Марфемная структура слова.Разнавиднасти марфем.Варыянты марфем.Аснова и канчатак.Тыпы асноу.Нулявы канчатак.Суплетыуныя асновы.
Слова -асноуная адзинка мовы.У слове вылучаюцца частки, або марфемы. Марфема (гр.форма)-найменьшая структурная частка слова,якая выражае лексичнае або граматычнае значэнне(зямл-я,на-чыт-а-ц-ца).
Да аармем адносяцца:прыстаука, корань,суффикс,канчатак,постфикс,интэрфикс.У слове можы быць адна ци больш марфем.
Маючы пэунае значэнне, марфемы адрозниваюцца ад гукау и складау,якия нияких значэнняу не маюць.Адрозниваюцца марфемы и ад слоу.Словы могуць адносна свабодна спалучацца адно з адным, а марфемы асобна не ужываюцца и вылучаюцца тольки у складзе слова(на-вук-ов-ы).
У мове есть словы нязменныя, такия якия не скланяюцца и не спрагаюцца(летась,улетку), и змення, якия скланяюцца або спрааюцца(возера,лес,вялики).
Аснова -частка слова, якая выражае яго канкрэтнае лексичнае значэнне(узлесак-узлезка-узлезкам-на узлеску).
Канчатак (флексия)- частка слова,якая служыць для сувязи слоу у сказе и утварае граматычную форму слова(радима-радимы-радиме-радиму-тут канчатки утвараюць формы склону;нясеш-нясу-нясём-нясуць-тут канчатки утвараюць формы асобы и лику).Таким чынам канчатки-паказчыки тольки граматычных значэнняу,лексичнага хначэння слова яны не змяняюцца.
Канчатки вылучаюцца шляхам параунання розных формау аднаго зменнага слова(хата-хаты-хату=хатай).Нязменныя словы канчатка не маюць(весела,злёгку,па-новаму).
У некаторых формах зменных слоу няма матэрыяльна выражаных канчаткау,т.е. выраженных гукам ци камплексам гукау, напрыклад у Н.скл.назоуникау адзин.лику м.рода 2-га скл(стол,гай,бераг,горад);у Р.скл.назоуникау мн.лику ж.роду 1-га скл.(дарог,линий,зорак);у Н.В.скл. назоуникау адзин.лику ж.роду 3га скл.(ноч,сенажаць,вильаць).У таких словах нулявы канчатак,таксама паказчык граматычнай формы.
|
|
|
Тыпы асноу:
Невытворныя-гэта аснова,якая супадае з каранём слова(вада,хата,новы).
Вытворная-аснова,у якую,апрача кораня,уваходзяць аффиксы(вясёлка,пралеска,книжка).Вытворная аснова складаецца з двуз и больш марфем.
Сэнс невытворнай асновы асновы заключаецца ц корани,у адной марфеме(гар-а,вад-а,пол-е),а сэнс вытворнай асновы складаецца са значэнняу некальких марфем(пад-вод-н-ы, за-воч-н- ы).
Словы з невытворнай асновай-гэта нематываваныя словы,умоуныя абазначэнни прадметау рэчаиснасци(акн-о,рак-а).Словы з вытворнай асновай-матываваныя словы,абазначаюць прадметы праз их сувязь з иншыми прадметами(пад-акон-н-ик).
Невытворную аснову нельга падзялиць на структурныя частки(сад,сини,трава),а вытворная дзелицца на частки,якия маюць пэунае значэнне(гарад-ск-и,па-воль-н- ы).Памиж сабой яны звязаны.Вытворнай зъяуляецца та аснова,кали у мове есць адпаведная невытворная асновы(вишня-вишневы).
|
|
|
Скстракаюцца выпадки кали суадносныя граматычныя формы маюць розныя асновы(мяне-мне-мною,ты-цябе-табе-табою,мы-нас-нам).
Суплетывизм-адин са сродкау утварэння пэуных формау слова,напрыклад склону(мы-нас),лику(чалавек-людзи),ступени параунання(добры-лепшы,мала-менш),трывання(браць-узяць).
Дата добавления: 2015-12-17; просмотров: 42; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!