В6 витамин (пиридоксин гидрохлориді).

Билет

1.Рецепт. оны жазу ережелері: рецептуралық бланкілердің формасы.

1)Жалпы рецептура. Рецепт бланкасы дәрігер мен дәріхана арасында жүргізілетін іс қағаз. Дәрігер науқасқа тағайындаған дәрі затын рецепт бланкасына толтырады. Рецепт бланкасының 3 формасы бар:

1. Қарапайым рецепт бланкасы. Дәрі затының толықтай бағасын сатып алатын қарапайым бланка. осы рецепт бланкасында 2 дәрі затымен толтырады.

2.Толтырылады көбіне ҰО соғысына қатысқан мүгедектерге, кейбір категориялық ауруларға (онкологиялық, жүрек қан-тамыр, қант диабеті, психотропты) дәрі заттары толтырылады 1 ғана дәрі заты. Көшірмесіне 2 мөр, 2 қол қойылады. Рецепт бланкасы дәріханада сақталады. Науқас дәрі препараттарын тегін және жартылай төлем ақысын төлеп алады. Сондықтан дәріханада сақталады.

3. Көгілдір түстегі арнайы формадағы типографиялық сөздермен толтырылады. Тек наркотикалық немесе наркотикалық типті дәрі заттарымен толтырылады. 1 ғана көшірмесімен 2 мөр, 2қол қойылады. Дәріханада есепте қалады.

Рецепт бланкасының 3 түрлі рөлі бар:

- Медициналық құжат

- қаржылық құжат

- егер дәрігер немесе орта медицина қызметкерлері науқасқа сауатсыз дәрі тағайындаса немесе қателіқ жіберсе заң алдында жауап береді. Рецепт структурасы латынаша -recepe аудармасы "алыңыз" сөзінен басталады. R сөзінен кейін дәрі формасы немесе дәрі атауы үлкен әріппен ілік септігінде латын тілінде жазылады. Дәрі дозасы. Дәрінің жалпы саны. Da tales doses: D.t.d латын тілінде "signa" signatura қысқаша S аудармасы қабылдаңыз сөзімен аяқталады. signatura науқасқа тағайындаған дәріні тәулігіне қабылдау ережесі жазылады. Орыс немесе жергілікті тілде м/ы: 1 таблеткадан 3 рет тамақтан кейін. Рецепт бланкасында түзетулер болмау керек, қатесіз, нақты, түсінікті, көк пастамен толтырылады. Дәрі формасы дегеніміз- дәрі затын арнайы формаға келтіріп, науқастың қабылдауына ыңғайлы жағдай келтіретін форма. Дәрі препараты құрамында дәрі заты және қосымша заттар кіреді.

2) Жергілікті жансыздандыру дәрілер: (новакаин, дикоин, анестезин, лидокоин, тримекоин). Салыстырмалы әсерлері . Қолдану көрсеткіштері .

Анестезия деп- уақытша ауру сезімін бастаны дәрі тобын айтады (an қарсы, estezia сезім).

Новакаин:

Rp: Sol. Novacaini 0.5- 5 ml

D.t.d № 10 in amp.

S. антибиотиктерді ерітуде.

Әсері: 30-60 минутқа созылады. Аллергиядлық реакциялар байқалуы мүмкін. Егер науқастың новакаинге (анестезинге, дикоинге) аллергиясы болған жағдайда лидокоинмен, тримекоинмен немесе пиромекаинмен (бұларға жоғары сезімталдық аз байқалады) алмастыруға болады. Ерекшелігі: әсері 5-10 минут, ұзақтығы 1 сағат. анестезиялық белсенділігі жоғары, жанама әсекрі төмен, барлық анестезия түрінде қолданылады.

Дикоин:

Rp: Sol. Dicaini 0.25%- 10ml

D.S. жоғарғы анестезияда.

Ерекшелігі: токсикалық әсері жоғары болғандықтан тек жоғары анестезияда қолданады.

Анестезин

Rp: Tab Anaesthesini 0.3 №10

D.S.

Ерекшелігі: суда еріткіштігі төмен болғандықтан тек жоғары анестехияда қолданылады.

Лидокоин гидрохлоиды:

Қолдану көрсеткіштері: новакаинге ұқсас, бірақ белсенділігі жоғары. 2%-2ml. Ерітіндісі ампулада, өткізгішгіштігі анестезияда, 1%-3,5ml антибиотиктерді ерітуде, цефолоспаринде 10% аэрозол ретінде, косметологияда, травмотологияда қолданылады.

3. Рецепт құрастырыңыз. Суспензияда кортизин ацетаты ( Cortisoni acetas) 2,5% - 10мл, 6 флакон. Қабылдаңыз: 3мл бұлшық етке 1 рет тәулігіне.

Rp. Suspensionis Corticoni acetatis 2.5% - 10ml

D.t.d. №6

S. 3мл 1 рет бұлшық етке

Билет

1 . Орталық нерв жүйесінің қызметін реттейтін дәрі-дәрмектер. Ұйықтататын дәрілер (фенобарбитал, диазипам, этаминал-натрий, нитрозепам). Ұйқы бұзылуының түрлері. Барбитур қышқыл туындысы препараттарының ерекшелік әсері (фенобарбитал т.б).

Дәрі заттарының алыну жолдарына, химиялық құрамдарны қарай 2 бөлінеді:

1)Наркотикалық анальгетиктер. Дәрі заттары апиымның көкнәрдің сүтінен алады. Есірткілік әсері бар. Алколоидтан алған препараттар А және В тізімде болады, арнайы есепте тәжірибеде қолданылады. Қабыну процесіне байланысты емес қатты ауру сезімін басу үшін. Мысалы, онкологиялық, күйген, сынған, жарақаттар кезіндегі, операциядан кейінгі ауру сезімді басу үшін. Егерде басқа топ препараттары, мысалы, аналгин, демидрол, кетарол, кетанов, трамидол препараттары көмектеспесе, осы наркотикалық қолданады. Наркотикалық анальгетик препараттары арнайы есепте болдаы. Себебі олардың эйфориялық, дәріге тәуелділік, үйреншіктік, құмартушылық, нашақорлық тудыратын әсерлері бар. Жоғарыда көрсетілген әсерлер байқалады. Егер адам медициналық көмектерге сәйкес емес наркотикалық типті препараттарды қабылдаса медицинада наркотик типті препараттар арнайы тізімге кіреді (А және В). Әрбір дозасы, ампуласы есептеулі.

Наркотикалық анальгетиктерлің жіктелуі:

• Апиын препараттары - морфин, морфилонг

• Морфиннің синтетикалық препараты - амнопом, фентанил

• Морфиннің ауыстырмалы препараты - промидол

• Наркотикалық анальгетиктердің антогонистері - налорфин

Морфин гидрохлориді;

Rp.Sol Morphini hydrochloridi 1%-1ml

D.t.d №10in amp

S. 0.3мл б/е ауру сезімінде

Әсері: лезде, тез: Ұзақтығы- 3-5сағ-қа дейін.Қолдану көрсеткіштері:онкология, травмалогия, негізгі механизімді әсерлері: ауырсыну орталығына, жөтел орталығы тежейді.

Тыныштандырғышты (аз досасында) одан ұйқтататын, одан терең жоғары дозасында сезімтал. Ішкі секрециялық бөлінуін азайтады. Әсіресе сыртқы-тері,асқазан,сілекей бөлінуін азайтады.Сондықтан көз қарашығына әсері: миозға әкеледі. Ішкі тегіс б/е тонус күшейтеді.

Промедол-Promedolum

Rp: Promedolum 1%-1ml

D.t.d №10 in amp

S.бекітілген дозаны б/е

Морфиннен айырмашылығы.Тыныс, қан ж/е жүргізу орталықтарына куйзелткішті әсері аз.Сондықтан қолданылады акушер тәжірибесінде толғақ кезіндегі ауру басу ушін ж/е жатыр мойынын ашу ушін.

Фентанил гирохлориді 0,05%-1мл. Тәжірибеде көбіне 10-15 мин аралығында өткізілетін операцияда нейролептоанальгезия ретінде. Бұл жансыздандырудың 1әдісі хир-да қолд-тын. Нейролептик тобынан Droperidolim алынса, анальгетик тобынан фентонил. Қолд-н себебі анальгетикті әсері 100-150 есе кушті морфинмен салыстандырғанда.

Улану себептері.

1) дәрі дозасының жоғары болуы.Көмек асқазанды бірнеше рет 0,01% калий перманганат ер. жуады.У-ды тотықтыру ушін бірнеше рет. Қалған көмектер науқастың жағдайына қарай көрсетіледі.У-ға қарсы налорфин гидрохлориді қолданылады.

Наркотикалық емес анальгетиктер. Ерекшелік әсерлері:Эйфориялық, дәріге тәуелділік әсері жоқ.Анальгетикті әсері қолд.егерде ауру сезімі қабыну процесіне бай-ты болса.М/ы б/е қабынуы (миозидте) нерв жуйесінің қабынуы (невритте),буын қабыну (артритте) хандроз.Ревмотизмге қарсы әсері бар. Қанды суйылту әсері бар.Салицил қышқыл туындысына тән.

Химиялық құрамына қарай преп-дың жіктемесі.

1)салицил қышқыл туындылары, ацетилсалицил.

Rp:Tab Asidum acltalicylici 0.25 №10

D.S 1таб тамақтан кейін

Негізгі әсері:1)Ревматизмге қарсы:2)Қабыну процесіне бай-ты дене температурасына тусіру терлеу арқылы іштегі ыстық сыртқа шығарады. 3)Қанда сұйық әсері бар.Қазіргі кезде арнайы қабықшада шығарылған преп-ды кордиология тәжірибесінде кеңінен қолданылады.М/ы кардиомигнил, асперин кардио,трамбоас.Тәул-1рет кешке қарапайым асперинді қабылдау ережесі асқазан шырышта қабат бетіне жергілікті тітіркендіргіш әсері бар. Сондықтан тамақтан кейін майдалап минерелды суымен ішу керек. Анальгетикті әсері цитрамон ,қолданылады.

2)Пиразалон туынды преп-ры:аналгин.таб 0,5№10

Rp.Tab.Analgini 0.5№10

D.S 1таб-н бас ауырғанда

Иньекцияда 50%-ды 2ml D.t.d№10 in amp

Rp : Sol . Analgini 50% 2 ml

D.t.d №10in amp

S.2мл бұлшық етке

Көбіне жедел жәрдем станциясында демидрол ерітіндісімен бірге қабыну процесіне байланысты ауру сезімді басу ушін.

3)Парааминофенол туындылары:парацетамол.

Rp:Tab Paracetomolum 0.5 №10

D.S 1таб 3рет

Таб-да ересек 0,5 №10 педиатрияда 0,02№10 D.S 1таб 3рет. 3жасқа дейінгі балаларға сиоп ретінде қолданылады. Парацитамол келесі преп-р құрамында бар:панадол,цитрамон, эферолган.

Негізгі әсерлері, анелгетиктік, дене температурасын тусіру.

4)Қазіргі кезде тәжірибеде қолдануға қарсы аналгетикті әсері жоғары преп-р: диклофенак натрий

Rp: Sol.Diclofenac natrii 3ml

D.t.d №5 in amp

S. 3мл б/е-ке

Емдеу курсы 5кун. таб 0,05№50

Rp : Tab Diclofenac natrii 0.05 №50

D.S сыртқа

Негізгі әсерлері: аналгетикті қабынуға қарсы неврология тәжірибесінде кең қолданылады. Син-рі Диклоберл

5)Индометацин

Rp: Tab Indometacini 0.025 №30

D.S 1таб-дан 3рет

Rp:Ung Indometacini 10%-40.0

D.S Сыртқа

Әсері қолданылуы ұқсас. Қазіргі кезде кеңінен қолданылады таб-да-кетанов,кетанал, кетарол, артоксан.

Ұйықтататын дəрілер.

Қолданылады науқастың əр түрлі себептерге байланысты табиғи ұйқысы бұзылғанда. Ұйқы бұзылуы жиі кездеседі:

-əр түрлі патологиялық ауруларда

-ОЖЖ-не сыртқы эмоциялық қысымның түсуі, қайғыру, мұнайу

-жасына байланысты.

Ұйқы бұзылуының 2 түрі бар:

1) тез ұйықтап, бірақ ұйқы тереңдігімен ұзақтығы бұзылуы

2) Тез ұйықтай алмау

Осыған байланысты дəрі затының химиялық құрамына жəне жылдамдық əсеріне қарай келесі топтарға бөлінеді:

І. Барбитур қышқылы туындысының препараттары:

-ішектен баяу сорылатын жəне суда нашар еритін препарат – фенобарбитал

Rp. Tab. Phenobarbitali 0.05 N10

D.s 1таб 1сағат ұйқы алдында

Бауырда ыдырап, бүйрек арқылы бөлінуі де баяу, сондықтан əсері 6-8 сағатқа дейін созылады. Қолданылады: ұйқы ұзақтығы мен тереңдігі бұзылғанда. Порошок түрінде педиатрияда неврология аурударында қолд.

-үлкен эпилепсиялық ұстамасында. Жанама əсері кумуляциялық.

ІІ. Ішектен тез сорылатын ұзақтығы 5-6 сағат. Препарат- этаминал натрий

Rp. Sol. Aethaminali-natrii 5%- 5ml

D.s көк тамырға

Rp. Tab. Aethaminali- natrii 0.1 N6

D. S. 30 минут ұйқы алдында.

Барбамил

Rp. Tab. Barbamyli 0.1 N10

D. S. 1 таб 30мин ұйқы алды

Тез ұйықтау алмац жағдайында қолданылады.

Басқа фармакологиялық топ препараттарынан ұйқтататын əсері бар: нитрозепам.

Rp. Dragee. Nitrozepami 0.005 N20

D. S.1 дражедан 30мин ұйқы алдында

Қолданылады: əртүрлі себептерге байланысты ұйқы бұзылуында. Əсері 30мин кейін,ұзақтығы 6-8 сағат.

2. Адсорбенттер: (белсендірілген көмір). Негізгі әсері: Қолдану көрсеткіштері.

Негізгі әсері: Асқазан-ішек бойындағы газ немесе қатты сұйық заттарыд өз бойына сорып, улы заттардың ішектің қанға сіңуіне бөгет береді. Улы затпен бірге өзгеріссіз нәжіс арқылы бөлінеді. Қолдану көрсеткіштері:

- метеоризм (іш кебу)

-улануларда, пероральды жолмен

- алерготтар негізгі препараттарымен бірге асқазан-ішек бойындағы аллергиялық реакциясын тудыратын аллергендерден тазарту үшін таңертең ашқарында, жатар алдында тағайындайды.

Rp . Tab . Carbo activatudis 0.25 №10

D.S 2 таблеткадан 3 рет.

Ерекшелігі: суда ерімейді, ішектен сіңірілмейді, улы затпен бірге өзгеріссіз нәжіс арқылы бөлінеді. Қазірге кезде адсорбенттер қолданылады: адсорбикс, тагансорбент, смекта.

3 . Рецепт құрастырыңыз. 10флакон глюкоза ерітіндісі 5%-200мл.Қабылдаңыз:200мл көк тамырға тамшылатып 2рет тәулігіне.

Rp: Solutionis.Clucosae 5%-200ml

D.t.d №10

S. 2рет 200мл көк тамырға тамшылап

Билет

1 . Дәрі-дәрмектермен жедел улану терапиясының негізгі принциптері.

1. Удың сіңірілуін тоқтату.

А) асқазанды шаю – жылы сумен, калий перманганатының ертіндісімен, белсендірілген көмер суспензиясымен жүзеге асырылады, əсіресе ОЖЖ-н тежейтін заттармен уланғанда. Асқазанды зонд арқылы шайған дұрыс. Қышқылдар мен сілтілермен уланғанда алдын ала наркотикалық анальгетиктер (морфин), спазмолитиктер (атропин) енгізіледі, ал зондты вазелин немесе өсімдік майымен майлау керек.

В) ішектегі уды шығару – тазалау клизмасының көмегімен жүргізіліп, ішке белсендəрілген көмір мен тұзды іш жүргізетін (магний сульфаты) беріледі. Қышқылдар мен сілтілермен уланғанда іш жүргізетіін дəрілерді беруге болмайды

В) токсинді заттардың тері мен шырышты қабыққа шашырағанда – көп мөлшердегі ағынды сумен шайып, мүмкін болса қышқылды сілтілермен (натрий гидрокарбонат ертіндісі), ал сілтіні қышқылдармен (3-5% сірке қышқылы ертіндісімен) бейтараптау керек.

Г) токсинді заттың ағзаға өкпе арқылы түскенде- удан аластату, таза ауамен дем алуын қамтамасыз ету.

2. Ағзадан удың шығарылуын жылдамдату. Табиғи əдістер:

А) форсирленген диурез – 1,5-2л 0,9% NaCl ертіндісін көк тамырға енгізіп, одан соң белсенді несеп айдаушы дəрілер (фуросемид, маннит) енгізіледі. Форсирленген диурезді жіті жүрек қызметі жеткіліксіздігінде, бүйрек қызметі жеткіліксіздігінде, ми немесе өкпенің қауіпті ісігінде қолдануға болмайды.

Б) егер заттар өкпеден бөлінетін болса, өкпенің гипервентиляциясын, карбогенмен ингаляциясын қамтамасыз ету қажет.

Жасанды əдістер:

А) перитонеальды диализ – іш қуысын электролитті ертінділермен шаю

Б) гемодиализ – қанды «жасанды бүйрек» диализаторы арқылы өткізеді

В) гемосорбция – улар сорбенттерде адсорбцияланады (беосендірілген көмір)

Г) қан құю.

3. Сіңірілген удың əсерін басу үшін антидонт қолданылады, олар улармен химиялық немесе физикалық-химиялық əрекеттесетін заттар. Мысалы: белсендірілген көмір абсорбция əдісімен əсер етеді. Темір препараттарымен уланғанда антидот ретінде дефероксамин; ауыр металл тұздарымен уланғанда унитиол қолданылады. Фармакологиялық антагонистер де кеңінен қолд: антихолиноэстеразды дəрілермен уланғанда атропин, морфинмен уланғанда налоксон қолданылады.

4. Жедел уланудың симптоматикалық терапиясы. Спецификалық антидот болмаған жағдайда жедел улануға симптоматикалық ем жүргəзудің айрықша маңызы бар. Əсіресе қан айналым мен тыныс алу жүйесін қадағалау қажет. Жүрек гликозидтерін, АҚ реттейтін дəрілер, оттегі терапиясы, тыныс алу стимуляторлары, қажетті жағдайда бронхолитиктер, тырысуға қарсы, анальгетикалық дəрілер қолданылады. Су электролитті балансты қадағалау керек. Қажетті жағдайда реанимациялық шаралар жүргізіледі.

2 . Тітіргендіргішті дәрі-дәрмектер (мүсәтір ерітіндісі, ментол, қыша қағазы). Анықтамасы. Қолдану көрсеткіштері. Негізгі әсерлері.

Аталу себебі:тері ж/е шырышты қабат бетіндегі сезімтал нерв ұштарының тітіркендіреді физиологиялық қызметін жақсартады.Жергілікті әсері бар преп-р:қыша қағазы парашогы реакцияға қосылады. Яғни сол жерде жабыстырған жер ысыну,қызару тітіркену байқалынады. 1)Қабынған жердің қан айналымын жақсартады. Қабыну процесін басады.2)Рефлекторлы әсері бар-оған мүсәтір спирті,амиак (нашатыр спирті) 10%fvvjyb rfenbws 10% 40ml

D.S Сыртқа 1-2 тамшыдан мақтаға тамызып науқас естен танғанда 1-2 рет жағады.Өзіне тән иісі бар. Танау шырышты қабат бетінде орналасады рецепторларды тітіркендіреді,ол нерв талшықарын арқылы рефлекторлық жолмен науқастын тыныс алу орталығына әер етеді. Науқастың тынысы жиіленеді қалыптасады.Қолданылады естен танғанда.

Аммони ерітіндісі

Rp: Sol Ammonii caustici 10%-40ml

D.S Сыртқа

Осындай әсері бар рефлекторлық жолмен карвнар қан-тамыр кеңейтетін преп-ға: Валидол-сублингвалды жатады.

3 . Рецепт құрастырыңыз . 15%-20.0 преднизалон (Prednizalonum) мазь.Қабылдаңыз:Жарақат бетіне тәулігіне 2рет.

Rp:Ung.Prednizaloni 15%-20.0

D.S Жарақатқа 2 рет

Билет

1. Дәрі- дәрмектердің әсерлерінің түрлері: (жергілікті; резорбтивті, тікелей, негізгі, жанама, терапевтік, токсикалық т.б).

1)Жергілікті әсері дегеніміз дәрі затын тері үстіне н/е шырыш қабат бетіне жаққаннан,тамызғаннан,енгізгеннен кейін сол жерге ғана әсерін тигізсе оны жергілікті әсері деп аталады.

2)резорбтивті әсері резорптио лат.сөзі аударғанда сіңу яғни дәрі затының қанға сінгеннен кейінгі әсерді айтамыз.

3)Тікелей әсер дәрі затының 1 бағыттағы әсері.

4)редалекторлы әсері жауап қайтару әсері,яғни нерв жуйесінің қатысуында.

5)жанама әсері әрбір дәрінің негізгі емдік әсерімен бірге емдік емес, қажетті емес әсері байқ-ды. М/ы антибиотиктердің аллергиялық реакц-я

6)Қолдануға болмайтын көрсеткіштер.

2.Наркозға арналған дәрі-дәрмектер. Наркоз түрлері. Дәрі-дәрмектердің (фторотан, наркозға арналған эфир, тиопентал натрий т.б.)озара салыстырмалы әсерлері.

Наркоз грекше наркозис есеңгіреу ағзаның өмірлік маңызды қызметтері сақтала отырып, естің жойылуы, қаңқа бұлшықерттерінің тонуысының төмендеуімен рефлекторлы реакциялар мен барлық сезімталдықтың төмендеуі наркоз-хирургиялық операцияларда қолданады. Түрлері:

-Ингаляциялық наркоз- наркоз аппаратының маскасы немесе эндотрахиалды түтікше арқылы, газ тәрізді немесе ұшқыш сұйық анестетиктермен демалу жолы. Преп: наркозға арналған эфир

Rp. Aether pro narcosis 100ml

D.t.d. N1

S. Ингаляцияляқ наркозда

Наркотикалық кеңдігі үлкен белсенділігі жоғары. Қауіпсіз, жеңіл басқарылады, едəуір терең қаңқа бұлшық еттерін жақсы босаңсуына алып келеді жəне күшті анальгетикалық əсері бар. Алайда эфирде қозу кезеңі мен оянуы ұзақ жəнее наркоздан кейінгі депрессия баяу өтеді, ал шырышты қабықшаларға тітіркендіргіш əсеріне байланысты құсу, жөтел, рефлекторлы брадикардия жəне тыныс алу тоқтауына алып келеді (алдын алу үшін атропин енрізеді), үлкен мөлшердегі гипергликемияға жəне жүрек аритмиясына, наркоздан кейінгі кезенде пневмония мен бронхитке алып келуі мүмкін.

Фторотан

Rp.Phthorothani 50ml

D.t.d. N1

S. Ингаляциялық наркозда

Эфирден белсенділігі 3есе жоғары, наркотикалық əсерінің кеңдігі үлкен, наркоз жеңіл басқарылып, жедел наркотикалық əсер көрсетеді (3-5мин соң), эфирге қарағанда қозу кезеңі мүлдем жоқ. Фторотан шырышты қабықшаны тітіркендірмейді, бездерінің секрециясын тежейді жəне елəуір миорелаксациялық əсері бар. Бірақ анальгетиктік белсенділігі əлсіз.

- Ингаляциялық емес наркоз- анастетик ерітінділері к/т енгізіледі. Бір реттік бөліп немесе тамшылатып, ал б/е-ке немесе тік ішекке сирек енгізеді.

Тиопенал натрий

Rp. Thiopentali- natrii 1.0

D.t.d. N5

S. Физ.ертіндіге ерітіп 2,5% ертіндіні көк тамырға.

Алғашқы наркозда, терең аналгезияны қажет етпейтін қысқа уақытты операцияларда қолданылдаы. Ауырсынуды өте нашар басады.

-Мононаркоз- бір препаратапен жүргізілетін наркоз.

- аралас наркоз- наркозға арналған дәрілердің екі немесе оданда көп қоспалар қолданады.

-Қиыстырылған наркоз- ингаляциялық емес наркозбен ингаляциялық наркоздың бірігуі.

-Үдемелі (потенцирленген) наркоз- бір-бірінің әсерін күшейтіп және ұзартатын наркотикалық, аналгетикалық және тыныштандыратын препараттармен қолданылады қиыстырылған наркоз.

-нейролептоанальгезия-нейролептикатермен наркотикалық аналгетиктерді қиыстырып беретін, есі сақтала отырып, жасанды жансыздандыратын жалпы анастезияның ерекше әдісі.

3.Рецепт құрастырыңыз. 10ректальді суппозитория дерматол (Dermatolum)0,3 Қабылдаңыз:1свечадан тік ішекке.

Rp:Supp.Dermatoli 0.3 №10

D.S. 1рет 1свечадан тік ішекке

Билет

1.Жергілікті анестезияға түсініктеме. Түрлері. Анестетиктерге қойылған талаптар.

Анестезия деп- уақытша ауру сезімін бастаны дәрі тобын айтады (an қарсы, estezia сезім). Түрлері:

-жоғарғы және терминалды анатезия- ерітінді немесе мазь түрінде, шырышты қабат бетінде (тері, танау, көз) жағады немесе тамшылатып енгізеді. Сол жерде ауру сезімі болмайды. осы әдісті көбіне көз тәжірибесінде өолднаылады. Кішігірім операция кезінде, дерматологияды немесе күйік, хирургияда мазь түрінде тері үстіне препараттарды жағады.

-Өткізгіштік анастезия- көбіне стаматология, тіс жұлғанда қолданады. Жұлатын тістің түбіне шприцтің көмегімен дәріні енгізеді.

-Инфильтрация анастезия -операция жасайтын жерге шприцтің көмегімен стерильді анастетик ерітіндісін тескілеп енгізеді, сол жерде жансыздану болады. Травматология, хирурнияды қолданылады.

- Жұлын анестезиясы- арнайы маман арнайы шприцпен стерильденген ерітіндіні жұлінға енгізеді. Жансыздану байқалады, кіші жамбас бөлімінде. Осы әдіс қолданылады гинекология немесе кіші жамбасқа операция жасағанда.

Талаптар: анастетикалық белсенділігі жоғары болу керек; барлық анастезияда қолдану керек; тканмен байланыстыларды тітіркедірмеу керек; ерітіндіні стерилизация кезінде ерітінді белсенділігін жоғалтпау керек. Әсері: ұзақ, жанама әсері төмен. Тәжірибеде кейде анастетик ерітінді адреналин ерітіндісін қосады. Ол қан тамырын тарылту әсерін тигізеді. Препараттары:

Новокаин

Rp. Sol. Novocaini 0.5%-5ml

D.t.d N 10 in amp

S. Антибиотик ерітуде

Rp. Sol. Novocaini 0.25%-200ml

Стерилизате

D.S.Инфильтрат анестезиясында

Суппозиторий

Rp. Supp. Novocaini 0.1 N10

D. S.1 свечадан тік ішекке ауру сезімін басу үшін

Ерекшелігі: əсері 5-10мин, ұзақтығы 1сағат. Анестезиялық белсенділігі жоғары, жанама əсері төмен, барлық анестезия түрінде қолданылады.

Дикаин.

Rp. Sol. Dicainj 0.25 -10ml

D. S. Терминальды анестезияда

Ерекшелігі: токсикалық əсері жоғары болғандықтан, тек жоғары анестезияда қолданылады.

Анестезин

Rp. Tab. Anesthesinj 0.3 N10

D. S. 1таблеткадан

Ерекшелігі: суда еріткіштігі төмен болғанда, тек жоғары анестезияда қолданылады. Көбіне асқазан, ұлтабар ойық жарасында қабылдайтын препарат құрамында кездеседі. Ауру сезімін басу үшін.

Алмагель А мазь

Rp. Ung. Almageli 5%-25.0

D. S. Сыртқа

Күйген жарақаттың ауру сезімін басу үшін.

Свеча:

Rp. Supp. Almageli 0.1 N10

D. S. 1свечадан тік ішекке ауру сезімінде (геморроида)

Лидокаин гипохлориді.

Rp.Sol. Lidocaini 2%-2ml

D.t.d. N10 in amp

S. Өткізгішті анестезияда

Қолданылады: новокаинге, белсенділігі жоғары.

2.Психотропты дәрі-дәрмектер. Жіктелінуі. Негізгі фармокологиялық әсерлері. Антипсихотропты дәрі заттарының седативті әсері. Қолдану көрсеткіштері.

І.Нейролептиктер- дәрілері көбіне психотриа тәжірибесінде науқастың психикалық ой-өрісі бұзылу ауруларын емдеуінде қолданылады.2)М/ы: елестеу, дабыл, қорқынышты белгілері бар, қосымше келесі әсерлері бар: потенциалды наркоз, наркотикалық аналгетиктері, этил спирті, ұйықтататын препараттардың әсерін күшейту.

3)Антипсихикалық әсері; 4)Гипотермиялық.

Препараттары: Аминазин

Rp. Dragee. Aminazaini 0.025 N20

D.s.1дражедан тамақтан кейін

Rp. Sol. Aminazini 2.5% 2ml

D.t.d N10 in amp

S. Бүлшық етке

Негізгі әсерлері:

-антипсихикалық;

-седативті (тыныштандырғыш)

-гипотермиялық құсыққа қарсы

Қолдану көрсеткіштері: тыныштандырғышты антипсихикалық әсерін қолданады. Науқастың қаңқа бұлшықеті тонусын жазуда немесе қимыл-қозғалысын басуда. Хирургиялық операция алдында: 1. науқасты тыныштандыру үшін. Потенциалды (наркоз әсерінен). Құсу орталығының қозуын басады. Жанама әсері: аллергиялық реакция болады. Медицина қызметкерлерінде контактілі аллергия.

Галопреридол

Rp. Tab. Haloperidoli 0.005 N10

D. S. 1таб 1рет тамақтан кейін

Негізгі əсерлері: потенциалды əсері жоғары, тыныштандырғышты жəне антипсихикалық. Қолданылады: психозды емдеуде жəне құсыққа қарсы. Операция алдында наркоз препараттары əсерін күшейтуде.

Дроперидол. Негізгі əсері тез, күшті қысқа. Тəжірибеде анестезиологияда нейролептоаналгезия ретінде. Жансыздандырудың бір əдісі 2 фармакологиялық топ препаратын біріктіріп, 10-15минуттық операцияларда ауру сезімін басу үшін қолданылады. Нейролептик тобынан дроперидол, анальгетик тобына фектанил. 2 препарат қосындысынан тұратын таламонол.

Трифтазин. Таблеткада жəне ампулада. Таблеткада 0.001, ампулада 0,2%. Ерекшелігі: антипсихикалық əсері күшті басқа препараттармее салыстырғанда. Қосымша құсыққа қарсы əсері бар.

ІІ. Транквилизаторлар – тыныштандырғыш əсері бар. Көбіне неврология тəжірибесінде қолданылады. Науқастың мазасыздану, қорқу, ішкі эмоцианальді белгісі бар неврология ауруын емдеуде. Қосымша əсерлері: тыныштандырғышты; тырыспаға қарсы; потенциалды. Дəрі тобы арнайы рецепт бланкасында толтырылады.

Диазепам, синонимі: седуксен, реланиум, сибазон.

Rp. Dragee. Diazepami 0.005 N20

D.S. 1дражедан тамақтан кейін кешке

Қолдану көрсеткіштері: неврология ауруына байланысты науқастың табиғи ұйқысы бұзылса. Ампулада:

Rp. Sol. Diazepami 0.5% 2ml

D.t.d. N10 in amp

S. Бұлшық етке

Иньекцияда қолданылады: эпилепсия ауруының ұстамасында, қаңқа бұлшық еттері тырысуын жазу үшін. Əсеріне ұқсас препараттары: феназипам.

Хлордиазепоксид. Синонимі - элениум.

Rp. Dragee. Chlordiazepoxidi 0.005 N20

D. S. 1дражедан тамақтан кейін

ІІІ.Седативті дәрілер- тыныштандырғыш әсері бар. Транклизаторлардан айырмашылығы неврологиялық ауруына байланысты емес жеңіл неврозды мазасыздануда, үй тұрмысында тыныштандыру үшін. Препараттар құрамы өсімдіктектес болады. Рецептсіз алуға болады.

Химиялық құрамына қарай препараттар 2ге бөлінеді:

1)бром тобы препараттары: натрий бромиді ертіндісі, адонис бромиді. Таблеткада N20, 1 таблеткадан 1-2рет. Ағзадан баяу бөлінеді, сондықтан дəріні қабылдау интервалын сақтамаса бромизм ауруына əкеледі. Науқастың сыртқы ортаға реакциясы төмендейді. Дəрі қабылдау тоқталады. Аллергия пайда болады.

2)Өсімдік тектес валерияна өсімдігі тамырынан

Rp. Dragee cum Extracti Valeriannae 0.02 N50

D. S. 1дражедан тамақтан кейін 3рет

Rp. Tinct. Valeriane 30ml

D.s 15-20 тамшыдан 3рет

Rp. Rizoma cum radisibus Valeriane 30.0

D. S. 1 ас қасық қабыршаққа 200мл су құяды, қайнатады, сүзеді, 1ас қасықтан 3рет

Пустырник өсімдігі препараты

Rp. Tinct. Leonuri 30ml

D. S. 15-20 тамшыдан 2-3рет

Rp. Infusi herbae Leonuri 0.6 180ml

D. S. Жарты стаканна 2рет

Rp. Carvaloli 25ml

D. S. 15-20 тамшыдан

3 . Рецепт құрастырыңыз . Толокнянка (Folium uvae ursi) өсімдігінің жапырағы 10,0-200мл.Қабылдаңыз:2ас қасықтан 2рет тәулігіне.

Rp: Infusi. folium Uvae ursi 10.0-200ml

D.S 2рет 2ас қасықтан

БИЛЕТ

1. Өт айдайтын дәрі-дәрмектер. Жедел және созылмалы понкреатитте қолданылатын препараттар(панкреатин,панзинорм форте.мезим форте,контрикал т.б.)

Өт-бауыр клеткасының секрециясы, сары түстегі, тәулігіне 1литрға өндіріледі. Өт құрамында ішекте майларды ұсақтайтын (эмульсия) жəне майда жақсы еритін витаминдердің сорылуына ықпал ететін өт қышқылы бар. Сонымен қатар ішек перистальтикасын ( қимыл-қозғалыс) қуаттандыру əсері бар. Өт сөлдерінің түзілуі мен ішекте құйылуы қалыптан бұзылады, егер: бауыр, өт қалтаның жəне өт жолдарының қабыну ауруларына байланысты. Мысалы, холициститте ( өт қалтаның қабынуы), холангид ( өт жолдары қабынуы) , өт жүретін түтік еттерінің түйілуі немесе таспен бітелуі. Осыдан өт сөлдері өт қалтасында немесе бауырда жиналып, қанға сіңеді. Ол науқастың тері түсінің сарғаю белгісімнн анықталады. Көзінің ағы сарғыштанады. Ал сөлдердің ішектегі азаю мөлшері астың ішектегі қортылуын бұзады. Əсіресе майдың. Сондықтан дəрі-дəрмектердің тағайындалу бағыты: өттің шығу жүйесін реттеу, өт жолдарын тастардан, микроорганизмдерден тазарту жəне астың ішекте қортылуын жеңілдету. Дəрі-дəрмектер құрамына қарай келесі түрлерге бөлінелі:

1) Холесекретиктер- олар бауырда өт сөлінің түзілуін ынталандырады.

2) Халогога – өт жүретін түтік еттерінің түйілуін жазады жəне сөлдердің ішекке құйылуын жеңілдетеді.

Холесекретиктер « Аллахол»

Rp. Dragee «Allacholum» N50

Ds. 1дражедан 3 рет бүтіндей тамақтан кейін

Сарғыш түстегі арнайы қабықшадағы таблетка. Əсері: 1)өт жəне өт қышқылының түзілуін күшейтеді. Құрамындағы кептірілген сарымсақ асқазан ішек жолының секреторлық жəне маторикалық қызметін күшейтеді. Ал белсендірілген көмір асқазан- ішек жолындағы газды сорады, адсорбентті əсер тигізеді, ішектен сінбейді, нəжіспен толық шығады. Құрамындағы қалақай жапырағы өт айдайтын жəне қабынуға қарсы əсерін тигізеді.

Холензим

Rp.Dragee. «Cholenzymi» N50

Ds. 1 дражедан 3рет бүтіндей тамақпен сумен

Құрамы ірі қара малдың құрғақ өт сөлінен жəне ұйқы безінен тұрады. Құрамындағы панкреатикалық ферменттер (ұйқы безі) сөлдері, трипсин жəне амилаза ішекте ас қорытылуын жеңілдетеді, əсіресе белоктың.

Өсімдік преп (тұндырмасы) :

Халосас 240мл қою, қоңыр түстегі флаконда, тəтті дəмдегі сироп. 1ч.қ. 30 минут тамақ алдында.

Шиповник жемісі препараты, жүгері өсімдігі шашағының қайнатпасы, салаубас өсімдігі қайнатпасы, өт айдайтын қоспалар, фитошайлар

«Гепабене»

Rp. Caps. « Hepabene» N30

Ds. 1 капсуладан 3рет тамақ арасында

Құрамында өсімдік препараты бар. Əсері ақуыз бен фосфалопидтердің синтезделуін көтермелейді, бауыр жасушаларын қалпына келтіреді, токсиндердің жасуша ішіне түсуін алдын алады.

2. Халогога препараты. Магнезия сульфаты

Rp. Sol.Magnezii sulfatis 20% 50ml

Ds. Дуеденальді

Əсері: магнезия сульфаты өт қуығының рефлекторлы жиырылуын жақсартады. Одан сфинктерінің босаңсуын өт сөлінің өт қалтасынан ішекке құйылуын жеңілдетеді.

3. Спазмолитиктер- өт жолдарының тегіс бұлшық ет түйілуін жазады : но-шпа, баралгин, папаверин гидрохлориді.

4. Холелитиктер. Əсері өт қалтасындағы холестерин тастарын ерітеді. Препарат: урсосан

Rp. Caps.Ursosan 0.25 N50

Ds. 1рет кешке жатар алдында

Себебі өт холестеринмен түнде қанығады. Ал бұл препарат бауырда холестерин синтезін бұзады жəне холестеринді тастардың біртіндеп еруіне əкеледі.

5. Гепатопротекторлар. Бұл топтың препараттары бауырдың зақымдаушы факторларға төзімділігін жоғарлатады, физиологиялық қызметін қалпына келуіне ықпал етеді, оның детоксикалық (уытсыздану) мүмкіндігін күшейтеді. Гепатопротекторларды жедел жəне созылмалы гепатитте, бауырдың дистрофиясы (қоректену бұзылуы) мен циррозында,маскүнемдікке байланысты,кейбір дəрі-дəрмектердің жанама əсерлерінен қолданылады.

Эссенциале форте Н

Rp.Caps. Essentiale 300.0 N50

Ds.2 капсуладан 3рет бүтіндей тамақпен бірге сумен

Rp. Sol. Essentiale 10ml

D.t.d N 5 in amp.

S.көк тамырға тамшылап

Құрамында белсенді зат – эссенциалді фосфолипидтер бар. Негізгі əсерлері: 1) гепатопротективті – бауыр жасушаларының негізгі элементтері болып табылады. 2) бауыр жасушалары жарғақшаларының (мембрана) қалпына келуі мен тұрақтануын жылдамдатады.

Қолданылуы: созылмалы гепатитте, бауырдың уытты зақымдалуында, бауырдың алкогольдік ауруында, бауырдың дəрілік зақымдалуында.Жанама əсерлері: аллергиялық реакция, диарея.

Резалют

Rp. Caps. Resalut N50

Ds. 2 капсуладан 3 рет 30минут тамақ алдында бүтіндей .

Құрамында: белсенді фасфолипидтер мен фосфатидилхолин заттары бар. Негізгі əсері: гепатопротективті жəне гиполипидемиялық. Эссенциальды фасфолипидтер бауыр жасушаларының мембрана (жарғақша) элементтерінің маңызды құрылымы жəне жасуша аралық зат алмасуы бұзулыу кезінде орнын басу үшін таптырмайтын зат. Бауыр қызметін жəне бауырдың жасушалық белсенділігінің ферменттерін қалпына келтіреді.

Фосфатидилхолин – бауыр тіндерінің зақымдалуын қайта қалыптасуына ықпал жасайды. Жарғақшаларды көтермелейді, қызметін жақсартады.

Қолдану көрсеткіші: бауырдың уытты зақымдалуында, созылмалы гепатитте.

Карсил.

Rp. Tab. Carsili N80

Ds. Схемада

Құрамында:шұбар алатікен жемісінің құрғақ сығындысы – силимарин бар- препараттың белсенді құрамдас бөлігі. Гепатопротективті жəне уытқа қарсы əсері бар. Уыттың бауыр жасушасына енуін тежейді. Қолданылуы: алкогольден, ұзақ уақыт дəрілермен емдеуден созылмалы уыттанудан болған бауыр зақымдалулардан. Мысалы: ұзақ уақыт саңырауқұлақ аурувн емделуінде қолданылатын саңырауқұлаққа қарсы препараттармен емдеуде. Созылмалы гепатитте. Бауыр циррозында біріктірілген емнің құрамындв. Жанама əсері: аллергиялық реакция. Диспепсиялық жағдайлары, жүректің айнуы, құсу, тəбет азаюы, метеоризм

2 . Диуретиктер (фурасемид, дихлотиазид, спиронолактон, маннит т.б.) Препараттардың өзара салыстырмалық әсерлері: жылдамдық әсері, ұзақтылығы, организмнен бөлінуі.

Несеп айдайтын дәрі заттарын- диуретиктер деп атайды.Қолданылады: ісінулерде,ағзадан артық су,тұз иондарын шығуын жеңілдетеді.Қалыпты жағдайда 1-2лнесеп бөлінуі қажет, ал диуретиктердің көмегімен 3-4л көбейеді. Дәрі заттарының құрамына қарай және механизмді әсеріне қарай келесі топтарға бөлінеді:

1.Тікелей диуретикті әсер ететін дәрі-дәрмектер:

Фурасемид – Tab.Furasimidi 0,04 N50 1таб – 1 рет

Sol.Furasimidi 1%-2ml D.t.d.N10 бұлшық етке ерекшелігі: диуретикті әсерә тез таблеткада 15-20мин,инекцияда 2-3мин, ұзақтылығы 3сағ дейін жедел диуретикті қолданылады:ми, өкпе,бауыр ісінуінде,улануларда,улы сыртқа шығару үшін.

Дихлотиазид – Tab.Dichlothiasidi 0.025 N10 1таб – 1рет диурктикалық әсері 30мин, ұзақтылығы 8-12сағ ағзада натрий, хлор,су иондарының бөлінуін күшейтеді.Қосымша ионның бөлінуінеде әсері бар,көп дозасында қабылдаса жанама әсері бар, гипокалимия калийдің аздығы, ол миакардтың физиологиялық қызметі өзгереді калий,магний бар препараттары тағайындалады.Аспарпом-панальгин диета сақтайды. Калий бар картофель,изюм.курага гипокалиймия алдын алуға арналады.

2.Альдостерон антогонисі - альдестерон бүйрек үсті безі гормоны, қалыпты жағдайда ағзада нартий ионың ұстап,калий ионың бөлінуін күшейтеді.

Спиронолактон – Tab.Spironolactoni 0.05 N20 1таб-2рет тағайындалғаннан кейін антогонисті әсерін тигізеді,калийдің бөлінуін азайтады, натрий су ионының бқлінуін күшейтеді.Тәжіриеде калий ұстағыш препараттары деп аталады.Жұмсақ диуретикті препараттар.

3.Осматикалық диуретиктер.

Маниит- Sol.Manniti proinecsainidus 30.0 D.t.d.N1 10% глюкоза ерт. Тамшылатып көктамырға – қан плазмасының осматикалық қысымын көтереді,тіндердің арасындағы сұйықтар қанға сорылады.Бүйрек арқылы шығады.

3)Рецепт құрастырыныз:15мл кордиамин cordiaminum

Қабылдаңыз: 15 тамшыдан 2 рет тәулігіне

Rp.Sol.Cordiamini 15ml

D.S.2 рет 15 тамшыдан

БИЛЕТ

1)Антисептикалық және дезинфекциялық дәрі заттары. Анықтамасы. Типті әсерлері. Жіктемесі. Дәрі-дәрмектер.

Микроорганизмдерге қарсы дәрі-дәрмектер қолданылады науқсатың қоршаған ортасындағы микроорганизмдері жоюға немесе алдын алуда.Препараттар химиялық құрамына,механизмді әсеріне қарай 3 топқа бөлінеді:

1. Антисептикалық дәрі түрлері қолданылады тері үстіндегі,шырышты қабат бетіндегі микроорганизді жою үшін,инекция , операция,процедура кабинетінде, мейірбикенің қолын өңдеуде.

2. Дезинфекция дәрі заттары қолданылады науқастың қоршаған ортадағы бөлмесін,ыдысын,киімдерін дезинфекциялауда.

3. Химиотерапия дәрі заты ағзаның сыртқы ішкі ортадағы микроорганизмді жоюға және сол микроорганизмді жоюға арналған ауруларды өңдеуде.

Препараттардың химиялық құрлысына қарай келесі топтарға жіктелінеді:

1. Галоген туындысының препараттары құрамында белсендірілген йод,хлор, йод препараттары жатады.

Rp.Sol.Iodi Spirituosae 5%-25ml

D.S.сыртқа

Rp.Iodinali 100ml

D.S сыртқа

Rp.Iodoli 25ml

D.S сыртқа

Құрамында хлоры бар препараттар қолданылады концентрациясына қарай, аз консентрациясы қолды залалсыздандырады:хлоргексидин 100мл жоғары концентрациясы дезинфекция ретінде,хлорамин порошок ретінде шығарылады, 1кг суда ертітіп кілегей тәріздес қоймалжын ерітінді жасайды.Хлорлы избеспорошок көбіне дәретханаларда шұңқырларды дезинфекциялауға қолданылады.

Rp.Chloramini 500.0

D.S сыртқа

Rp.Chlorgexidini 100ml

D.S сыртқа

2. Тотықтар тобы препараттар құрамында атомарлы оттегі бар.

Сутегі асқын тотығы: Rp.Sol.Hydrogenii perohydiluta 3%-50ml D. S. Сыртка хирургия тəжірибеде қолданылады, ірінді жарақат бетін бірінші хирургиялық өңдеуде,жарақат бетіне құйғанда көпіршік пайда болады.Атомарлы оттегінің бөлінуінен,оның 3негізгі əсері бар:1.ірінді жарақат бетіндегі микрооорганищмдерді жансыздандыру;2.жарақат шетіндегі өлген тканьдерді тазарту;3.жергілікті капиллярын қансырауын тоқтату Rp. Kalii permanganatis 0,01-0,1% D.S. сыртқа шығарылады кристальды порошок ,суда тез ериді, көгілдір тусте,концентрациясына қарай тері үстіне антисептикалық, тітіркендіргішті, куйдіргішті əсерлері бар.Негізі əсерлері антисептикалық дезодарантты əсері бар. Rp.Sol.Kalii Permanganatis 0,02%-200ml D.S. сыртқа Жарақат бетін өңдеуде екінші асқазан жууда,жағымсыз тамақпен уланғанда, наркотикалық заттармен уланғанда, уды тотықтыру үшін, 2%-5% қою ерт. Қолданылады тері үстіндегі май ірінді куйдіреді,операциядан кейінгі шоф орындарын күйдіреді.

3. Алифатикалық туындысының препараттары:

Rp.Sol.Spiritis aethyeisus 70%-50ml D.S.сыртқа(жарақат)

Rp.Sol.Spiritis aethyeisus 90%-50ml D.S.сыртка(ампула,флакон өңдеуде)

Rp.Sol.Spiritis aethyeisus 40%-50ml D.S.сыртқа

Rp.Phormaldigidi 0.5-100ml D.S. сыртка колд.дезинфекциялық дезодаратты препарат ретінде

4. Фенол жəне оның туындысы.Əсер ету мезанизмі жағынан дегидрогазалардың ферментативті белсенділігін бөгеу,ақуыз денатурациясының туындысы.Phenolum purum таза фенол 3-5% залалдау ушін,сонымен қатар қайынның қарамайын -антисептикалық,интектицидті жəне жергілікті тітіркендіргіш əскр көрсетеді.Вишневский линиментінің құрамына кіріп,іріңді жараларды емдеу үшін қолд-ы.Rp.Ichthyoli 10%-50ml D.S. сыртқа

5. Нитрофуран ту-ы.Фурациллин 0,02 % сулы ертінді ауызбен тамақ қабылдайды.Дененің қуыс мүшелерін жуу үшін қолданылады.0,066%спиртті ертіндісі созылмалы ірінді отитте, 0,2%жағылма 0,02 таб шаю үшін,0.1таб дезинтерияны емдеу үшін қолданылады

Rp.Sol.Furecillini 0.02%-400ml D.S. жуу үшін,

Rp.Tab.Furacillini 0.02N10 D.S. шаю үшін

Rp.Ung.Furacillini 0.2% D.S.жағылма түрінде

6. Бояғыштар Бриллянтты жасыл Rp.Sol.Uiride hitentis 1%D.S теріні өңдеу үшін

Метил көгі

Rp.Sol.Methyleni coeruli 0,02% D.S. қуықты жуу

7. Қышқылдармен сілтілер -микроб жасушаларының протоплазмасының ақуызын денатурациялайды.Бор қышқылы

Rp.Sol.Acidiborici spirituosae 3%D.S. құлақ тамшысы ретінде

8. Ауыр металлдар қосындысы-микроб жасушаларының өсуі тоқтауына əкеледіRp.Hydrargyri dichoridi o,5%D.S киім зазар-да

Күміс нитраты Rp.Sol.Argentinotratis 0,25%D.S.шырышты қабатты сүрту үшін

2.Жүрек-тамыр жүйесіне əсер ететін дəрілер.Жүрек гликозидтері (строфантин К,коргликон, гүлзардан шөп тұңбасы,дигоксин,дигитоксин)Жүрек гликощидтер фармокодинамикасы Дəрі- дəрмкктердің салысиырмаоы əсерлері.Қолдану көрсеткіші.Жүрек гликозидтерінің қолдану тактикасы.

Жүрек гликозидтері-гликозидтер келесі өсімдіктер құрамында кездеседі:напрестянка,ландыш, строфанта,горицвет,весеннии.Аталған препараттар тікелей миокардқа кардиотоникалық əсерін береді.Қолд:жүрек жұмысы жетіспеушілігінде, белгісіне қарай екі түрі бар:1.жедел жүрек жұмысы жетіспеушілігі көбіне,миокард инфарктысында байқалады,белгісі тез,тез көмекті қажететеді,асері тез ,күшті ,қысқа строфанта жəне ландыш препараттары.2.созылмалы жүрек жұмысы жетіспеушілігінде байқалады,жүрек ақауы ауруында, белгісі біртіндеп анықталады,арнайы схемада, жүрек гликозид препараттарын əрбір науқасқа жекеше тағайындайды. Кордиологтың тағайындауымен.препараттар миокардтың 1мин жирылу ырғағын қадағалайды, қанайналымын жақсартады, бүйрек жұмысын қалыптастырады,ісінулерді азайтады, көгеру басылады Созылмалы жүрек қызметі жеткіліксіздігінде қолд.препараттар:

Rp.Tab.Digitoxini 0,00015 N50 D.S.схемада-кордиотоникалық əсері 2-4сағ кейін, ұзақтығы 8-12сағ дəрі əсерінің баяу байқалып,ұзақ болуына байланысты коммулятивті əсері тəн

Rp.Tab.Digoxini 0,00025 N50 D.S. схемада əсері 1сағ кейін 6-8сағ созылады

Rp.Sol.Digoxini 0,025%-1ml D.t.d.N10 in amp Signa 0,9%физраств.көктамырға баяу,əсері 20мин кейін

Rp.Ung.herbae Adonidis vernalis 6,0%-180ml D.S. 1ас касык 2рет- ерек.селативті əсері жоғары кордитоникалық əсері төмен,колд.неврозда

Тез əсер ететін препараттар:Rp.Sol. Strophantini 0,5%-1ml D.t.d.N10 in amp Signa 0,9% физраствор көк тамырға əсері 5-10мин,2сағ дейін

Ландыш препараты:Rp.Sol.Corgliconi 0,06-1ml D.t.d.N10 in amp signa 0,9 физрост. Ерт. Көктамырға баяу

Улану:жүрек гликозидтерінен-себептері1.коммуляциялық, напрестянка пр 2.көктамырға тез еңгізсе

Улану белгілері:брадикардия, аритмия, деспипсия,құсу, лоқсу, жүрек айну, саңдырақтау, тырыспа

Жəрдем:Дəріні қабылдауды тоқтатамыз,антигонисті пре-р қолд-ы кальций ионы антогпнисі калий хлориді,панангин қалған көмектерді науқасқа байланысты жүргізеді.

3.Рецепт құрастырыңыз.6 флаконда Бициллин-3(Bicillin-3)600000ЕД Қабылданыз: 600000ЕД бұлшық етіне аптасына 1 рет, науқасқа еңгізер алдында

флакондағы порошокты 0.5%-3мл новокаинде ерітіңіз.

Rp.Bicillini-3 600000ЕД

D.S. 0,5% - 3ml новокаинде ерітіп,600000ЕД аптасына 1рет бұлшық еткЕ

БИЛЕТ

1)Дəріге тəуелділіктің алдын алуда медициналық жəне социальді күрес

Дəрілерді қайта қабылдағандағы болатын əсерлер

Үйренгіштік-дəріні қайта қабылдағанда əсердің əлсіреуі. Дәріге тәуелділік – эйфория тудыратын, дәріні қабылдағысы келетін жағдай. Эйфорияда қанағаттану сезімі, көңіл- күйдің жақсаруы, галлюцинация, жұмысқа қабілеттіліктің артуы жәнеде ауырсынудын төмендеуі байқалады. Абстиненция – дәріге тәуелділік тудыратын дәріні қабылдауды доғарған жағдай. Жанама әсерлері терапевті мөлшерде байқалуы мүмкін. Аллергиялық емес жанама әсерлер әрбір дәрі – дәрмекке арнайы тән мөлшерге байланысты, олар спецификалық антогонистері мен жойылады

Наркотикалық және наркотик типті дәрі-дәрмекке тәуелді науқастар диспанцерлік учетта тіркеуде болады. Наркотикалық дәрілер арнайы тіркеуде болады, арнайы сейфте сақталады. Қолданылған соң, журналға тіркеледі.

2) B-2 адренорецепторларын қоздырушы дəрі-дəрмектер (сальбутамол,фенотерол). Қолдану көрсеткіштері.

В-2адреномиметиктер В-2адренорецепторларын коздырады.Бөлінеді В-1, В-2 болып, кездеседі миокардта, В-2 бронх тегіс бұлшықетінде.

B-2 адренорецепторлары бронхтегіс бұлшық еттеріннің жазылуына, қанқа бұлшықеттерінің тарылуына байланысты қолданады.

Пр: Изодрин

Rp.Tab. Izodrini 0.05 N20

D.S.1таб.сублингвальді

Əсері: В1адренорецепторына əсері ол миокардтың 1мин жиырылуын күшейтеді жəне жиілетеді. В2 адренорецепторында бронхтегіс бұлшықетін жазылуында қолданылады.

Rp.Sol.Izodrini 1%-1ml

D.S. инголяцияда

Əсері:асеріне ұқсас инголятор пр-ы яғни қысыммен толтырылған ерітінді арнайы боллончиктарда шығарылған,əрбір дозасы белгіленген. Бронхдемікпесі ұстамасында қолданылады. Беротек,беродуал, венталин, сальбутамол.

Rp.Tab.Salbutomoli 0,02 N20

D.S. 2таб-2рет

Rp.Sol.Salbutomoli 0,1%-5ml

D.t.d N10 in amp

Signa. Көктамырға тамшылатып

# фенотеролға карағанда əсері төмен

Rp.Sol.Fenoteroli 15ml

D.t.d N1

Signa 1дозадан 3рет

3)Рецепт құрастырыңыз. 25мл эутеококк(Eleutherococcus) сұйық экстракті. Қабылдаңыз:25 тамшыдан тамақ алдында 3рет.

Rp.Exctract Eleutherrococci fluidi 25ml

D.S. 25 тамшыдан 3 рет 1сағат тамақ алдында

Билет

1. Энтеральды жолдарға (ауыз қуысы, тіл асты, ректальды). Жалпы түсініктеме.

Энтеральды енгізу жолдары:

А) Пероральді енгізу жолы- ауыз қуысы н/е проральды. Енгізіледі:науқас медицина қызметкерінің көмегінсіз өздері қабылдай алады. Басқа енгізу жолдарына қарағанда ең қарапайым жəне ыңғайлы əдіс (əсері 30-60 мин.соң басталады)болып табылады. Кейбір пр-р ( мысалы, бензилпенициллин, эритромицин, адреналин) асқазан сөлі, тұз қышқылы ферменттерінің əсерінен бұзылып, нашар сіңіріледі.АІЖ-да сіңіріліп болған соң ,бауырдан қан айналым жүйесіне түседі. Науқастың ес – түссіз жағдайында жəне үздіксіз құсуда бұл əдіс тиімсіз.

В)Сублингвальды( sub lingua- тіл астына) жəне трансбуккальды (ұртқа) енгізу жолы. Бұл жолмен тек белсенді заттар сіңіріледі( мысалы, нитроглицерин) Тілдің астында көптеген майда қан тамырларына сіңіріліп, одан ірі қан тамырларға өтеді, қан тамырларды кеңейтіп, жүректі оттегімен қамтамасыз етіп, жүректің жұмысын жеңілдетеді. Дәрі дозасын үлкен қан айналымына құяды. Қолданады: жедел-жәрдем көрсету станциясында.

С) Тік ішекке енгізу жолы-( per rectum – тік ішек арқылы)бұл жолмен суппозиторилер,дəрілік клизмалар жəне жағылмалар енгізіледі. Ауыз қуысы арқылы енгізу жолына қарағанда асері (15-30мин басталады)тезірек. Тік ішектен дозасының 50% бауырға соқпай төменгі қуыс вена жүйесіне түседі,ал, 50% қақпалық көктамырға түсіп, бір бөлігі бауырда инктивацияланады. Ректальды жолдың кемшілі: тік ішектің дəрілерге тітіркендіргіш əсеріне сезімталдығы,сіңіру бетінің ауданының аздығы ,шырышты қабықшамен дəрінің жанасу уақытының аздығы, сондай-ақ емдеу клизмалары үшін ерітіндінің көлемінің аз болуы,ем-шараларды жұмыс уақытында,жол жүргенде енгізудің ыңғайсыздығы.

Қолданылуы: тік ішек ауруларында. Ішектен қанға сорылады, бауыр, жүрекке бармайды.

2. Тыныс алу мүшелері қызметіне әсер ететін дәрілер (кодеин, либексин). Қақырық шығаратын дәрі- дәрмектер (термопсис шөбінің тұнбасы, калий йодиді, нашатыр- анис тамшысы т.б). Жіктелінуі, механизмді әсері. Қолдану көрсеткіштер.

Аналептиктер- дәрі тобы, науқастың тікелей тыныс ж/е қан жүргізуші орталықтарын қуаттандырғышты әсері бар дәрі тобы. Тәжірибеде қолданады: жедел-жәрдем көрсету мақсаттарында.Егерде науқастың тынысы мен қан жүргізуші орталықтарының əртүрлі себептерге байланысты тежелуінде. М/ы: ұйықтататын д.д., Этил спирті, наркоз, наркотикалық аналептиктер, улануларда. Препараттары көбіне кордиамин, кофеин бензоат натрий. Ампуладағы ерітіндісі жедел жəрдем көрсету препараттар тізіміне кіреді. Препараттар: Кордиамин:

Rp.Sol.Cordiamini 1ml

D.t.d. N 10 in amp.

S. 1мл б/е-ке.

Кофеин бензоат натрий

Rp. Sol. Coffeini natrii benzoatis 20% 1ml

D.s. 1мл б/е.

Камфора препараты:

Rp.Sol.Camphorae oleosae 20%-1ml

D.t.d.N10 in amp.

S. Дене темп.дейін ысытып б/е 1рет.

Rp.Sol.Camphorae spiritusae 40ml

D.s.сыртқа.

Қолд: миозитте, невритте, буын қабынуларында қолд.

Rp.Sol. Camphorae oleosae 30ml

D.s. компресске.

Тыныс алу ж/е ОЖЖ-не рефлекторлы қоздырғышты əсері бар дəрі тобына Н-холиномиметик препараттары жатады.(цититон, ноберил гидрохлориды).

Жөтел ағзада 2жағдайда п.б.:

1) Жоғары тыныс жолдары шырышты қабаттары қабыну ауруларында(бронхит, пневмония).

2) Жоғары тыныс жолдары шырышты қабат беті бөгде заттармен тітіркенуінен. М/ы: сілекеймен, ауамен, нан түйіршігі. Осы кезде ағзада лезде қорғанышты рефлекс п.б. Жөтелді басатын дəрі тобы жөтел орталықтарының белсенділігін басады. Тəжірибеде қолд: бронхит, пневмонияда, трахит. Препараттары: сироптар, гербион, амбросан, бромгексин.Жөтел орталығына тікелей тежеуші әсері бар препараттар жатады. Кодеин фосфаты, этилморфин гидрохлоиды. Көбіне таблетка және микстура құрамында кездеседі.Rp жазу ерекшелігі бар əсеріне ұқсас бірақ наркотикалық типті әсері жоқ, құрғақ жөтелде қолднады.

Rp: Codeini 0,015
Natrii hydrocarbonatis
Terpini hydratis aa 0,25
D. t. d. N. 10 in tab.
S. По 1 таблетке при кашле.

Либексин

Rp. Tab. Libexini 25ml № 20

D.S. 1таб. 3 рет тамақтан кейін

ТЖЖ қабыну ауруларында жөтелге қарсы препараттармен бірге қақырық шығаратын дәрі заттары қолданады. Олар қақырықтың жабысқақтығын азайтады, сыртқа шығаруын жеңілдетеді. Дəрі құрамына ж/е механизмді əсеріне қарай 2ге бөлінеді: 1)Қақырықтың шығуын рефлекторлы жолмен әсер етуші препараттар. Оған термопсиди өсімдігі тұнбасы:

Rp. Infusi herbae Thermopsidi 0.6-180ml

D.S. 1 ас қ. 3 рет тамақтан кейін.

Rp.: Sol. Kalii iodidi 3 % 200 ml
D.S. По 1 столовой ложке 3-5 раз в день (запивают теплой водой)

2) тікелей əсері бар препараттар тобына жатады: натрий гидрокорбанаты: ингаляцияда. Қазіргі кезде жиі қолд. Өсімдік тектес қақырық шығаратын препараттар мукалтин таб. Салотка, дебисил сироп, амбробени, бронхолетик, гербион, қоспалар, фиточайлар.

Бронхолитиктер

Қолд: бронхо демікпесі ауруын емдеуінде. Препараттар дəрілердің шығу формасына қарай 2жағдайда қолд:

1) арнайы қысыммен толтырылған ингаляторлар н/е баллончиктер: вентамин, беротек, беродуал, салбутамол.

2) Қолд. Бронхо демікпесі ұстамасы кезінде. Қысыммен толтырылған дəрі заты бронхо тегіс б/е-тін жазады. Эйфуллин ерітіндісі

3) Rp. Sol. Euphylini 0.1

D.t.d. N 10in amp

S. 1таб. 2-3рет

Қолд: бронх демікпесі ұстамасының алдын алуында.

3. Рецепт құрастырыңыз. 12 таблеткада Асфен (Asphenum). Қабылдыңыз 1 таб 3 рет.

Rp. Tab. «Asphenum» №12

D.S. 1 таб 3 рет

Билет

1. Парентеральды жолдар (тері асты, бұлшық ет, көк тамыр т.б). Енгізу ерекшеліктері.

А)тері астына енгізу жолы. Асері 5-15 минуттан соң басталады. Тек сулы, кейде майлы ертінділер енгізіледі. Суспензияларды, тітіркендіргіш заттарды жəне гипертонды ертінділерді енгізуге болмайды.

В)бұлшық етке енгізу жолы. Толық сіңіріліп, тез əсер көрсетеді. Сулы, майлы ертінділер мен суспензияларды енгізуге болады. Тері астына енгізу жолына қарағанда əсері тезірек басталады.

С) куре тамырға енгізу жолы. Əсері өте тез. Барлық концентрациясы қанға түседі. Тек сулы ертінділер енгізіледі. Энтеральды енгізу жолына қарағанда əсері 5-10 есе артық. Кейбір препараттарда мысалы наркозға арналған дəрілерді енгізгенде əсері иненің ұшын енгізуден бастап ес-түссіз күйге келтіреді.

Д)субарахнойдальды енгізу жолы. Subarahnoidea-мидын қабығына енгізу. Кей заттар гематоэнцефальды кедергілерден өте алмай қалмайды. Бұл енгізу жолмен енгізілетін дəрілерге жұқпалы ауруларда тікелей мидың торлы қабығына енгізіледі. Бұл жолмен енгізілетін дəрілерге қойылатын талап залалсыздандырылған болуы тиіс.

Г)инголяциялық енгізу жолы.(inhalatio- дем алу). Газ тəрізді, сұйық ұшқыш заттар (наркозға арналған), аэрозоль жəне эфир майларының булар енгізіледі. Сондай-ақ жергілікті əсер ету мақсатында глюкокартикоидтарды, бронхолитиктерді жергілікті анестетиктерді, антибиотиктердің аэрозольдарын, гистаминге қарсы препарат- прмолин натрий(интал) ұнтақтары қолданылады. Тыныс алу мүшелерінің ауруларында(бронх демікпесінде ) қолданылады.

Басқада парентеральды енгізу жолдарында: артерия ішіне, жүрек ішіне, сүйекке, тері ішіне, интраназаьді, конюктивальді, кеудеге, плевраға, буынға енгізу жатады.

2. Асқорыту мүшелері қызметіне әсер ететін дәрі-дәрмектер. Антоцидтер (натрий гидрокарбонаты, магний тотығы, алмагель т.б). Салыстырмалы әсерлері, қолдану көрсетілімдері, жанама әсерлер.

1. Тәбетті ашатын дәрілер:

Қолданылады: науқас тәбеті төмен болған жағдайда. Өсімдік тектес препараттар: бақбақ өсімдігінің тамыры, жусан өсімдігінің тұндырмасы.

Жусан тұндырмасы

Rp. Tinc. Absinthii 40ml/25ml

D.S. 15-20 тамшыдан 30 мин тамақ алдында

Әсері: ауыз қуысында дәм рецепторын тітіркендіреді, рефлекторлық жолмен науқастың ашығу орталықтарын қоздырады. Қосымша: ас сөлінің секрециясын көбейтеді.

2. Тәбетті басатын дәрі-дәрмектер:

Оларды анорексегенді препараттар д.а. ан-қарсы, орексен-тәбет. яғни алиментарлы семіруде қолданады. Ол семіру тамақты көп қабылдауынан. Қабылданған тамақ энергия түрінде жұмсалмай, қор түрінде ағзада жиналады. Семіру көптеген аурулардың п.б. себеп болады. Науқасқа арналған диетаны сақтау керек. Кейбір дәрі заттары диетаны сақтауға көмектеседі.

Фепранон

Rp. Phepranoni 0.025 № 20

D.S.1 таб. тәул. 2 рет 30мл тамақ алдында.

Науқас тәбетін басады, диетаны сақтауға көмектеседі, дене салмағын азайтады. Кешке қабылдамайды, себебі ОЖЖ-не қоздырғышты әсері бар, ұйқыны қашырады, қан қысымын жоғарылатады.

3. Құстыратын дәрілер

Құсық күрделі рефлекторлы акт, оның жүзеге асуына б/е қатысады. Сопақша мидың құрылымында құсу орталығы болады.

Апоморфин гидрохлориді

Rp. Sol. Apomorphini hydrochloridi 1%-1ml

D.t.d. №10 in amp.

S. 0.2-0.5 мл тамырға енгізіледі.

Қолданылуы: құстыратын дәрі ретінде.

Метоклопрамид

Rp. Tab. Metoclopramidi hydrochloridi 10ml №50

D.S. 1 таб. күніне 3-4 рет

Қолд. II-құсыққа қарсы.

Тиэтилперазин

Rp. Tab. Thicthylperazini 0.0065

D.S. 1 таб. тәул. 2-3рет

М-холиноблакоторлар ж/е антигистаминді дәрілер- құсу орталығын тежеп, теңіз және әуе ауруларында қолд.

Жергілікті анастетиктер(анастезин, кованаин)- гастрит және жара ауруларында; тітіркендіргішті әсеріне байланысты құсыққа әсері күшті.

Асқазанның секреторлы қызметі бұзылуында қолданылатын препараттар: Ас сөлі құрамы тұз қышқылы және пепсиннен тұрады.Тұз қышқылы асқазандағы тамағының жартылай қорытылып, ішекке өтуін қамтамасыз етеді. Аспен түскен микроорганизмдерді залалсыздандырады, пепсиннің белсенділігін көбейтеді. Пепсин ақуыздың қорытылуына қатысады.

Ас сөлінің құрамында тұз қышқылы мөлшері аз өндірілсе, ол гипоацит ауруына әкеледі.

Тұз қышқылы

Rp.Acidi hydrochloridi diluti 100ml

D.S. 10-15 тамшысына жарты стақан суға тамызып, тамақпен қабылдайды./*пепсинмен қабылдайды.

Пепсин

Rp. Tab. Acidi Pepsini № 20

D.S. 1 таб. жарты стақан суда ерітіп, тамақ арасында қабылдайды.

Қолд. Гипоадцид, гастрит.

Антацидті дәрілер- анти-қарсы, ацидум-қышқыл. Қолд. Ас сөлі қышқылының қалыптан тыс жоғарылауы, гастрит ауруын емдеуінде. Ол гиперацид ауруы. Асқазанда қыжыл, кекіру байқалады. Препараттың құрамы негіздерінен тұрады. Ол қышқылды ортаны нитролданады. Қазіргі кезде тәжірибеде жиі қолд. ренил, гастал, малюкс,алмагель.

Rp. Almageli 170ml

D.S. 4 рет тәул.өз қасығымен

Гастропротекторлар Асқазан сілемей қабықша бетін әртүрлі сыртқы зақымдаулардан осы факторлардан қорғайтын (соның ішінде xлорлы ертінділергі қышқылынан) дәрі-дәрмектер тобын айтады. Қолданылады:асқазан,ұлтабар ойық жарасын емдеу алдында медициналық тәжірибеде аксорбенттер,тұтқырлау фармакологиялық топ препараттары асқазан сілемей қабықшасын қорғайтын дәрі заттары ретінде қолданылады.Қазіргі фармакологияның даму қарқыны жоғары болғандықтан аталынған дәрі заттары қоспасынан тұратын: сукралфан,де-кол,карбеноксолон,висмут,трикамия тәжірибеде жиі қолданылады.

1)Асқазан шырышты қабатының меxанизмді қорғанысын қалыптастыратын тобы:Де-нол.

2)Асқазан шырышты қабатының қорғаныштық қызметін жақсартатын дәрілер тобы:карбеноксалон.

Денол

Rp: Tab Denol 120мг N112

D.S: сxемада

1) 1-таб 30мин тамақ алдында

2) 2-таб 2рет 30 мин тамақ алдында

Ережесі:қабылдағаннан кейін 90мин ішінде басқа дәрілік заттарды н/е антацид,сүтті жеміс шырындарын ішуге болмайды.

Салкосерил

Rp: Sol Solcoseryl 2ml

D.t.d N10

S: Бұлшық етке

Қолд: асқазан,ұлтабар ойық жарасының кешенді терапиясында ойық-жара бетінін регенерациясын емдеуде.

Сукральфат

Rp: Tab Sucralfati 0,5 N50

D.S 2таб 4рет 30мин тамақ ішер алдында.

Қолд: асқазан ойық жарасында әрбір 8сағ сайын,ал он екі елі ішекте әрбір 4 сағ сайын.

Әсері: жарақат бетінде полимерлі қабықша түзейді.

Карбеноксолон

Rp: Tab Carbenoxoloni natrii 0.1 N 50

D.s.1таб 3-4рет

Салодка өсімдігінің тамырынан алынған. Әсері асқазаннан ішекке жақсы сіңеді. Асқазан шырышты қаб-ң қорғанышты қызметін жақсартады. Ол эпителиальды жасушалардың физ-қ қызметін күшетеді.

3 . Рецепт құрастырыңыз: 10 ампулада 2%- 1мл майлы Синэстрол (Synoestrolum) ертіндісі. Қабылдаңыз: жылытып бұлшық етке еңгізініз 1мл 1 рет тәулігіне.

Rp.Sol. Synoestroli oleosae 2% -1 ml

D.t.d. №10 in amp.

S. 1 мл 1 рет бұлшық етке

Билет

1.Дəрі-дəрмектердің фармодинамикасымен фармокинетикасының жалпы заңдылықтары. Дəрі-дəрмектердің негізгі топтарының фармакологиялық қасиеттері.

Фармакология 2 тарауға бөлінеді:

1) Фармакодинамика – дәрі заттарының ағазға механизмді әсерлерінің түрлерін қарастырады.

2) Фармакокинетика – дәрі затының ағзаға сіңуі, қанға өтуі, жайылуы, ұзақтылық әсері, ағзадан шығарылу жолдарын қарастырады.

Дәрілік заттардың негізгі топтары:

1)Микробтарға, вирустарға және паразиттерге қарсы дәрілер. Бұл дәрілер микроорганизмді жоюға немесе алдын алуға қолданылады. Препараттар химиялық құрамына, әсерлерінеқарай 2 топқа бөлінеді: а) антисептикалық әсер ететін – науқастың тері және шырышты қабат бетіндегі микроорганизмдерді жоюға арналған ( йодтың спиртті ертіндісі, калий перманганаты, сутегі асқын тотығы); б) дезинфекция дәрісі – науқастың қоршаған ортасындағы микроорганизмді жоюға арналған(хлорамин, хлоргексин) ; 2)химиотерапевтикалық дәрілер, бұл топ микроорганизмдердің белгілі бір түріне әсер етуінің жоғарғы терапевтік кеңдігіне ие. Адам ағзасындағы жұқпалы ауру қоздырғышының тіршілігін жояды. (антибиотиктер, пенициллин, цефалоспорин, макролидтер- эритромицин, тетрациклиндер, левомицетин, аминогликозитдер- стрепомицин, полимиксиндер.

2)Шеткері жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер. Шеткері жүйке жүйесі жүйкелерден және ганглийлерден тұрады. Ол афферентті (жергілікті анестететик: Новокаин, анестезин , дикаин, лидокаин; бырыстырғыш: висмуттың негізі нитраты, қорғасын ацетаты, танин: бүркеуші: алмагель; іңіргіш: белсендірілген көмер, смекта, полифепан; тітіркендіргіш: ментол, аммиак ертіндісі) және эфферентті(М-холинемиметиктер: бөлінеді. Мүшелер мен ұлпалардан ОЖЖ-не қозуды өткізетін жүйке талшықтарын афферентті, ал ОЖЖ-нен мүшелер мен ұлпаларға қозуды өткізетін жүйке талшықтарын эфферентті деп атайды. (

3)Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер. Дәрі затының алыну жолдарына, химиялық құрамына қарай 2-ге бөлінеді:

-Наркотикалық анальгетиктер. Дәрі заттары апиынның көк нәрдің сүтінен алынады. Есірткілік әсері бар. Алколоидтан алған препараттар Ажәне В тізімде болады, арнайы есепте. Тәжірибеде қолданылады: қабыну процесіне байланысты емес қатты ауру сезімін басу үшіне. Мысалы, онкологиялық, күйген, сынған жарақаттар кезінде, операциядан кейінгі ауру сезімін басу үшін. Наркотикалық анальгетиктердің эйфориялық, дәріге тәуелділік, үйреншіктік, құмартушылық, нашақорлық тудыратын әсерлері бар. Морфин, Морфилонг, Омнопом, Фентанил, Промидол, Налорфин.

-Наркотикалық емес.Ерекшеликтьері: эйфориялық, дәріге тәуелділік әсері жоқ. Анальгетикті әсер қолданылады егер ауру сезімі қабыну процесіне байланысты болса. Мысалы бұлшық ет қабынуы, миозидте, нерв жүйесі қабынуы невритте, буын қабынуы артритте, ревматизмге қарсы әсері бар, қанды сұйылту әсері бар. (ацетилсолицил, аналгин, пара аминофенол, диклофенап натрий, индометацин)

4)жүрек қан тамыр жүйесіне әсер ететін. Қан айналымды реттейтін дәрілер мед. тәжірибеде жүрек жұмысы мен қан тамыр тонусының бұзылуында кеңінен қолданылады. ( жүрек гликозидтері: дигитоксин, дигоксин, строфантин, коргликон, жалынгүл шөбі тұнбасы; антиангинальды: нитроглицерин, валидол, нитромсорбент, изоптин, верапамил, но-шпа,папаверин гидрохлориді; аритмияға қарсы: хинидин сульфаты, новокаинамид)

5)несеп айдаушы – диуретиктер деп аталады. Қолданылады: ісінулерде, ағзадан артық су, тұз иондарының сыртқа шығуын жеңілдетеді. Қалыпты жағдайда ағзадан 1-2 литр несеп бөлінуі қажет. Ал диуретиктер көмегімен 3-4 литрге дейін жетеді. ( тікелей диуретиктер: дихлотиарид, фурасемид, диакарб; альдостерон антогонисті: спиронолактон; осматикалық диуретиктер: маннит)

6) Тыныс алу жүйесіне әсер ететін. Аналептиктер: Кордиамин, кофеин бензат натрий, камфора. Жөтелді басатын: Либексин, термопсис. Бронхолептиктер:бератек, теродуам, еуфиллин.

7)Ас қорыту жүйесіне әсер ететін

8)Миометрияға әсер етуші. Миометрия деп жатыр бұлшық етін айтады. Ол кіші жамбаста орналасқан негізгі физиологиялық қызметі нәрестенің пайда болуы мен дамуына ,дүниеге келуін қамтамасыз етеді. Тікелей қуаттандырушы: окситацин, питунтрин. Простагландиндер: динопрост. Жатыр қансырауында: К витамин винисол, эргометрин малеаты. Токалитиктер: в адренорецептор, партусистен.

9)Қан жүйесіне әсер еттеін

10)зат алмасу процесін реттейиін

11) қабыну және аллергия процесіне әсер ететін

12)иммундық жүйеге әсер етеін

13) қатерлі ісікте қолданылатын.

2. Седативті дəрі-дəрмектер ( натрий бромиді, валериана препараттарды, пустырник тұндырмасы). Негізгі фармокологиялық əсерлері.Қолдану əсерлері. Жанама əсері. Тыныштандыратын әсері бар. Трансквилизаторлардан айырмашылығы неврологиялық ауруларына байланысты емес жеңіл неврозды мазасыздануда үй жағдайында қолданылдаы. Препарат құрамы өсімдік тектес болады. Рецептсіз дәріханадан алуға болады. Химиялық құрамына қарай препараттары 2 топқа бөлінеді:

1)бром тобы: натрий бромиді ертіндісі, адонис бром таблеткада №20, 1таб 1-2рет. Ағзадан баяу бөлінеді, сондықтан дәрінің қабылдау интервалын сақтамаса бромизм ауруына әкеледі. Науқастың сыртқы ортаға реакциясы төмендейді. Дәрі қабылдау тоқталады. Аллергия пайда болады.

Rp: Dragee «Adonis-brom» N20

DS. 1 дражедан 3рет

2)өсімдік тектес валерияна өсімдігі тамырынан алынады.

Rp:Dragee cum Extracti Valeriane 0.02 N50

D'S. 1 дражедан 3рет тамақтан кейін

Rp. Rizoma cum radis I bus Valeriane 30.0

D's. 1 ас қасық қабыршаққа 200мл су құяды, қайнатады, сүзеді, 1ас қасықпен 3рет

Пустырник өсімдігі препараты: Леонури тұндырмасы. Леонури шөбі тұнбасы

Rp. Tinc.Leonuri 30 ml

DS. 15-20 тамшыдан 3рет

Rp. Infusi herbae Leonuri 0.6 180 ml

D's. Жарты стаканнан 3рет

Валокардин:

Rp. Valocardin 30 ml

D's 15-20 тамшыдан

Карвалол:

Rp. Corvaloli 25ml

D's. 15-20 тамшыдан

3. Рецепт құрастырыңыз : күрлелі парошок құрамы: 10,0 Дерматол (Dermatholum), 20,0 цинк тотығы (Zinci oxydym), 30,0 тальк (Talcum) . Қабылдыңыз: сыртқа присыпта.

Rp. Dermatholi 10,0

Zinci oxydi 20,0

Talci 30,0

Misce ut fiat pulvis

D.s сыртқа присыпта

Билет

1. Дәрі - дәрмектің қосалқы әсерлері . Синергизм мен антогонизмге түсініктеме .

-Дәрі заттарынн ағзаға қайталап қолданғанда реакциялар:

> Дағдылану. Байқалады егер дәрі затын арнайы дозасында ұзақ уақыт қабылдаса ағза сол дәрі затына дағдыланады. Осыдан дәрі әсері төменделеді. М, ұйықтататын, іш жүргізетін дәрі заттарында жиі кездеседі. Бұл кезде дәрі дозасын көбейтеді немесе сондай әсері бар басқа дәрі тағайындайды.

> Тәуелдідік. Байқалады көбіне наркотик немесе наркотик типті дәрі заттарын өз еркімен науқас қабылдаса наркоманияға әкеледі.

> Кумуляциялық әсер. Байқалады егер дәрі затының ағзадан бөлінуі баяу болса және қабылдау интервалын сақтамаса ағзада дәрі дозасы жиналады. Жанама әсерін тигізеді.

> Сенсибилизациялық әсер. Ағзаның бір дәрі затына сезімталдығының жоғары болуы. Көбіне аллергилялық реакциялармен байқалады.

-Бірнеше дәрі затын қосып тағайындағандағы әсерлер. Көбіне жүрекқан тамыр ауруларын емдеуде қолданылады, антибиотиктерді қосып, асқорыту мүшелері ауруларында, қабыну процесін емдеуде. Негізгі ауруды емдеуге арналған дәрілерден басқа , жалпы ағзаны күшейтетін, негізгі аурудың асқынуын емдеу және алдын алатын дәрілерді қиыстырып қабылдағанда: синергизм, антагонизм, антидотизм байқалуы мүмкін.

Синергизм -2-3 дәрі затын бір уақыта қабылдағанда, бір дәрі екінші дәрінің әсерін күшейтуді айтады.

Антогонизм – анти(қарсы). Қолданылады көбіне улануларды удың әсерін басу үшін. Антидотизм – егер антогонизм химиялық және физикалық байланыста негізделсе.

2.Аналептиктер ( бемегрид, кофеин-бензоат натрий, кордиамин, камфора). Аналептиктердің жалпы анықтамасы. Науқастың тыныс алу мен қан айналымына əсері. Қолдану көрсеткіштері , жанама ə сері.

Дәрі тобы науқастың тікелей тыныс және қан жүргізуші орталықтарына қуаттандырғышты әсері бар. Тәжірибеде қолданылады: жедел жәрдем көрсету мақсатында, егерде науқастың тынысы мен қан жүргізуші орталықтарының әртүрлі себептерге байланысты тежелуінде. Мысалы, ұйықтататын, этил спирті, наркоз, наркотикалық анальгетик. Препараттары: кардиамин ,кофеин бензат натрий ампуладағы ертіндісі жедел жәрдем көрсету препараты тізіміне кіреді.

Кордиамин:

Rp. Cordiamini 15 ml

D's. 30 тамшыдан 3рет

Кофеин бензат натрий

Rp. Coffeine natrii bensoasis 20% 1ml

D.t.d N10 in amp.

S. 1мл бұлшық етке 1рет

Камфора

Rp.Camphorae oleosae 20% 1 ml.

D.t.d.N10 in amp.

S. Дене температурасында жылытып, бұлшық етке 1 рет

Rp.Camphorae spirituosae 40ml

D's.cыртқа

Тыныс алу және ОЖЖ-не рефлекторлы әсері бар дәрі тобына Н-холиномиметиктер жатады (цититон және лоберин гидрохлориді)

3. Рецепт құрастырыңыз: 0,25% - 10мл левомицетин ертіндісі (Laevomycetinum). Қабылдаңыз: көз тамшысы.

Rp. Sol. Laevomycetini 0.25% 10ml

D.s көзге

Билет

1. Өт айдайтын д ə рі - д ə рмектер . Анықтамасы , жіктелуі ( холесекретиктер , хологога , өсімдік препараттарды , спазмолитиктер , холелитиктер , гепатопротекторлар )

1) Холесекретиктер- олар бауырда өт сөлінің түзілуін ынталандырады.

2) Халогога – өт жүретін түтік еттерінің түйілуін жазады жəне сөлдердің ішекке құйылуын жеңілдетеді.

Холесекретиктер « Аллахол»

Rp. Dragee «Allacholum» N50

Ds. 1дражедан 3 рет бүтіндей тамақтан кейін

Холензим

Rp.Dragee. «Cholenzymi» N50

Ds. 1 дражедан 3рет бүтіндей тамақпен сумен

Өсімдік преп (тұндырмасы) :

Халосас 240мл қою, қоңыр түстегі флаконда, тəтті дəмдегі сироп. 1ч.қ. 30 минут тамақ алдында.

«Гепабене»

Rp. Caps. « Hepabene» N30

Ds. 1 капсуладан 3рет тамақ арасында

2. Халогога препараты. Магнезия сульфаты

Rp. Sol.Magnezii sulfatis 20% 50ml

Ds. Дуеденальді

3. Спазмолитиктер- өт жолдарының тегіс бұлшық ет түйілуін жазады : но-шпа, баралгин, папаверин гидрохлориді.

4. Холелитиктер. Əсері өт қалтасындағы холестерин тастарын ерітеді. Препарат: урсосан

Rp. Caps.Ursosan 0.25 N50

Ds. 1рет кешке жатар алдында

Эссенциале форте Н

Rp.Caps. Essentiale 300.0 N50

Ds.2 капсуладан 3рет бүтіндей тамақпен бірге сумен

Rp. Sol. Essentiale 10ml

D.t.d N 5 in amp.

S.көк тамырға тамшылап

Резалют

Rp. Caps. Resalut N50

Ds. 2 капсуладан 3 рет 30минут тамақ алдында бүтіндей .

Қолдану көрсеткіші: бауырдың уытты зақымдалуында, созылмалы гепатитте.

Карсил.

Rp. Tab. Carsili N80

Ds. Схемада

2. Адреномиметиктер . Адрелиннің негізгі ə серлері ( жүрек - қан тамырларына , тегіс бұлшық етке , зат алмасу )

Адреномиметиктер адренорецепторларды қоздырады. Жіктеледі:

1)a- адренамиметик – а-адренорецепторды қоздырады. Ол рецепторлар кездеседі мұрын шырышты қабат қантамыр қабырғасында, қантамырлар шырышты қабат бетінде. Препараттарының жергілікті əсері бар, танау шырышты қабатының қантамырларын тарылтып ( а адренорецепторлар қозуынан) ренит кезіндегі сұйықтық бөліну мөлшерін азайтады. Ренитте қолданылады: нафтизин, нафозолин, фармозамен, навизин. Суспензия: санарин. Майлы ертінді: пенасил,атривин, ксемилин. Аталған препараттар терапияда 0.1%, педиатрияда 0.05% жəее спрей түрінде шығарылады.

Резорбтивті əсері бар: мезатон

Rp. Sol. Mesatoni 1% 1 ml

D.t.d N10 in amp

S. 1мл глюкоза ерітіп 40% тегі көк тамырға

Бұлшық етке де енгізіледі. Əсері: қантамырларын тарылтып, қан қысымын көтереді.сондықтан қолданылады қан қысымы төмендеген жағдайда (гипотония, коллапс, шок)

2)в-адреномиметиктер – в-адренорецепторларын қоздырады. Бөлінеді в1 , в2 болып. в1 адренорецепторлар кездеседі миокардта, в2 рецепторы кездеседі бронхо тегіс бұлшық етінде, қаңқа бұлшық ет тамырларында. Препараттары: изадрин

Rp. Tab. Izadrini 0.05 N20

Ds. 1 таблеткадан сублингвальді

Əсері: в1 адренорецепторларына əсері миокардтың 1 минутта жиырылуын күшейтеді жəне жиілетеді. в2 адренорецепторына əсері бронхо тегіс бұлшық етін түйəлуін жазады.

Rp. Sol. Izadrini 1% 10ml

Ds. Ингаляцияда

Əсеріне ұқсас ингаляторлы препараттары яғни қысыммен толтырылған ертінді арнайы баллоншаларда шығарылады. Əрбір дозасы белгіленген, бронходемікпесі ұстамасында қолданылады: берадек, беродуал, вектамин, сальбутамол.

3)а жəне в адреномиметиктер. Препараттары: адреналин гидрохлориді.

Rp. Sol. Adrenaline hydrochlorodi 0.1% 1ml

D.t.d N10 in amp

S. Көк тамырға

Ерекшелігі: əсері тез күшті,қысқа. Тері астына қолданады бронхо демікпесі ұстамасында. Көк тамырға енгізіледі гипотонияда, коллапста, жүрек тоқтағанды. Əсеріне ұқсас препарат: норадреналин гидротартраты

Rp. Sol. Noradrenalin hydrotartras 0.2% 1ml

D.t.d N10 in amp

S.көк тамырға тамшылап

Əсері, қолданылуы адреналинге ұқсас. Бірақ бұлшық етке, тері астына енгізілмейді. Себебі некрозға ұшыратады.

3. Рецепт құрастырыңыз: 3% -200мл натрий бромид (Natrii bromidum) жəне 10мл валериана (Valeriana) тұндырмасы. Қабылдаңыз: 1ас қасықпен тəулігіне 3рет.

Rp. Tinc. Valeriane 10ml

Sol. Natrii bromidi 3%-200ml

M. D. S. 1ас қасықпен 3 рет

Билет

1. C уда жақсы еритін дəрумен

Дәрумендер адам ағзасының өсіп-өнуіне, дамуына, ферменттердің, гармон сөлдерінің түзілуіне, тканьдердің зат алмасуына шырышты қабат түзілуіне, ағзаның ЖА-ға төзімділігін күшейтеді. Витамин препараттары басқа фармакологиялық топ препараттары сияқты ағзаға арнайы дозасында қабылданы керек. Егер бір витамин ағзада аз мөлшерде болса ол гиповитаминозға әкеледі. Байқалады көбінесе көктем-күз айларында. Жүктілік кезінде, операциядан кейінгі жағдайларда. Гипервитаминоз бір дәруменнің ағзада көп жиналуы, ол дозаның көп мөлшерлігі. Кездеседі: А, Д витаминдерінде.

Авитаминоз – витаминдердің ағзада жоө болуы күрделі патологиялық жағдаға әкеледі.

Еріткіштеріне қарай бөлінеді:

1) суда еритін

2) майда еритін

Суда еритіндер В1 тиамин бромиді (Thiamini bromidi) Шығарылады: ампулада 3% - 1 мл.

Rp. Thiamini bromidi 3% - 1 ml

D.t.d №10 in amp

S. 1 мл бұлшық етке

Кездеседі дәмді дақылдар құрамында, ашытқы бауыр бүйрек құрамында. Ағзадағы рөлі: 1)тимамин нокарбоксилазаға ыдырайды, ол көмірсутегі зат алмасуына әсері бар. 2) жүрек-қаңқа бұлшықеттерін жиырылуына; 3) ОЖЖ қызметіне әсері зор.

Гиповитаминоз белгісі: ағзаның көмірсутегі зат алмасуының бұзылуы. Ол көп мөлшерде сүт және пировиноград қышқылының жиналуына әкеледі. Осыдан науқас жүрек ауруларына ұшырайды: тахикардия, ентігу. Нерв жүйесі қызметі бұзылыстарына: бас ауруы, әлсіздік, ұйқы қашу белгісімен сипатталады.

Авитаминозда бери-бери ауруы пайда болады. Науқас қозғала алмайды, паралич дамып, жүрек, асқазан ішек қызметі жойылады.

Жанама әсері: аллергиялық реакция. 1 шприцпен 1 уақытта В6 және В12 витаминдерін салмайды.

В2 витамиі (рибофлавин).

Rp. Tab. Riboflavini 0.002 №50

D.S. 1 таб 2рет

Кезедеседі өсімдік, жануар текті тағамдарда, сүт, жұмыртқа сарысында. Рөлі: ферменттердің тотығу-тотыұсыздану реакциясына, ферменттер түщілуіне, көз шырышты қабатының зат алмасуына қатысады.

Гипоавитаминозда байқалады: көздің затты көруі төмендейді. Ауыз, тер шырышты қабаты зат алмасуы бұзылады, тілдің ұшы жарылады.

В6 витамин (пиридоксин гидрохлориді).

Rp. Sol. Piridoxini hydrochloridi 5%-1ml

D.t.d. №10in amp

S. 1 мл бұлшық етке

Кездеседі: жұмыртқа сарысында, ашытқыда, дәмді дақыл құрамында өндіреді. Ағзада амин қышқылдары мен май қышқылының алмасуына қатысады.

Гипоавитаминозда байқалады: ОЖЖ, ауыз-тері шырышты қабат жарақаты.

Қолданылады. Жүкті әйелдер токсикозында, туберкулезге қарсы, гастроэнтералогия тәжірибесінде.

В3 никотин қышқылы

Rp. Sol. Acidi nikotinici 1% - 1ml

D.t.d. №10 in amp

S. 1 мл көк тамырға

Тотығу тотықсыздану процесіне қатысып, ағзада никотин қышқылының амидіне айналады. Тамақтың құрамында болмаған жағдайда пеллагра, дерматит, диарея, деменция және дистрофия байқалады. Никотин қышлқылының айқын, бірақ қысқа мерзімді қан тамырды кеңейтетін әсері бар. Ол кезде беттің қызаруы, бас айналы, АҚ төмендеуі, тахикардия байқалады. Ал никотинамид мұндай әсер кқрсетпейді. Никотин қышқылы қандағы хоестериннің және бос май қышқылдарының құрамын төмендетіп, липид алмасуына қатысады. Екі препарат пеллаграда (В3 тапшылығынан болған ауру), бауыр ауруларында, қышқылдығы төмен гастритте, тері ауруларынды, қан тамыр спазмдарында және атеросклерозда қолданылады.

С витамині –аскорбин қышқылы

Rp. Sol. Acidi ascorbinici 5%- 1 ml

D.t.d. №10 in amp

S. 1 мл бұлшық етке

Көкеністердің, жемістердің құрамында кездеседі. Тотығу-тотықсыздану процесімен дәнекер ұлпаның синтезіне қатысып, антиоксидатты әсер көрсетеді. Авитаминозда Цинга ауруы байқалады. Гиповитаминозда қан кетулерде, иньекцияларда, химиялық заттармен улануда, атеросклерозда, сәуле ауруларында, ағзаға шамадан тыс күш түскеде белгіленеді. Гипервитаминозда ұйқы бещі мен бүйректі зақымдайды.

2. Асқазанның секреторлы қызметі бұзылғанда қолданылатын дəрілер. (Хлорлы сутек қышқылы, пепсин). Асқазанның секреторлы активтілігі төмендегенде (гипофункциясында) ауыстырмалы терапиясында қолданылатын дəрі дəрмектер. Қолдану ерекшелігі.

Ас сөлі құрамында тұз қышқылы мен пепсиннен тұрады. Тұз қышқылы асқазандағы тамақты жартылай қорытып, ішекке өтуін қамтамасыз етеді. Аспен түскен микрооргантзмді залалсыздандырады, пепсиннің белсенділігін көбейтеді. Пепсин

ақуыздың қортылуына қатысады. Ас сөлі құрамында тұз қышқылы мөлшері аз өндірілсе, ол гипоксид ауруына əкеледі (гипо- төмен, ацидум- қышқыл)

Тұз қышқылы

Rp. Acidi hydrochloridi diluti 100ml

D.s 10-15 тамшысына жарты стакан суға тамызып, тамақпен

Пепсин

Rp. Tab. Acidin Pepsini 0.5 N20

D.s. 1 таблеткв жарты стакан суда ерітіп тамақ арасында

Қолданылады: гастритте, гипоадсидте

Антацидті дəрелер (анти- қарсы, ацидум- қышқыл). Қолданылады ас сөлі қышқылының қалыптан тыс жоғары гастрит ауруын емдеуде. Ол гиперасид ауруы. Асқазанда қыжыл, кекіру юайқалады. Препараттың құрамы негіздерден тұрады. Ол қышқылды ортаны нитроалдайды (басады). Қазіргі кезде тəжірибеде жиі қолданылады: ренин, гастал, маолоне(суспензия, таблеткада), алмагель

Rp. Almageli 170 ml

D.s 4рет өз қасығымен

3. Рецепт құрастырыңыз: 5мл белладонна( belladonnae) тұндырмасы, 10мл валериана (Valeriana) тұндырмасы, 0,2 ментол (Mentholum). Қабылдаңыз: 15тамшыдан 3рет тəулігіне

Rp. Tinc. Belladonnae 5ml

Valeriane 10ml

Mentholi 0.2

M. D. S. 15 тамшыдан 3рет

Билет

1.Миокард инфаркт терапиясының негізгі принциптері. Наркотикалық анальгетиктер, наркозға арналған, аритмияға қарсы, антикоагулентті, фибринолитиктердің қолданылуы. Миокад инфарктында ишемияланған аймақта кейіннен тыртыққа айналатын не

инфарткының себебі коронарлық қан тамырлардың атеросклерозы блып табылады. Миокард инфаркты қатты ауырсынуға, ариитмияға, қозғыштыққа, қорқыныш сезіміне (өлім), жіті жүрек қызметінің жеткіліксіздігіне, АҚ-ның төмендеуіне және кардиогенді шокқа алып келуі мүмкін. Мұндай жағдайда келесі топтағы препараттар белгіленеді:

1)Наркоткалық анальгетиктер (морфин, промедол, фентанил)- ауырсыну бегілерін басу үшін, нейролептиктер (дроперидол)немесе транквилизаторлар (седуксен), наркозға арналған дәрілер бірге қолданылады.

2)Антиаритмиялық (лидокаин)

3)Антикоагулянттар (гепарин) мен антиагрегантты (аспирин) тромб түзілуін алдын алу үшін.

4) Фибринолитикалық дәрілер (стрептокиназа) – жаңа пайда болған тромбты еріту үшін

5)Вазопрессорлы дәрілер ( мезатон, норадреналин)

6) Нитроглицериннің препараттары (перлинганит, нирмин)

7)Оксигенотерапия

8)Жүрек гликозидтері (строфантин) – діті жүрек қызметі жеткіліксіздігінде, көбіне дофамин немесе добутамин белгіленеді.

9)в-адреноблакаторлар (метопролол, атенолол) – жүрек жұмысын жеңілдету үшін және тахикардияда қолданылады.

10)Плазма алмастырушы және тұзды ертінділер, нартий гидрокарбонаты – қышқыл негіздік тепе-теңдікті реттеу үшін, глюкоза ертіндісі инсулинмен бірге –жүректі қоректендіру үшін.

2. Н-холиномиметиктер (цититон, лобелин) . Цититон мен лобелиннің – синокаротид занасының – Н-холинорецепторына əсері. Никотиннің токсикалық əсері. Темекі шегуге қарсы қолданылатын дəрі заттары. Н -холиномиметиктер- н-холинорецепторларын қоздырады. Н-холинорецепторлары кездеседі ганглияда, парасимпатикалық, симпатикалық нерв жүйесінде каратит шумағында т.б. Бүйрек үсті безі милы қабатында (адреналин) өндіретін. Препараттары:

Цититон

Rp.Cytitoni 0.15% 1ml.

Ds. Көк тамырға

Алколоидты препарат, термопсис алколоидты өсімдігінің дәнінен алынатын ситидин алколоидынан. Әсері: синокартид шумағындағы Н-холинорецепторды қоздырады, ол арнайы импульстардың берілуінен сопақша мида орналасқан тыныс және қан тамыр қозғалтқыш орталықтарына рефлекторлы қоздырғышты әсерінен науқастың тыныс алуы

жиіленеді, қан қысымы көтеріледі, сондықтан көміртегімен уланғанда, асфексияда қолдыналады.

Лобелин гидрохлориді

Rp.Lobelini hydrochloridi 1% 1ml

D.t.d N10 in amp.

S. 1мл бұлшық етке.

Жасанды препарат. Негізгі әсері ішек және қуық физиологиясы тонусын күшейтеді. Сондықтан асқазан ішек атониясында қолданады.

Н-холиномиметиктер никотинге тәуелділікті төмендету мақсатынды кең қолданылады. никотин алколоидты улы зат, темекі құрамында кездеседі. Өкпе, асқазан мүшелеріне зиянды әсері көп. Медицнада кейбір науқатарға темекі шегуге болмадйы деген нұсқау береді. Сондықтан науқастың никотинге деген үйреншіктігін басатын: Табекс таблеткада, 1таб тәулігіне 1-5рет 20-25күн бойы: Лобесил 1таблеткадан тәулігіне 4-5рет тамақтан бұрын 7-10 күн бойы; Никоретте сағыз түрінде, 1сағыздан тәулігіне 3-4рет. Аьеросклерозда, гипертониялық ауруларды, ірі қан тамырлардан қан кетуде, өкпе ісінуде және тырысуға бейімділікте қолдануға болмайды. Никотиннің улы әсері: темекі шегу, гипертониялық аурулар мен жүректің ишемиялық ауруларына; жүрек аритмияларына; эндартеритке, созылмалы бронхит пен пневмонияда, өкпенің қатерлі ісігі мен көрі нашарлауына алып келеді.

3. Рецепт құрастырыңыз. 0,025 г N20 Дипразин (Diprozinum) драже дəрі формасында. Қабылдаңыз: 1 дражедан 2рет тəулігіне.

Rp. Dragee. Diprozini 0.025 N20

D.s. 1 дражедан 2рет.

Билет №16

1.Дәрілік заттармен көрсетілетін теріс әсерлер: табиғи аллергиялық жанама әсер, препараттардың көп дозасында байланысты уландырғышты әсер.

Дәрілерді емдік, диагностикалық және алдын алу шаралары ретінде қолданғанда кездесетін денедегі қатерлі өзгерістерді және жанама өзгерістедің кез келген реакциясын, жанама әсерлер деп айтады.

Жанама әсерлер терапевті мөлшерде байқалуы мүмкін.Аллергиялық емес жанама әсерлер әрбір дәрі-дәрмекке арнайы тең мөлшерге байланысты.

Сенсебилизация-ағзаның 1 дәрі затына сезімталдығының жоғары болуы,көбінесе аллергиялық реакциямен байқалады.

Дағдылану-байқалынады егер дәрі затын арнайы дозасында ұзақ уақыт қабылдаса ағза сол дәрі затына дағдыланады.Осыдан дәрі әсері төмендейді.

Дәріге тәуелділік-байқалынады көбінесе наркотикалық немесе наркотик типті дәрі заттарын өз еркімен науқас қабылдаса наркоманияға әкеледі.

Комуляциялық-егерде дәрі затының ағзадан бөлінуі баяу болса және қабылдау интевралын сақтамаса,дәрі заты жиналады жанама әсерін береді.

2.Жатырдың тонусына және миометрияның белсенділігіне әсері бар (эргометрин малеаты, окситоцин, питуитрин, динопрост)дәрі-дәрмектері.Салыстырмалы әсерлері.Қолдану көрсетілімдері.

Жатыр бұлшық еті кіші жамбаста орналасқан.Негізгі физиологиялық қызметі ол нәрсенің п.б, дамуы,дүниеге келуіне қамтамасыз ететін дүние.Алыну жолдарына:

Миометрияны тікелей қуаттандыруы, бір қалыпты жиырылуын күшейтетін әсері бар толғақ әлсіздігінде қолданылады.

Эргометрин малеаты- Ergometrini maleas 0,0002табл 1табл 3рет

0,02% 1мл ампула б/е к/т тамшылатып.

Окситоцин-Oxytocini 1мл №10ампулада.бұлшық етке;көк тамырғатамшылатып.

гормонды сұйық гипофиздің артқы бөлігінен өндірілетін миометрия окситокцинге сезімталдығы басталады.Жүктіліктің бастапқы кезенінде күшейеді.толғақ кезінде.

Қолданылады:толғақ әлсіздігінде,босанған соң қансырауды тоқтатады,

Қолданбайды:егерде ананың кіші жамбас мөлшері нәресте көлемімен сәйкес келмесе,нәресте көлденең орналасса.

Питуитрин-Pituitrinum 0,2-0,25мл 15-30мин сайын 4-6рет бұлшық етке,тамырға тамшылатып.

Простагмендиндер

Қолданылады: жасанды түсік келтіруде,медициналық көрсеткіштерге сәйкес.

Динопрост-Dinoprost 1мл көк тамырға тамшылап.

Табл 5мл №30 1таб 1рет

Жатыр қансырауда қолданылатын д.д

Гигиеналық ауруларға сәйкес қансырауда,оборттан кейн,босанған соң қансырау тоқтатуда.Дәрі зат миометрияға тоникалық жиырылу әсерін тигізеді. Жиырылу кезінде жатыр тіндер арасында орналасқан майда қан тамырлар қысылады,қан ағу басылады.

3.Рецепт құрастыр: Ампициллин тригидраты (Ampicillinum trihydras) 0.25гр, №20 таблетка түрінде. Қабылдаңыз 2 таб 4 рет

Rp. Tab. Ampicillinum trihydras 0.25 №20

D.S. 2 таб 4 рет

Билет №17

1.Дәрілік заттармен көрсетілетін теріс әсерлер(эмбриотоксикалық,мутагенді, тератогенді,конценогенді).

Дәрілер тұқым қуалаушылыққа әсер етуі мүмкін.

Тератогенді-дәрілерді жүктілік кезінде әсіресе жүктіліктің алғашқы 12 аптасында қабылдағанда, туылғаннан кейін әртүрлі кемтарлыққа алып келетін әсері.

Эмбриотоксикалық-жүктіліктің 12 аптасына дейінгі дәрілердің ұрық дамуының бұзылысына алып келмейтін әсерін.

Мутагенді- ретінде ұрпақтан-ұрпаққа берілетін, ағзаның тұқым қаулаушылық қасиеттерінің өзгерісін айтуға болады.

Фетотоксикалық-12 аптадан кейінгі кездегі ұрыққа фармокологиялық заттар ұрықтың кемтарлығын тудырмайтың әсерін.

Канцерогендік – дәрілердің жасушадағы өзгерістерінің зардабынан қатерлі ісіктердің туындау қабілеті.

2.Аритмияға қарсы дәрілер(хинидин сульфаты,новокаинамид,лидокаин,верпамил т.б).Аритмия түрлері.Дәрі-дәрмектердің жіктелінуі.

Қолданылады аритмия ауруын емдеуде.1 минутта жүрек соғу ырғағы 6-70. Ал аритмияда 2,3 есе жиіленеді.

Аритмияның пайда болу себебі:

1) Жүрек қан тамырларауруына байланысты.

2) Улануларда

Түрлері:

1) Тахикардияны басатын дәрілер-мембрананы реттеуші дәрілер-жасуша ішіне натрий,калий,кальций,хлор иондарының тасмалдануын тежейді және қозғыштық,өткізгіштік,автоматизмді басады.

Хинидин сульфаты-Chinidini sulfas 0,1-0,2 таб 1 сағат сайын немесе схема бойынша.

Новокаинамид-Novocainamidum-0,25-0,5 таб тәул 4-6 рет;

10% 5мл ерітіп амп шығарылы б/е және натрийхлор еріт тамшылатып к/т енгізеді.

(жүрекше мен қарынша өткізгіштігін төмендетеді)

Верпамил-verpamilum 0,04-0,08 таб 1-2таб 3-4рет тамақ алдында; 0,25% 2мл ерітп амп к/т енгізеді.(жүрек қан тамыр жүйесін реттеуде маңызы зор).

3.Рецепт құрастыр. Бор қышқылының спиртті (Boricum) ертіндісі 3 % 10ml. Қабылдаңыз 3 тамшыдан ауру құлаққа жатар алдында.

Rp. Sol. Borici spirituosae 3 % 10ml.

D.t.d №10 in amp.

S. 3 тамшыдан ауру құлаққа жатар алдында.

Билет №18

1.Доза түрлері.Терапевтік(орташа және жоғарғы)бірлік,тәулік,курсті,токсикалық.

Доза-дәрінің мөлшерін айтады.

Жоғарғы реттік мөлшер-асырғанда уытты әсер көрсететін 1 қабылдауға арналған мөлшер.

Орташа-жоғарғы реттік мөлшердің ½ немесе ¼ бөлігі.

Түрлері:

Бірлік-науқастың 1 рет қабылдауына арналған мөлшер.

Тәулік дозасы-науқастың тәулік бойнда қабылдайтын дәрі мөлшері.

Курсты доза-науқастың емдеу курсна арналған дәрі мөлшері.

Терапевтік доза-науқасқа тағайындалған емдеу процесіндегі дәрі мөлшері.

2.Ишемиялық аурулар кезінде қолданылатын дәрі-дәрмектер(нитроглицерин,нитрон,валидол).Стенокардия ұстамасында және алдын-алуда қолданылатын препараттар.Ағзаға еңгізу жолына қарай әсерлері,жанама әсерлері.

Қолданылады жүрек ишемиялық ауруларын емдеуде.Клиникасы 2 бөлінеді:

1) Стенокардияда (жүрек талмасы)қолданылатын препараттар

Нитроглицерин-Nitroqoglicerinum 0,0005 таб, капсулада; тіл астына;1%с.пиртті ерітінді 1-2тамшы қантпен тіл астына белгіленеді.Әсерә 1-2мин басталып 20-30 смин созылады.Жанама әсері:АҚ төмендеу,тахикардия,бас ауру, бас айналу, құлақ шуылы,ыстық сезіну:Миға қан құйылғанда қолдануға болмайды.

Валидол-Validolum 5мл флаконда 5 тамшыдан тіл астына ұстау қажет.0,06таб және 0,025 капсулада шығарлады тіл астына.Әсері 1-2мин сон.Қн тамырын кеңейтіп миокардқа оттегі мен қоректі заттың тасымалдануын жақсартады.

2) Стенокардиянң алдын алу және емдеуде

Нитроглицеринi бар препараттар бірақ байланысты түрде. Әсері 15-20 мин сон.ұз 10-12сағ.

Нитросорбид-Nitrosorbidi 0,05 50табл(1табл 2рет)

Изобтин-Izobtini 0.08мл 20табл б/е (жедел жәрдемде)

3.Рецепт құрастыр: Пустырник (Leonurus) өсімдік шөбі тұнбасы 10,0-200мл. Қабылдыңыз 1 ас қасықпен 3 рет тәулігіне.

Rp. Infusi herbae Leonuri 10.0 - 200ml

D.S. 1 ас қасықпен 3 рет

Билет №19

1.Дәрілік заттардың өзара әсерлесуі:Синергизм.Антогонизм.Антидоты.

Аурудың асқынуын емдеу және алдын алатын дәрілерді қиыстырып қолданғанда байқалуы мүмкін:

Синергизм-бір дәрі екінші дәрінің әсерін кушейтуі.

Антагонизм- бір дәрі екінші дәрінің әсерін әлсіретуі.

Антидотизм-егер антагонизм химиялық(қандағы дәрілердің химиялық әлсіреуі нәтижесінде активсіз өнімдер түзілуі) немесе физикалық (қанға сіңірілуінің және резорбтивті әсерінің азаюы)байланыста негізделсе.

2. Қан қысымын реттеуші дәрі-дәрмектер(Антигипертензивті дәрілер)(клофелин,метилдофа,резерпин,бензогексоний).Механизмді әсерлері.Салыстырмалы әсерлері.

Қолданылады гипертония ауруын емдеуде.Қан қысымының 140-180 жоғарлауын айтады.Асқынуы гипертониялық кризге әкеледі.Дәрі заттары б/е, к/т,сублингвалды енгізіледі.Жиі кездеседі.

1) Ми қан тамыры –инсултке әкеледі.

2) Көз қан тамыры-көзді қанталатады.

3) Жүрек қан тамыр жарылуы.

4) Бүйрек қан тамыр зақымдануы.

Пайда болу себебі:

1) Жүрек қан тамыр ауруына байланысты

2) Генетикалық

3) Ожж-ге сыртқы эмоциялық қысымның түсуі(ашулану,ренжу,қайғыру)

4) Бүйректегі зат алмау қызметінің бұзылуы

Гипертония ауруында гипертензивті дәрілермен қатар диуретикті препараттарды аз мөлшерде қосып береді.

1) Қосымша диета тағайындалады қою чай, кофе болмайды.қан тамырын тарлту әсері бар.

2) Тұзды ащты тағамды қабылдамайды

3) Егер науқастың жағдайы стресті жағдайға көтерілсе онда гипотензивті препаратта мен бірге седативті әсері бар препараттарды тағайындайды.

Дәрі заты құрамына механизмді әсеріне қарай:

1) Нейтропты орталықты әсері бар препараттар

Клофелин-Clophelini 0.00015 №30 схемада 1/4бастап Көбінесе сублингвалды тез күшті қысқа.

Метилдофа –Methyldopha 0,25 №30 схемада.

2) Гипотензивті миотропты әсері бар препараттар

3.Рецепт құрастыр. 5% 100мл танин (Taninum) ертіндісі. Қаб: күйген жерді тәулігіне 2 рет жу.

Rp. Sol. Tanini 5%- 100ml

D.S күйген жерді тәулігіне 2 рет жуу

Билет №20

1.Химиотерапия дәрі-дәрмектері:негізгі принциптері.Негізгі және резервті антитибиотиктер.Механизмді әсерлеріне қарай жіктелінуі.

Тәжірбиеде қолданылады ағзаныңисыртқы ішкі тіндердегі микроорганизмдерді жоюға және содан пайда болған ауруларды емдеуде. Препараттарды науқасқа тағайындаған кезде келесі ережені сақтау керек:

Ауруды қоздырған қоздырғыштар тобын микробиологиялық тәсілмен алады. Ол үшін:ауру қуысты шырышты қабатта ауруларында тәжірбиеде жиі кездесетін жағынды алады. Арнайы кесте бойынша анықтайды.

Ерте басталған ем тез нәтижесін әкеледі. Антибиотиктерді қабылдау интервалын сақтау керек. Себебі әр антибиотиктің өзіндік ұзақтық әсері бар. Ол дәрі қан құрамын қалыпты сақтауға және микроорганизмдердің үйренгіштігін алдын алады.1-2 күн артығымен.

Науқасқа антибиотиктерді тағайындар алдында ағзаның препаратқа аллергиялық сезімталдығын анықтау керек. Ол үшін тері асты пробасын жасайды.

Тәжірбиеде жиі кездесетін жанама әсерлерін дизбактериоз жатады. Антибиотиктердің әсерінен ішектің бірқалыпты миклофлорасының қалыптан өзгеруі. Ол іш өтумен қатпасымен байланысты. Линекс,локтон, хилакфорте тағайындалады.

Кандидаминоз-ауыз қуысынан бастап асқазан,ішек,қынапты шырышты қабаттар бетінде кандидоз тобының сапңырауқұлақтары п.б яғни кандидозға әкеледі. Алдын алуда антибиотикпен бірге табл нистатин 1 рет аптасына қоолданады.

Аурудың резерв тобының антибиотиктері канамицин сульфаты тағайындаған кезде тәжірбиеде жиі жанама әсері кездеседі. Ол ожж қызметін зақымдайды. Әсіресе есту көру нерв жүйесін зақымдайды. Б1 б2 дәрумені тағайындалады.

Аурудың асқынған формасында науқасқа антибиотиктерді энтеральды және парентальды жолдармен әрбір топтағы антибиотикті біріктіріп тағайындау мүмкін.

Антибиотиктердің алдын –алудың 3әсері бар:

Биологиялық синтез- бұл тәсілмен антибиотиктерді алу үшін микрооргонизмдердің жоғарғы өнімді штамптарын және оларды өсіретін арнайы қоректік орталарын пайдаланады.М:пеницилиинді алады.

Химиялық синтез- антибиотиктердің құрамын білген соң оларды осы тәсілмен алады.М: левомицитин

Біріккен тәсіл- екі тәсілдің ұштасуы.

2.М-холиноблакаторларды(атропин сульфаты,беллодонна экстрактісі,платифиллин гидроартраты,метацин).Атропиннің:көзге,жүрек-қан тамырларына тегіс бұлшық еттерге,бездерге әсерлері.Орталық нерв жүйесіне ерекшелік әсерлері.Красавка(белладонна)препараттары.Қолдану көрсеткіштері.

М-холинорецепторларды тежейтін заттар болып табылады.

Атропин сульфаты-Atropini sulfas 1% ерітінді көз түбін зерттеу және көзілдірік таңдауда; 1% жағылма түрінде;0,25-1мл т/б/к енгізіледі. Атропинді біріңғай салалы бұлшық ет түйілуінде,бронхспазмда қолданады.

Платифиллин гидроатраты-Platyphyllini hydroartras 0,2% 1мл ампулада ерітіп т/а енгізеді.Ақ төмендетеді.

Метацин-Methacinum 0,1% ерітіп ампулада шығарылады т/б/к енгізеді.Бронхолитиктік әсері айқын.

3.Рецепт құрастыр. 10%- 10мл майлы Камфора (Camphorae) ертіндісі. Қаб: жылытып компресс ретінде.

Rp. Sol. Camphorae oleosae 10%- 10ml

D.S жылытып компресске

№21-билет
1.Дәрілік заттарды қайталап қолданудағы әсерлер:
Дағдылану -егер де дәрі затын арнайы дозасында ұзақ уақыт қабылдаса ағза сол дәрі затына дағдыланады. Осыдан дәрі әсері төменденеді.мыс:ұйықтататын,іш жүргізетін дәрі де жиі кездеседі.
Дәрі дозасын көбейтіп,сондай әсері бар дәріні тағайындайды.
Тәуелділік-көбіне наркотикті және наркотик типті дәрі затын өз еркімен қабылдаса наркоманияға әкеледі.
Коммуляциялық-егерде дәрінің ағзадан бөлінуі баяу болса және қабылдау интервалын сақтамаса ағзада дәрі дозасы жиналып жанама әсерін тигізеді.
Синсибилизация-ағзаның бір дәріге сезімталдығының жоғары болуы.Көбіне аллергиялықреакциямен байқалады.
2. Дәрумен — зат алмасу процессіне қажетті ағзаға тағаммен түсетін заттар.
Адам ағзасына қажетті: өсіп өнуіне, дамуына, ферменттердің гормон сөлдерінен, қан формасының түзілуіне, тіндердің зат алмасуына шырышты қабатының түзілуіне, жұқпалы аурулардың төзімділігіг күшейтеді т.б.

Витамин пр-ы басқа фармакологиялық препараттары сияқты күнде ағзаға анралған дозасында қабылдауы керек. Егерде бір препарат ағзада аз мөлшерде болса, ол гипоавитаминозға əкеледі. Байқалынады көбіне көктем,күз айларында, жүктілік кезінде, операциялық жағдайлардан кейін.

Гиперавитаминоз-бір дəруменнің ағзада көп жиналуы кездеседі:А,D витаминіңде

Авитаминоз- төменгі мөлшерде, жоқ болуы күрделі патологиялық жағдайға ие

Ерекшеліктеріне қарай екіге бөлінеді. Суда еритін: В1,В3,В3,PP, B12,B6, C,P

Майда еритін: A,D,E,K

Ретинол ацетаты

Rp.: Dragee Retinoli aoetatis N. 50
D. S. 1дражедан -3 рет

Əсері:гипервитаминозда,колд, бас ауру , ұйқы келу, лоқсу , құсу, көз қарығуы, тырысу.

Rp.: Sol. Retinoli acetatis oleosae 1 ml
D. t. d. N. 10 in amp
S. Тəулігіне 1 рет б/е

Токоферол ацетаты

Rp.: Sol. a-Tocopheroli acetatis oleosae 10 % 10 ml
D. S.5 тамшыдан -1 рет ішке

Колд: өздігəнен болған түсікте, бұлшықет дистрофиясында, стенокардияда, шеткерлік тамырдың зақымдалуында, ревматоидты артритте.

3.Рецепт құрастыр: 30,0 Цинк (Zincum) мазі. Қабылдаңыз: жарақат бетіне 1 рет жағыңыз.

Rp : Ung.Zincii 30,0
D.S. жарақат бетіне 1 рет

№22билет
1.Рецептің жазылуының және құрастыруының жалпы ережесі.
Рецепт-дәрігердің,фельдшердің немесе акушердің бір реттік мөлшері мен саны,оны қолдану көрсетілімі көрсетілген,арнайы дәрілік қалыпта дәрі-дәрмекті босату туралы дәріханаға жазған жазбаша сұранысы.
Рецептің құрылысы: рецепте рецептің жазылған күні;науқастың тегі,аты-жөні;дәрігердің тегі,аты-жқні көрсетіледі.Рецепте дәрігердің фармацевтке жазған үндеуі латын тілінде Recipe (Rp:) яғни «Ал»:сөзімен басталып,дәрілік түрдің атауы,дәрілік заттың атауы мен оның мөлшері ілік септігінің жекеше түрінде жазылады. Жазылымның қысқаша және толық түрі болады.
2. Тұтқырлау дәрілер – тері мен шырышты қабаттың бетіндегі ақуыздың коагуляцияға байланысты,жергілікті қабынуға қарсы әсері бар.
А.Бейорганикалық тырыстырғыш дәрілерге:Висмуттың негіздік нитраты,қорғасын ацетаты,ашутас,мырыш сульфаты,күміс нитраты.
Rp: Ung.Bismuti subnitris 5 %
D.S. сыртқа
Б. Органикалық тырыстырғыш дәрілерге:танин,дерматол,ксероформ,емен қабығы, шайқурай шөбі түймедақ гүлі,итошаған шөбі.
Rp: Sol.Tannini 1%-10ml
D.S.жараға, жарылу,күйгенде,тесілуде
3.Рецепт құрастыр: ертінді 5 % - 200мл глюкоза. Қабылдаңыз көктамырға тамшылатып тәулігіне 1рет

Rp: Sol.Glucozi 5%-200ml
D.S.көктамырға тамшылатып 1рет

23-билет
1.Дәрі-дәрмектердің фармакокинетикасы.Анықтамасы.Ағзаға дәрі – дәрмектерді енгізу жолдары.
Фармакокинетика – дәрі заттың ағзаға сіңуі,қанға өтуі,жайылуы,ұзақтылық әсері,ағзадан шығарылу жолдарын қарастырады.
Дәрілік заттардың ағзаға енгізу жолдары:
1.Энтеральді жолға:ауыз қуысы немесе пероральді енгізіледі: қатты –сұйық дәрі формасы,қарапайым және тәжірибеде кең қолданылады.Науқас мед.кызметкердің көмегінсіз өздері қабылдай алады.
А. сублингвальді жол – тілдің астында көптеген майда қантамыр орналасқан.Дәрі дозасын тікелей үлкен қан айналымына кұяды. Қолданылады:жедел – жәрдем көрсету станциясында,жүрек қантамыр ауруында.
Б. Ректалды-клизма немесе ректалды суппозитория.Қолданылуы:тікішек ауруын емдеуде,тікішектен қанға сорылады,бауыр-асқазанға түспейді.
В.Ингаляция – жогарғы тыныс жолы ауруын емдеуде.Ұшқыш қасиеті бар сұйықтық немесе ауа тәріздес. Қолданады:арнайы аппарат көмегімен мыс:ингалятор,бронх демікпесімен ауыратындарға немесе физиокабинетте колданады.
2.Парентеральді-асептикалық ортада система немесе шприц арқылы тәжірибеде қолданады.Бұлшықет арқылы енгізеді . 1-2;3-5мл көлемінде.
2. Есірткі емес-анальгетиктер.Негізгі фармакологиялық әсері (ацетилсолицил қышқылы,парацетамол) .Қолдану көрсетілімдері мен жанама әсерлері.
Наркотикалық емес анальгетиктер. Ерекшелік әсерлері:Эйфориялық, дәріге тәуелділік әсері жоқ.Анальгетикті әсері қолд.егерде ауру сезімі қабыну процесіне бай-ты болса.М/ы б/е қабынуы (миозидте) нерв жуйесінің қабынуы (невритте),буын қабыну (артритте) хандроз.Ревмотизмге қарсы әсері бар. Қанды суйылту әсері бар.Салицил қышқыл туындысына тән.

Химиялық құрамына қарай преп-дың жіктемесі.

1)салицил қышқыл туындылары, ацетилсалицил.

Rp:Tab Asidum acltalicylici 0.25 №10

D.S 1таб тамақтан кейін

2)Пиразалон туынды преп-ры:аналгин.таб 0,5№10

Rp.Tab.Analgini 0.5№10

D.S 1таб-н бас ауырғанда

Иньекцияда 50%-ды 2ml D.t.d№10 in amp

Rp : Sol . Analgini 50% 2 ml

D.t.d №10in amp

S.2мл бұлшық етке

3)Парааминофенол туындылары:парацетамол.

Rp:Tab Paracetomolum 0.5 №10

D.S 1таб 3рет

Негізгі әсерлері, анелгетиктік, дене температурасын тусіру.

4)Қазіргі кезде тәжірибеде қолдануға қарсы аналгетикті әсері жоғары преп-р: диклофенак натрий

Rp: Sol.Diclofenac natrii 3ml

D.t.d №5 in amp

S. 3мл б/е-ке

Емдеу курсы 5кун. таб 0,05№50

Rp : Tab Diclofenac natrii 0.05 №50

D.S сыртқа

Негізгі әсерлері: аналгетикті қабынуға қарсы неврология тәжірибесінде кең қолданылады. Син-рі Диклоберл

5)Индометацин

Rp: Tab Indometacini 0.025 №30

D.S 1таб-дан 3рет

Rp:Ung Indometacini 10%-40.0

D.S Сыртқа

Әсері қолданылуы ұқсас. Қазіргі кезде кеңінен қолданылады таб-да-кетанов,кетанал, кетарол, артоксан.

3.Рецепт құрастырыңыз: 20% - 2ml камфораның майлы ертіндісі. 10 ампулада. Қабылдаңыз: 2 мл тері астына тәулігіне 1 рет

Rp: Sol.Camphorae oleosae 20%-2ml
D.t.d №10 in amp
S.2 мл тері астына тәулігіне 1 рет

24-билет
1.Фармакология және оның ауруларды емдеуде және алдын-алуда алатын орны.Жалпы фармакология мақсаты.
Фармаколоия-химиялық қосылыстар мен тірі ағзаның өзара әрекеттесуін зерттейтін ғылым.Фармакология дәрі-дәрмектердің шығарылу формасы,ағзаға енгізу жолдары,механизмдерде әсерлері,қолдану көрсеткіштері,жанама әсері,қолдануға болмайтын көрсеткіштерімен таныстырады.Алыну жолдаы:микробиологиялық,антибиотикалық,өсімдік шикізат,жануар тіңдерінен.химиялық қоспадан алады.Болашақ мейірбике ауруларға препараттарды дәрігердің тағайындауы бойынша науқасқа үлестіреді.Осы жағдайда науқасқа дәріні қабылдау ережесін және енгізу жолдарын таныстыру керек.Қосымша дәрігерге дейің көмекті көрсету қажет және бөлімге қабылданғанға дейін шкафта фармакологиялық топ препараттарын бөліп сақтау керек.
Жалпы фармакология- дәрілік заттардың тірі ағзалармен байланыстығының жалпы заңдарын зерттейді.
2.Наркотикалық аналгетиктер. Нейролептоаналгезияға түсініктеме.
Наркотикалық анальгетиктер. Дәрі заттары апиымның көкнәрдің сүтінен алады. Есірткілік әсері бар. Алколоидтан алған препараттар А және В тізімде болады, арнайы есепте тәжірибеде қолданылады. Қабыну процесіне байланысты емес қатты ауру сезімін басу үшін. Мысалы, онкологиялық, күйген, сынған, жарақаттар кезіндегі, операциядан кейінгі ауру сезімді басу үшін. Егерде басқа топ препараттары, мысалы, аналгин, демидрол, кетарол, кетанов, трамидол препараттары көмектеспесе, осы наркотикалық қолданады. Наркотикалық анальгетик препараттары арнайы есепте болдаы. Себебі олардың эйфориялық, дәріге тәуелділік, үйреншіктік, құмартушылық, нашақорлық тудыратын әсерлері бар. Жоғарыда көрсетілген әсерлер байқалады. Егер адам медициналық көмектерге сәйкес емес наркотикалық типті препараттарды қабылдаса медицинада наркотик типті препараттар арнайы тізімге кіреді (А және В). Әрбір дозасы, ампуласы есептеулі.

Наркотикалық анальгетиктерлің жіктелуі:

• Апиын препараттары - морфин, морфилонг

• Морфиннің синтетикалық препараты - амнопом, фентанил

• Морфиннің ауыстырмалы препараты - промидол

• Наркотикалық анальгетиктердің антогонистері - налорфин

Морфин гидрохлориді;

Rp.Sol Morphini hydrochloridi 1%-1ml

D.t.d №10in amp

S. 0.3мл б/е ауру сезімінде

Промедол-Promedolum

Rp: Promedolum 1%-1ml

D.t.d №10 in amp

S.бекітілген дозаны б/е

3.Рецепт құрастырыңыз: магнезия сульфат ерітіндісі 25%-10мл 10ампулада.Қабылдаңыз 10мл-ден көк тамырға баяу.
Rp. Sol Magnesii Sulfatis 25% 10ml
Dtd №10 in amp
S 10мл-ден көктамырға

25- билет
1. Дозалар , түрлері ( терапевтік , тәуліктік , бірлік , курсты , токскалық т . б )
Дозалар-деп дәрі мөлшерін айтады.Науқасқа бекітілген.Доза түрлері:
Бірлік-науқастың 1 рет қабылдануына арналған мөлшер.
Тәуліктік- науқастың тәулік бойында қабылданатын дәрі мөлшері.
Курсты- науқастың емдеу курсына арналған дәрі мөлшері.М: 1таб 3рет 7күн.
Токсикалық-емдік қасиетін көрсетпейді керісінше уландырғышты әсерін тигізеді.Егерде дәрі дозасын ағзаға терапевтік доздан көп енгізсе.
2. М -x олиномиметиктер .( пилокарпин гидро x лориді , ацекледин т . б ). Көзге әсері ( көз қарашығына , ішкі қысымына , аккомадация ). Ішкі органдар тегіс бұлшық еттеріне әсері . Ішкі без секрецияларына әсері
М-xолиномиметиктер-мускалинді сезімтал рецептер мускалин алколоидты улы зат Муxомор саңырауқұлақтарының құрамында кездеседі.М-xолинорецепторларды қуаттандырып,келесі әсерлер шақыруы мүмкін:көз қарашығының тарылуы(миоз),жұрек соғуының баяулауы (брадикардия),қан тамырларды кеңейтіп,артериялық қысымның төмендеуі,бронxиолалардың тарылуы.
Пилокарпин алкалоиды Оң Америкада өсірілетін өсімдіктерден алынған.Тәжірибеде тек көз тамшысы ретінде қолданылады.

Rp:Pilocarpini 1%10ml
D.S:1-2тамшы ауру көзге
#
Тамызғаннан кейін науқастың көзінде миоз болады.Көздің ішкі қысымы түседі.Сондықтан глаукомада қолданылады.Хрусталик формасының өзгеруінен науқастың затты көруі өзгереді яғни нашар көреді.Сондықтан көзге тамызғаннан кейін 30-40мин отыыру керек .Иньекцияда қолданылмады себебі келесі жанама әсрлері бар.Миокардтын физикалық жұмысын тежейді,қан қысымын түсіреді,ішек п

еристальтикасын күшейтеді,бездің бөліну секрециясын көбейтеді.Әсіресе сілекей,тері,бронxо көбейтеді.Бронxо тегіс бұлшық еттпрінің түйілуін күшейтеді.
Rp: Sol: Aceclidini hydrochloridi 0,2-1ml
D.t.d: 10in amp.
S: 1мл тері астына.
#
Қолдану әсері пилокарпингн ұқсас,бірақ жанама әсері төмен.
Тәжірибеде ішек қуық атониясында қолданылады.
3. Рецепт құрастырыңыз :0.9%-200ml натрий xлориді.Қабылдаңыз:көк тамырға тамшылатып.
Rp: Sol Natriі Chloridi 0.9%-200ml
D.S: көк тамырға тамшылатып.
#
.

Дата добавления: 2019-11-25; просмотров: 704; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

Мы поможем в написании ваших работ!