ЗАДАННІ ДЛЯ САМАСТОЙНАЙ ПРАЦЫ
Мэты:
1. Дапамагчы вучням засвоіць і асэнсаваць асаблівасці займенніка як часціны мовы (агульнае значэнне ўказальнасці, адсутнасць здольнасці называць прадмет або прымету), засвоіць іх граматычныя прыметы, сінтаксічную ролю ў сказе і тэксце; забяспечыць практычнае засваенне стылістычнай своеасаблівасці ўжывання некаторых займеннікаў у маўленні.
2. Выпрацоўваць уменні даваць азначэнне займенніка, бачыць займеннікі ў тэксце, вызначаць пачатковую форму, устанаўліваць іх марфалагічныя прыметы і сінтаксічную ролю ў простым і складаным сказах, функцыю ў тэксце.
3. Садзейнічаць развіццю ўмення ўжываць займеннікі ва ўласным вусным і пісьмовым маўленні.
4. Садзейнічаць выхаванню пачуцця любові да роднага краю, павагі да яго мінулага, гонару за яго славутых людзей.
Тып урока – засваенне новых ведаў
Ход урока
Маю некалькі ў мове
нагрузак патрэбных:
Замяняю назоўнік,
прыметнік,
лічэбнік.
I.Арганізацыйна-матывацыйны этап (СТАДЫЯ ВЫКЛІКУ)
I. Арганізацыйны момант
Кожны дзень – гэта падарунак.
Кожная ўсмешка працягвае наша жыццё на некалькі хвілін.
Давайце ўсміхнёмся адзін аднаму, каб наша жыццё стала даўжэйшым.
Н а с т а ў н і к: Сёння мы зноў накіруемся ў падарожжа па моры ведаў. Але, як вы бачыце, назва тэмы не запісана. Я прапаную вам самім яе вызначыць, прачытаўшы эпіграф-падказку на дошцы.
|
|
|
Вучні выказваюць свае меркаванні.
Тэма нашага ўрока “Займеннік як часціна мовы”. Давайце сфармулюем мэты нашага ўрока, абапіраючыся на словы, запісаныя на дошцы: даведацца, зразумець, навучыцца. Вучні фармулюць мэту.
II. Актуалізацыя ведаў
Перад тым, як мы пачнем працаваць, давайце ўзнавім веды і запоўнім кластар “Часціны мовы”:
- Як называецца раздзел мовазнаўства, у якім вывучаецца слова як часціна мовы? (марфалогія)
- Колькі часцін мовы вы ведаеце? (10)
- Якія часціны мовы адносяцца да самастойных, а якія - да службовых? (самастойныя: назоўнік, прыметнік, лічэбнік, займеннік, дзеяслоў, прыслоўе; службовыя: злучнік, прыназоўнік, часціца; выклічнік).
- Успомніце на, якія дзве групы дзеляцца ўсе часціны мовы?
- ( самастойныя і службовыя)
- Якія прыметы маюць самастойныя і не маюць службовыя ч.м. (ЛЗ, ГЗ, сінтаксічная роля).
II. Аперацыйна-навучальны этап (СТАДЫЯ АСЭНСАВАННЯ)
1. Знаёмства з новым матэрыялам
Настаўнік: Гаворка культурнага чалавека адрозніваецца лаканічнасцю і прыгажосцю. Для таго , каб прыгожа размаўляць і пісаць, неабходна не толькі развіваць свой слоўнікавы запас, але і сачыць за пабудовай сказаў , фраз. Скажыце мне, чаму наступны тэкст нельга назваць прыгожым і правільна пабудаваным .
|
|
|
Жыла-была адна дзяўчынка. Дзяўчынцы (ёй) падабалася хадзіць у школу. Кожную раніцу маці будзіла дзяўчынку, дзяўчынка (яна) піла гарбату і ішла вучыцца. А пасля заняткаў дзяўчынцы (ёй) трэба было паснедаць і зрабіць урокі. Закончыўшы свае заняткі, дзяўчынка ішла гуляць з сябрамі.
Настаўнік: Давйце выправім памылкі. Вучні выпраўляюць памылкі, замяняючы назоўнікі на займеннікі. Адкажыце на пытанне: Якімі часцінамі мовы мы замянілі назоўнікі?( займеннікамі). Вызначце іх сінтаксічную ролю.
Н а с т а ў н і к : За кончыце, калі ласка, сказ: “Займеннік – гэта …”
( - Якое агульнае лексічнае значэнне займенніка як часціны мовы (указываць, але не называць) ? (Гэтым пытаннем настаўнік звяртае ўвагу вучняў на мовазнаўчае паняцце значэння часціны мовы.)
- Акрамя таго, кожная часціна мовы мае яшчэ свае марфалагічныя прыметы і сінтаксічную ролю. Скажыце, калі ласка, як змяняецца займеннік, чым можа з’яўляцца ў сказе?
- Праверым слушнасць таго, што сказана, па падручніку. Прачытайце ўважліва правіла і скажыце, ці ўсё правільна мы сказалі пра займеннік?
Ст. 191-192 падручніка( правіла)
- Аб чым вы даведаліся?
|
|
|
Настаўнік: Давайце цяпер пазнаёмімся з разрадамі займеннікаў. Займеннікі - хлопцы дружныя, яны жывуць вялікімі сем'ямі, давайце пазнаёмімся з гэтымі сем'ямі. (Падручнік, старонка 192-193). Вучні знаёмяцца з разрадамі па падручніку.
| Разрады займеннікаў | |
| Асабовыя | я, мы, ты, вы, ён (яна, яно), Яны |
| Зваротны | сябе |
| Прыналежныя | мой, твой, наш, ваш, свой, яго, яе, іх |
| Указальныя | гэты, той, такі, гэтакі, столькі, гэтулькі |
| Азначальныя | увесь, усякі, кожны, сам, самы, іншы |
| Пытальныя | хто? што? які? чый? каторы? колькі? |
| Адносныя | хто, што, які, чый, каторы, колькі |
| Адмоўныя | ніхто, нішто, ніякі, нічый, ніколькі |
| Няпэўныя | нехта, нешта, нейкі, нейчы, хтосьці, штосьці, xmo-небудзъ, што-небудзь, які-небудзь, чый-небудзь, абы-хто, абы-што, абы-які, абы-чый, сёй-той, сякі-такі |
Настаўнік:
1. Давайце мы разам запоўнім кластар “Разрады займеннікаў”. Настаўнік называе займеннік, а вучні – разрад па значэнні.
2. Вызначце, якіх разрадаў мы ўжылі займеннікі ў тэксце “Дзяўчынка” (асабовыя). А якіх займеннікаў не было?
2. Замацавання ведаў
Настаўнік: Вы добра справіліся з заданнем. А зараз паспрабуйце адказаць на мае пытанні выкарыстоўваючы займеннікі:
|
|
|
1. Сустрэўся з кім?
2. Спытаў у каго?
3. Павітаўся з кім?
4. Прыехаў да каго?
5. Намаляваў хто?
Работа з падручнікам. Вызначыць разрады займеннікаў , пачатковую форму і пазначыць арфаграмы. Пр. 338 (2 чалавекі ля дошкі). ( 1) Мы-асаб., нашай- прынал., усіх- усе-азначальныя., яе-прынал., 2) таго-той – указ., сваёй-прынал., яе- прынал., сябу-зваротны, тое-указ., яна- асабовы).
Фізкультхвілінка “У лесе”.
Пад гук птушынага спеву вучні выконваюць заданні.
III. Кантрольна-карэкцыйны этап (СТАДЫЯ РЭФЛЕКСІІ)
Работа з тэкстам. Даследванне:
1) Вызначыць тэму, стыль і тып тэксту.
2) Сэнсавую ролю займеннікаў у тэксце свайго варыянту. У тэкстах якога стылю займеннікаў ужываецца больш?
3) Вызначце сінтаксічную ролю займеннікаў у тэкце мастацкага стылю і разрад займеннікаў па значэнні.
4) Растлумачыць пры дапамозе схем пастаноўку знакаў прыпынку ў 1 сказе, у дужках пазначыць характарыстыку сказа.
5) Запішыце 2-3 сказы па тэме тэксту мастацкага стылю.
ВАРЫЯНТ 1
Тэкст №1
Лясам Беларусі
З маленства я люблю лясы,
Іх сцішаны голас і шум патаемны,
І пушчы глухія, а ў іх бураломы.
Дзе віхры гудзелі пад гулкія громы
Ды слалі дажджоў абрусы…
Ой, лес, беларускі наш лес!
Я песень за век свой злажыў табе многа,
У свет праз цябе мне ляжала дарога,
Ты песціў юнацкасць, і цешыць старога
Сягодня твой полаг-навес.
Я. Колас
(Тэксту мастацкага стылю займеннікі надаюць больш выразнасці, дазваляюць пазбегнуць моўных памылак)
ВАРЫЯНТ 2
Тэкст №2
Веданне мінулага – неад’емная рыса, сведчанне культуры чалавека, яго духоўнай сталасці. Глыбокае веданне мінулага спрыяе ўсведамленню, што мы не пасынкі на сваёй зямлі, а народ, з цікавым і самабытным мінулым – значыць у нас ёсць пад нагамі трывалы грунт, стоячы на якім можна ўпэўнена кіраваць наперад.
(Займеннікаў няшмат. Тэксту публіцыстычнага стылю займеннікі даюць магчымасць больш выразна перадаць аўтару сваю пазіцыю грамадзяніна).
ВАРЫЯНТ 3
Тэкст №2
Песня – найбольш простая, але распаўсюджаная форма вакальнай музыкі. Яна аб’яднае паэтычны тэкст з нескладанай мелодыяй. Песня ў шырокім сэнсе ўключае ў сябе ўсё, што пяецца, пры ўмове адначасовага спалучэння слова і напеву. Песні адрозніваюцца па жанрах, складу, формах выканання і іншых прыкметах.
(У тэкстах навуковага стылю займеннікі ўжываюцца мала, т.я. тэрміны і дакладнасць).
IV. Этап вызначэння і фармулёўкі дамашняга задання
1. Прыём “Лаві пытанне”:
- Чаму займеннік адносіцца да самастойных часцін мовы?
- Што такое займеннік?
- На якія разрады па значэнні падзяляюцца займеннікі?
- Якім членам сказа можа выступаць займеннік?
Тлумачэнне дамашняга задання
Параграф 50, пр. 339 (вызначыць разрад займеннікаў і іх сінтаксічную ролю), або заданне па друкаваных сшытках па тэме ўрока.
V. Рэфлексіўны этап
“Кубак настрою”
ДАДАТАК
ЗАДАННІ ДЛЯ САМАСТОЙНАЙ ПРАЦЫ
1). Вызначыць тэму, стыль і тып тэксту.
2). Сэнсавую ролю ў тэксце свайго варыянту. У тэкстах якога стылю займеннікаў ужываецца больш?
ВАРЫЯНТ 1
Тэкст №1
Лясам Беларусі
З маленства я люблю лясы,
Іх сцішаны голас і шум патаемны,
І пушчы глухія, а ў іх бураломы.
Дзе віхры гудзелі пад гулкія громы
Ды слалі дажджоў абрусы…
Ой, лес, беларускі наш лес!
Я песень за век свой злажыў табе многа,
У свет праз цябе мне ляжала дарога,
Ты песціў юнацкасць, і цешыць старога
Сягодня твой полаг-навес.
Я. Колас
3) Вызначце сінтаксічную ролю займеннікаў у тэкце мастацкага стылю і разрад займеннікаў па значэнні.
4) Растлумачыць пры дапамозе схем знакі прыпынку ў 1 сказе, у дужках пазначыць характарыстыку сказа.
5) Запішыце 2-3 сказы па тэме тэксту мастацкага стылю.
ВАРЫЯНТ 2
Тэкст №2
Веданне мінулага – неад’емная рыса, сведчанне культуры чалавека, яго духоўнай сталасі. Глыбокае веданне мінулага спрыяе ўсведамленню, што мы не пасынкі на сваёй зямлі, а народ, з цікавым і самабытным мінулым – значыць у нас ёсць пад нагамі трывалы грунт, стоячы на якім можна ўпэўненакіраваць наперад.
ВАРЫЯНТ 3
Тэкст №2
Песня – найбольш простая, але распаўсюджаная форма вакальнай музыкі, якая аб’яднае паэтычны тэкст з нескладанай мелодыяй. Песня ў шырокім сэнсе ўключае ў сябе ўсё, што пяецца, пры ўмове адначасовага спалучэння слова і напеву. Песні адрозніваюцца па жанрах, складу, формах выканання і іншых прыкметах.
Дата добавления: 2019-09-02; просмотров: 161; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!