай Канаев (1818-1881). Дулат Бабатаев (1802-1874). Начало творчества Жамбыла.

Ученый-просветитель Ч.Ч. Валиханов и его научное наследие по истории, географии, экономике и культуре Казахстана. Поездка в Кашгарию. Путешествие в Киргизию. Ч.Валиханов и Г.Н. Потанин. Вклад Ч.Ч. Валиханова в изучение истории казахского народа. Состояние народного просвещения. Казахская молодежь в учебных заведениях России. И.Алтынсарин - педагог, просветитель, писатель, ученый, этнограф, его жизнь и деятельность. И.Алтынсарин - создатель детской литературы. Вклад И.Алтынсарина в развитие казахского литературного языка, этнографию. Значение просветительской деятельности И.Алтынсарина. Великий поэт-просветитель Абай Кунанбаев. Абай - основоположник казахской письменной литературы. Абай и Е.П. Михаэлис. Музыкальное наследие Абая. Историческое место Абая Кунанбаева в истории и культуре казахского народа.

Музыкальное творчество народных композиторов. Песни, кюи: «Балбыраун» («Изящный»), «Сары-арка» («Золотая степь»), «Булбул» («Соловей»), «Камбар кюй», «Казан кюй», и др. Творчество выдающегося казахского композитора Курмангазы Сагырбаева (1818-1889), композиторов Даулеткерея Шыгаева (1829-1882), Биржан-сала Кожагулова (1832-1895), Ахан-серы Корамсина (1843-1913), Жаяу-Муса Байжанова (1835-1929) и др. Взаимодействие культур Казахстана и других народов России.

Русская интеллигенция и Казахстан. Вклад в изуче­ние Казахстана ученых П.П. Семенова-Тянь-Шанского, Н.А. Северцова, И.В. Мушхетова, В.В. Радлова, Ф.А. Щербина,  Л.Мейера, М.Красовского, А.И. Добромыслова, К.М. Бэр, Г.Н. Потанин. Труд В.В. Вельяминова-Зернова «Значение деятельности отделов и подотделов Русского графического общества (Оренбургский, Семипалатинский, Туркестанский отделы).

Социально-экономические отношения Казахстана на рубеже ХIХ-ХХ вв. Сословие - классовый состав населе­ния. Категории крестьян и рабочих. Проникновение капиталис­тических отношений в сельское хозяйство. Скотоводство и земледелие. Применение передовой техники в сельском хозяйстве. Рост наемного труда. Развитие капиталистической частной промышленности. Мануфактурные, фабрично-заводские предприятия. Деятельность акционерных обществ и компаний, проникновение иностранного капитала в экономику Казахстана. Ремесло и торговля. Транспорт. Банки и кредит. Историография истории промышленности и рабочих Казахстана нового времени.

Участие населения Казахстана в Российской ре­волюции 1905-1907 гг. Казахстан в годы реакции и нового революционного подъема. Нарастание национально-демократи­ческого движения и обострение социальных противоречий в Казахстане. Первые съезды казахов и содержание их документов. Рождение казахской политической прессы. Идейно-политическое содержание журнала «Айкап» и газеты «Казах». Деятельность Алихана Букейханова, Ахмета байтурсунулы, Мыржакып Дулатулы. Формирование марксистских, либерально-демократи­ческих, кадетских групп и течений. Программа «Уш жуз». Участие казахстанцев в выборах в Государственные Думы. Аграрный вопрос и крестьянские волнения. Характер забастовок в Казахстане.

Казахстан в годы первой мировой войны.Влияние империалистической войны на колониальные окраины России. Рост прямых, косвенных налогов и ухудшение положения народных масс в Казахстане. Характер реквизиции скота и сельхозпродуктов и «добровольных пожертвований». Австро-венгерские и германские военнопленные в Казахстане. Назревание общенационального кризиса. Указ от 25 июня 1916 г. о «реквизиции инородцев Средней Азии и Казахстана», его антинародная суть. Национально-освободительное восстание 1916 г., его причины, движущие силы, начало, ход и основные этапы. Роль Амангельды Иманова Удербай улы, Токаша Бокина, Бекболата Ашикеева, Б.Магуова, Абдигафара Жанбосынова и других в организации повстанческих армий. Репрессивные меры правительства и военные действия карательных войск. Военное искусство повстанцев. Причины поражения и историческое значение восстания. Первая волна массовой иммиграции казахов в Китай (Кулъджинский край, Кашгарию), Афганистан. Отношение казахской интеллигенции к восстанию 1916 г. Новый взгляд к оценке восстания 1916 г. в историографии истории Казахстана новейшего времени.

Февральская буржуазно-демократическая револю­ция 1917 г. в России и Казахстане.Образование Советов и органов Временного правительства в Казахстане. Решение Петроградского Совета рабочих, крестьянских и солдатских депутатов об отзыве карательных экспедиций. Политика Временного правительства в Казахстане. Вопрос о земле. Национальный вопрос. Нарастание социальной актив­ности масс.

Первый всеказахский съезд и содержание его документов. Образование партии «Алаш», и ее программные установки. Партия «Уш жуз» и ее политические ориентации. Активизация деятельности организации эсеров, кадетов, социал-демократов. Аграрная политика царизма в Казахстане в историографии нового и новейшего времени.

Культура Казахстана в начале XX века.Рост нацио­нального самосознания. Народное образование и здравоохра­нение. Увеличение сети школ. Специальные средние и духовные (мусульманские) учебные заведения. Казахи в высших учебных заведениях России. Устное народное творчество и музыкальная культура.

Казахская культура. Мухамеджан Сералин (1872-1929), Спандияр Кубеев (1878-1956) его педагогическая и писательская деятельность, Султанмахмуд Торайгыров (1893-1920), поэт и прозаик лирического направления и др. Начало издательского дела. Периодическая печать.

Наука. Вклады в науку Казахстана исследователей А.А. Диваева (1856-1933), В.В. Бартольда (1869-1930), Л.Е. Алекторова, А.Бокейханова и др. Значение трудов выдающегося востоковеда В.В. Бартольда в истории Казахстана.

Раздел IV

КАЗАХСТАН В НОВЕЙШЕЕ ВРЕМЯ

Октябрьская революция1917 г. и ее предпосыл­ки.Отношение к революции различных социальных слоев общества. Дискуссия о социальной базе и движущих силах Октября.

Особенности установления Советской власти в Казахстане. Социально-политическая ситуация в крае. Начало гражданского противостояния. II общеказахский съезд и его решение об автономии. Партия «Алаш» как фактор политической борьбы. Первые шаги Советов и их восприятие в обществе.

Гражданская война - трагедия народа (1918-1920 гг.).Осложнение политической ситуации и дальнейшее нарастание гражданского противостояния. Свержение Советской власти на севере, северо-востоке Казахстана. Казахстан в годы военных действий. События на западе и юге края. Образование Семиреченского, возникновение Уральского, Актюбинского, Туркестанского фронтов. «Белый» и «красный» террор. Роль и место политичес­ких партий и движений в период войны. Идеология, политика и практика «красной» и «белой» власти на местах. Социально-экономические и политические итоги гражданской войны.

Образование Казахской Советской государствен­ности.Образование революционного комитета по управлению казахским краем и его деятельность. Переход от ревкомов к Советам. Деятельность Комиссии ВЦИК и СНК РСФСР по делам Туркестана. Декрет Советского правительства от 26 августа 1920 г. «Об образовании Автономной Киргизской (Казахской) Социалистической Советской Республики». В.И. Ленин - подготовка и создание казахской Советской государственности. Учредительный съезд Советов КАССР. «Декларация прав трудящихся Киргизской (Казахской) АССР» и ее содержание. Образование Центрального Исполнительного Комитета и Совета Народных Комиссаров Республики.

Политика «военного коммунизма» в Казахстане.

«Военный коммунизм» - первая попытка осуществления большевиками «бестоварной утопии». Национализация, трудовая повинность, продразверстка. Усиление «классового» террора. Вопрос о деятельности комбедов в Казахстане.

Экономический кризис как реакция на политику «военного коммунизма». Развал промышленности. Крах сельскохозяйствен­ного производства. Голод 1921-1922 гг. масштабы бедствия. Рост социального напряжения в обществе и политический кризис. Крестьянские движения сопротивления: антисоветские восстания в крае.

НЭП в Казахстане.Социально-экономические и полити­ческие предпосылки перехода к НЭПу. Борьба и взаимососуществование социалистической, докапиталистической и стихийной товарно-рыночной тенденции. Формиро­вание многоукладной структуры экономики.Социально-экономические итоги НЭПа:начало восстановления промышленности, транспорта и сельского хозяйства. Кооперативное движение торговли. Вопрос о периоде завершения НЭПа. Начало отхода от идей НЭПа. «Кулацко»-хлебные стачки: продовольственный кризис 1927-1928 года. Переход к силовым заготовкам сельхозпродукции. Усиление налогового режима. Начало развертывания массовых антикрестьянских репрессий.

Культурная жизнь в крае. Идейные воззрения интеллигенции: деятельность и творчество Магжана Жумабаева, Ахмета Байтурсынова, Жусупбека Аймаутова, Миржакыпа Дулатова, Алихана Букейханова, Шакарима Кудайбердыулы, Сакена Сейфуллина и др.

Советское государственное строительство в крае.Территориально-административное деление. Воссоединение казахских земель в составе КАССР. Демографическая ситуация: перепись 1926.

Большевистская аграрная революция в Казахстане. Восстановление справедливости в земельном вопросе. Советские «классовые» реформы в ауле, как первый удар по традиционной социальной и экономической структуре Казахстана: передел сенокосно-пахотных угодий, конфискация скота у крупных «баев-полуфеодалов», идея большевистской «социальной справедливости» в кредитной и налоговой политике.

Общественно-политическая и идейная борьба в каре. Идея «Малого Октября» и насильственная советизация казахского аула: Ф.И. Голощекин. Оппозиция.

Коллективизация - трагедия крестьянства.Индустриализация и проблемы накоплений. Огосударствление аграрного сектора экономики как механизм решения проблемы накопления. Ликвидация частной собственности на землю и раскрестьянивание. Сталинская политика перевода кочевников и полукочевников на оседлость. Вопрос об экологической рациональности, экономической целесообразности и социальной эффективности политики «оседания». Политические цели пере­вода кочевников на оседлость: мифы и реальность. Наращивание «классового натиска». Курс на ликвидацию кулацко-байских хозяйств. Окончательное разрушение традиционной структуры Казахстана и его трагические последствия. Голод 1932-1933 года. Массовая миграция населения. Крестьянское движение сопротивления: масштабы и география. Подавление советским режимом крестьянских выступлений.

Индустриализация: характер, темпы, масштабы и география. Первая пятилетка и ее провал.

Общественно-политическая ситуация в Казахстане: расправа с идейной и политической оппозицией. Дальнейшее нарастание идеологического политического террора.

Социально-экономическое и политическое положение Казахстана накануне войны. Образование Казахской ССР. Социальная, демографическая и этнодемографическая ситуация в республике. Материалы «репрессированной переписи» 1937 года и данные фальсифицированной переписи.

Промышленность. Транспорт. Энергетика. Категории рабочих и их источники пополнения. Сельскохозяйственное производство. Процессы урбанизации.

Культурное строительство в Казахстане в 20-30-е годы. Изменения в работе культурно-просветительных учреж­дений. Народное образование. Ликвидация неграмотности взрослого населения. Дискуссия о школьном строительстве. Переход на латинизированный алфавит. Вклад просветителей 20-30-х годов в создание национальной системы просвещения.  Успехи образовательной школы. Развитие профессионального образования и формирование советской казахской национальной интеллигенции. Средние специальные учебные заведения. Первые вузы Казахстана. Становление науки и образование научных учреждений. Общество изучения Казахстана. Деятельность Казахского филиала АН СССР (Каз. ФАН). Роль А.Байтурсынова и других деятелей культуры в консолидации сил национальной творческой интеллигенции.

Становление казахской советской литературы. С.Сейфуллин, И.Жансугуров, Ж.Аймаутов, М.Дулатов, Б.Майлин, М.О. Ауэзов, М.Жумабаев, С.Муканов, Г.Мусрепов и др. Дятельность писателей И.И. Анова, И.П. Шухова, Д.Снегина, Х.Алиева, М.Хамраева и др. Развитие литературы в тисках принципов партийности, классовости, социалистического реализма. Последствия репрессий 20-30-х годов. Становление казахского советского искусства. Возникновение народных театров, клубов. Место и роль композиторов А.В. Затаевича и Е.Г. Брусиловского в собрании кюев и развитии музыкального и оперного искусства казахского народа. Выдающийся казахский певец А.Кашаубаев. Видные деятели казахского искусства: К.Байсеитова, К.Жандарбеков, Ж.Шанин и др. Декада казахской литературы и искусства в Москве. Изобразительное искусство Н.Хлудов, А.Кастеева. Книгоиздательство и печать. Опыт культурного строительства в Казахстане. Негативные и позитивные стороны культурного строительства. Трагическая судьба национальной интеллигенции.

Казахстан в период Великой Отечественной вой­ны 1941-1945 годов. Нападение фашистской Германии на СССР. Начало войны, ее характер. Участие казахстанцев в Великой Отечественной войне. Казахстан в планах фашистской Германии. Мобилизация людских и экономических ресурсов Казахстана для отпора врагу. Формирование воинских частей. Казахстан - составная часть единого боевого лагеря. Перестройка экономики края на военный лад. Мероприятия советского государства по развитию военной промышленности в Казахстане. В тылу, как на фронте. Трудовые подвиги рабочих и крестьян. Роль женщин и молодежи в народном хозяйстве Казахстана. Эвакуация в Казахстан. Прием и размещение перемещенных предприятий, населения и культурных ценностей. Казахстан один из могучих арсеналов фронта.

Казахстанцы на фронте. Подвиги защитников Брестской крепости. Героизм казахстанцев в боях за Москву и Ленинград. Первые герои-казахстанцы. 28 панфиловцев. С.Момыш-улы (Герой Советского Союза. 1990 г.). Казахстан в период коренного перелома в ходе Великой Отечественной войны Советского Союза (ноябрь 1942-1943 гг.). Боевые подвиги казахстанцев в разгроме немецких войск под Сталинградом. Письма казахского народа фронтовикам-казахам и патриотическая клятва воинов. Разгром немецко-фашистских войск на Курской дуге и участие в нем казахстанцев. Казахстанцы в освобождении территории Украины и других братских республик.

Народное движение помощи фронту. Сбор средств в фонд обороны. Участие казахстанцев в строительстве танковых колонн, авиационных эскадрилий. Спецпереселенцы-казахстанцы на стройках Урала и Сибири. Помощь Казахстана освобожден­ным районам в восстановлении народного хозяйства. Депортация репрессированных народов в Казахстан в годы войны и их размещение. Первые Герои Советского Союза женщины Востока: А. Молдагулова, М.Маметова.

Участие казахстанцев в партизанском движении в оккупированных районах. Вклад партизан - казахстанцев в освобождении территории Украины, Белоруссии и северо-западных областей РСФСР.

Казахстан в период завершающего этапа Великой Отечествен­ной войны (1944-1945 гг.). Казахстанцы в боях за освобождение народов Центральной и Юго-Восточной Европы от фашистских оккупантов и в штурме Берлина.

Разгром империалистической Японии и участие в нем воинов казахстанцев. Историческое значение победы Советского народа в Великой Отечественной войне. Герои-казахстанцы (Т.Бигельдинов, Беда и др.).

Культура и наука Казахстана в период Великой Отечественной войны.Роль интеллигенции в подъеме пат­риотических, интернациональных чувств и укреплении братского единства народов СССР. Народное образование Казахстана в годы войны. Высшие и средние специальные учебные заведения республики. Создание новых и деятельность эвакуированных высших учебных заведений и научных учреждений.

Вклад ученых Казахстана в общее дело разгрома врага. Деятельность Казахстанского филиала АН СССР и Комиссии АН СССР по выявлению и мобилизации богатств Казахстана на нужды обороны. Первое издание «История Казахской ССР».

Казахская советская литература, искусство и периодическая печать на службе фронту. Концертные бригады на фронте.

Общественно-политическое и экономическое по­ложение Казахстана в 1946-1970 гг.Жертвы авторитар­ной системы. «Дело Бекмаханова» и др. Ядерные полигоны на территории Казахстана. Экологические последствия ядерных испытаний. XX съезд КПСС и вопрос о преодолении культа личности Сталина. Начало реабилитационного процесса в Казахстане.

Перестройка экономики Республики на мирный лад. Промышленность и ее отрасли. Создание единой транспортной системы в республике. Научно-технический прогресс и хозяйственная реформа 1965 г. Состояние сельского хозяйства. Освоение целинных и залежных земель в Казахстане, его социально-экономические последствия. Влияние освоения цели­ны на этнодемографическую структуру населения Казахстана.

Казахстан в 70-80-е гг.Сравнительный анализ народнохозяйственных планов Казахстана 1970-1980 гг. Ход их выполнения и основные итоги. Тенденции социально-экономи­ческого развития. Состояние промышленности. Кризисные явления в сельском хозяйстве. Политическая жизнь и нацио­нальные отношения. Социально-демографические процессы в Казахстане. Казахстан во внешней политике СССР. Движение «Невада-Семипалатинск». Культурные процессы. Народное образование. Наука, Художественная литература и искусство.

Казахстан на путях преобразования и независи­мости.Курс апрельского (1985 г.) Пленума ЦК КПСС. Демократизация и гласность. Начало перестройки, ее характер. Общественно-политическая атмосфера в республике. Декабрь­ские события (1986 г.) в Алма-Ате, их причины и следствия. Деятельность независимых организаций, партий и движений и их программные установки.

Казахстан - суверенное, независимое государ­ство.Распад СССР. Развал тоталитарной системы. Экономи­ческий кризис. Законотворческая деятельность Верховного Совета Казахской ССР. Введение поста Президента. Декларация о государственном суверенитете Казахской ССР. Всенародные выборы Президента. Республика Казахстан: суверенное государство. Конституция Республики Казахстан.

Экономика Казахстана в период перехода к рынку и ее характер. Приватизация и либерализация цен. Деятельность акционерных обществ и частных предприятий. Иностранная инвестиция в экономике Казахстана.

Введение национальной валюты. Выборы в Парламент на новой основе. Перестройка в системе образования, подготовке кадров. Современные культурные процессы в Казахстане.

Формирование внешней политики. Международные связи суверенного Казахстана. Вступление Казахстана в ООН и другие международные организации.

Современное состояние социально-экономических отношений в Казахстане. Причины и проявления хозяйственного кризиса. Историко-демографическая ситуация. Расширение интеграции Казахстана в системе международных политических и экономических отношений.

 

ВОПРОСЫ ГОСУДАРСТВЕННОГО ЭКЗАМЕНА

 

1. Цель и задачи изучения курса

2. Теории и представления о появлении человечества на Земле

1. Исторический период появления человека на территории Казахстана

4. Основные периоды Каменного века

5. Основные периоды первобытного общества

6. Изменения в обществен0ной жизни в период первобытного общества

7. Периоды история человечества

8. Бронзовый век на территории Казахстана.

9. Андроновская культура.

10. Понятие и смысл «Истории»

11. Существующие взгляды на исторический процесс

12. Особенности исторических этапов на территории Казахстана. 

13. Периоды первобытного общества.

14. Палеолит и Мезолит на территории Казахстана

15. Неолит и Энеолит на территории Казахстана.

1. Эпоха бронзы. Развитие хозяйственной и общественной жизни.
2. Андроновская и Бегазы-Дандыбаевская археологические культуры.
3. Сакские племенные союзы на территории Казахстана.

19. Общественный строй саков

1. Войны и военное искусство саков

21. Скифо-сакская культура

1. Раннегосударственные объединени Усуней и Кангюй.
2. Племена хунну на территории Казахстана. «Великое переселение народов».
3. Исторические условия формирования и развития международной караванной торговли по Великому Шелковому пути.
4. Тюркский и Западно-Тюркский каганаты.
5. Тюргешский каганат и его роль в борьбе населения Южного Казахстана и Средней Азии против арабской агрессии.
6. Государство Карлуков.
7. Государство Огузов.
8. Кимакский каганат.
9. Кыпчакское ханство.
10. Государства Караханидов.
11. Государство Каракитаев в Семиречье.
12. Средневековые города Казахстана (VI-XII века).
13. Наука и культура в X-XII веках. АльФараби.
14. Наука и культура в X-XII веках. Юсуф Баласагунский.
15. Наука и культура в X-XII веках. Махмуд Кашгарский.
16. Наука и культура в X-XII веках.  Ахмед Яссави.

38. Экономика тюркских государств

1. Культурное наследие тюрков

40. Образование Монгольской империи.

1. Завоевательная политика Чингисхана на территории Казахстана.

42. Казахстан в составе Золотой Орды.

1. Создание системы улусов на территории Казахстана.

44. Ак-Орда

45. Тимур и его завоевания

1. Ногайская Орда.
2. История Моголистана.
3. Ханство Абулхаира. (Государство кочевых узбеков)
4. Образование Казахского ханства и казахской народности.
5. Казахское ханство в XVI веке.
6. Казахское ханство в XVII веке.
7. «Жеты-Жаргы».

53. Джунгарское ханство

1. Борьба казахов против джунгарского нашествия.
2. Присоединения Казахстана к России: исторические условия и основные этапы.
3. Присоединение Младшего и Среднего жузов.
4. Участие казахов в крестьянской войне Е.Пугачева. (1773-75 гг.).
5. Восстание Сырыма Датова в Младшем жузе (1783-1797 гг.).
6. Культура Казахстана в XVIII веке.
7. Устав о сибирских киргизах 1822 г.
8. Устав об оренбургских киргизах 1824 г.
9. Восстание Исатая Тайманова и Махамбета Утемисова (1836-38 гг.).
10. Национально-освободительное движение под руководством Кенесары Касымова (1837-47 гг.).
11. Административно-территориальные реформы в Казахстане во второй половине XIX в.
12. Восстание в Уральской (1868 г.), Тургайской (1869 г.) областях и на Мангышлаке (1870 г.).
13. Развитие промышленности и торговли во второй половине XIX века.
14. История изучения Казахстана в XVIII-XX-х вв. (Левшин А.И.)
15. История изучения Казахстана в XVIII-XX-х вв. (Радлов В.В.)
16. История изучения Казахстана в XVIII-XX-х вв. (Щербина Ф.А.)
17. Наука Казахстана в XIX веке. Ч.Ч.Валиханов.
18. Развитие просвещения. И.Алтынсарин.
19. Поэт-просветитель Абай.

73. Присоединение Старшего жуза к Российской империи

1. Экономическое развитие Казахстана в XIX веке

75. Народное творчество в XIX веке

76. Изменения в жизни Казахстана в начале XX века

77. Культура Казахстана в XIX веке.

1. Переселенческая политика во второй половине XIX – начале XX века.
2. Революция 1905-07 годов в Казахстане.
3. Столыпинская аграрная реформа в Казахстане.

81. Участие казахстанцев в работе Государственных Дум

1. Казахстан в годы I-й мировой войны.

83. Восстание 1916 года

1. Февральская буржуазно-демократическая революция в Казахстане.
2. Первый Всеказахский съезд.
3. Образование партии «Алаш».
4. Образование и деятельность Алаш-Орды.

88. Установление власти советов в Казахстане

1. Казахстан в период гражданской войны (1918-20 гг.).
2. Политика «военного коммунизма» в годы гражданской войны в Казахстане.
3. Национально-государственное строительство в Казахстане (1920-30-е гг.).
4. НЭП в Казахстане.
5. Социалистическая индустриализация в Казахстане.
6. Сталинская коллективизация в Казахстане.
7. Развитие системы образования в 1920-30-х годах.
8. Наука и культура в Казахстане (1920-30-е гг.).

97. Политические репрессии 1930-х годов

1. Политическая, социальная жизнь Казахстана в 1920-1930-х годах
2. Сталинская политика по насильственному переселению в Казахстан народов Кавказа, Поволжья, Дальнего Востока и других регионов СССР.
3. Подвиги казахстанцев на фронтах Великой Отечественной войны.
4. Казахстан – арсенал фронта в годы Великой Отечественной войны.
5. Казахстанацы - Герои Советского Союза.
6. Культура и наука Казахстана в годы Великой Отечественной войны.
7. Казахстан в послевоенные годы (1946-1953гг.).
8. Научная и культурная жизнь республики во второй половине 1940 – 1950-е гг.
9. Освоение целинных земель в Казахстане.

107. Функционирование Баконура и Семипалатинского полигона.

1. Экономическое и общественно-политическое развитие Казахстана в 1965-85-х годах.
2. Казахстан в период политики перестройки.
3. Экономические и политические реформы 1985-91 годов в Казахстане.
4. Распад СССР. Декабрьские события.
5. Провозглашение Казахстана суверенным и независимым государством.

113. Первые шаги независимости Казахстана

1. Внешняя политика Республики Казахстан.
2. Экономическое развитие суверенного Казахстана.
3. Политическое развитие Республики в период суверенитета.
4. Партии и общественные организации Казахстана.
5. Народное образование и культурная жизнь в Республике Казахстан.
6. Казахстан 2030. (Обращение Президента к народу Казахстана).
7. Республика Казахстан и международные организации.

 

ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ

Алғы сөз

 Тарих - бұл адам қоғамының өткені мен осы уақыты туралы, нақты формадағы, кеңістік-уақыттық өлшемдегі қоғамдық өмірдің дамуының заңдылықтары туралы ғылым.

Тарих - ғылымы бір-біріне сәйкес көп жақты, ол тарихи білімнің жеке салаларынан қалыптасады, дәлірек айтқанда: экономикалық, саяси, әлеуметтік, азаматтық, әскери, мемлекет пен құқық, дін т.с.с. Тарихи ғылымдарға халықтардың тұрмыс-салтын зерттейтін этнография, және ежелгі дәуірдің заттай деректер - еңбек құралы, үй жиһаздары, әшекей заттар, қоныстар, молалар т.б. зерттейтін археологияның да қатысы бар.

Тарихты оқып үйрену - оқушыларды дербес зерттеу кызметіне талаптандыратын, олардың өз тұжырымдары мен пайымдауларын талдауға ынталандыратын, өз ойын білдіру кабілетін дамытатын белсенді процесс. Адамдардың бұрынғы ұрпақтары жинақтаған тәжірибесін пайдалану тарихтың негізгі әлеуметтік міндеті болып табылады. Дүниемен карым-қатынаста жинақталған білім тәжірибеде шығармашылык тұрғыда жүзеге асырылады. «Адамзаттың құндылықтарын зерттеу» міндеті тарихи білімнің мазмұнын, оны іріктеудің негізгі принциптерін өзгертуді талап етеді. Біздің ойымызша, педагогикалық аспектілерді ғана есепке алумен бірге, тәрбие берудің әлеуметтік-мәдени аспектілерін де бағдарлай алу қажет.

Қазақстан тарихын оқып үйрену дербес жұмыстың белсенді әдістерін, соның ішінде өр түрлі деректерді коса пайдалануды көздейді. Мүндай жұмыс студенттерге басты проблемалардың жергілікті деңгейде калай, кандай жағдайда қабылданатынын көруге мүмкіндік береді.

Қазақстан тарихы мәселелері басқа да гуманитарлық, әлеуметтік саяси пәндерімен сабақтасып жатады. Философия, құқықтану, саясаттану, мәдениеттану, экономика пәндерінің мәселелері Қазақстан тарихы курсында азды-көпті қозғалады. Тарих пәнінің мұғалімі әлеуметтік-гуманитарлық басқа да пәндердің бағдарламаларының мазмұнынан хабардар бола отырып, өз пәнінің материалдарын түсіндіргенде оларды әруақытта есінде ұстауы керек.

Қазақстан тарихы пәнін оқып-үйренудің міндеттері мен мақсаты:

Тарихи құбылыстарды жаңаша, творчестволық тұрғыда түсінуге қол жеткізу:

- объективтік ғылыми тұрғыдан қазақ халқының бұрынғы және қазіргі өмірдегі тарихи болмыстарды түсінуге жаңа әдістерді табуға студенттерге көмектесу;

- Қазақстан тарихын ежелгі дәуірі мен осы күнге дейінгі мәселелері туралы студенттерге мағлұмат беру, қазақ-халқының тарихын басқа халықтардың тарихы сияқты бірнеше ондаған ғасырлар бойы тамыр жайғанын дәлелдеп көрсету;

Қазақстан тарихын оқып-үйрену әрбір азаматтың міндеті екені және өз халқының тарихын білмеу немесе бұрмалау ұлтшылдыққа, шовинистік пиғылға және мәңгүрттікке соқтыратыны туралы студенттерге түсінік беру.

1. Блок Ерте замандағы Қазақстан

Қазақстанның ежелгі тарихы

Адамзат баласының даму тарихын геологиялық кезеңдермен байланыстылығын көрсете отырып, оның тарихи кезеңдерге, дәуірлерге бөлінуін, ерекшеліктерін анықтап, адамзат баласы пайда болып, қалыптасуын, әлуметтік ұйым формаларының дамуын түсіндіру.                               

Қазақстан жеріндегі кезеңдердің ерекшеліктерін көрсету, ежелгі дәуірлердегі адам ашқан жаңалықтардың маңыздылығын, Қазақстаннан табылған тұрақтардың өзіндік ерекшелігі мен ортақ белгілерін анықтап, түсіндіру.      

Қола дәуірінде Қазақстан аумағында көшпелі мал шаруашылығының дами бастағанын, сонымен жер шаруашылығының да дамығанын түсіндіру.

Кәсіп түрлерін, соның ішінде металл өндіру кәсібінің жоғары деңгейде меңгерілгенін көрсету. Қола дәуіріндегі қоғамдық қатынас пен діни наным-сенімдердің адам өміріндегі рөліне тоқталу.

Тарих ғылымының мәні мен мақсаты, мазмұны, міндеттері, оның маңызы. Негізгі кезеңдері, қарама-қайшылықтары. Қазақстан тарихының деректемелері, басқа әлеуметтік-гуманитарлық пәндердің арасындағы орны.

Тас, қола және темір дәуірлері. Тас ғасыры (палеолит, мезолит, неолит).

Ежелгі тас ғасыры дәуірі-адам мен оның шаруашылығы қалыптасуының бастапқы кезеңі.

Алғашқы тобыр-бірлесіп қорғану және шабуыл жасау, аң аулау және жиын-терін үшін бірлесу. Ашель уақыты. Алғашқы қауым. Мустье дәуірі. Адамның жынысы мен жасына қарай табиғи еңбек бөлінісі. Қауымның бастапқы нысандары. Табиғат жағдайлары және ертедегі гоминидтер мекендеген орта.

Ежелгі және соңғы палеолит. Мезолит. Жаңа тас ғасырындағы Қазақстан. Қаратау жоталары ескерткіштері. Арай өңірінен табылған заттар. Жоғарғы Ертіс қоныстары. Солтүстік Қазақстандағы тұрақтар мен қорымдар. Аналық ру (матриархат).

Қола дәуіріндегі Қазақстан аумағындағы ескерткіштер. Қола дәуірінің кезеңдері және ерекшеліктері (малшылық-егіншілік шаруашылығы және дамыған металлургияның қалыптасуы). Археологиялық зерттеулер бойынша Андронов мәдениетіне тән ескерткіштер. Андронов мәдениеті кезеңіндегі жерлеу ғұрпы. Шаруашылық, мәдениет және қоғамдық қатынастар. Мал шаруашылғы мен егіншіліктің дамуы; кен ісі, металлургия; қоныстар мен тұрғын үйлер, үй кәсіпшілігі, діни нанымдар мен табынушылық.

Қазақстандағы Дәндібай-Беғазы мәдениеті және оның ерекшеліктері.

Қазақстан территориясындағы ерте дәуір

Б.з.д. VIII-VII ғасырларда Қазақстан аймағында мекендеген тайпалар туралы ғылыми деректерді, олардың археологиалық ескерткіштерін зерттеудің маңызын түсіндіру. Сақтардың қоғамдық құрылысы, кәсібі, бейнелеу өнерінің дамуы туралы түсіндіру. Діни наным-сенімдерін, дүние танымындағы мифологиялық пайымдауларын көрсету.

Ғұндар туралы Қытай жазба деректерінің маңыздылығын, Ғұн мемлекетінің күшейіп дамуындағы ішкі, сыртқы жағыдайларды көрсету. Б.з.д. II ғасырда басталған тайпалар мен халықтарды шығыстан батысқа қоныс аударынуының Қазақстан аумағына, этникалық құрылымына тигізген әсерін түсіндіру.

 Үйсіндер мен қаңлылардың таралып қоныстануын, өзара және Қытаймен қарым-қатынастарын аша отырып, бұл мемлекеттердің саяси дамуын, гүлденіп, құлдырауын түсіндіру және осы мемлекеттердің Қазақ этногенезінің қалыптасуына қосқан орасан маңызын талдау.

Б.з.б. VII-IVғғ. Қазақстан жеріндегі тайпалар, олардың мекені жайлы ежелгі авторлар жазбалары (тарихи деректер, тайпалардың көрші мемлекеттермен қарым-қатынасы. Персия, Рим, Греция). Сақтардың I Дарий Кир әскерімен және Александр Македонскийдің басқыншылық жорықтарына қарсы күресі. Сақ тайпаларының шаруашылығы, тұрмысы және қоғамдық құрылысы (Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы, мал шаруашылығының түрлері, қолөнер). Сақтардың мәдениеті мен өнері. (Тұрғын үйі, киімі, діни нанымдары мен ғұрыптары, бейнелеу өнері). «Аң стилі».

Ғұндар мен үйсіндердің этникалық және саяси тарихы. Ежелгі үйсіндердің әлеуметтік-экономикалық қатынастары, мал шаруашылығы, егіншілік және отырықшылық, әлеуметтік меншік қатынастары, көрші халықтармен байланыстары, жерлеу ғұрыптары, тұрғын үй, тұрмысы мен үй шаруашылығы.

Қаңлылар (этникалық және саяси тарихы). Шаруашылығы, қолөнер және саудасы.

Ғұндардың, үйсіндердің, қаңлылардың материалдық және рухани мәдениеті, діни сенімдері, бейнелеу өнері.

Б.з.б. I мың жылдықтың екінші жартысынан бастап Байкалдан Оңтүстікке қарай және Ордосқа дейін созылып жатқан дала және шөлейт аудандарда қарабайыр мал шаруашылығымен шұғылданған, этникалық жағынан әр түрлі тайпалар көшіп жүрді. Солардың басты бір тобы б.з.б. ІV-ІІІ ғасырларда Солтүстік Қытайдың шекарасына дейінгі жерді мекеыдеген тайпалық екі одақ Сюнну және Дунху бірлестіктері еді.

Сюннулар хунну немесе ғұндар деп аталады, әсіресе, б.з.б. III ғасырда мейлінше күшейді. Тайпалардың бұл тобының аты қайдан шыққаны белгісіз. "Ғұн" деген атаудың өзі кейінірек сюнну (хунну) деген аттан шыққан деп бол-жам жасалынды. Ғұндар туралы тарихи деректер көрнекті Қытай тілінің мамандары Н. Я. Бичурин мен Н. Кюнердің еңбектерінде берілген. Ал олардың тарихын жазуда үлкен еңбек сіңірген ғалымдар А. Н. Бернштам, Л. Н. Гумилев, Н. И. Конрад. Ал Қазақстан ғалымдарының арасында ғұндардың тарихымен К. М. Байпақов және т. б. айналысып жүр.

Ғұндардың этникалық тегі туралы мәселе әлі анықталып болған жоқ. Зерттеушілердің көпшілігі оларды түріктердің арғы аталары деп болжайуы. Ғұндардың қүдіреті тасып тұрған кезде, олардың бірлестігіне басқа бірнеше тайпалар қосылған, сондықтан "ғұн" атауы этникалық болудан гөрі саяси одақ атауына қарай айналыңқырағандығы.

2. Блок. Қазақстан жеріндегі ерте ортағасырлык мемлекеттер

Қазақстанның ежелгі мемлекеттерінің қалыптасу ерекшеліктеріне тоқтап өтіп, сол мемлекетердің қазақ халқының қалыптасуына ықпалын көрсету, кейінгі қазақ хандығының мемлекеттік құрылымымен ұқсастығы мен айырмашылығын айқындау, көне дәуірдегі Қазақстан жеріндегі ежелгі этностық үдірістер туралы түсінік беру, ерекшеліктеріне тоқталу.

Қазақстан және көршілес аймақтардың орта ғасырлардағы этностық тарихының түркілер тарихымен байланысты болу себебін ашып көрсету. Қазақ этногенезінің түркілік кезеңі туралы мәлімет беру.

Көшпенділер өркениетін зерттеу мәселесі туралы, көшпенділіктің шығу тегі, қалыптасуының тариха маңызын ашу.

       VI ғасырда Қазақстан жерінде құдіретті держава-билеушілері Түрік тайпасының әулеттік ашин руынан шыққан Түрік қағанатының билігі.

Түріктік этно- және глоттогенездік (этнос пен тілдің қалыптасқан жері) ежелгі ошақтары. «Түрік» этнонимі. Ашина түркілері-«Түрік елінің» негізін қалаушылар. Бумын қаған және көне түрік мемлекетінің құрылуы. Орталық Азия халықтарының тарихында ежелгі түрік империясының орны.

Батыс Түрік қағанаты. Оның Жегі қаған мен Тон-Жабғы қаған кезінде күшеюі. Қағанаттың әлеуметтік-этникалық тарихы және саяси құрылысы, қоғамдық қатынастары, олардың алғашқы феодалдық мәні. Көшпелі мал шаруашылық және отырықшы жер шаруашылық тұтастығы. Қағанаттың басқа елдермен-Иран, Византия, Қытаймен байланыстары. Батыс түрік қағанатының құлауы.

Түргеш қағанаты. Оның негізін қалаушы – Үш – елік қаған. Түрік-түргештер, олардың қоныстары және әлеуметтік ұйымдары. Соғды мен қарым-қатынасы. Арабтар мен қытайлар Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда. Арабтарға қарсы күрес. Түргеш қағанатының құлауы. Мұсылман мәдениеті таралуының әсері.

Қарлұқ қағанаты. Оның этникалық және тайпалық құрамы. Қарлұқтардың Жетісу жерінде билігінің орнауы. 751ж. Талас жанындағы қырғын шайқасқа қарлұқтардың қатынасуы. Қарлұқ мемлекетінің құрылуы және оның сыртқы саясаты. Қарлұқтардың ұйғырлар мен саманилармен күресі. Саманилердің Исфиджаб және Тараз қалаларын басып алуы. Қарлұқ тайпаларының арасында ислам дінінің таралуы. Шаруашылығы, сауда және қалалар.

Оғыз мемлекеті. Этникалық қауымдастығының қалыптасуы. Оғыз тайпаларының Сырдария өңірінен жартылай көшпелі печенег – қаңғар тайпаларын ығыстыруы және ерте феодалдық мемлекетін құруы. Хорезм, Хазар мемлекеттері және олардың оғыз көшпелілерімен қарым-қатынастары. IX-XI ғғ. Оғыз мемлекеті. Оғыз-Қыпшақ қатынастары. Шаруашылығы әдет-ғұрып, салт-дәстүрлері, діні. «Қорқыт ата дастаны».

Солтүстік, шығыс және орталық Қазақстандағы Қимақ қағанаты. Қағанаттың сыртқы байланыстары. Қимақтардың шаруашылығы мен мәдениеті.

Қыпшақ хандығы. Қыпшақ қауымдастығының қалыптасу кезеңдері. Қыпшақтардың этникалық құрамы және қоныстануы. Қазақстан жеріндегі қыпшақ даласы – «Дешті Қыпшақ». Қыпшақ конфедерациясының мемлекеттік құрылысының ерекшеліктері. Қыпшақтардың шаруашылығы. Хорезммен, Киев Русімен, Византиямен, Грузиямен, Египетпен, Индиямен байланыс. Қыпшақ сұлтандарының Ұлы даладан сырт жерлердегі үстемдігі. Ежелгі Русь жылнамаларындағы «половецтер» (құмандар). Қыпшақтардың қазақ және басқа да түрік халықтарын қалыптастырудағы рөлі.

Орта ғасырлық мемлекеттердің қалыптасу ерекшеліктерін айқындай отырып, сол мемлекетердің қазақ халқының қалыптасуына тигізген ықпалын көрсету.

Ерте дамыған орта ғасырларда құрылған Қыпшақ мемлекетінің дамуын, өз шекарасын Қара теңізге дейін жеткізгенін, мемлекеттің әлуметтік, экономикалық жағыдайын және ыдырауын түсіндіру.

 VI-XII ғасырлардығы қазақ жеріндегі рухани мәдениеттің дамуын,оның бағыттарын көрсету. Қазақ жерінде жазу-сызудың пайда болуы туралы толық мәлімет беру.                          Орта ғасырлардағы ғылым мен әдебиеттің дамуына өз үлесін қосқан ғалымдар,әдебиет өкілдері туралы мәліметтер беріп түсіндіру.

942 жылы Қарахан мемлекетінің құрылуы. Қарахан мемлекетінің негізін қалаушы Сатұқ Боғра-хан. Мұндағы әскери-үлестік жүйе және феодалдық жер иеленушіліктің түрлері. Қағанатта исламның мемелекеттік дін болып жариялануы. Абу-Насрдың басшылығымен қараханидтердің Орта Азияда үстемдігінің орнауы. Қарахан мемлекетінің Батыс және Шығыс қағанаттарға бөлінуі. Феодалдық қырқыстар. Салжұқтардың көтеріліп шығуы. Кидандардың (қарақытайлардың) басқыншылығы және Қарахан мемелекетінің ыдырауы.

Кидандар (қарақытайлар) мемелекеті (1128-1213 жж.). Елюй-Даши басқарған кидан тайпаларының Жетісу жеріне қоныс аударуы. Олардың Орта Азия салжұқтарымен жүргізген соғыстары. Кидандардың (қарақытайлардың) басқару жүйесіндегі ерекшеліктер.

Наймандар одағы-ежелгі түркі тілдес ұлыстардың бірі. VIII ғ. наймандардың Ертіс пен Орхон өзендері арасындағы мекені. Наймандардың шаруашылығы, саяси құрылысы. Наймандардың Шыңғыс әскерімен қақтығысы және олардың Шығыс Қазақстан мен Жетісу жеріне қоныс аударуы.

Керейттер (X ғ. басы), этникалық құрамы. Керейттердің алғашқы мекендеген жерлері-қазіргі Монголия мен Алтай аймағы. Керейттердің Қазақстан жеріне қоныс аударуы.

Жалайырлар-Шин-жехан әулеті кезінде Монголиядағы белді ұлыстардың бірі. Қоныс тепкен жерлері жоғарғы Орхонның Селенга өзеніне құятын беткейлері.

Жоғарыда аталып өткен ұлыстардың шаруашылық-экономикалық жағдайы. Көрші халықтармен өзара қатынастары. Тайпалық және этникалық құрамы.

VI және IX ғасырдың бірініші жартысындағы Қазақстан жеріндегі отырықшы және көшпелі мәдениет. Көшпелі және отырықшы мәдениеттің өзара байланысы. Қалалар мен қалалық қоныстар. Ұлы Жібек жолы және оның тарихи рөлі. Көшпелілердің материалдық мәдениеті-қолөнер, сауда шаруашылығы, архитектура және өнері. Рухани мәдениет: әдет-ғұрып, салт-дәстүрі.

IX ғ. екінші жартысы – XIII ғ. басындағы дала мен отырықшы қала халқының мәдениеті. Қалалар санының өсуі. Қала құрылысының өзгеруі. Сауда мен қолөнердің дамуы. Сәулет өнері. Қолданбалы өнер. Діні мен мәдениеті. Айша-бибі, Қарахан мазарлары. Исламның таралуы. Тіл, ғылым әдебиет. IX-XII ғғ. Қазақстанның ғалымдары мен ұлы ойшылдары: Әбу-Наср Әл-Фараби, Жүсүп Баласағуни, Махмұд Қашғари, Қожа Ахмет Ясауи, Сулеймен Бақырғани т.б. Олар қалдырған мұралардың дүние жүзі мәдениетіндегі маңызы.

Қазақстан аумағында XVI-XV ғасырларда құрылған хандық мемлекеттердің құрылымын, олардың әлеуметтік, әкімшілік құрылысын түсіндіру.

Көшпелі және отырақшы мәдениеттердің өзара байланысы туралы айта отырып, олардың өзара әсерін, ықпалын көрсету.

Көшпелі қоғамның өзіне тән белгілерін, шаруашылықтың, оның ішінде мал шаруашылығының қалыптасу ерекшеліктері туралы түсінік беру.

Алтын Орда мемлекетінің әлемдік этникалық процестердің қалыптасуына еткен әсері.

Монғол шапқыншылығы қарсаңындағы Қазақстанның экономикалық және саяси жағдайы. Шынғысханның мемлекеті және оның жаулап алу саясаты. Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанды жаулап алуы. Қазақстан халқының монғолдарға қарсы күресі. Отырар, Сығанақ қалаларының қорғануы, Қазақстанның монғолдар иелігіне кіруі. Жошы, Үгедей және Шағатай ұлыстарының құрылуы. Батыйдың жорықтары және көп-ұлттық Алтын-Орда мемлекетінің құрылуы, оның саяси құрылысы, билік жүйесі, әскери құрылымы. Монғол шапқыншылығының Қазақстан шаруашылығы мен мәдениетіне тигізген зардаптары. Қалалардың қирауы. Қолөнер және егін алқаптарының қысқаруы. Қазақ халқының халық болып қалыптасу процесінің тежелуі.

Алтын Орданың этникалық-саяси құрылымы және мемлекеттік-әкімшілік құрылысы. Шартты феодалдық жер иелену. Сойырғал. Алтын Орда мемлекетіндегі ұлыстық жүйенің қалыптасуы. Монғол империясындағы феодалдық алауыздықтар және монғолдық қанауға халық қарсылығының күшеюі. Алтын Орданың әлсірей бастауы.

Алтын Орданың ыдырап Қазақстан аймағында жаңа феодалдық мемлекеттердің құрылуы. Этникалық тұрғыдан пайда болған Ақ-Орданың, Моғолстанның, Әбілқайыр хандығының (Көшпелі өзбектер мемлекеті), Ноғай Ордасының саяси тарихы. Орыс хан (1361-1377), Тоқтамыс (1378-1395), Барақ хан (1423-1428). Әмір Темірдің Қазақстан жеріне жорығы. Әбілқайыр хандығының Мәуеренахр және Моғолстанмен қарым-қатынасы. Әбілқайыр хандығының құлауы.

Шағатай мемлекетінің ыдырауы. Моғолстанның құрылуы. Территориясы, халқы. Билеуші хандары: Тоғылық-Темір (1348-1362), Есен-Бұға (1433-1462), Жүніс хан (1462-1486).

Ноғай Ордасының бөлініп шығуы және нығаюы. Әмір Едіге (1396-1411). Едіге мен Тоқтамыстың қақтығысы. Нұр-ад-ды (1426-1440). Ноғай Ордасының әлсіреуі және ыдырауы.

XIV-XV ғғ.. Қазақстанның экономикасы мен мәдениеті. Шаруашылық- тағы жанғыру процесі. Мал мен жер шаруашылықтары. Қалалардың қалпына келтірілуі, сауда мен қолөнердің өсуі. Сауда байланыстарының дамуы. Ақша айналымы, феодалдық қатынастардың дамуы. Тұрғындардың әлеуметтік құрылымы. XIV-XV ғғ.. Қазақстан мәдениетінің дамуы. Құрылыс және сәулет өнері. Тіл, әдебиет және дін. “Кодекс куманикус” және тағы басқа да жазба ескерткіштер.

Қазақ хандығының құрылуының алғышарттарын , XV-XVIII ғасырлардағы оның дамуын түсіндіру, хандардың саяси бағыттарын көрсету,сыртқы жаулардан елін,жерін қорғап,тәуелсіздігін сақтап қалуын түсіндіру

XVI ғасырдың басында қазақ хандығының өрлеуінде Қасым хан рөлін , ішкі қоғамдық қатынастар мен сыртқы саясатты шебер жүргізе алатындығын көрсете отырып, билік құрған хандардың XVI ғасырдың екінші жартысынан XVIII ғасырдың басына дейінгі қазақ мемлекетін нығайтудағы рөлін, олардың саясатын талдау, тарихи маңызын ашып көрсету..

Қазақ халқының құрылуының тарихи алғы шарттары. Қазақ халқының қалыптасуының басты кезеңдері және этникалық құрамы. Қазақ этногенезінің қалыптасуын археологиялық-этнографиялық және антропологиялық материалдар негізінде зерттеу. Қазақ халқының фольклорлық және эпостық аңыздары-қазақ этногенезін зерттеудің қайнар көзі «Қазақ» терминінің шығу тарихы.

Қазақ жүздерінің құрылуы. Қазақ жүздерінің қалыптасуындағы әлеуметтік-экономикалық алғы шарттар. Қазақ жүздерінің құрамына кіретін рулар және олардың территориялық орналасуы. XVғ. екініші жартысында Әбілқайыр хандығы құрамынан Жәнібек пен Керей сұлтандардың Шу-Талас өзендерінің аралығына көшуі. Қазақ хандығының құрылуы және оның Шайбани әулетімен күресі. Шайбани әулеті ханы Шайх-Хайдардың жеңілуі және қаза табуы. Қазақ хандары Керей мен Жәнібек билігінің өзбек - қазақ ұлысында беки түсуі. Бұрындық ханның билігі (1480-1511жж.).

ХІV-ХV ғасырларда феодалдық қатынастардың нығаюы негізінде Моғолстан, Ақ Орда, Әбілхайыр хандығы, Ноғай Ордасында толассыз тоқтамай жүріп жатқан феодалдық соғыстар мен тартыстарға қарамастан, халықтар арасында өзара бірігу, топтасуға ұмтылу процестері барған сайын белең алуы. Қазақстанның ежелгі тайпалары өз мекендерінің тарихи-жағрафиялық, экономикалық және саяси оқшаулануының тарихи қалыптасқан жағдайларына /түрлі тайпалық одақтар мен ертедегі феодалдық мемлекеттерге кіруі/ байланысты этникалық жағынан біртұтастық пен бүтіндікке ұмтыла отырып, үш негізгі этникалық - шаруашылық топқа бөлінуі. Яғыи, жағрафиялық жағдайына байланысты үш жүз қалыптасуы. Олар: Ұлы, Орта және Кіші жүз. Ұлы жүздің орталығы - Жетісу, Оңтүстік Қазақстан, Орта жүздің орталығы - Орталық Қазақстанда және Кіші жүздің қалыптасуы.

Қазак хандығының құрылуы қазақ халқының тарихындағы аса маңызды оқиға . Ол ұлан-байтақ өңірді мекендеген қазақ ру-тайпаларының басын қосып шоғырландыруда, қазақтың этникалық территориясын біріктіруде маңызды рөл атқарды. Қазақ хандығының қалыптасуы қазақтың байырғы заманнан басталған өз алдына жеке ел болып бірігу жолындағы күресін біржолата аяқтауда шешуші кезең болуымен ерекшеленеді. Сол кезеңдерде Қазақ хандығының егеменділігін сақтауының тарихи маңызы. Қазақ хандарының саясаты мен халықаралық қатынастарының маңызы.

XV-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының басқару жүйесін, ұлыстық құрылымын, әкімшілік-құқық нормаларының ерекшеліктерін көрсету. Сот жүйесін, салықтар мен міндеткерлік түрлерін түсіндіру.

Қазақ халқының шығармашылық дәстүрлерін, ауыз әдебиетінің бай мұраларын таныстырып, олардың тарихи маңызын түсіндіру.

 Ауыз әдебиетінің жастарға беретін тәрбиелік мәнін ашу,жастарды еңбекке, Отанына деген үйіспеншілікке,достыққа,адамгершілікке тәрбиелеу

Қазақтың ата-бабаларынан келе жатқан дәстүрлі дінге объективті көзқарас қалыптастыру, орта ғасырлардағы Қазқстан жеріндегі діни идеологиялық ахуал туралы, қазақтың ілім-білімдері жайлы мағлұмат беру.

Қазақ хандығының көтерілуі. Сырдария бойындағы қалалар үшін қазақтардың Мұхаммед Шайбани мен күресі. Қасым-хан мен Хақ - Назар хан тұсында Қазақстан жерінің ұлғаюы. Мұхаммед Шайбанидің Бұқараға кетуі. Көшім тұсындағы Сібір хандығы. Қазақ-орыс қатынастары. Тәуекелдің Сібір мен Бұхар хандықтарына қарсы күресі. Тәуекелдің Ресей мемлекетінен әскери көмек сұрауы. Қазақ даласына ойрат феодалдарының шапқыншылықтары. «Салқам Жәңгір» ханның қалмақтармен соғысы. Есімхан мен Тәуке - хан тұсындағы Қазақ хандығы.

XVI-XVII ғғ. қазақтардың шаруашылық және саяси-қоғамдық құрылысы. Қазақ хандығы қоғамдық-саяси құрылысының ерекшеліктері. Сот және қазақ заңдары. “Жеті жарғы” заңы. Қазақтардың материалдық-рухани мәдениетінің дамуы. Тұрғын үй, сәулет өнері мен қол өнер. Киім мен тағам. Қолданбалы өнер. Дін. Ауызша және жазбаша әдебиет. Музыкалық өнер. Тұрмыс-салттық өлеңдер, эпостар, ертегілер. Ұлттық мейрамдар, ойындар. Күн тізбегі. Қазақ хандығы кезіндегі ғылымның дамуы. Мұхаммед Хайдар Дулати “Тарихи-Рашиди”, Қайырғали Жалайыр “Жами-ат-Тауарих”.

ХVI-XVII ғасырларда қазақ хандығы нығайып, оның шекарасы едәуір ұлғая түсті. Өз тұсында "жерді біріктіру" процесін жедел жүзеге асырып, неғұрлым көзге түскен казақ хандарының бірі - Жәнібек ханның ұлы Қасым. (Туған жылы 1445 ж.). Іс жүзінде Қасым хан елді Бұрындық кезінде-ақ басқара бастады. Қасым ханның басқаруынан бастап елде билік жүргізу тек Жәнібек ұрпақтарының қолына көшті. Қасым ханның тұсында /1511-1523 жж. билік құрған/ қазақ хандығының саяси және экономикалық жағдайы жан-жақты нығая түсті. Ол феодал ақсүйектердің қарсылығына тойтарыс беріп, әскери күштерді нығайтты, өз билігіндегі жерлерді кеңейтті. Қасым хан билік құрған кезде қазақ халқы өзінің осы күнгі мекен тұрағының негізгі аймақтарын біріктірді. Хандықтың шекарасы батыста Жайыққа, оңтүстік-батыста Сырдың оң бойындағы бірсыпыра қалалар қосылды, солтүстікте Қасым ханның қол астындағы қазақтардың жайлау қоныстары Ұлытаудан асты. Оңтүстік-шығыста оған Жетісудың көп бөлігі /Шу, Талас, Қаратал, Іле өлкелері/ қарады. Қасым ханның тұсында Орта Азия, Еділ бойы, Сібірмен сауда және елшілік байланыс жасалып, Орыс мемлекетімен қатынас қалыптасты. Қазақ хандығымен елшілік байланыс орнатқан алғашқы мемлекеттердің бірі - ұлы князь III Василий /1505-1533 жж./ билік жүргізген кездегі Мәскеу мемлекеті еді. Осы тұста қазақтар өз алдына дербес халық ретінде батыс Еуропаға мәлім болды, осы мәселелерді толық қамтып жауап беру.

XVII ғасырдың басындағы қазақ-жоңғар қатынастарының шиеленісуін, «Ақтабан шұбырынды» жылдарын, тәуелсіздік жолындағы азаттық күресін түсіндіру. Елдің ішкі жағдайындағы алауыздықтар мен жеке тұлға – би, сұлтан, батырлардың бірігу жолындағы күресін көрсету.

Студенттермен Қазақстанның сол кездегі ішкі-сыртқы жағдайларын талдап, қорытынды жасауға дағдыландыру.

VIII ғасыр басындағы қазақ хандығы. Үш жүзге бөлінушілік. Қазақ қоғамындағы таптық қайшылықтар. Феодалдық бытыраңқылық және феодалдық жіктердің билік үшін таласуы. VIII ғ. басындағы Қазақ хандығының сыртқы саяси жағдайы.

Жоңғар әскери-феодал мемлекетінің көтерілуі және қазақ жеріне Жоңғар агрессиясының басталуы. 1723 ж. Жоңғар қалмақтарының басқыншылығы. “Ақтабан шұбырынды” оқиғалары. 1726 ж. Орда басындағы жалпыхалықтық құрылтай. Үш ұлы-Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің халықты бірігуге шақыруы. Қазақ халқының Жоңғар басқыншыларымен күресі. 1727ж. Бұланты жеріндегі және 1729ж. “Аңырақай” шайқастары, олардың тарихи маңызы.

Жоңғарларға қарсы соғыстағы халық батырлары – Қабанбай, Бөгенбай, Жәнібек, Наурызбай, Баян, Қарасай, Есет, Райымбек, Саурық, Тайлақ, Хангелді, Қойгелді және т.б.

1730ж. аға хан-Болатханның өлуі. Жалпы қазақтың аға хан сайлау үшін хандар мен сұлдтандар арасындағы алауыздық. Әбілмәмбеттің аға хан болып сайлануы. Біртұтас қазақ жасақтарының ыдырауы.

1740-жылдардағы жоңғарлардың қазақ жеріне басып кіруі. Абылай сұлтанның көтерілуі. Оның әскери ерліктері. Жоңғарларға тұтқынға түсуі және құтқарылуы. Абылайдың 1745 және 1750 жылдардағы жоңғарларға қарсы соғыстары. Абылайдың Жоңғариямен, Қытаймен және Ресеймен қарым-қатынасы. Қазақ жерлерін азат ету. Қалмақтар күшінің әлсіреуі. Қытай империясының оған басып кіруі. 1758 жылы Жоңғар мемлекетінің құлауы.

1771 жылы Әбілмәмбет хан өлгеннен кейін Абылайдың Орта жүз ханы болып сайлануы (1771-1781 жж.) Абылайдың мемлекеттік, әскери және дипломатиялық қызметі. Оның Ресей мен Қытай империясы арасындағы “Екі жақты бодандық” саясаты. Абылайдың өлімі және ұлылығы. Абылай ханның қазақ тарихындағы орны.

Ақтабан шұбырындыда ауа көшкен жұрт көптеген қалалар мен елді мекендердегі отырықшы халықтарды жұтқа ұшыратты. Оның нәтижесінде Самарқанд, Бұқар, Хиуа, Ферғана сияқты қалалар қаңырап калды

Жаппай босу, аштық, елді, жерді сағыну қазақтардың қайрат-жігерін ұштады, оларды ортақ жауға ұйымдасып қарсы шығуға жұмылдырды. 1726 ж. Шымкентке таяу Ордабасы деген жерде Үш жүздің басшылары, билері жиын өткізіп, онда қазақ жасақтарының қолбасшысы болып Обілхайыр хан және Бөгенбай батыр сайланды. 1727 жылы халықтың қаһарлы қарсылығының алғы шебінде болып, калмақ әскерлерімен үш жылдай ұрыс жүргізген Әбілхайыр бастаған Кіші жүз жасақтары, ондағы айтулы батырлардың бірі Тайлақ және оның жиені Ұлы жүздің Ошақты руындағы Тасжүрек тайпасынан шыққан Саңырық батыр Ырғыздың оңтүстік-шығыс бетіндегі Бұланты өзенінің жағасында "Қара сиыр" деген жерде қалмақтарға есеңгірете соққы берді. 1729 жылы көктемде Балқаш колінің маңында қазақ пен қалмақтардың арасында тағы бір қатты қырғын соғыс жүрді. Бөгенбай, Қабанбай, Шапырашты Наурызбай, Жәнібек, Бөкенбай, Малайсары сияқты атақты батырлар оастаған қазақ қолдары меи жасақтары қалмақ әскерлеріне екінші рет күйрете соққы берді. Осы оқиғалардың тарихи маңызын сипаттау.

3. Блок. Жаңа замандағы Қазақстан

ХҮШ-Х1Х ғғ.  Қазақстан Ресей империясыны кұрамында.

Кіші жүз ханы Әбілқайырдың Ресейге қосылу мақсатындағы әректін, бұл шешімге кіші жүз билері мен батырларының қарсылығын, оның екі бағытта пайда болуын түсіндіру. Кіші жүздің Ресей құрамына кіруін, патша үкіметінің отаршылдық саясатын көрсету.         

XVIII ғасырдың қазақ –қытай қарым-қатынастарының бірде бейбіт, бірде щиеленісті сипатта болу себебін ашып көрсету.

Абылай ханның ірі мемлекет қайраткері,қолбасшы ретіндегі рөлін ашу.

Қазақ елін, оның тұтастығын сақтап қалуда күрескен батырлары мен қайраткерлердің тарихи кезең тұлғалары екендігін түсіндіру, үлгі тұтуға , қадірлеуге тәрбиелеу.

XVIII ғасырдың екінші жартысындағы Кіші жүздегі ішкі саяси қайшылықтарын шиеленісуін, патша үкіметінің Нұралыны хан тағына ресми құжатпен бекітуінің қазақ халқының дербестігін жоюдың алғашқы қадамы екендігін көрсету.

Кіші жүзді басқарудың жаңа жобасының ұсынылуын,отаршылдыққа қарсы азаттық күресінің басталуын түсіндіру.

Орыс мемлекетінің Шығыстағы саясаты және Қазақ хандығымен дипломатиялық қарым - қатынасының дамуы. И. Бухгольдц пен Бекович - Черкасскийдің экспедициясы. Жоңғар шапқыншылығынан кейінгі Қазақ жүздерінің жағдайы. Әбілқайыр ханның Ресей патшалығымен дипломатиялық келіссөздері. Ресейге қосылу туралы Кіші жүз қазақтарының өтініші. А.И. Тевкелевтің елшілігі және Қазақстанның Ресейге қосыла бастауының заңдық актісі. Ресей империясы қол астына Кіші жүз және Орта жүздердің кіруі. И.К. Кириллов бастауындағы Орынбор экспедицияның ұйымдастырылуы мен әрекеті. 1740ж. үш жүз билеушілірінің Ресейге берген анттары. Қазақ-орыс экономикалық қатынастарының ұлғаюы. Сауда байланысы және оның орталығы. Қалалар мен бекіністер.

Ресейдің Қазақстандағы ықпалының беки түсуі. Қазақ жерлерінің Ресейге қосылу процесінің кеңеюі. Уәли хан (1781-1819). Орта жүздің дербестікті сақтап қалуға ұмтылуы. Патша үкіметінің Сібір және Орынбор қырғыздары туралы жарғысы. Орта және Кіші жүзде хандық биліктің жойылуы.

Оңтүстік Қазақстанды патша әскерлерінің жаулап алуы. 1839-40 жж. Хиуа жорығы. 1853 ж. Ақмешітті басып алу. Ресейдің Іле өлкесіне енуі. 1854ж. Верный бекінісінің орнауы. 1860ж. Ұзынағаштағы қоқандықтармен шайқасы Жетісудың Ресей құрамына қосылуы. 1864ж. Түркістан мен Шымкентті басып алуы. Қазақстанның Ресейге қосылуының аяқталуы: зардаптары, бұл мәселеге жаңа кезеңдегі көзқарас пен тарихи баға.

Патша үкіметінің қазақ халқының саяси тәуелсіздігі мен ұлттық мемлкеттігін жоюдағы негізгі кезеңдер. Патшалық Ресейдің Қазақстандағы әскери-басып алушылық саясаты. Қазақ қоғамының әртүрлі топтарының отарлау саясатының күшеюіне көзқарасы. Қазақ халқының отарлауға қарсы қозғалысының идеологиясы мен философиясы. Ұлттық көтерілістер мен қозғалыстардың себептері, сипаты. Қозғаушы күштері, олардың түрлері мен кезеңдері.

1773-1775 жылдардағы Е.И. Пугачев бастаған шаруалар соғысына қазақтардың қатысуы. 1783-1797 жж. Кіші жүз хандығындағы батыр С.Датов бастаған ұлт-азаттық қозғалыс. Нұралы ханды тақтан тайдыруы және Есім ханды өлтіруі. (1797ж.) Сырым батырдың өлімі. Көтерілістің жеңілуі.

Жетісу, Оңтүстік Қазақстан және Кіші жүздің бір бөлігі халқының Қоқан және Хиуа феодалдарының езгісіне түсуі. Қазақтардың Орта Азия хандықтары мен патшаның отарлау саясатына қарсы азаттық күресі. Қаратай сұлтан, Арынғазы ханның (1816-1821жж.) ағаман Жоламан Тленшиннің (1822-1824жж.) қозғалыстары. Ұлы жүз қазақтарының Қоқанға қарсы көтерілісі (1821ж.). Көтерілісшілерге қарсы патша, Қоқан және Хиуа әскерлерінің жазалаушы жорықтары. 1812ж. Отан соғысына қазақтардың қатысуы.

Бөкей Ордасындағы отарлық және феодалдық қанаудың күшеюі. Бөкей Ордасындағы жер мәселесінің шиеленісуі. Бөкей (Ішкі) ордасындағы Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов басшылығымен болған көтеріліс (1836-1838жж.). Көтерілістің басталу себептері. Қозғаушы күштері, сипаты, көтерілістің кезеңдері. Хан Ордасын қоршау. Көтерілістің ерекшеліктері. Тастөбе жанындағы және Ақбұлақ шайқастары. Исатайдың қаза табуы. Көтерілістің жеңілуі және оның тарихи маңызы.

Кенесары Қасымұлы басқарған ұлт-азаттық қозғалысының басталу себептері, алдына қойған мақсаты және негізгі кезеңдері. 1838 ж. әскери қимылдардың өрістеуі. Кенесары Қасымұлының патша әкімшілігі атына жазған бірнеше өтініштері мен хаттары. Кенесары жасақтарының патша әскерлерімен қарулы қақтығыстары. Ақмола бекінісі үшін шайқас. Көтерілістің қозғаушы күштері, сипаты және ерекшеліктері. Кіші жүз бен Орта жүз күштерін біріктіру. 1841 жылы Кенесарының хан болып сайлануы. Қазақ хандығын қалпына келтіру. Хандықтың саяси-әкімшілік басқару құрылымы. Қоқан хандығымен соғыс. 1843-1844 жж. соғыс қимылдары. Патша өкіметімен жүргізген келіссөздер.

Қазақ даласында Ресейдің жаңа әскери қамал-қорғандарының салынуы. Көтерілісшілер жасақтарының Ұлы жүз жеріне ауысуы. Ресей мемлекетінің Түркістан жерін басып алуына қарсы Кенесарының қазақтар мен қырғыздарды біріктіру әрекеті. Бұл саясаттың сәтсіздік пен аяқталуы және қырғыз манаптарымен шайқастар. Кенесарының өлімі. Кенесары Қасымұлы басқарған ұлт-азттық қозғалысының тарихи маңызы.

Ұлы жүз қазақтарының Қоқан хандығының үстемдігіне қарсы күресі (1853 ж.). Жанқожа Нұрмұхамадұлы бастаған Сыр қазақтарының Ресейдің отарлау саясатына қарсы күресі. Көтерілістің сәтсіздікпен аяқталуы және оның себептері.

Патша өкіметінің Кіші және Орта жүзге жүргізген отаршылық саясаты.

1867-1868 жж. әкімшілік, сот және рухани істерді басқару туралы реформаның отаршылық мәнін және оның 1868-70- жылдардағы Орал, Торғай, Маңғыстау көтерілісінің басты себебі болғанын түсіндіру. 

XX ғ. басындағы қазақ зиялыларының қоғамдық саяси қызметке даярлықпен келіп, саяси күш ретінде белсенді әрекет еткенін, оған түрткі болған жағдайларды ашып көрсету.

Алаш партиясына, қазақ зиялыларының бағдарламаларына талдау жасап, оның сол уақыттағы ең озық бағдарлама екендігі туралы түсінік беру. Алаш партиясының құрылуы мен құрамына назар аудару.

1867-1868 жылдардағы әкімшілік басқару реформалары. Өлкеде генерал-губернаторлықтардың бекуі. Патша үкіметі аграрлық саясатының отаршылдық бағыты. Ресейдің орталық губернияларынан шаруалар қоныстануының күшеюі. Отырықшылықты-мал шаруашылығы және отырықшылықты-егіншілік сияқты жаңа түрлерінің құрылуы.

XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстанда капиталистік қатынастардың енуі. Қазақтардың мал шаруашылығын капиталистік қатынастарға бейімдеу. Егін шаруашылығының дамуы, қолөнер кәсібі. Қазақстан қалалары. Өндірістік өнеркәсібінің өсуі. Тау-кен өнеркәсібі. Көмір, тұз өндіру. Балық кәсіпшілігі. Темір жол құрылысы. Жұмысшы табының қалыптасуы.

Қауымдық жерлерді тартып алу және орталық басқару жүйесін нығайту. Көшпелі шаруашылықтың жікке бөлінуі. Жұмысшы табы қалыптасуының қарқыны және оның санының өсуі. Кедейленген қазақтардың табыс іздеп әртүрлі кәсіптік және таукен өндірісіне баруы. Шет ел капиталының Қазақ еліне әкелінуі. Ауыл шаруашылық шикізаттарын өңдеу-май жасау, тері илеу, ұн тарту және т.б. Солтүстік Батыс және Шығыс Қазақстан шикізат өндірудің негізгі орталықтары. Химия өнеркәсібі (Шымкент). Өлкеде банк бөлімшелері мен несиеге беру мекемелері бөлімшелерінің ашылуы. Сауданың тиімді көзі-мал шаруашылығы. Жәрменкелер.

Қазақстан Ресей өнеркәсіп саудасы мен шикізатының қайнар көзі. Патша үкіметінің отарлау саясатының сипаты. Жетісуға ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударуы. Халықтардың өсуіне байланысы қалалар мен ауылдарда жаңа үлгідегі оқу орындардың, мәдени-ағарту қоғамдардың, мекемелердің ашылуы және олардың елдің табиғи байлықтарын тезірек игеруіне ықпалы.

XIX және XX ғасырдың бас кезіндегі Қазақстан мәдениеті. Қазақ әдебиеті. Махамбет Өтемісов. Жазу және ағарту. Қазақстанды орыс ғалымдарының зерттей бастауы. Музыка өнері. XIX ғасырдың 2-ші жартысындағы Қазақстан мәдениеті. Орыс ғылымы Қазақстанда. Ғылыми қоғамдардың пайда болуы. Ағартушы -ғалым Ш. Уәлиханов. XX ғасырдың 2-ші жартысында Қазақстанда оқу ағартудың дамуы. Ы. Алтынсарин. Қазақстанда әдебиеттің дамуы. Қазақ халқының әдебиетіндегі А. Құнанбаевтың алатын тарихи орны. Халық композиторларының музыкалық творчествосы. XX ғ. басындағы Қазақстанның мәдениеті. Қазақ әдебиеті, музыкасы мен мәдениеті. Қазақ тілінде басылып шыққан алғашқы газеттер мен журналадар. Қазақстанның Ресей және басқа да Орта Азия елдерімен мәдени байланыстары.

Ресейдің империализмге көшуімен байланысты, оның отары Қазақстанның капитализмнің жоғарғы сатысына аяқ басуы. XXғ. басындағы Ресей империясының дағдарысы. Өлкеде капитализмнің одан әрі дамуы. Шет ел капитылының енуі. Банк және кредит. Ұлтаралық және әлеуметтік қатынастардың шиеленісуі.

Ресейдің 1905-1907 жж. революция кезіндегі Қазақстан. Патша үкіметіне қарсы еңбекшілердің революциялық күресінің күшеюі. Теміржол жұмысшыларының ереуілдері. Успен руднигіндегі “Орыс - қазақ” жұмысшы одағы. Шаруалар қозғалысы. Қозғалыстың ұлт-азаттық сипаты. Қазақстандағы революциялық қозғалыстың ерекшеліктері. Өлкеде революциялық қозғалыстың басылуы.

1907-1910жж. Столыпиндық аграрлық реформа. Қоныстанушы аудандарда қоныстануды басқару органдарының құрылуы. Қазақтардан жаппай жерді тартып алудың өрістеуі. Өлкеде отарлаушы орыс-құлақтар шаруашылықтарының өсуі. Ұлттық отаршыл қанаудың күшеюі.

Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында Қазақстандағы халық бұқарасы жағдайының нашарлауы. Жалпы ұлттық дағдарыстың пісіп жетілуі. 1916ж. 25 маусымдағы Орта-Азия мен Қазақстандағы бұратаналарды реквизициялау туралы жарлық, оның халыққа қарсы бағытталғандығының мәні. 1916 ж. ұлт-азаттық көтеріліс. Көтерілістің сипаты және қозғаушы күштері. Қазақ интеллигенция өкілдерінің позициясы. Қазақ халқының империалистік соғысқа, езгі- қанауға қарсы ұлт-азаттық күресінің басты екі орталығы. Халық батыры Амангелді Иманов. Патша әскерлерінің Жетісу жеріндегі көтерілісті күшпен басып жаншуы. Торғай өлкесіндегі көтерілістің өрістеуі. Көтерілісшілердің патша әскерлерімен шайқасы.

1917 ж. Ақпан буржуазиялық-демократиялық революциясы кезіндегі Қазақстан. Ресейде патшаның тақтан құлатылуы. Қос өкіметтің орнауы. Жергілікті жерлерде Уақытша Үкіметтің халыққа қарсы жүргізген саясаты. Байлар мен буржуазиялық ұлтшылардың Қос өкімет тұсындағы реакцияшыл рөлі. Өлкені басқару жөніндегі құрылған Түркістан комитеті. “Бірлік туы” газеті. “Алаш” партиясының құрылуы және оның жетекшілері. Партияның бағдарламасы. Алашорда үкіметі. Саяси партиялар мен қозғалыстар. Тау-кен жұмысшылары мен жастардың революциялық -демократиялық ұйымдарының одағы. “Верный қаласының мұсылман еңбекшілерінің біріккен одағы”. “Омскідегі демократиялық жастар” және “Жас қазақ” (Ақмола), “Жас жүрек” (Спасск), “Талап” (Петропавл), “Жанар” (Семей), “Қазақ жастарының революциялық одағы” (Мерке) және т.б.

“Үш жүз” партиясы және оның саяси бағыты. Бірінші (1917ж. шілде және) екінші жалпы қазақ съезі (1917 ж. желтоқсан). Қазақ ұлттық автономиясының құрылуы. Алаш Орда үкіметінің қызметі.

4. Блок. Қазіргі замандағы Қазақстан

1917 жылғы Қазан революциясы және Қазакстанда Кеңес өкіметінін орнауы.

Кеңес өкіметінің негізгі идеясы мен принциптерін түсііндіру.

Студенттердің назарын жалпыұлттық идеяға ұласқан тәуелсіздік идеясының қазақ қоғамының әр түрлі топтарын біріктірген сипатына көңіл аудару.

Студенттердің логикалық ойлау, құжат материалдарды тиімді пайдалану дағдыларын жетілдіру.

Азаттық күреске басшылық еткен тарихи қайраткерлерге байланысты студенттердің өз пікірлерін қалыптастыруға баулу.

Уақытша үкіметтің саясатына қарсы халықтың наразылығының күшеюі. Революциялық қозғалыстың өрістеуі. 1917 ж. күзінде елдегі революциялық дағдарыс. Қарулы көтеріліс туралы В.И. Лениннің пікірі.

1917 ж. Ресейдегі Қазан төңкерісі және Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауы. Кеңес үкіметінің елде социалистік экономика мен мәдениет негіздерін құру жөніндегі алғашқы шаралары, оның ерекшеліктері.

Азамат соғысы жылдарындағы Қазақстан. Азамат соғысы-халық трагедиясы (1918-1920 жж.). Қарсы тұру кезеңіндегі саяси партиялар мен қозғалыстар. Ақтар және қызылдар терроры. Екі жақтың әскери қимылдары. Майдандардың құрылуы. Большевиктердің «әскери коммунизм» саясаты. «Алаш» - партиясының бір бөлігінің большевиктер жағына өтуі.

Қазақ өлкесін басқару жөніндегі Революциялық комитетінің құрылуы. (1919ж. шілде). Қазақ кеңестік автономиясын құрудағы оның қызметі. Большевиктердің Алаш-Орданы жоюы. Контрреволюциялық күштердің жеңілуі. Қазақстан жерін ақ гвардияшылардан азат ету. Қазақстанда РКП(б) облыстық бюросының құрылуы. Азаматтық қарсыласудың қорытындысы: нәтижелер, халық тағдырына тигізген зардаптары.

Большевиктердің қоғамды социалистік жолмен қайта құру және ұлттық-мемлекеттік саясат бойынша жүргізген шаралары. 1920 ж. 26 тамыздағы Кеңес үкіметінің «Қырғыз (Қазақ) Социалистік Кеңес Республикасын құру жөніндегі» Декреті. Қаз.АКСР Кеңестерінің құрылтай съезі, 1920 ж. 4-12 қазан. Орынбор – Қазақ АКСР-нің тұңғыш астанасы (1920-1925 жж.).

1917 жылдың басында Ресейдің революциялық жаңа толқыны көтерілді. Империалистік соғысты азамат соғысына айналдыру ұраны кеңінен насихатталды. Патша өкіметі бұқараның жаппай қарулануынан қатты сескене бастады. Революциялық дағдарыстың пісіп-жетіліп келе жатқандығы ұлт аймақтарында, оның ішінде Қазақстанда да сезілді. Өлке халқының арасында революциялық өрлеудің өрістеуіне бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде тұтқынға түсіп, Қазақстан жеріне айдалған Австрия-Венгрия мен Германия соғыс тұтқындары да елеулі әсер етті. 1917 жылы олардың жалпы саны 41285 әскери адамды құрады. Бұлардың басым көпшілігі Омбы, Ақмола, Павлодар, Семей уездерінде орналасты.

1917 жылы 27 ақпанда Петроградта буржуазиялық-демократиялық революция жеңіске жетті. Патша өкіметі құлатылып, министрлер мен көрнекті шенеуніктер тұтқынға алынды. Патша өкіметі құлатылғаннан кейін бүкіл Ресейдегі сияқты Қазақстанда да қос өкімет орнады. Бұрынғы патша шенеуніктері, әсерлер, меньшевиктер және ұлтшылдар басқарған буржуазиялық Vақытша үкімет органдарымен қатар халықтық өкіметтің жаңа органдары жұмысшылар, шаруа және солдат депутаттарының кеңестері құрылды.

Қазақстанда кеңестер 1917 жылы наурыз-мамыр айларында Семейде, Әулиеатада, Петропавлда, Көкшетауда, Ақмолада, Павлодарда, Оралда, Өскеменде, Атбасарда, Түркістан өлкесінде және т. б. жерлерде құрыла бастады. Жұмысшы табы мен солдат депутаттарының кеңестерімен қатар сәуір-мамыр айларында шаруа депутаттарының кеңестері құрылды. Ұлттық интеллигенцияның өкілдері, атап айтқанда Ә. Бөкейханов, Жетісу облысында М. Тынышбаев, Түркістанда М. Шоқаев, т. б. саяси қызметі.

Республиканың ауыл шаруашылығын қайта құру негізінде жүргізілген ұжымдастыру саясасатының зардаптары мен нәтижелерін түсіндіру. Орыстық үктемдіктің бұрынғыдан да қатыгез сипат алған Кеңес жүйесіне тоқталу. Индустрияландыру саясатының жетістіктері мен зардаптарының мәнін ашу.

Ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық шаруашылық кенеттен тоқтап, оның үлкен дағдарысқа ұшырау себебін түсіндіру.

Қазақ қоғамының экономикалық және рухани тоқырауы жайлы түсіндіру, ұлттық патриоттық тәрбие беру.

Азамат соғысы жылдарындағы Қазақстан шаруашылығының күйреуі. 1921ж. Аштық және оның зардаптарымен күрес. Жаңа экономикалық саясатқа (НЭП) көшу. Нарықтық қатынастардың қалыптасуы. НЭП жылдарындағы Қазақстанның селолары мен ауылдары.Қосшы одағы. Кооперативтік қозғалысты нығайту, товар- ақша айналымдары. Өнеркәсіп пен транспортты қайтадан қалпына келтіру.

Өлкедегі қоғамдық- саяси өмір. Қазақстан мен Орта Азиядағы ұлт – мемлекеттік шекараны ажырату (1924), оның тарихи маңызы. «Қазақ» деген тарихи атауды қалпына келтіру. Қырғыз Автономиялық Кеңестік республикасының атауын Қазақ деген атқа көшіру. Қазақстандағы кеңестік және мәдени құрылыстар.

Қазақстан партия ұйымының жетекшісі болып Ф.И.Голощекиннің тағайындалуы. «Кіші Октябрь» идеясы және оның мәні. Ф. Голощекиннің Алаш интеллигенция өкілдеріне шабуылы. Алаш қозғалысы жетекшілеріне қарсы жазалау шаралары. ХХ ғ. 20 жж. Аяғы – 30 жж. Басындағы сот процестері.

Кеңестердің «таптық» реформалары. 1926 ж. Шабындық- жайылым жерлерді қайта бөлу. 1928 ж. Ірі бай-феодалдардың мал-мүлкін тәркілеу. Қазақ ауылын кеңестендіру. Мемлекеттік аппараттарды жергіліктендіру. Қазақстанды жаңа әкімшілік-шаруашылық аудандарға бөлу. Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруашылықтарын күштеп отырықшылыққа көшіру.

Кеңес үкіметінің жаппай ұжымдастыруды жүргізудегі саясаты: саяси және экономикалық мақсаттары. Жаңа экономикалық саясат жолымен дамуды болдырмауға тырысу. Жаппай ұйымдастыруды жүзеге асырудың тәсілі, түрі. Колхозға өз еріктерімен кіру принципінің бұзылуы. Кулактарды және байларды тап ретінде жоюға арналған мемлекеттік бағыт, жерге жеке меншікті жою және тәркілеу. Көшпелі мал шаруашылығымен айналысатын қазақтарды отырықшылыққа ауыстыру. Отырықшыландыру саясатының экологиялық қажеттілігі. экономикалық тиім және әлеуметтік нәтижелігі. Колхоз құрылысына көшу. Машина - трактор стансалары. Қазақстан ауыл шаруашылығында ежелгі қалыптасқан құрылымның жойылуы және оның қасіреті. 1932-1933 жж. аштық. Халықтың жаппай қоныс аударуы. Шаруа-лардың ұжымдастыруға қарсы қозғалысы. Кеңес үкіметінің жазалау шаралары. Ұжымдастыру қасіреті. Қазақстан ауыл шаруашылығындағы жаңа колхоздық- совхоздық жүйесінің құрылуы. Қазақстандағы «индустрияландару» саясаты. Оның отаршылдық мәні.

Республиканың қоғамдық - саяси жағдайы (1930 жж.). Социализмнің сталиндік үлгісі және оның Қазақстанда жүзеге асырылуы. ҚСРО Конституциясының қабылдануы (1936ж.). Кеңес адамының құқықтары мен міндеттерінің шындығы мен формальды жақтары. Қазақ Кеңестік автономиялық республикасының Одақтық республикаға көшуі. 1937 ж. Қазақ республикасы Конститутциясының қабылдануы. Тоталитарлық жүйенің күшеюі. 1937-1938 жж. халықтың жаппай саяси репрессияға ұшырауы. Корейлер мен поляктарды Қазақстанға күштеп көшіру.

Ұлы Отан соғысы қарсаңындағы Қазақ ССР-ның (1938-40 жж.) өндірістік потенциалы және ауыл шаруашылығы. 1921-1940 жж. Қазақстандағы кеңестік мәдени құрылыс.

Тарихымыздың ең жарқын беттерінің бірі Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның атқарған рөлін сипаттау.

Тың эпопеясының жағымды жіне жағымсыз жақтарын ашып көрсету.

Қазақстанның Кеңес Одағы құрамындағы алатын орнына мәліметтер арқылы талдау жасап, Республика басшылығының Қазақстанды дамыта түсуге ұмтылғанын көрсету.

Ядролық сынақ алаңдары, экологиялық дағдарыс жайлы мағлұмат беру.

Ұлы Отан соғысының басталуы және Қазақстан экономикасын соғысқа бейімдеп қайта құру. Соғыс жылдарында еңбекшілердің тылдағы ерлік еңбегі. Соғыс кезіндегі темір жол транспортының қызметі. Соғыс жылдарындағы ғылым мен мәдениет. Елді қорғау қорына қаржы жинау. Қазақстан еңбекшілерінің танк колонналары мен авиация эскадриаларын жасақтауға қатысуы. Әскери бөлімдерді шефке алу.

Қазақстанда жауынгерлік-әскери бөлімдердің құрылуы. Қазақстандықтардың Москва, Ленинград, Сталинград т.б. қалаларды қорғауға қатысуы. Қазақстан жауынгерлерінің майдандағы қаһарман ерліктері. Қазақстандықтардың партизандық қозғалысқа, Шығыс Европаны азат етуге және Берлинді алуға қатысуы. Совет Одағының Қазақстандық батырлары.

Соғыс жылдарында тоталитарлық режимнің күшеюі. Көптеген совет халықтарына саяси сеніміздік білдіру. Азат етілген аудандарда халық шаруашылығын қалпына келтірудегі республиканың көмегі.

Соғыстан кейінгі бейбіт құрлысқа көшу, оның қиыншылықтары мен қайшылықтары. Төртінші және бесінші бесжылдықтың міндеттері мен қортындылары. Өнеркәсіп өндірістерінің жаңа салаларының құрылуы. Жол қатынасы. Республика ауыл шаруашылығының артта қала бастауы, оның себептері.

Бейбіт өмірге көшу кезіндегі қоғамдағы саяси қарама-қайшылықтар. 50-жылдардың басында қатаң әкімшіл-әміршіл жүйенің орнауы. Елде И.Сталиннің жеке басына табынушылықтың күшеюі, оның Қазақстанның қоғамдық саяси өміріне тигізген зардаптары. Соғыстан кейінгі кезеңде біржақты социалистік идеологияның белін алуы, оның қоғамдық ғылымдарға тигізген әсері. БК/б/П Орталық Комитетінің 1946-48 жж. «Звезда», «Ленинград» журналдар туралы және т.б. қаулылары. 1950ж. көрнекті тарихшы Е. Бекмахановтын ХIХ ғ. 20-40 жылдарындағы - «Қазахстан» - деген моногрофиясын айыптау. Қазақстанның аса көрнекті мәдениет, әдебиет, ғылым қайраткерлерін орынсыз саяси қудалау мен жазалау                (Қ. Сәтбаев, М.Әуезов, А.Жұбанов, Қ.Жұмалиев, Б.Сүлейменов,  Е. Исмаилов, жазушы Н.А. Домбровский  және т.б.).

Ауыл шаруашылығының артта қалуы. Астықтың жетіспеуі. 1954 ж. Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игерудің басталуы. Партияның XX  съезі. Сталиннің жеке басына табынушылықты айыптау. Н.С.Хрущев және оның саясаты. «Жылымық» кезіндегі волюнтаризм мен субъективизмнің көрінісі. Демократиялық қайта құрулардын тиянаксыздығы. Елді баскаруда және оған жетекшілік етуде әкімшілік бұйрық беру әдістерінің өрістеуі. Теміртау оқиғасы.

ХХ ғ.50жж. екінші жартысында республика өнеркәсібі мен жол қатынасының дамуы. Қазақ темір жол бөлімінің құрылуы. Ауыл шаруашылығындағы жағдай. Қазақстандағы тың және тыңайған жерлерді игерудің күнгей және көлеңкелі жақтары.

 Елдің экономикасын басқаруда жана әдістерді іздестіру әрекеті. Космосты игерудің басталуы. Орталықтанған көлік жүйесін құру. Қазақстанда ірі өнеркәсіп тараптарының құрылуы. Республиканың экономикалық өндіргіш күштерінің дамуы. Ауыл шаруашылығындағы қиындықтар. Өндірісте қайта өңдеп шығаратын өнеркәсіп салаларының артта қалуы.

60жж. Қазақстан өнеркәсібінің дамуы. Техникалық прогресс және 1962-1965жж. шаруашылық реформалар. Жумысшы табының өсуі, оның Қазақстан әлеуметтік құрылымындағы рөлі. Республика ауыл шаруашылағы. 1965ж. шаруашылық реформаның аяқталмай қалуы. Қазақстанда 8-бесжылдық жоспардың орындалуы.

Қазақтардың Қазақстан жерінен тыс жерлерге орналасу кезеңдеріне сипат беріп, осыған мәжбүр еткен тариха фактілерге тоқталу.

Қазақ Совет мәдениетінің қалыптасуына тоқталу. 1971-1985 жылдардағы республиканың қоғамдық дамуындағы қарама-қайшылықтың тереңдеу себебін түсіндіру. Қоғамның әлеуметтік-саяси өміріндегі, ғылым мен мәдениеттің дамуындағы тоқырауына тоқталу.

Қазақ ССР халық шаруашылығын дамытудың 1971-1985 жылдарға арналған үш бесжылдық жоспардың міндеттері. Территориялық-өндіріс кешендерінің құрылуы. Ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық базасын нығайту шаралары. Совхоздар мен колхоздарды жаңа техникамен қаруландыру, агроөндірістік кешендерінің құрылуы. Республика ауыл шаруашылығының машина жасау саласын дамыту шаралары. Орын алған кемшіліктер.

1971-1985 жылдардағы республиканың қоғамдық дамуындағы қарама-қайшылықтың тереңдеуі. Қоғамның әлеуметтік-саяси өміріндегі, ғылым мен мәдениеттің дамуындағы тоқырау. Тіл мәселесіндегі саясат. Қоғам дамуындағы дағдарыстың күшеюі, тежеу механизмінің қалыптасуы, оның себептері. Ішкі және сыртқы саясаттыжүзеге асырудағы партия және мемлекет басшыларының жіберген кемшіліктері.

XX ғ. 70-ші және 80-ші жж. бірінші жартысында Қазақстанда халықтың әлеуметтік жағдайып көтеруде бірсыпыра істер атқарылды, республика жұмысшылары мен қызметшілерінің орташа айлық табысы едәуір өсуі.

1971 ж. колхозшылар үшін де жұмысшылар мен қызметкерлерге белгіленгендей зейнетақы белгілеу тәртібі енгізілуі. 1972-1974 жж. соғыс және еңбек мүгедектеріне айлық орташа зейнетақы 33 пайызға көбейтілді, ал 1975 ж. Отан соғысының мүгедектеріне қосымша жеңілдіктер енгізілуі.

80-ші жылдардың ортасындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы. Қазақстанның Кеңестер Одағы өнеркәсібі дамыған республикаларының шикізат көзіне айналуы. Орталықтың монополиялық билігі. Одақтың министрліктері мен ведомстволарының үстемдігі, басшылықтың шектен тыс орталықтандырылуы. Экологиялық дағдарыс. Арал тағдыры. «Невада-Семей» қозғалысы.

Елдегі мәдени процестер. Білім мен ғылым. Көркем әдебиет және өнер.

КОКП Орталық Комитетінің 1985 ж. Сәуір пленумы. Советтік қоғамды демократияландыруға бағыт. Әлеуметтік-экономикалық даму тұжырымы. Қазақстан Компартиясының XVI съезі. Партиялық жетекші әдіс-тәсілдерін сынау. Г.В. Колбиннің бірінші хатшы болып сайлануы. Алматыдағы 1986 жылғы 16-18 желтоқсандағы оқиға, оның себептері мен салдары. Республика- да қоғамдық-саяси өмірдің жандануы.

Қазақ халқына Ш. Құдайбердиев, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов және т.б. аса көрнекті зиялылар есімінің қайтарылуы. «Қазақ ССР-нің тілі» туралы заңның қабылдануы (1989 ж. қыркүйек).

Қазақстан экономикасындағы дағдарыс. Ақша құнының түсіп кетуі. Бағаның өсуі. 1989 ж. Қарағанды шахтерлерінің ереуілі. Жаңа өзен қаласындағы оқиға. Республика саяси және экономикалық өмірін тұрақтандыру шаралары. 1990 ж. Қазақ ССР-нің Жоғарғы Советіне сайлау. Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан Республикасының Президенті болып сайлануы. Республикада жаңа саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың («Азат», «Желтоқсан») құрылуы. Көппартиялық жүйенің қалыптаса бастауы. 1990 ж. 25 қазандағы Қазақстанның егемендігі туралы декларация.

5. Блок. Қазақстан - егемен тәуелсіз мемлекет

Тәуелсіз Қазақстан Республикалық басқару органдарының құрылымы мен қызметтерін білу, өзіміздің қандай мемлекетте өмір сүріп отырғанымызды, ол мем лекет өзінің алдына қандай мақсаттар мен міндеттер қойып отырғанын түсіндіру және дербес өмір сүруге әзірленіп жүрген жас ұрпақты мемлекеттік және қоғамдық өмірге белсене қатысатын саналы азамат, қайраткер етіп тәрбиелеу үшін Республикамыздың Заңдарын оқып үйренуге бейімдеу.

Ұлттық бірлік, ұлт болашағына қатысты мақсат мүдде туралы ой тудыру.

Қазақстан Республикасының тәуелсіздік жағдайында мәдениет саласында болып жатқан өзгерістер, рухани салаларындағы жаңалықтар туралы оқушыларға мәлімет беру.

Жаңа Одақтық келісімді дайындау. КСРО-дағы 1991 жылғы тамыз төңкерісі.Коммунистік партиясы қызметінің тоқтатылуы. КСРО–ның таралуы. Тәуелсіз мемлекеттер Достастығының ( ТМД) құрылуы. 1991 ж. 16-шы желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі туралы» заң. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік белгілері мен Конституциясының қабылдануы.

Қазақстан мен ТМД республикаларының арасындағы саяси бағыттағы қарым - қатынасы. Тарихи жаңа жағдайда Қазақстан Республикасының Ресей, Украина, Белоруссия, Өзбекстан және т.б. ТМД мемлекеттерімен экономикалық одақты нығайтуға бағытталған дәйекті істері. Тәуелсіз мемлекеттік нысандарының дамуы. Қазақстанды халықаралық аренада мойындауы. 1992 ж. наурызда Біріккен Ұлттар ұйымына мүше болып қабылдануы. Қазақстанда 90-шы жылдардың басындағы экономикалық дағдарыстың тереңдеуі. Бағаның жіберілуі және оның ауыртпалықтары. Экономикалық жағдайдың нашарлануы. Республика тұрғындары тұрмысының ауырлауы. Халыққа білім беру, ғылым мен мәдениеттің дамуындағы келеңсіз құбылыстар. Қазақстандағы ұлтаралық қатынастардың өзіндік ерекшеліктері және оны шешу жолдары.

Қазақстан экономикасын тұрақтандыру, оның шикі заттық бағытын өзгертуге, қорғаныс өндіріс орындарын бейбіт құрылысқа және республиканың әртүрлі аудандарындағы экологиялық жағдайды түзетуге бағытталған шаралары. «Невада-Семей» антиядролық қозғалысының өрістеуі, зерттеу институтын құру. Алғашқы қазақ – космонавт.

 Қазақстанның ішкі саяси дамуы. 1993 ж. Конституция. Республика Жоғарғы Кеңесін тарату. Президент Н.Ә. Назарбаевтың уәкілділігін ұзарту жөніндегі референдум. 1995 ж. Конституцияны қабылдау. Екі палаталық парламентті сайлау. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі реформалар. Орталықты Ақмола қаласына көшіру.

Қазақстанның қәзіргі кезеңдегі мәдениеті. Жаңа экономикалық жағдайда интеллектуалдық (зиялылық) потенциалды сақтау және дамыту проблемалары. Тіл саясаты. Қазақстан халықтар Ассамблеясы және ұлттық мәдени орталықтарының қызметі. Қазақстан XXI ғасыр табалдырығында. Қазақстан-2030 Бағдарламасы. Жаңа экономикалық жүйені қалыптастыру жолындағы қиындықтар мен қайшылықтар. Оны жоюдағы жүргізіліп жатқан шаралар. Қазақстан тәуелсіздігінің 10 жылдығын тойлау.

Қазақстандағы әлеуметтік экономикалық қатынастардың қазіргі жағдайы. Республиканың халықаралық саяси және экономикалық қатынастар жүйесіндегі байланыстардың кеңеюі.

 

Емтихан сұрақтары

1.Қазақстан тарихы курсының мақсаты мен міндеттері

2. Адамзаттың пайда болуы жайлы тұжырымдар

3. Қазақстан территориясында адамзаттың пайда болуы

4. Тас дәуірінің негізгі кезеңдері

5. Алғашқы қауымдық құрылыстың негізгі кезеңдері.

6. Алғашқы қауымдық құрылыс кезеңіндегі қоғамдағы өзгерістер

7. Адамзат тарихының кезеңдері

8. Қазақстан жеріндегі қола дәуірі.

9.  Андроновтар мәдениеті

10. Тарих түсінігіің мағынасы

11. Тарихи процесіне байланысты тұжырымдар

12. Қазақстан жерінде көне дәуірден бастап қоғамдық мәдени дамудың пайда болуы және оның қалыптасуының ерекшеліктері

13. Қазақстан жеріндегі алғашқы қауымдық құрылыс

14. Қазақстан жеріндегі Полеолит пен Мезолит

15. Қазақстан жеріндегі Неолит және Энеолит

16. Қола дәуірі. Шаруашылық мен қоғамдық өмірдегі өзгерістер

17. Қола дәуірі. Беғазы-Дәндібай мәдениеті.

18. Сақтардың саяси тарихы

19. Қазақстан жеріндегі Сақ тайпаларының қоғамдық құрылыс деңгейі.

20. Сақтардың әскери өнері, мәдениеті.

21. Қаңлылардың орналасуы. Олардың этникалық құрамы, қоғамдық дамуының деңгейі

22. Үйсін мемлекеті - қазақтар мемлекетінің басталуының алғашқы үлгісі

23. Ғұндардың Қазақстан жеріне келуі

24. Қазақстан территориясындағы ғұн тайпалары. «Ұлы халық көшуі»

25. Ұлы Жібек жолы. Қазақстан территориясындағы халықаралық керуен жолының қалыптасуы жіне дамуы.

26. Евразия континентіндегі түркілер. Түрік және Батыс түрік қағанаттары.

27. Ерте ортағасырлық Түргеш қағанаты

28. VІ-VІІ ғасырлардағы Қарлұқ қағанаты

29. Оғыздар мемлекеті

30. Қимақ қағанаты

31. Қыпшақ хандығы. Саяси әлеуметтік құрылымы және тарихи маңызы

32. Қарахан мемелекетінің саяси - әлеуметтік құрылымы

33. Жетісудағы Қарақытай мемлекеті

34. Қазақстандағы қала мәдениеті және VІ-ХІІ ғғ. даму

35. Х-ХІІ ғғ. даму. Ғылым жіне мідениет. Әл Фараби

36. Түркі әдебиетінің дамуы. Рухани мұралар. Жүсіп Баласағұн

37.         Түркі әдебиетінің дамуы. Рухани мұралар. Махмұд Қашқари

38. Түркі әдебиетінің дамуы. Рухани мұралар. Ахмет Яссауи.

39. Түркі мемлекеттерінің экономикасы.

40. Түркі мемлекеттерінің өркемдік қолөнері. Сәулет өнері

41. Маңғол мемлекетінің құрылуы

42. Қазақстан жеріне монголдардың шапқыншылығы.

43. Қазақстан жері Алтын Орда құрамында.

44. Қазақстан жерінде ұлыстардың құрылуы

45. Ақ Орда мемлекеті

46. Ақсақ Темірдің жаугершілік саясаты.

47.  Ноғай Ордасы

48. Моғолстан мемлекеті

49. Әбілхайыр хандығы (Көшпенді Өзбек мемлекеті)

50. Қазақ халқының қалыптасуы және Қазақ хандығының құрылуы

51. ХVІ ғасырдағы Қазақ хандығы

52. ХVІІ ғасырдағы Қазақ хандығы

53. Тәуке хан және оның «Жеті жарғысы».

54. Жоңғар хандығы

55. Қазақ халқының жоңғарларға қарсы күресі

56. Қазақстанның Ресейге қосылуы. Негізгі кезеңдері

57. Кіші жүз және Орта жүздердің Ресейге қосылуы. Ресей империясының қазақ жеріндегі отарлау саясаты

58. Кіші Жүз қазақтарының Е.Пугачев көтерілісіне қатысуы

59. Сырым Датұлы басқарған Кіші Жүз қазақтарының көтерілісі (1783-1897жж), көтерілістің тарихи маңызы.

60. ХVІІІ ғасырдағы Қазақ халқының шаруашылығы мен мәдениеті

61. 1822 жылғы «Сібір қырғыздары жайлы» жарлық

62. 1824 жылғы «Орынбор қырғыздары жайлы» жарлық

63. Бөкей Ордасының құрылуы. И. Тайманов пен М. Өтемісов басқарған көтеріліс (1836-1838жж).

64. Кенесары Қасымұлы басқарған ұлт-азаттық қозғалысы (1837-1847жж).

65. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Патша өкіметінің Қазақстанда жүргізген әкімшілік реформалары

66. Орал (1868ж ), Торғай (1869ж ) облыстарындағы ұлт-азаттық күресі

67. XIX ғ. екінші жарғысы - XX ғ. басындағы Қазақстан

68. ХVІІІ- XXғғ Қазақстанды зерттеу тарихы (А.И.Левшин)

69. ХVІІІ- XXғғ Қазақстанды зерттеу тарихы (В.В.Радлов)

70. ХVІІІ- XXғғ Қазақстанды зерттеу тарихы (Ф.А.Щербина)

71. XIX ғ. Қазақстан мәдениеті. Ш.Уәлиханов

72. XIX ғ. екінші жартысы - XX ғ. басындағы Қазақстан мәдениеті. Ы.Алтынсарин

73. XIX ғ. екінші жартысы - XX ғ. басындағы Қазақстан мәдениеті. Абай Құнанбаев

74. Ұлы Жүздің Ресей империясына кіруі

75. XIX ғ. Экономикалық даму

76. XIX ғ. Халық ауыз әдебиеті

77. XX ғ өзгерулер. Қазақстанның Ресей өнеркәсібінің шикізат көзіне айналуы

78. XIX ғ. Халық ауыз әдебиеті

79. XIX ғ. екінші жартысы - XX ғ. басындағы Қазақстанға қоныс аудару саясаты

80. 1905-1907 жылдардағы орыс революциясының Қазақтанға саяси ықпалы.

81. Қазақстандағы Столыпин аграрлық реформасы

82. Қазақстандықтардың Мемлекеттік Думаға қатысуы

83. Алғашқы дүниежүзілік соғыс кездеріндегі Қазақстан

84. 1916 жылғы ұлт азаттық көтеріліс

85. Қазақстандағы ақпан буржуазиялық революция

86. Алғашқы жалпықазақтық съезд

87. «Алаш» партиясының құрылуы

88. «Алаш» партиясының құрылуы және қызметі

89. Кеңестер Одағы құрамындағы Қазақстан

90. Қазақстан азамат соғысы жылдарында (1918-1920 жж.).

91. Қазақстан азамат соғысы жылдарындағы «әскери демократия»

92. Қазақстандағы 1920 - 30 жж ұлттық мемлекеттік құрылымдар

93. Қазақстандағы Жаңа экономикалық саясат (НЭП).

94. Индустриализациялық даму – қиындықтары мен қайшылықтары.

95. Социализмның Сталиндік моделі және оның Қазақстанда жүзеге асуы. Қазақстандағы ұжымдастыру – халық трагедиясы

96. Қазақстандағы 1920 - 30 жылдардағы жаппай сауатсыздықты жою және халыққа білім беру ісінің дамуы

97. Қазақстандағы 1920 - 30 жылдардағы ғылым және білім

98. 191920-30- жылдардағы қоғамдық саяси жағдай. Саяси репрессиялар.

99. 1920-30- жылдардағы қоғамдық саяси жағдай. Тоталитарлық жүйенің қалыптасуы.

100. Сталиннің Қазақстанға күштеп Кавказ, Поволжья, Қиыр Шығыс халықтарын қоныс аудару саясаты

101. Ұлы Отан соғысы және соғысы жылдарындағы Қазақстандықтардың ерлігі

102. Қазақстандықтар Ұлы Отан соғысы жылдарында. Халықтың тылдағы ерен ерлігі

103. Қазақстандықтар Ұлы Отан соғысы жылдарында. Ұлы Отан соғысы Батырлары

104. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан. Өнер мен ғылым

105. Ұлы Отан соғысы жылдарынан кейінгі Қазақстан (1946-53жж)

106. Республикадағы әдебиет пен өнер саласындағы жетістіктер. (1940-50жж)

107. XX ғ. 50-ші жылдарындағы Қазақстанның саяси-әлеуметтік жағдайы, тың және тыңайған жерлерді игеру

108. Байқоңыр және Семей полигондары

109. XX ғ. 65- 85 ші жылдарындағы Қазақстанның саяси-әлеуметтік жағдайы Халық ағарту жұмыстары

110. Қазақстан 1970-90 жж. Тоқырау кездері мен Қайта құру кезеңде.

111. 1985-91 жылдардағы Қазақстан экономикалық, саяси реформалар

112. Қазақстан "қайта құру" жылдарында (1985-1991 ж ж.). Желтоқсан оқиғасы

113. Қазақстан – Егемен әуелсіз мемлекет

114.  Егемен Қазақстанның сыртқы саяси байланысы

115. Егемен Қазақстанның экономикалық байланысы

116. Егемен Қазақстанның сыртқы саяси - экономикалық байланысы

117. Егемен Қазақстанның Саяси партиялары мен қоғамдық қозғалыстары

118. Егемен Қазақстанның мәдени өмірі

119. Қазақстан Республикасы Президентінің Халыққа жалдауы 2030

120. Егемен Қазақстанның халықаралық қатынасы.

Course “History of Kazakhstan”, in concrete historical material, discloses the process of human society formation on the present territory of the Republic of Kazakhstan, and reveals historical events objectively, in all their contradictions. Based on the principles of science, historicism to the analysis of socio-economic phenomena, the program takes into account that the basis of historical knowledge is the study of facts. 

Course of “History of Kazakhstan” is intended to disclose the main and the general direction of historical processes of national history, it allows showing historical events that took place in Kazakhstan in the relationship and interaction with the history of peoples of neighboring countries.

It is necessary to give a brief historiography of the most important key problems, focusing on primary sources in the process of teaching of “History of Kazakhstan” 

This program covers the history of Kazakh historical processes from ancient times to the present day.

Course of “History of Kazakhstan” is intended to form the historical consciousness of students and facilitate their active participation in solving the problems the Republic of Kazakhstan faces with. Course of “History of Kazakhstan” acquaints students with modern research matters on the problems of country’s history.  

Provisions on organization and conducting of State examination on “History of Kazakhstan (hereinafter - State examination) in International Academy of Business (hereinafter- IAB) develops standard rules for the current control, midterm and final assessment of students № 125 as of 18.03.2008

Form of examination is approved by the IAB Academic Council (Minutes № 2 as of 28.10.11). Examination is conducted in writing. Quantity of questions on the ticket is three, quantity of examination cards is 40. Duration of examination is three hours.       

 Chairman and membership of State examination is approved at the meeting of the Academic Council.

 

INTRODUCTION

Essence and goals of the course of “History of Kazakhstan”. Notion and place of the course of “History of Kazakhstan” in the upbringing and education of young generation. Basis of scientific periodization of “History of Kazakhstan”. General concept of the sources of the history of Kazakhstan and methods for their study.

 

KEY PART

INTRODUCTION INTO THE COURSE “HISTORY OF KAZAKHSTAN”

Subject, aims and goals of the course of “History of Kazakhstan. History of civilization.

Views of different historical process. Stages of different historical process. History of Kazakhstan in the context of world history. Priorities of the national history.

Per iodization of history of Kazakhstan. Main methods of studying the history of Kazakhstan. New conceptual approaches of Homeland history studies. Sources and literature of the discipline “History of Kazakhstan”.

Section I

 

KAZAKHSTAN IN THE ANCIENT TIME

Primitive society in the territory of Kazakhstan. Archeological periodization of the primitive society. Early settlements of the territory of Kazakhstan. Stone Age. Paleolithic Age. Nature and man in the Paleolithic Age.

Forms of economy, ancient inhabitants of the territory of Kazakhstan and their tools.

Mesolithic and Neolithic Ages in the territory of Kazakhstan.

“Neolithic Revolution”." Eneolithic. Matriarchy.

Tribes of Kazakhstan in the Bronze Age. Bronze monuments in the territory of Kazakhstan. Kazakhstan and the Andronov culture. Mining and metallurgy. Ratio of agriculture and cattle breeding

Culture of the late Bronze Age in Central Kazakhstan (Begazy, Dandybay). Transition from pastoral cattle breeding to nomadic cattle breeding. Hearts of agriculture and their characteristics. Patriarchal family community.

Bronze Age and its material culture, its special features in the territory of Kazakhstan.

Tribal alliances and early state formation of the early Iron Age.

Scythians. Saki, Massagets, Issedonians “Arimasps”. Sarmatians. Economy, social structure and life of Sakis. Beginnings of early class relations and nationhood.

Relationship of Sakis with the neighboring states (Iran, China). Sakis’ struggle with the forces of Darius I, and the conqueror Cyrus conquering campaigns of Alexander of Macedon. (Alexander the Great).

Culture, art and rituals of the early Iron Age tribes. “Animal style”. Archaeological sites in the Central, West, North, East, South of Kazakhstan and the Sub Aral Sea area.

Kazakhstan in the II B.C. - V B.C. Huns in the territory of Kazakhstan. Role of Huns in the ethno-sociogenesis of Kazakh people. Territory settlement of Usuns and Kangüy, their socio-economic history and political-military organization. Caravan trade and the “Great Silk Way”.

Material and spiritual culture, beliefs, and fine art of Huns, Usuns and Kangüy.

 

Section II

 

KAZAKHSTAN IN THE MIDDLE AGES

States in the territory of Kazakhstan (VI-ХII).                               

Turkic Kaganate (552-603). Formation of the ancient tribes’ unions. Development of productive forces in ancient Turkic tribes. Formation of the ancient Turkic state. Social structure and employment of population. International relations of Turkic Kaganate. Culture and craft. The value of the Ancient Turkic Empire in the history of the peoples of Central Asia.

Turgesh Kaganate (704-756). Turgeshes, their settlement and political organization. Relations of Turgeshes with their neighbors. Struggle against the Arabs. Battle of Talas (751). Collapse of the Turgesh Kaganate.

Karluk state (766-756). Struggle of Turgeshes against the Arabs and China. Towns and settlements. Spiritual culture. Strengthening of the internecine strife.

Karakhanid State (942-1210). Formation of the Karakhanid state. The first Muslim Turkic state in the territory of Kazakhstan. Territory and population. Questions of the ethno and political history of Karakhanids. Development of feudal relations. Forms of tenure. Socio-class essence of the Institute of Iqta. Military campaigns to Mawarannahr and the war against the Seljuks. Feudal strife. Political influence of Karahanid on Mawarannahr. Cities and trade. Development of settlement and agriculture. Military-tribal and administrative system of governing. Khitan (Kara-Khitai) Invasion and collapse of the Karakhanid state. 

Oguz state (end of the IX beginning of the XI cc). Oguzes in the territory of Kazakhstan. Oguz state. Relationships of Oguz with Khorezm, Kimaks, Kipchaks. Weakening of political foundations of the Oghuz dzhabgu. 

Kimak Kaganate (end of the IX beginning of the XI cc). Kimak settling. Formation of Kimak State and its external relations. Strengthening of the Kipchak nobility. Collapse of the Kaganate.

 Kipchak Khanate (beginning of the XI c-1224). Stages of Kypchak community formation. Ethnic structure and settlement of Kipchaks. Economy and social system. Economic and political ties with Central Asia, Kipchaks and ancient Russian principalities. The term of “Desht-i- Kipchak”. Formation of Naiman, Argyn, and Kirey statehood, their economy and political organization. Wars of Khitans against Naimans.

Khitan (Karakitaiy) (1128-1213). The origin of the Khitan and its ethnic structure of the population. Capture of the East Karakhanid state by Karakitaiy.

Territory of Kazakhstan in the world civilization. Comparative characteristics of culture, beliefs and art of peoples that were the part of state formation of Turgeshes, Karluks, Oguzes, Kimaks, Kipchaks, Naimans, Karakhanids and Khitans. Crafts, trade and currency. Growth of cities. Architectural structures. Mausoleums of Aisha-Bibi, Karakhan. Development of science and culture. Al-Farabi and his contribution to the world science. Usuf Balasaguni, Mahmud Kashgari. Hodja Ahmet Yasawi and his literary career. Religious beliefs. Penetration of Islam. Ancient Turkic tribal unions and state in the historic literature.

Kazakhstan in the Mongol era. Mongol and Tartar tribes, their settlement and socio-political system in the XII-XIII centuries. Social structure of the society. Formation of the Mongolian State led by Temujiin (Genghis khan,). Mongolian invasion in Kazakhstan. Struggle of people in the territory of Kazakhstan, Central Asia, against the Mongol conquerors. Temujin wars against Naiman. Defence of Otrar, Sygnak. Struggle of Cuman- Kipchaks, Alans-Ossetians and Rus’ against the hordes of Genghis khan

Kazakhstan under the rule of Mongols. Division of the territory of Kazakhstan by the Mongolian invaders. Formation of Jochi, Ogedei and Chagatai uluses. Batu. Internal and external policies of the Golden Horde.

Struggle for the throne. Transition of Gold Horde throne to autochthonous heads and to Turkic became tribes. Uzbek (1312-1342), Janibeg (1342-1357) and others. Adoption of Islam as the state religion. Development of trade. International relations of the Golden Horde. Influence of the Golden Horde on the historical events of Eurasia. 

Medieval State in XIV-XV centuries.

 State of Timur. Emir Timur (1370-1405). Relationship of Timur with the rulers of Mogulistan, the Golden Horde. Timur's military campaigns in Dasht and Kipchak, and Moghulistan and their consequences. 

Ak-Horde. (XIII - early. XV cc.). The first great state community at the local ethnic basis. Fighting for the Subsyr Darya cities against Timurids. Transfer of power to Shaybanids.

Mogolistan (middle of the XIV-beginning of the XVI cc). Formation of the state. Territory and ethnic structure. Timur’s military campaigns against Mogolistan. Mogolistan’s allegiance from Timur. Consolidation of power by Mohammad Khan. Mogolistan at Weiss khan and Essen Buga. Weakening and disintegration of Mogolistan.

State of Nomadic Uzbeks (1428-1468). Territory and the ethnic structure. Military campaigns of Abulhair in Central Asia. Struggle for the Syrdarya cities. Roaming of Djanibek and Kerey. Collapse of the Khanate.

Nogai Horde (the end of the XIV-XV cc.). Territory and ethnic structure. Rulers of the Nogai Horde. Relations of the Nogai Horde with the neighboring states. Collapse of the Nogai Horde.

Siberian Khanate and its relationship with the states in the territory of Kazakhstan.

Main stages in the formation of the Kazakh nation. Historical background of the Kazakh nation formation. Process of the Kazakh nation formation. Formation of the ethnic territory, forming of the unified language. Generality of economy, material and spiritual culture. Factor of state forming and its impact on the ethnic process. Completion of the Kazakh nation formation (XIV-XV centuries). Zhuzes- ethno-territorial association of the Kazakhs. Creation of the Senior, Middle and Junior zhuzes.

Kazakh Khanate (XV-XVI cc). Formation of the Kazakh Khanate. Spread of political domination of the Kazakh Khanate in the East Dasht-i-Kipchak. The first Kazakh khans: Janibeg and Kerey. Kazakh Khanate at Burunduk and Kasym. Strengthening of the Kazakh Khanate. Socio-economic and political status of the Kazakh Khanate in the beginning of the XVI century. Tribal structure. Economy: cattle breeding, agriculture, cities, and trade. Accession of Semirechye region to the territory of the Kazakh Khanate. Kazakh Khanate in the XVI century. Rulling of Hak-Nazar. Struggle of Kazakh khans against Bukhara and the Siberian Khanate

Kazakh Khanate in XVII – beginning of the XVIII centuries. Socio-economic and political status of the Kazakh Khanate. Kazakh-Dzungar relations. Formation of the Dzungar Khanate and its aggressive policies. The aggravation of the Kazakh-Dzungar relations in the second half of the XVII century. Growing influence of batirs and biys in the Kazakh society. Socio-economic development of Kazakhstan at the end of the XVI-XVII centuries. Cattle breeding. Agriculture. Interaction between nomadic and sedentary farming economy. Cities and villages. Home industries and handicrafts.

Socio-political system of Kazakhs. Class and social structure of the society. Territory and population. Expansion of the territory of the Kazakh Khanate at Tauekel Khan period (1586-1598).

Internal policy of the Kazakh khans. Legal norms of the Kazakh state. “Old way of Yessim” (1598-1628). Laws of Tauke (1680-1715). “Zhety Zhargy”. Consolidation of positions of biys at Tauke Khan period of rulling. Tauke Khan's affords to join forces of three zhuzes. Zhangir Khan’s liberatory war (1628) against the Dzungar State.

External policy of the Kazakh State. Interaction of Kazakhstan with Central Asia, the Siberian Khanate. Russian and Kazakh relations. Russian settlements in the territory of Kazakhstan. Diplomatic relations between Kazakhstan and Russia at the end of XVI-XVII centuries

Culture of the Kazakh nation in the ХVI-ХVIII cc. Traditional nomadic culture of Kazakhs. Customs, traditions, rituals and beliefs of Kazakh people. 

Folklore, Writing. Akins and zhirau. “Jami at-Tavarikh”, Kadyrgaliya Dzhalairi and “Tarikhi Rashidi”, Mohammed Haidar Dulati. Arts and Crafts and the heroic eposes “Er Targyn”, “Alpamys”, “Edyge”, “Koblandy”, etc.

                                  

Section III

 

KAZAKHSTAN IN MODERN TIMES

Socio-economic and political situation in Kazakhstan in the first half of the XVIII century. Feudal fragmentation of the country and struggle of Sultans and Khans for power. International position of the Kazakh Khanates in the early XVIII century. Strengthening of the Jungar military and feudal state and its aggressive policy. The aggravation of the Kazakh-Jungar relations. Djungarian invasion on the territory of Kazakhstan in the 20-40s of the XVIII century. Years of “great tribulation - Aktaban shubyryndy, Alkakol Sulama”. The loss of the southern cities, centers of agriculture. Congresses of the Kazakh patriarchs in the Horde Bassi, a way to the mutual concord and preservation of territorial integrity. Liberation struggle of the Kazakh people against the Dzungar conquerors. Battle at Anrakay.

Russia and Kazakhstan at the beginning of the XVIII century. Kazakhstan in the foreign policy of Russia in the East in the first quarter of the XVIII century. Historical conditions and prerequisites of joiniing Kazakhstan to Russia. Diplomatic negotiations between Kazakhstan and Russia. Expeditions of I. Buchholz, A.Bekovich-Cherkasskiy. Negotiations with Tsarist Russia on citizenship done by Junior Juz Khan Abulhair. Embassy of the A. I. Tevkeleva (mirza Kutlu Muhammad). Negotiations and the struggle of various political groups on the issue of citizenship. Intentional reasons of Abulhair and “Khan's party” on citizenship. Decree of the tsarist government as of February 19, 1731 on the adoption of the Junior zhuse to the Russian citizenship. Events of the October 10, 1731. Junior Jhuz adoption to the Russian Empire citizenship of Kazakhs and separate kins of the Middle Zuse. First colonial activities of tsarism. “Project” of I.K. Kirilov, organization and activities of Orenburg (Kirghiz-Kaisak) expedition.

Tsarist policy of in Kazakhstan in the early period of its joining to Russia. Construction of line fortifications. Expansion of the Kazakh-Russian economic ties. Trade and its centers. Searching and mining of the raw materials. Measures of the Russian state to protect the Kazakh steppes from the Djungarian conquest. Embassy of Miller to Galdan-Tseren and its results. Relationships of the Kazakh rulers with Khiva, Bukhara, Bashkirs. Strengthening of Abulhair and Kaip position in Khiva. Diplomatic relations of Persia, at Nadir Shah period of ruling with Kazakhstan. The ratio of the Kazakhs to the uprisings in Bashkiriya.

 Strengthening of feudal strife in the Junior and Middle zhuzes. Worsening of Abulhair relations with the Orenburg administration. Negotiations with the tsarist government Abulkhair in the late 40’s. Death of Abulhair. Nuraly Khan (1748-1786).

Beginning of military and governmental activities of Abylai, his internal and external policies. Relations of Abylai with the Dzungar State, China and Russia. Diplomatic skills of Abylai. China and Kazakhstan. The defeat of Dzungar state. Returning of Kazakhs to their ancestral lands of the Easten part of Kazakhstan (the Altai and Tarbagatai) and the Ili valley. The historiography of the Kazakh-Jungar relations and its history.

Kazakhstan in the second half of XVIII century. Economic situation in Kazakhstan. Land policy of the tsarist administration. Violations of the Kazakh migrations and discontent of the working masses. Discovery and early development of ore deposits in the north-east of Kazakhstan. Political position. The aggravation of the internal contradictions in the Junior Zhuse. Weakening of the Nuraly Khanate external policy. Nuraly and Bashkir rebels. Batyr Khanate in the Junior Zhuse Abylai Khan’s struggle in the process of uniting the Kazakh lands and strengthening of the Kazakh state. Historical place of Abylai (1731-1781) in the struggle for independence of Kazakhstan.

Participation of Kazakhs in the peasant war under the leadership of the E.I. Pugachev (1773-1775). Manifests of Pugachev to the Kazakh population. Defeat of the uprising. Punitive measures of tsarism in the territory of Kazakhstan. Echoes of the Peasants’ War - the movement “invisible”. A new vision of the problem.

People's Liberation Movement in the Junior Zhuse (1783-1797) under the leadership of Sirim Datov. Reasons for the uprising. Alignment of class forces in the Junior Zhuse on the eve of the uprising. Beginning and course of the uprising, its nature and driving forces. The project of the Governor-General Igelstrom. Orientation of tsarism on the petty group. Motives of tsarist ambitious in the elimination of the Khan’s power in the Junior Zhuse and the reasons for its recovery. Formation of the Pogranichniy court and massacres at the place. New rise of the revolts in the 90s. Changes of the colonial policy in the tsar’s methods. External policy of Khans: Eraly (1792-1794) and Yessim (1795-1797). Strengthening of insurgency movement. Murder of Yessim Establishment of the Khan Council and the following restoration of Khan’s power in the Junior Zhuse. Aischuak Khan (1797-1805). Decline of movement, the reasons of its defeat and the value of the uprising. S. Datov leaving for the Khiva Khanate. Batir Syrym in folklore and historical literature.

Culture of Kazakhstan in the XVIII century. Folklore, and reflection of the liberation struggle of masses in it. Creativity of Bukhar zhirau (Bukhari Kalkamanov 1693-1768), Aktamberdy zhirau (1675-1768) Akins: Shal (1748-1819) Tattikara, etc. Umbeteya Batyr in folk art: Kabanbai, Zhanybek. Song cycles. Elim-ai! (“My Land”), “Dusty hike”, “Kozi-Korpesh and Bayan-Sulu”, “Kyz Zhibek”. Epic masterpieces “Arkalyk warrior”. Musical creativity. “March Abylai”, “Barack Asau” kui “Syrym saz”(Syrym Thoughts) and others. Samples of oratory. Beginning of Study of Kazakhstan by the European and Russian scientists. Academic mission in Kazakhstan.

Socio-economic situation in Kazakhstan in the first half of XIX century. Russian influence on the Kazakh economy. Changes in the pastoral economy, the expansion of crops. Growth of the trade and commerce. Fairs Nature of the trade, turnover between Russia and Kazakhstan. Cities and their place in the economic life. Changes in the caste-class structure of the Kazakh society and the growth of wealth inequality properties. Evolution of forms of labor-and of productive rent in the village. Tax system. Formation of the gold private industry. Mining trade in the Altai. Trade and economic relations with China.

The political situation of Kazakhstan. Strengthening position of Russia in Kazakhstan. Expansion process in joining Kazakh lands to Russia. Wali Khan (1781-1819). Middle Zhuse, its desire to preserve the independence Khanate. Ruling of Bouqei (1812-1815). Political orientation of the Junior Zhuse khans. Zhantore (1805-1809) and Shergazy (1812-1824). Creation of Bukeyev Khanate and its management structure. “The Charter of the Siberian Kirghiz” by M.M.Speranskii. “The Charter of the Siberian Kirghiz” 1822, and “Charter of Orenburg Kyrgyiz” , 1824. Elimination of Khan’s power in the Middle and Junior zhuzes. Changes in the administration. Opening of the external district and county orders in the Middle Zhuse. Introduction of remote systems in the Junior zhuse and separation of zhuse into the distances. Kazakhs - volunteers, members of the Patriotic War of 1812

Liberation struggle of the Kazakh people against the oppression of Central Asian khans and colonial policy of tsarism. Movement of sultans Karatai and Aryngazy (1816-1821), Zholaman Tilenshi (1822-1824). The revolt of kazakhs of the Elder zhuse against Kokand (1821). The revolt of the Kazakhs 1837-1847. under the leadership of Sultan Kenessary Kasimov, its driving force, motion, base steps and reasons for the defeat. Struggle for the restoration of a unified state. Khan Kenessary in historical literature. Liberation struggle of the Kazakh sharua in the 50s of the XIX century. The uprising of Kazakhs led by Zhankozhi Nurmukhamedov and Esset Kotibarov.

Growth of the colonial and feudal oppression in Bukeyev Horde. Exacerbation of land question in Bukeyev khanate. Revolts of 1827-1829. Revolt of people in Bukeyev Horde, led by Isatai Taimanov (1836-1838). The driving forces, the nature of the stages of the uprising, its value. The abolition of the Khan’s authority and the establishment of the Provisional Council of the Bukeyev Horde

Completion of Kazakh lands joining to Russia. Correlation of peaceful and violence methods in joining Kazakhstan to Russia. Thrust of the Elder zhuse Kazakhs to Russia, Russian citizenship adoption by the Sultan of the Elder zhuse Syuk Abylaikhan-uli. Letter of credence given by Alexander I on joining Kazakh Elder zhuse. Colonization of the Zaili Alatau region. Military campaigns against the royal troops of Kokand and Bukhara. Campaign of Perovskiy. Shymkent and Sairam. Elimination of the Kokand Khanate and the formation of the Turkestan general-governorship. The capitulation of Khiva. Joining of Zhetisu and southern Kazakhstan to Russia. Completion of joining territories of Kazakhstan to Russia in the midst of the 60s of XIX century. Historiography of the history of Kazakhstan joining to Russia. Comparative analysis of the problem.

Culture of Kazakhstan in the first half of the XIX century. Role of akins in the national liberation struggle of the XIX century. Creative activity of Makhambet Utemisov. Heroic poems of lyrical and every day poems “Becket-warrior”, “Kenessary and Nauryzbai", “Aiman-Sholpan”. Music and song culture of the Kazakh people. “Tepen cok,” “Kara Zhorka”, “Accu” etc. Tattinbet Kazangapuly (1815-1862). The role of Russian exiles (G.S. Karelin, M.M. Muraviyev-Apostol, F.M. Dostaevsky, etc.). Great Russian poet Alexander Pushkin in Kazakhstan. Study of the productive forces, life and culture of Kazakhstan by Russian scientists. A.I. Levshin and value of his labor. “Description of the Kirghiz Cossacks, or the Kirghiz Kaisak hordes and steppes”. Public activities of V.I. Dahl in Kazakhstan and its creative legacy. Written language. Beginning of Russian education in Kazakhstan.

Kazakhstan in the second half of XIX century. Colonization of Kazakhstan. Tsarist reforms in Kazakhstan (1867-1868) and their character. Contents of the “Temporary Provisions, on regulations of Semirechenskaya and Syrdarya regions” and “in the steppe regions of Orenburg and West-Siberian General-Governorship”. Reorganization of the administrative structure and management system. Judicial system. Education, spirituality and health care. Changes in the tax system. Enhancing and strengthening of the tsarist provisions in Kazakhstan. Land issue and the form of taxes. The causes and nature of uprising in Turgay and Ural regions (1868-1869), Mangyshlak (1870). Reforms of the late 80s early 90s. Position on the governing of the “Turkistan region” and Akmola, Semipalatinsk, Semirechenskaya, Ural and Turgay regions.

Emigrant issue in 80-90 s of the XIX century. “Temporary Provisions” of the transmigration of the Russian peasantry to Kazakhstan. Resettlement movement and its stages. Resettlement of Uigurs and Dungans to Zhetysu region. Employment of migrants and their socio-economic status. Expropriation of communal lands and its impact on the traditional economy of the Kazakhs.

Ethno-demographic characteristics of the population of Kazakhstan at the end of the XIX century.

Penetration and development of capitalist relations in Kazakhstan in the second half of the XIX century. Involvement of Kazakhstan in the overall Russian economy, expansion of economic ties with Russia. The transformation of Kazakhstan into a market and source of raw materials for industry in Russia.

Agrarian questions in Kazakhstan in the second half of the XIX century. Changes in the economic life of village. Growth of merchantability of ranching economy. Agriculture. Process of transition of nomadic Kazakh village to settle down. Strengthening of bay economy. Labor interaction of people of Kazakhstan.

Trade. Fair. Trade and usury capital. Cities of Kazakhstan and their role in economic and political life of the region. Beginning of entrepreneurship

Internal industry, crafts, and trade. Structure of the industry in Kazakhstan, its character and features. Social and ethnic structure of entrepreneurs. Role of merchants and merchant capital in the industry of Kazakhstan. Beginning of railway construction in Kazakhstan. Siberian road and its importance for the spread of capitalism “in breadth.”

Formation of the Kazakh industrial and agricultural workers, their size, structure. Wages, salaries, employment conditions, working and living conditions of workers. Strengthening of class contradictions. Forms of workers’ struggle against social oppression.

Culture of Kazakhstan in the second half of XIX century. Oral creative activity and literature. Akins-improvisers Shozhe, Sarah, Maykot Suyumbay, Zhayau-Musa, Nogaybay, Shortanbai, Kanaev (1818-1881). Dulat Babatayev (1802-1874). Beginning of the creative activity of Zhambyl.

Scientist, educator C.C. Valikhanov and his scientific legacy on history, geography, economy and culture of Kazakhstan. Travel to Kashgar. Travel to Kyrgyzstan. C. Valikhanov and G.N. Potanin. Contribution of Ch.Ch. Valikhanov into the study of the history of the Kazakh people. Condition of Public Education. Kazakh youth in educational institutions of Russia. Altynsarin - a teacher, educator, writer, scientist, ethnographer, his life and work. Altynsarin is creator of children’s literature. Contribution of Altynsarin into the development Kazakh literary language and ethnography. The value of education Altynsarin. The great poet and enlightener Abai Kunanbaev. Abay - the founder of Kazakh written literature. Abai and E.P. Michaelis. Musical heritage of Abai. Historic Site of Abai Kunanbayev in history and culture of the Kazakh people.

Musical folk composers. Songs, Cuis, “Balbyraun” (“Graceful”), “Sary-Arka” (“Golden steppe”), “Bulbul” (“Nightingale”), “Kambar kui”, “Kazan kui”, etc. Outstanding Kazakh composer Kurmangazy Sagyrbayev (1818-1889), composer Dauletkerei Shygayev (1829-1882), Birzhan-sala Kozhagulov (1832-1895), Ahan-seri Koramsin (1843-1913), Zhayau-Musa Bayzhanov (1835-1929) and others. Interaction of cultures in Kazakhstan and other peoples of Russia. 

 

Russian intelligentsia and Kazakhstan. Contribution to the study of Kazakhstan of such scientists as P.P. Semenov-Tyan-Shansky, N. Severtsov, I.V. Mushhetova, V. Radlov, F.A. Shcherbina, L. Meyer, M. Krasowski, AI Dobromyslova, KM Baer, G. Potanin. V. Work Sonya-Zernov “The value of the divisions and subdivisions of Russian graphic Society” (Orenburg, Semipalatinsk, Turkestan divisions).

Socio-economic relations between Kazakhstan in the late ХIХ-ХХ centuries. Class structure of the population. Categories of peasants and workers. Penetration of capitalistic relations in agriculture. Cattle breeding and agriculture. The use of advanced technology in agriculture. The growth of wage labor. The development of capitalist private industry. Manufactory, factory enterprise. Activities of corporations and companies, the penetration of foreign capital into the economy of Kazakhstan. Craft and trade. Transportation. Banks and credit. The historiography of the history of industry and workers in Kazakhstan of modern times.

Participation of the population of Kazakhstan in the Russian revolution of 1905-1907. Kazakhstan in years of reaction and a new revolutionary raise. Growth of the national and democratic movement, exacerbation of social contradictions in Kazakhstan. The first congress of the Kazakhs and the Srtucture of their documents. Birth of the Kazakh political press. Ideological and political content of the magazine “Aikap” and the newspaper “Kazakh”. Activities of Alikhan Bukeyhanov , Ahmet Baytursunuly, Myrzhakyp Dulatuly. Formation of the Marxist, the liberal-democratic nomic, cadet groups and trends. The program “Ush zhuse”. Participation of Kazakhstan at the elections to the State Duma. The Agrarian question and peasant revolts. Character of strikes in Kazakhstan

Kazakhstan during the World War I. The influence of the imperialist war on the outskirts of colonial Russia. The growth of direct, and indirect taxes, worsening of the life in Kazakhstan. Nature of the requisition of cattle, agricultural products and “donations”. Austro-Hungarian and German prisoners of war in Kazakhstan. Raising of the national crisis. The decree as of June 25, 1916 on “Requisition of natives of Central Asia and Kazakhstan”, its antinational nature. National liberation uprising of 1916, its causes, driving forces, beginning, progress and milestones. The role of Amangeldy Imanov, Tokash Bokin, Bekbolat Ashikeyev, B. Maguov, Abdigafar Zhanbosynov and others in the organization of rebel armies. Repressive measures of the government and military actions of the punitive troops. The art of war of rebels. Reasons for the defeat of the uprising and historical significance. The first wave of mass immigration of Kazakhs to China (Kuldzhinsky region, Kashgar), Afghanistan. The ratio of Kazakh intellectuals to rebellion in 1916 New Look to the evaluation of the 1916 uprising in the historiography of the history of modern times of Kazakhstan

February bourgeois-democratic revolution of 1917 in Russia and Kazakhstan. Formation of the Soviets and the Temporary Government of Kazakhstan. The decision of the Petrograd Soviet of Workers’, Peasants’ and Soldiers’ Deputies to revoke the punitive expeditions. Policy of the Temporary Government of Kazakhstan. Question of land. National question. Growth of social asset activity of population.

 First Allkazak Congress and the content of its documents. Creation of the party “Alash”, and software installation. Party “Ush Zhuse”and its political orientation. Revitalization of the Socialist-Revolutionaries, Cadets, Social Democrats. Tsarist agrarian policy in Kazakhstan in the historiography of modern time, and contemporary periods.

Culture of Kazakhstan at the beginning of XX cebtury. Education and health. Increasing quantity of schools. Special medium and spiritual (Muslim) schools. Kazakhs in higher educational establishments of Russia. Folklore and musical culture.

Kazakh culture. Mukhamedzhan Seralin (1872-1929), Spandiyar Kubeyev (1878-1956) his educational and literary activity, Sultanmahmud Toraigyrov (1893-1920), poet and writer of lyrical lines, etc. The beginning of the publishing industry. Periodical Press.

Science. Kazakhstan’s contributions to science researchers, A.A. Divayev (1856-1933), V. Barthold (1869-1930), L.E. Alektorov, A. Bokeihanov, etc. Works of the outstanding orientalist V.V. Barthold in the history of Kazakhstan.

 

Section IV

 

KAZAKHSTAN IN THE NEWEST TIMES

October Revolution of 1917 and its prerequisites. attitude of various social strata of the society towards the revolution. Discussion of the social base and driving forces of October.

Features of the establishment of the Soviet power in Kazakhstan. Socio-political situation in the province. Beginning of the Civil War. II Allkazakh Congress and its decision on autonomy. Party “Alash” as a factor in the political struggle. The first steps of the Soviets and their perception in the society.

The Civil War - the tragedy of the people (1918-1920). Complication of the political situation and the further growth of civil strife. The overthrow of Soviet power in the north, north-east of Kazakhstan. Kazakhstan during the years of war. Events in the west and south parts of Kazakhstan. Creation of Semirechensk, emergence of the Urals, Aktubinsk, Turkistan fronts. “White” and “red” terror. Role and place of political parties and movements during the war. Ideology, policy and practice of “red” and “white” authorities. Socio-economic and political results of the Civil War.

Formation of the Kazakh Soviet statehood. Formation of the Revolutionary Committee, governing of the Kazakh Region and its activities. Transition from the revolutionary committees to the Soviets. Activities of the All Union Central Executive Committee Commission (VCIK) and the CPC of the RSFSR for Turkestan. Decree of the Soviet government on August 26, 1920, “On Education of the Autonomous Kirghiz (Kazakh) Soviet Socialist Republic”. V.I. Lenin - preparation and establishment of the Kazakh Soviet statehood. Founding congress of the Soviets of the Kazakh Autonomous Republic. “Declaration of rights of workers of Kirghiz (Kazakh) ASSR" and its contents. Formation of the Central Executive Committee and Council of People’s Commissars of the Republic. 

Policy of “war communism” in Kazakhstan.

“War Communism”- the first attempt of the Bolsheviks’ “bestovarnoy utopia”. Nationalization, labor conscription, requisitioning. Strengthening the “class” terror. Question about the activities of committees of poor in Kazakhstan.

Economic crisis as a reaction to a policy of “war communism”. Collapse of industry. Collapse of the agricultural production. Hunger of 1921-1922. Scale of the disaster. The growth of social tension in the society and the political crisis. Peasant resistance movement: the anti-Soviet uprising in the province.

NEP in Kazakhstan. Socio-economic and political preconditions of transition to NEP. Struggle and the socialist interaction and coexistence of pre-capitalist and elemental commodity market trends. Formation of mixed economic structure. Socio-economic results of NEP: beginning of industry restoration, transport and agriculture. Cooperative movement of trade. Completion period of NEP. Beginning of moving away from the ideas of NEP. “Kulak” bread-strike: food crisis years 1927-1928. Transference to the procurement of agricultural products. Tax regime strengthening. Beginning of the anti-peasant mass repression.

Cultural life in the province. Ideological outlook of the intelligentsy and creative activities of Magzhan Zhumabayev, Ahmet Baitursynov Zhusupbek Aimautov, Mirzhakypa Dulatov, Alikhan Bukeyhanova, Shakarim Kudayberdyuly, S. Seifullin, etc.

Soviet state-building in the province. Territorial-administrative division. The reunion of the Kazakh lands in the Autonomous Republic. Demographic situation: census of 1926.

The Bolshevik agrarian revolution in Kazakhstan. Restoration of justice in the land matter. Soviet “class” reforms in the village, as the first blow to the traditional social and economic structure of Kazakhstan: hay-redistribution of arable land, confiscation of cattle from the large “semi-feudal bais,” Bolshevik idea of “social justice” in the credit and tax policies.

Socio-political and ideological struggle. Idea of "Maliy October" and the forced Sovietization of Kazakh aul: F.I. Goloshchekin. The opposition.

Collectivization - the tragedy of the peasantry. Industrialisation and the problems of accumulation. Statification of the agricultural sector as a mechanism of the problem solving. The elimination of private ownership of land and raskrestyanivaniye. Stalinist policy of transference of the nomads mode of life into the semi-sedentary mode of life. Question of ecological rationality, feasibility and effectiveness of social policies “settling”. Political aims of nomadic life to sedentary life: myths and reality. Building of a “class assault”. The course of the liquidation of the kulak farms bais. Final destruction of the traditional structures of Kazakhstan and its tragic consequences. Hunger of 1932-1933. Mass migration of population. Peasant resistance movement: the scope and geography. Suppression of the peasant uprisings by.

the Soviet regime.

 Industrialization: nature, pace, scope and geography. The first five-year plan and its failure.

Socio-political situation in Kazakhstan: the massacre of the ideological and political opposition. Increasing of the ideological political terrorism.

 Socio-economic and political situation in Kazakhstan on the eve of the war. Creation of the     Kazakh SSR. Social, demographic and ethno-demographic situation in the republic. Proceedings of “repressed census” of 1937 and data of the falsified census.

Industry. Transport. Energetics. Categories of workers and their sources of revenue. Agricultural production. Urbanization.

Cultural construction of Kazakhstan in the 20-30s. Changes in cultural and educational institutions. Education. Elimination of adult illiteracy. Discussions about schools construction. Latinized alphabet. Contribution of educated population of 20- 30s in order to create a national system of education. Successes of the educational school. Development of vocational education and the formation of the Soviet Kazakh national intellectual potential. Secondary educational establishments. First universities in Kazakhstan. Science, education and research institutions. Activities of the Kazakh Branch of the USSR Academy of Sciences (Kazakh BAS). The role of A. Baitursynov and other cultural figures in the consolidation of the national intellectuals. potential.

The formation of the Kazakh Soviet literature. S. Seifullin, I. Zhansugurov, J. Aymautov, M. Dulatov, B. Mailin, M.O. Auezov, M. Zhumabayev, S. Mukanov, G. Musrepov and others. Activities of writers I.I. Anov, I.P. Shukhov, D. Snegin, H. Aliyev, M. Khamrayev, etc. Development of literature in the frames of the party, class, socialist realism principles. Consequences of repression of 20-30s. Formation of the Kazakh Soviet art. Creation of national theaters and clubs. Place and role of composers: A.V. Zatayevich and E.G. Brusilovsky in the collection of kyuis and development of opera musical art of the Kazakh people. Prominent Kazakh singer A. Kashaubayev. Prominent Kazakh Art people: K. Bayseitov, K. Zhandarbekov, J. Shanin and others. Decade of Kazakh Literature and Art in Moscow. Visual arts: N. Khludov, Kasteyev. Publishing and printing. Experience of cultural development in Kazakhstan. Negative and positive aspects of cultural development. Tragic fate of national intelligence.

Kazakhstan during the Great Patriotic War of 1941-1945, Nazi Germany and the Soviet Union. Outbreak of war, its nature. The participation of Kazakhstan in the Great Patriotic War. Kazakhstan in the plans of Nazi Germany. Mobilization of human and economic resources of Kazakhstan. The formation of military units. Kazakhstan –as a part of a unified military camp. The restructuring of the region's economy on a war footing. Activities of state in the development of military industry in Kazakhstan. Rear and front. Labor heroism of workers and peasants. Role of women and youth in the national economy of Kazakhstan. Evacuation to Kazakhstan. Reception and accommodation of displaced businesses, community and cultural values. Kazakhstan as one of the mighty arsenal. 

People of Kazakhstan at the front. Heroism of the Brest Fortress defenders. Kazakhstan heroism in the battle for Moscow and Leningrad. The first heroes of Kazakhstan. 28 Panfilovtsev. S.Momysh-uli (Hero of the Soviet Union. 1990). Kazakhstan during the period of radical change in the Great Patriotic War (November 1942-1943). Heroism of Kazakhstan worries in the defeating of German troops at Stalingrad. Letters to the Kazakh people, war veterans and patriotic oath of Kazakhs soldiers. Defeat of German forces at Kursk and Kazakhstan participation in the battle. The people of Kazakhstan in the liberation of Ukraine and other Soviet republics.

Peoples' Movement «help the front». Fundraising for the defense fund. Participation of Kazakhstan in the construction of tank columns, air squadrons. Special immigrants, people of Kazakhstan in the construction areas of of the Urals and Siberia. Kazakhstan's assistance in the released areas in order to rebuild the economy. The deportation of repressed peoples to Kazakhstan during the war and their placement. First Heroes of the Soviet Union, women of the East: A. Moldagulova, M. Mametova.

The participation of Kazakhstan in the guerrilla movement in the occupied areas. The contribution of the guerrillas - Kazakhs in the liberation of the territory of Ukraine, Belarus and north-western regions of the RSFSR.

Kazakhstan during the final phase of the Great Patriotic War, (1944-1945). The people of Kazakhstan in the battles for the liberation of peoples of Central and South Eastern Europe from Nazi occupation and in the storming of Berlin.

Participation of Kazakh soldiers in the defeating of the imperialistic Japan. Historical significance of the victory of the Soviet people in the World War II. Heroes of Kazakhstan (T. Bigeldinov,Beda,etc) 

Culture and Science of Kazakhstan during the Great Patriotic War. Role of intelligence. in the rise of patriotism, internationalism, and strengthening of the fraternal unity of the USSR peoples. Education in Kazakhstan during the war. Higher and secondary specialized educational institutions of the republic. Creation of new ones and activities of evacuated universities and research institutions.

Contribution of Kazakhstan scientists. Activity of the Kazakhstan branch of the USSR Academy of Sciences and the USSR Commission of the Academy of Sciences to identify and mobilize the resources of Kazakhstan for the defense needs. The first edition of «"The History of Kazakh SSR."

Kazakh Soviet literature, art, and the periodical press. Concert brigades on the front.

Socio-political and economic position of Kazakhstan in 1946-1970. Victims of authoritarian system. "Case of Bekmakhanov" and others. Nuclear test sites in Kazakhstan. Environmental consequences from nuclear testing. XX Congress of the CPSU and the question of Stalin cult overcoming. Beginning of the rehabilitation process in Kazakhstan.

Restructuring of the economy on a peaceful way. Industry and its brunches. Creating an integrated transport system in the country. Scientific and technological progress and economic reform of 1965. Agriculture. Virgin and fallow lands in Kazakhstan, its socio-economic impacts. Effect of development goals Influence of Virgin and fallow lands on the ethno-demographic structure of population in Kazakhstan.

Kazakhstan in the 70-80s. Comparative analysis of the economic plans of Kazakhstan of 1970-1980. Their progress and main findings. Trends in socio-economic development. Industry. Crisis in agriculture. Political life and national relations. Socio-demographic processes in Kazakhstan. Kazakhstan in Soviet foreign policy. Movement "Nevada-Semipalatinsk". Cultural processes. Education. Science, Literature and Art.

Kazakhstan on the ways of establishing the independence and sovereignty. The course of the April (1985) Plenum of the CPSU Central Committee. Democratization and glasnost. Beginning of perestroika, its character. Socio-political atmosphere in the country. December event (1986) in Alma-Ata, their causes and consequences. Activities of independent organizations, political parties and movements and their program installation.

Kazakhstan - a sovereign, independent state. Collapse of the Soviet Union. Collapse of the totalitarian system. Economical crisis. Legislative activity of the Supreme Soviet of the Kazakh SSR. Post of President. Declaration of State Sovereignty of the Kazakh SSR. Election of President. Republic of Kazakhstan: as a sovereign state. Constitution of the Republic of Kazakhstan.

Kazakhstan's economy during the transition period and its nature. Privatization and liberalization of prices. Activities of corporations and private enterprises. Foreign investment in the Kazakhstan's economy.

The introduction of the currency. Elections to the Parliament on a new basis. Rebuilding of the education system and personnel training. Modern cultural processes in Kazakhstan.

Formation of foreign policy. International relations of sovereign Kazakhstan. Kazakhstan's accession to the UN and other international organizations.

The current state of socio-economic relations in Kazakhstan. Causes of the economic crisis. Historical and demographic situation. Expansion of Kazakhstan's integration into the system of international political and economic relations.

                          STATE EXAM QUESTIONS

 

1. What are the views on the appearance of mankind on the Earth?

2. What historical period a man appeared on the territory of Kazakhstan in?

3. What are the main periods of the Stone Age?

4. What are the main periods of primitive society?

5. What changes took place during the period of primitive society?

6. What periods is the history of mankind divided into?

7. Bronze Age in the territory of Kazakhstan.

8. Andronov culture.

9. What is "History"?

10. What views on the historical process do you know?

11. Peculiarities of historical stages in the territory of Kazakhstan.

12. Stages of primitive community.

13. Paleolithic and Mesolithic Ages in the territory of Kazakhstan

14. Neolithic and Eneolithic in the territory of Kazakhstan.

15. Bronze Age. Development of economic and public life.

16. Andronov and Begazi-Dandibai archeological cultures.

17. Sakies' tribal unions in the territory of Kazakhstan.

18. Public structure of Saks

19. War and military art of Saks

20. Scythian and Saka culture

21. Early state unions of Usuns and Kangju.

22. Hun tribes in the territory of Kazakhstan. "The great migration of peoples."

23. Historical conditions of formation and development of the international caravan trade  Great Silk Road.

24. Turkic and West Turkic Khanate.

25. Turgesh Khanate and its role in the fight of the people of South Kazakhstan and Central Asia against the Arab aggression.

26. Karluk state.

27. Oguz state

28. Kimak Khanate.

29. Kipchak Khanate.

30. State of Karakhanids.

31. State of Carakitaiy in Dzetisu.

32. Medieval cities of Kazakhstan (VI-XII).

33. Science and culture of the X-XII cc. Al Farabi.

34. Science and culture of the X-XII cc. Usuf Balasaguni.

35. Science and culture of the X-XII cc. Makhmud Kashgari.

36. Science and culture of the X-XII cc. Akhmed Yassawi.

37. Economy of the Turkic states

38. Cultural heritage of the Turks

39. Formation of the Mongol Empire.

40. Genghis Khan's aggressive policy in Kazakhstan.

41. Kazakhstan as the part of the Golden Horde.

42. Creating of ulus system in Kazakhstan.

43. Ak-Horde

44. Timur and his conquests

45. Nogai Horde.

46. History of Mogolistan.

47. Khanate of Abulhair. (State of Nomadic Uzbeks)

48. Formation of the Kazakh Khanate and the Kazakh nation.

49. Kazakh Khanate in the XVI century.

50. Kazakh Khanate in the XVII century.

51. "Jeti-Zhargy."

52. Djungarian State

53. Fight of Kazakhs against the Djungarian invasion.

54. The accession of Kazakhstan to Russia: historical conditions and milestones.

55. Joining of the Elder and the Middle zhuzes.

56. Participation of Kazakhs in the peasant war led by Pugachev. (1773-75).

57. Revolt of S.Datov in the Junior Zhuse (1783-1797).

58. Culture of Kazakhstan in the XVIII century.

59. The Charter of the Siberian Kirghizes, 1822

60. Articles of Orenburg Kirghizes, 1824

61. Rebellion Isatai Taimanov and Makhambet Utemisov (1836-38).

62. National liberation movement led by Kenesary Kassimov (1837-47).

63. Administrative-territorial reforms in Kazakhstan in the second half of the XIX century.

64. Revolt in the Urals (1868), Turgay (1869) and in Mangyshlak areas (1870).

65. Development of industry and trade in the second half of the XIX century.

66. History of Kazakhstan in the studies of XVIII-XX centuries. (A.I. Levshin)

67. History of Kazakhstan in the studies of XVIII-XX centuries. (V.V. Radloff,)

68. History of Kazakhstan in the studies of of XVIII-XX centuries. (Shcherbina F.A.)

69. Kazakhstan science in the XIX century. Ch Valikhanov.

70. Development of education in Kazakhstan. Altynsarin I.

71. Poet and educator Abai.

72. Joining of Zhuzes to the Russian Empire

73. Economic development of Kazakhstan in the XIX century

74. Folk Art in the XIX century

75. Changes in the life of Kazakhstan in the early XX century

76. Kazakhstan Culture in the XIX century.

77. Immigration policy in the second half of XIX - early XX century.

78. The Revolution of 1905-07 in Kazakhstan.

79. Stolypin agrarian reforms in Kazakhstan.

80. The participation of Kazakhstan in the work of Duma

81. Kazakhstan during the I-World War.

82. Revolt of 1916

83. February bourgeois-democratic revolution in Kazakhstan.

84. First All Kazakhstan Congress.

85. Formation of the party "Alash".

86. Education and activities of the Alash Horde.

87. Establishment of the Soviet power in Kazakhstan

88. Kazakhstan during the Civil War (1918-20).

89. Policy of "war communism" during the Civil War in Kazakhstan.

90. Nation-building in Kazakhstan (1920-30s.).

91. NEP in Kazakhstan.

92. Socialist industrialization of Kazakhstan.

93. Stalinist collectivization in Kazakhstan.

94. The development of education in the 1920s and 30s.

95. Science and Culture of Kazakhstan (1920-30s.).

96. Political repression of the 1930s

97. Political and social life in the Kazakhstan in 1920-1930-ies

98. Stalinist policy of forced resettlement in Kazakhstan of Peoples from the Caucasus, the Volga region, Far East and other regions of the USSR.

99. Heroism of Kazakhstan in the Great Patriotic War.

100. Kazakhstan – as an arsenal for front during the World War II.

101. Kazakhstan people - Heroes of the Soviet Union.

102. Culture and Science of Kazakhstan during the World War II.

103. Kazakhstan in the post-war period (1946-1953).

104. Scientific and cultural life of the republic during the second half of 1940 - 1950-ies.

105. Development of virgin lands in Kazakhstan.

106. Functioning of Baikonur and Semipalatinsk.

107. Economic and socio-political development of Kazakhstan in 1965-85-ies.

108. Education, science and cultural life of Kazakhstan in 1965-85-ies.

109. Kazakhstan during the period of adjustment policies.

110. Economic and political reforms in Kazakhstan's in 1985-91.

111. Collapse of the Soviet Union. Proclamation of Kazakhstan as a sovereign and independent state.

112. First steps of independent Kazakhstan

113. Foreign policy of the Republic of Kazakhstan.

114. Economic development of the sovereign Kazakhstan.

115. Political development in the period of its sovereignty.

116. Parties and public organizations of Kazakhstan.

117. Social policy in the Republic of Kazakhstan.

118. Education and cultural life in the Republic of Kazakhstan.

119. Kazakhstan in 2030. (President's Appeal to the Nation of Kazakhstan).

120. Republic of Kazakhstan and International relations.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

 

 

1. Агеев, А. И. и др.Стратегическая матрица Казахстана: ретроспектива, -2006.

2. Алланиязов , Т. К. История Казахстана в трудах Н.А.Назарбаева: - Алматы 2003.

3. Асан, Б. Шумеры,скифы,казахи: древняя история происхождения тюрков. - Ашимбаев, Д. Казахстан история власти: - Алматы : Credos, 2008.

4. Берденова К.А., Коробков В.С., Ташенов Б.Т., Кривошеева О.М. Экономическая история Казахстана (с тестовыми заданиями). – Алматы, 2001.

5. Берденова, К. А.Экономическая история Казахстана Алматы : Экономика, 2001.

6. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. – М., 1993.

7. Данияров, К. История казахского государства 15-20вв.- Алматы2001. -

8. Данияров, К. Казахское ханство. 15-18вв. - Алматы : Жибек жолы, 2000.

9. Жұмақаева Б.Д. Қазақстан тарихы. ЛЕМ: Алматы, 2011. 

10. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней)/ Под ред. Козыбаева М.К. и др. - В 5-ти томах. - Т.1-4. - Алматы, 1996-2003.

11. История Казахстана и Центральной Азии/ Абусеитова М., Абылхожин Ж., Кляшторный С., Масанов Н., Султанов Т., Хасанов А. – Алматы, 2001.

12. История Казахстана. Очерк. - Алматы: НАН РК, 1993.

13. История Казахстана: народы и культуры. Учебное пособие/ Масанов Н., Абылхожин Ж., Ерофеева И., Алексеенко А., Баратова Г. – Алматы, 2001.

14. Казахская Советская энциклопедия/ Под ред. Козыбаева М.К. - Алма-Ата, 1981.

15. Кан Г.В. История Казахстана. – Алматы, 2000.

16. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан. Летопись трех тысячелетий. - Алма-Ата,1992.

17. Қазақстан тарихы туралы қытай деректемелері («Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының шығыстану секциясы ). 5-томдық. Алматы, 2005.

18. Қазақстан тарихы туралы түрік деректемелері. («Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының шығыстану секциясы ). 5-томдық. Алматы, 2005.

19. Осколков В.С. История Казахстана (курс лекций): учебное пособие. - 2011.

20. Осколков В.С., Осколкова И.Л. Алматы: «Sansam», 2008.

21. Осколков В.С., Осколкова И.Л. История Казахстана. Справочник. – Астана: Фолиант, 2008.

22. По Великому Шелковому пути. – Алма-Ата, 1991.

23. Страна в сердце Евразии: сюжеты по истории Казахстана/ Абылхожин Ж., Бурханов К., Кадырбаев А., Султанов. – Алматы, 1998.

 

 

---

Дата добавления: 2018-05-02; просмотров: 316; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

---

---

Мы поможем в написании ваших работ!