Ж:. тербелмелі контурда

Ферромагнетик.

Күшті магниттелетін кристалл заттар

Магнетиктердің магнит өтімділігі 1-ден өте үлкен болады.

Ферромагнетиктер - сыртқы магнит өрісі болмаса да магниттелетін заттар. Ферромагнетиктер негізі темір болады және оларға кобальт, никель, гадолиний, олардың қорытпалары мен қоспаларын жатқызуға болады.

Меншiктi магнит өрiсiн, оны туғызған сыртқы магнит өрiсiнен, мыңдаған есе өсіретін заттар. μ >>1

10.Тогы бар контурдың магниттік моменті.

Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсер ететін күшін Ампер күші деп атайды.

Ампер заңының математикалық өрнегі:

D F I dl B

11.Тогы бар дөңгелек орамның центрінде магнит өрісінің индукциясы.

Радиусы 10 см , 2 А;10 А/м

12.Магнит өрісінің суперпозиция принципіні .

Суперпозиция принципі: Қорытынды өрістің магниттік индукциясы жеке құрастырылған өрістердің магниттік индукцияларының векторлық қосындысына тең: Био-Савар-Лаплас заңы және оның қолданылуы;Тогы бар тұйық өткізгіштің центріндегі магнит өрісі

13. Тогы бар екі параллель өткізгіштердің өзара әсерлесу күші.

Магниттік әсерлесу күші.

14. Контурдағы өздік индукция э.қ.к..-і.

Өздік индукция-өткізгіш контурда ағатын электр тогы өзгерген кезде осы контурдың өзінде индукциялық ЭҚК-нің пайда болуы.

Фарадей заңы

15. Ампер заңдылықтары

1)бағыттас параллель токтар бір-біріне тартылады

2)бағыттары қарама-қарсы токтар бір-біріне тебіледі.

3)параллель емес токтар бағыттары бірдей әрі параллель болуға ұлғаяды.

16. Катушканың магнит өрісінің энергиясы LI_m² /2

17. Зарядталған бөлшек магнит өрісіне әртүрлі бағытта ұшып кіргендегі қозғалысы

1)бөлшек өріске параллель бағытта ұшып кірсе, яғни0 немесе 180, бөлшек әрғарай өз инерциясымен бірқалыпты қозғалады. V=const

2)бөлшек перпендикуляр ұшып кірсе,шеңбер жасап қозғалады.

3)бөлшек сүйеу бұрышпен ұшып кірсе, онда спираль бойымен қозғалады.

18.Соленоидтың осінде магнит өрісінің кернеулігі

Шексіз ұын соленоидтың 3 кА/м

19.Орам центріндегі магнит өрісінің кернеулігі

88Радиусы 10 см болатын орам арқылы 2 А ток өтеді. Орам центріндегі магнит өрісінің кернеулігі қандай болады? 10 А/м

Индуктивтілік

Индуктивтілік ( лат. іnductіo – келтіру, бейімдеу, қоздыру) – электр тізбегінің магниттік қасиетін сипаттайтын шама. Өткізгіш контурмен шектелген бетті қиып өтетін магниттік индукция ағынының (Ф) осы контурда тудыратын ток күшіне (І) қатынасына тең: L=Ф/І. Өлшем бірлігі Генри (Гн ).

21. Лоренц күші.

Магнит өрісінде белгілі бір жылдамдықпен қозғалған зарядқа әсер ететін,бағыты сол қол ережесімен анықталатын күш

Лоренц формуласы . Лоренц күші жұмыс атқармайды. Жылдамдық шамасын өзгертпейді, тек бағытын өзгертеді.

2)бөлшек перпендикуляр ұшып кірсе,шеңбер жасап қозғалады.

3)бөлшек сүйеу бұрышпен ұшып кірсе, онда спираль бойымен қозғалады.

22.Электрон магнит өрісіне магнит күш сызықтарымен сүйір бұрыш жасап ұшып кірген. Электронның магнит өрісінде қозғалысы.

Күш сызықтары бойымен, кемімелі.

23.Магнит өрісінде қозғалып бара жатқан зарядталған бөлшектің кинетикалық энергиясына Лоренц күші қалай әсер етеді?

Әсер етпейді

24. Магнит өрісінің энергиясының өрнегі .

Магнит өрісі энергия тасымалдаушы болып табылады. Сондықтан магнит өрісінің энергиясы жұмысқа тең

Кюри температурасы.

Ферромагниттік күй жойылатын температура

Ферромагнетиктің өзінің ерекше қасиетін жоғалтып, парамагнетикке айналатын температура.Кюри нүктесінен жоғары температурада қалыпты марамагнетикке түрленуінде заттың магниттік алғырлығы Кюри-Вейсс заңымен анықталады.

27. Фарадей заңы.

Электрмагниттік индукцияның электр қозғаушы күші (ЭҚК) контурды тесіп өтетін магнит индукциясының ағынының уақытқа байланысты өзгеру жылдамдығына тең болады.

28. Магнит өтімділігі.

магниттелу векторы ортаның магниттелу дәрежесін сипаттайды. Магниттелу векторы магниттелуді тудыратын өріс кернеулігіне тура пропорционал болады, яғни , мұндағы c - заттың магниттік алғырлығы деп аталатын өлшемсіз шама. мұндағы m =1+ c - заттың магнит өтімділігі, өлшемсіз шама.

Диамагнетиктер үшін (молекулалық токтар өрісі сыртқы өріске қарама-қарсы бағытталған) магнит алғырлығы c < 0 , магнит өтімділігі m < 1 , алпарамагнетиктер үшін (молекулалық токтар өрісі сыртқы өріспен сәйкес келеді) магнит алғырлығы c > 0, магнит өтімділігі m > 1.

29. Парамагнетик үшін магнит өтімділігі қандай болады?

м>1(бірден артық)

30. Диамагнетик үшін магнит өтімділігі қандай болады?

m < 1

31. Тогы екі өткізгіштің өзара әсерелсу күші.

Өзара әсерлесуші денелердің бір-біріне әсер ететін күштері бір түзудің бойымен бағытталады да, модульдері жағынан тең, ал бағыттары қарамақарсы болады:

F12 = F21 r r - , мұндағы F12 r – екінші материялық нүкте тарапынан бірінші денеге әсер етуші күш; F21 r – бірінші материалық нүкте тарапынан екінші денеге әсер етуші күш. Бұл заң табиғатта бір дененің екінші денеге тигізетін біржақты әсері болмайды, болуы да мүмкін емес, тек қана өзара әсерлесу ғана бар деген қағиданы білдіреді. Әсер және қарсы әсер күштері бір мезгілде қосарлана пайда болады.

32. [p_mB] векторлық көбейтіндісі нені анықтайды?

Магнит өрісіндегі тогы бар контурға әсер етуші күш моменті

33. Заттың магниттелу қасиетін сипаттайтын өлшемсіз шама.

c - заттың магниттік қабылдағыштығы

Тербелмелі контур

сыйымдылығы С конденсатордан және индуктивтілігі L катушкадан тұратын, сондай-ақ f_0 1/√LC периодты электр тербелісін туғызатын тұйық контур . Тербеліс конденсатордың электр өрісінің энергиясын катушканың магнит өрісінің энергиясына және керісінше түрлендіру арқылы пайда болады. Тербеліс жиілігі өзара параметрлерімен анықталады. Генераторлардың, күшейткіштердің, сүзгілердің резонанстық жүйесі ретінде пайдаланылады. Реалдық тербелмелі контурда барлық уақытта тербелістің өшуіне апарып соғатын кедергілер болады. Сыртқы электр қозғаушы күшінің (ЭҚК) көзіне немесе ток көзіне жалғау тәсіліне байланысты тізбекті жене параллельді тербелмелі контур деп ажыратылады

Электр тербелістерін аламыз

35. Егер тізбекті 0,2 с ішінде айырғанда катушкада 10 В-қа тең болатын өздік индукцияның э.қ.к.-і.-і пайда болса, катушканы қиып өтетін магнит ағыны қандай болады?

Вб

36. Тұйық өткізгіш контурда осы контурмен қамтылған магнит индукциясы ағыны өзгергенде электр тогының пайда болу құбылысы.

индукциялық ток/ электрмагниттік индукция

37. Тербелмелі контурдың электрлік сыйымдылығы

38. Электрмагниттік өріс үшін Максвелл теңдеуі.

1. Максвеллдің бірінші теңдеуі потенциалды және құйынды электр өрістерінің жалпы кернеулік векторының циркуляциясы туралы

(4.4)

Осы теңдеуден көретініміздей, электр өрісінің көзі тек электр зарядтары ғана емес, уақыт бойынша өзгеретін магнит өрісі де болады.

2. Максвеллдің екінші теңдеуі векторының циркуляциясы туралы жалпылама теорема: (4.5)

Бұл өрнек магнит өрісінің қозғалыстағы заряд арқылы немесе айнымалы электр өрісі арқылы қозатындығын көрсетеді.

3. Максвеллдің үшінші теңдеуі диэлектриктердің электр өрісіне арналған

немесе (4.6)

Осы өрнек еркін зарядтардың қосындысын қамтитын кез келген тұйық контурдан өтетін векторлар ағынына арналған Остроградский-Гаусс теоремасы болып табылады.

4. Максвеллдің төртінші теңдеуі айнымалы магнит өрісіне арналған Остроградский-Гаусс теоремасы түрінде беріледі: (4.7)

39. Жарықтың сыну заңы

Вакуумде с жылдамдықпен І бағытында таралған жазық толқын ортамен шекарадан өтіп жылдамдықпен тарайды (5.2-сурет). Толқын ВС аралықты уақытта өтеді: Осы уақытта А нүктесіндегі екінші реттік толқын

5.1-сурет жылдамдықпен радиусы AD жарты сфераның

нүктесіне жетеді: Сынған ІІІ толқынның фронты DC. Осыдан:

40. Линзаның оптикалық күшінің өрнегі.

- линзаның тоғысу ара қашықтығына кері шама. D=1/f

41. Жарық шыныдан вакуумға өтеді. Шектік бұрыш 30⁰. Шыныдағы жарық жылдамдығы қандай?

1,5×108 м/с

42. Бетке түсірілген жарық ағынының, бет ауданына қатынасының аталуы қандай шама болады?

Энергетикалық жарықтанылу

43.Түсу бұрышын 5⁰-қа артқан кезде жазық айнаға түскен сәуле мен шағылған сәулелердің арасындағы бұрыш қалай өзгереді?

10⁰-қа кемиді

44. Жарық.

Электромагниттік толқын Толқын ұзындықтары 380-760 нм электромагниттік толқындарды жарық деп атайды.

45. Жарықтың көлденең электрмагниттік толқын екендігін дәлелдейтін құбылыс қалай аталады? Анықтамасы, өрнегі.

Электромагниттік теория бойынша жарық көлденең электромагниттік толқын, ендеше жарық әсері электромагниттік толқынның әсері болып табылады. Ол теория бойынша электромагниттік толқынның таралу жылдамдығы мынаған тең:

Поляризация. 1) электрхимиялық поляризация — электр тогы өткен кезде ерітінді мен электрод арасындағы потенциалдар айырмасының тепе-теңдік мәнінен ауытқуы; 2) молекуланың және атомның поляризациясы — сыртқы электр өрісінде орналасқан зат молекуласы мен атомының деформациялануы ; 3) биоэлектрлік поляризация — тірі жасуша мен сыртқы орта шекарасында қос электрлік қабаттың пайда болуы; 4) вакуумдық поляризация — магниттік өріс әсерінен вакуумның диэлектрлік орта тәрізді, яғни, осы ортада электр зарядтары біркелкі таралғандай әсер қалдыратын күйге ауысуы; 5) толқындар поляризациясы — көлденең толқындардағы тербелістердің таралу бағытымен салыстырғанда осьтік симметриясының бұзылуы; 6) диэлектриктердің поляризациясы ; 7) бөлшектердің поляризациясы — әр бөлшектің өзіне тән қозғалыс мөлшерінің моменті — спині болуына және оның кеңістіктегі бағытталуына байланысты байқалатын бөлшектер күйінің сипаттамасы; 8) ортаның поляризациясы — қарастырылып отырған ортада көлемдік дипольдік электрлік моменттің пайда болуы; 9) Жарық поляризациясы — жарықтың полярлануы ; 10) аспан күмбезінің поляризациясы — күндіз бұлт болмаған кезде, не түнде ай жарығында байқалатын оптикалық құбылыстардың бірі.

46. Жарық күші қалай анықталады ?

Жарық ағынының денелік бұрышқа қатынасы жарық күші деп аталады:

Жарық күші канделемен өлшенеді.

47. Жарық дифракциясы

ортаның оптикалық біртекті емес аумақтарында жарық сәулесінің түзу сызықты таралу бағытынан ауытқуымен байланысты, сәйкесінше, жарықтың толқындық табиғатын дәлелдейтін құбылыстар жинағы. Дербес жағдайда, дифракция - таралу бағытында кездесетін өлшемі өте аз кедергілерді жарықтың айналып (орағытып) өтуі.

48. Поляризацияланған жарықтың табиғи жарықтан қандай айырмашылығы бар ?

Табиғи жарық –жарық векторының (демек, векторының да) барлық бағыттағы тербелістері тең ықтималды жарық (6.2а-сурет). Табиғи жарық толқындарының барлық бағыттағы орташа интенсивтігі бірдей.

Жазық поляризацияланған (сызықты-поляризацияланған) жарық – жарық векторы (демек, векторы да) сәулеге перпендикуляр бір бағытта ғана тербелетін жарық

49. Дифракциялық тордың максимум шарты.

Жазық монохромат толқындар тор жазықтығына тік түскенде дифракцияланған толқындардың максимал интенсивтігі бақыланатын бағыттар бас максимумдар шартымен анықталады:

50. Бугер-Ламберт заңы.

монохромат жарықтың жазық толқынының интенсивтігі жарық жұтылған ортадан өту барысында экспоненциалды кемиді. (6.2)

мұндағы – затқа түскен монохромат жарықтың жазық толқынының

интенсивтігі, – заттан өткен толқынның интенсивтігі, x– толқын өткен заттың қалыңдығы, k_λ–жарық жұтылған ортаның монохроматтық натурал жұту көрсеткіші.

Фотон.

- электрмагниттік сәуленің (жарықтың) элементар бөлшегі, зарядсыз бейтарап (нейтрал) бөлшек. Ол вакуумда с=3 × 10⁸м/с жылдамдықпен тарайды, тыныштықтағы массасы m =0.

Фотонның энергиясы электрмагниттік толқын ұзындығына немесе жарық тербелісінің жиілігіне тәуелді

(19.20)

мұндағы h = 6 , 6 2 · 1 0 ^-34 Дж·с - Планк тұрақтысы.

Фотонның массасы мен импульсінің шамасы мынаған тең:

(19.21)

52.Фотоэлектрондардың алғашқы максимал жылдамдығы фотокатодқа түскен жарықтың интенсивтігіне тәуелді болмай, тек жарықтың тербеліс жиілігіне байланысты анықталады. Қандай заң берілген?

Фотоэффекттің екінші заңы

53. Абсолют қара дене үшін жазылған өрнек.

l=b/T ;

54. Жарықтың толқындық қасиетін сипаттайтын құбылыстар.

Жарық дифракциясы

55. Абсолют қара дене.

кез келген температурада өзіне түскен барлық жиілікті сәулеленуді спектрлік құрамына, поляризация дәрежесіне, түсу

бағытына тәуелсіз толығымен жұтатын дене. Абсолют қара дененің сәуле шығарғыш қабілеті: r _n _,T , спектрлік жұту қабілеті: ,

56. Фотон энергиясының формуласы.

57. Электрмагниттік сәулесінің әсерінен заттың электрондарды шығаруы қалай аталады?

сыртқы фотоэффект

58. Абсолют қара дене заңдары.

Кирхгоф заңы: Дененің энергетикалық жарқырауының спектрлік тығыздығының оның спектрлік жұту қабілетіне қатынасы дененің табиғатына тәуелді болмайды және берілген температура мен жиілікте абсолют қара дененің сәуле шығарғыш қабілетіне тең барлық денелерүшін универсал шама (Кирхгоф функциясы):

(19.4)

Дененің энергетикалық жарқырауы ,

Абсолют қара дененіңэнергетикалық жарқырауы .

Сұр дененің энергетикалық жарқырауы:

Стефан – Больцман заңы: Абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауы оның термодинамикалық температурасының төртінші дәрежесіне тура пропорционал.

(19.5)

мұндағы 5,67·10^-8Вт/(м²·К⁴) –Стефан-Больцман тұрақтысы.

r_λ,_T

Виннің ығысу заңы: Абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауының спектрлік ты-ғыздығының максимал мәніне сәйкес толқын ұзындығы дененің абсолют температура-сына кері пропорционал болады.

(19.6)

мұндағы b = 2,9·10^-3м·К – Вин

51-сурет тұрақтысы.

59.Ядроның байланыс энергиясының өрнегі.

Атом ядросы түзілгенде немесе ыдырағанда қажетті энергияның бөлінуі

60. Бірлік уақыт ішінде белгілі бір S аудан арқылы өтетін жарық энергиясының мөлшерін қалай атайды ?

Жарық ағыны?

61. Берілген ортада таралған жарық толқынының ұзындығы 500 нм, жиілігі 5·10¹⁴ Гц. Ортаның сыну көрсеткіші қандай?

1.2

62. Фотоэффектің қызыл шекарасын анықтайтын формула.

63. Берілген өрнек n = f ( l ) қандай құбылыс үшін жазылған?

Дисперсия

64. Фотонның массасы

65. Сфералық толқын үшін Френельдің m- нші зонасының радиусы.

66. Эйнштейннің фотоэффект теңдеуі қай заңға негізделген?

Энергияның сақталу заңы

67. Атомдық жүйе тек ерекше стационар немесе кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрқайсысына белгілі бір энергия сәйкес келеді. Қандай заң берілген?

Бордың бiріншi постулатында/ Бордың кванттық постулаттары/ Квант физикасы

68. Гейзенбергтің анықталмағандық принципінің координаталар үшін жазылуы.

/ .

69. Бірнеше когерентті толқындардың беттесуінен жарық интенсивтігінің қайта бөліну (таралу) құбылысы.

Интерференция

70. Фототок U_c=3,7 В тежеуші кернеу түсірілген кезде тоқтайтын болса , онда металл бетінен ұшып шығатын фотоэлектрондардың максимал жылдамдығы қандай болады ? ( е =1,6· 10^-19Кл ; m _е = 9·10^-31 кг ).

1,14*10 ^6 м/с

71. Берілген өрнек I=I ο cos ² a қандай құбылыс үшін жазылған ?

Малюс заңы

72. Жартылай ыдырау периоды мен радиоактивтік ыдырау тұрақтысы арасындағы байланыс.

73. Орамдағы ток және оның геометриялық пішіні өзгермеген. Катушканың орам санын 6 есе кеміткенде, катушканың индуктивтілігі қалай өзгереді?

Есе кемиді

74. Абсолют қара дененің температурасын екі есе арттырғанда оның энергетикалық жарқырауы неше есе өзгереді?

Есе артады

Изотоптар.

Егер атом ядросының саны бірдей,ал массалық саны әртүрлі болатын ядро

76. Атом құрылысы

ядроларында протондар саны бірдей, бірақ массалары әртүрлі белгілі бір элементті құрайтын атомдар түрі.

Егер атом ядросының саны бірдей,ал массалық саны әртүрлі болатын ядро / Зарядтық сандары бірдей, массалық сандары әртүрлі атом ядролары

Нуклондар

Барлық атом ядроларын құрайтын протондар мен нейтрондардың жалпы аты

78. Ядро құрамы

ядроның құрамына кіретін нейтрондар санын N анықтауға болады:

N = A - Z

79. Жартылай ыдырау периоды. Өрнегі, анықтамасы.

Жартылай ыдырау периоды дегеніміз-радиоактивті ядроның алғашқы санының орта есеппен екі есеге кемуге кететін уақыт:

Радиоактивті ядролар санының жартысы ыдырайтын уақыт аралығын жартылай ыдырау периоды {\displaystyle ~T_{1}/2} деп атайды.

80. Өздігінен түрлену нәтижесінде атом ядросынан гелий ядросы ұшып шыққан. Бұл қандай радиоактивті ыдырау?

Алфа ыдырау

81. Ферромагниттік күй жойылатын температура.

Кюри температурасы.

82. Ферромагнетик үшін магнит өтімділігі.

Магнит өтімділігі 1-ден өте үлкен болады

83. Гюйгенс теориясы бойынша жарық дегеніміз не?

эфирде таралатын механикалық серпімді тербелістер ;

84. Дифракциялық тордың минимум шарты.

егер толқын фронтының ашық бөлігінде жарты толқын ұзындығының жұп саны орналасса, қарастырылып отырған нүктеде жарық әлсірейді (өшеді):

Фотон импульсі

Фотон импульсы P=mc=ҺV/c Векторлық түрде P= 𝒽 k импульс бағыты электромагнит сәулесінің таралу бағытымен сәйкес келеді. K – толқындық сан. Фотонның тыныштық массасы m₀=0. Тең болғандықтан , тек қозғалыста өмір сүре алады. Бар болғаны бір бөлшектен тұрады.

Фотон энергиясы.

Фотон энергиясы Е=ҺV

87. Столетов заңдары

Столетов заңы: бірлік уақыт ішінде катодтан бөлініп шыққан фотоэлектрондар саны түскен жарық интенсивтігіне пропорционал болады (өйткені қанығу тогы жарық ағыны қуатына пропорционал).

87. Фооэффект үшін Эйнштейн теңдеуі

Затқа түскен фотонның энергиясы электронның металдан шығу жұмысына және ұшып шыққан электрондардың кинетикалық энергиясына жұмсалады:

88. Абсолют қара дене үшін Виннің ығысу заңы.

Абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауының спектрлік ты-ғыздығының максимал мәніне сәйкес толқын ұзындығы дененің абсолют температура-сына кері пропорционал болады.

(19.6)

мұндағы b = 2,9·10^-3м·К – Вин

51-сурет тұрақтысы.

89. Радиоактивті ыдырау заңы

Радиоактивтi заттың активтiлiгi деп бiрлiк уақыт аралығында болатын ыдыраудың санын айтады

А=dN/dt

Жартылай ыдырау периоды

Радиоактивті ыдыраудың жартылай ыдырау периоды дегеніміз - белгілі бір уақыт. Бұл уақыт ішінде:

Ж:. Бастапқы ядролар саны 2 есе кемиді.

91. Элементтің орташа өмір сұрау уақыты

Радиоактивті ядроның орташа өмір сүру уақыты:

Радиоактивтілік

Өздігінен сәуле шығаратын заттарды радиоактивті заттар, ал сәуле шығару құбылысын радиоактивтілік деп атайды.

Радиоактивтілік табиғи және жасанды радиоактивтілік болып екіге бөлінеді.

Табиғи радиоактивтілік дегеніміз белгілі бір атом ядроларының сәулелер шығарып, өздігінен басқа элементтердің ядроларына айналу құбылысы. Жасанды радиоактивтілік ядролық реакциялар нәтижесінде болады. Тұрақсыз атом ядролары жоғары тұрақтылығы бар ядролардың пайда болуына тәуелсіз түрде ыдырайды. Бөлу процесі радиоактивтілік деп аталады.

93. Фарадейдің электромагниттік индукция заңы

: Электрмагниттік индукцияның электр қозғаушы күші (ЭҚК) контурды тесіп өтетін магнит индукциясының ағынының уақытқа байланысты өзгеру жылдамдығына тең болады.

Айнымалы ток

шамасы мен бағыты уақыт бойынша периодты түрде өзгеретін электр тогы. Қалыптасқан мәжбүр электрмагниттік тербелістерді шарғы (катушка), конденсатор және резистордан құралған тізбектен айнымалы токтың ағуы деп қарастыруға болады.

Лездік қуаты,кернеу мен токтың лездік мәндерінің көбейтіндісіне тең физикалық шама

Электр тербелістері

Бірдей (дәл не жуық) уақыт аралығынан кейін қайталанып отыратын электр тізбегіндегі кернеу мен ток өзгерісі.

Электр тербелістерін қандай құралдарда аламыз?

Ж:. тербелмелі контурда

96. Дифракциялық тор

Бірөлшемді дифракциялық тор – бір жазықтықта бір-бірінен бірдей қашықтықта жатқан ені бірдей параллель жіңішке саңылаулар жүйесі.

Дифракциялық тор тұрақтысы (периоды) –бір саңылаудың ені мен екі саңылаудың мөлдір емес ара қашықтығының қосындысы:

97. Жылулық сәуле шығару

Жылулық сәуле шығару - бұл қыздырылған дененің шығарған жарығы.

Жылулық (температуралық) сәулелену – қыздыру барысында заттың ішкі энергиясы есебінен электрмагниттік толқындар шығару құбылысы. Бұл сәулелену жарық шығаратын дененің температурасына және оптикалық қасиеттеріне тәуелді болады.

98. Абсолют қара дене үшін Кирхгоф заңы

Дененің энергетикалық жарқырауының спектрлік тығыздығының оның спектрлік жұту қабілетіне қатынасы дененің табиғатына тәуелді болмайды және берілген температура мен жиілікте абсолют қара дененің сәуле шығарғыш қабілетіне тең барлық денелерүшін универсал шама (Кирхгоф функциясы):

Абсолют қара дене үшін А = 1 болады. Кирхгоф заңы
сәулелену және жұтылу дененің табиғатына тәуелді емес, ол барлық денелер үшін жиілік пен температураның универсалды функциясы бол ы п табылады.

Релей-Джинс формуласы

(19.7)

мұндағы k =1,38·10^-23 Дж/К – Больцман тұрақтысы

Планк формуласы

Планктің кванттық гипотезасы : жарық белгілі бір мөлшердегі энергия бөліктері (кванттар) түрінде сәулеленеді және жұтылады. Кванттың энергиясы тербеліс жиілігіне тура пропорционал:

(19.8)

мұндағы h= 6,625·10^-34 Дж·с –Планк тұрақтысы.

Кирхгоф функциясы үшін Планк формуласы:

Фотон. Энергиясы

Фотон - электрмагниттік сәуленің (жарықтың) элементар бөлшегі, зарядсыз бейтарап (нейтрал) бөлшек. Ол вакуумда с=3 × 10⁸м/с жылдамдықпен тарайды, тыныштықтағы массасы m =0. Фотон электрмагниттік әсерлесуді тасымалдайтын бөлшек . Зарядталған бөлшектердің фотондарды шығаруы немесе ж ұ туы барлық электрмагниттік процестердің негізі болып табылады. Фотон туралы ұғым кванттық теория мен салыстырмалы теорияның даму барысында пайда болды. Фотонның энергиясы электрмагниттік толқын ұзындығына немесе жарық тербелісінің жиілігіне тәуелді

(19.20)

мұндағы h = 6 , 6 2 · 1 0 ^-34 Дж·с - Планк тұрақтысы.

102 Абсолют қара дене

Абсолют қара дене – кез келген температурада өзіне түскен барлық жиілікті сәулеленуді спектрлік құрамына, поляризация дәрежесіне, түсу

бағытына тәуелсіз толығымен жұтатын дене.

103. Гейзенбергтің анықталмағандық қатынасы.

Анықталмағандық қатынасы - екі орайлас физикалык

шамалар мәніндегі анықталмағандықтардың Планк тұрақтысынан кіші болуы мүмкін емес дейтін тұжырым

D y D p_y ³ h/2 p , D z D p_z ³ h/2 p ×

Фотон массасы, импульсі

Фотонның массасы мен импульсінің шамасы мынаған тең:

(19.21)

105. Кванттық гипотеза.

(19.8)

мұндағы h= 6,625·10^-34 Дж·с –Планк тұрақтысы.

Бор постулаттары

Бордың бірінші постулаты (стационар күй постулаты): атомда стационар куйлер бар , (уақыт мерзімімен өзгермейтін) ол куйлерде атом энергияны не жұтпайды не шығармайды және белгілі-бір энергияның дискретті мәндерімен сипатталады. Бордың екінші постулаты (жиіліктер ережесі): атом бір стационар күйден екінші стационар күйге ауысқанда екі куй энергиясының айырымына тең энерэнергияға ие болатын фотон шығады (немесе жұталады) және – атом сәуле шығарғанға дейінгі және шығарғаннан кейінгі стационарлық күйлері.

107. Жарық табиғаты туралы Максвелл теориясы.

жарық толқынының электр өрісі кернеулігі мен магнит өрісі кернеулігі векторлары өзара перпендикуляр және толқынның таралу бағытына (сәулеге) перпендикуляр тербеледі ( ). Жарық векторы ретінде қабылданған .

108. Жарықтың шағылу заңы

түскен сәуле мен шағылған сәуле, сәуленің түсу нүктесінен шағылдырушы бетке тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады.
- шағылу бұрышы түсу бұрышына тең болады.

Жарықтың шағылуы 2-ге бөлінеді: айналық және диффузиялық

Айналық шағылу деп егер жарық мұқият тегістелген немесе айналық бетке түссе,одан шағылған жарық шоғы параллель шоқ түрінде шашырайтынын айтамыз.

Диффузиялық шағылу деп егер жарық кедір бұдыр бетке түссе,одан шағылған жарық шашырайтынын айтамыз.
• Айналық бет деп түскен жарық энергиясының басым бөлігін шағылдыратын, яғни жарықты ол түскен ортаға қайта бағыттайтын бетті айтады.
• Егер жарық сәулесі айналық бетке түссе, одан шағылу да айналық немесе бағытталған шағылу болады.
• Егер бет кедір - бұдыр болса, онда одан шағылғанда жарық шашырайды. Мұндай шағылуды шашыранды немесе диффузиялық шағылу деп атайды.

109. Жарықтың сыну заңы

Екі ортаны бөлетін шекара арқылы өткенде таралу бағытының өзгеруі жарықтың сынуы деп атайды. Жарық бір ортадан екінші ортаға өткенде оның жылдамдығына байланысты: с װ γα – түсу бұрышы γ – сыну бұрышы
Екі ортаның шекарасына түскен жарықтың біраз бөлігі шағылады, ал біраз бөлігі сына отырып, екінші ортаға өтеді. Сынған сәуле мен екі ортаны бөлетін шекараға сәуле түскен тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрышты сыну бұрышы деп атайды.

Түсу бұрышы синусының сыну бұрышы синусына қатынасы берілген екі орта үшін тұрақты шама болып табылады.

- түсу бұрышы -сыну көрсеткіші

Сыну көрсеткіші түсу бұрышына тәуелді емес және тек шекаралық ортаның оптикалық қасиеттерімен анықталады.

Жарық бір ортадан екінші ортаға өткенде сәулелердің сыну себебі әр түрлі ортадағы жарықтың таралу жылдамдығы түрліше болатындығынан. Берілген екі дене үшін сыну көрсеткіші

c-жарықтың ауадағы жылдамдығы, - жарықтың ортадағы жылдамдығы

Гюйгенс теориясы

Кеңістіктегі толқын барып жеткен әрбір нүктесі екінші ретті тума толқындардың жорамал көзі болады, осы толқындарды орағытушы сызық келесі уақыт мезетіндегі толқындық фронтты құрайды.

111. Корпускулалық теория

Жарық дегеніміз жарық көзінен өте үлкен жылдамдықпен ұшып шыққан бөлшектер ағыны

112. Қандай құбылыс жарықтың толқындық қасиетін анықтайды

Жарық дифракциясы

113. Жарық дисперсиясы

Жарық дисперсиясы – берілген ортада жарық толқындарының фазалық жылдамдығының оның жиілігіне тәуелділігі. u =c/n болғандықтан, ортаның сыну көрсеткіші толқын жиілігіне (толқын ұзындығына) тәуелді екені айқын: n=f( l )

114. Поляризацияланған жарық

115. Жарық дифракциясы

116. Интерференция құбылысы

Бірнеше когерентті толқындардың беттесуінен жарық интенсивтігінің қайта бөліну (таралу) құбылысы.

117. Когерентті жарық толқындары

когерентті екі немесе бірнеше жарық толқындары-ның қосылуынан (суперпозиция) жарық энергиясының кеңістікте қайта бөлініп таралуы.

118. Стефан-Больцман заңы

Абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауы оның термодинамикалық температурасының төртінші дәрежесіне тура пропорционал.

(19.5)

мұндағы 5,67·10^-8Вт/(м²·К⁴) –Стефан-Больцман тұрақтысы .

Абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауы 4-ші дәрежелі термодинамикалық температураға тура пропорционал.

119. Вин заңы

r_λ,_T

(19.6)

мұндағы b = 2,9·10^-3м·К – Вин

51-сурет тұрақтысы.

А.қ.д-нің сәуле шығару қабілеттілігіің максимумына сәйкес толқын ұзындығы l m оның температурасына кері пропорционал

Фотон энергиясы

Фотонның энергиясы электрмагниттік толқын ұзындығына немесе жарық тербелісінің жиілігіне тәуелді

(19.20)

мұндағы h = 6 , 6 2 · 1 0 ^-34 Дж·с - Планк тұрақтысы.

121. Фотоэффектің қызыл шекарасы

122. Сыртқы фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі

Сыртқы фотоэффект үшін Эйнштейн формуласы:
Сыртқы фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі:

Сыртқы фотоэффект үшін Эйнштейн формуласы:
,

123. a -бөлшек

Гелий ядроларының ағыны.

Оң зарядты бөлшектер

үлкен жылдамдықты гелий ядросының ағыны екені

124. b -бөлшек

Бета-ыдырау кезінде атом ядросынан бөлініп шығатын электрондар мен позитрондар

теріс зарядты бөлшектер

үлкен жылдамдықтағы электрондар ағыны екені

A ыдырау

2 протон + 2 нейтрон жоғалтады

α – ыдырау схемасы: .

B ыдырау

электрон ұшып шығады.

– ыдырау схемасы: .

127. g -сәуле

Адам үшін аса қауіпті сәуле

Толқын ұзындығы 10^-10 м аз қысқа толқынды электрмагниттік сәулелену.

Гамма-сәулелену пайда болатын ядролық процесс.

Дата добавления: 2021-12-10; просмотров: 20; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

Мы поможем в написании ваших работ!