Жобалау трансцендентік деп неліктен аталады? 16 страница



Педагогикалық жүйелердің синергетикалық табиғатындағы өздігінен ұйымдасу мүмкіндіктерінің болуы мен оның тәжірибеде жүзеге асырылмауы мына проблемаларды айқындайды: біріншіден, педагогикалық жүйелер ретіндегі білім беру ұйымдарын басқарудағы жүйенің түрлі деңгейлеріндегі барлық компоненттерін жалпы жүйенің алдына қойылған жүйеқұраушы мақсатқа сай тиімді ұйымдастыру қажеттігі, екіншіден, педагогикалық жүйелерде субъектінің өзіндік дамуын ұйымдастыруға қажетті басқарушылардың құзыреттіліктерін дамыту қажеттігі.

Осылайша, жобалау мақсаттары нақты орындалу уақыты мен кеңістігіне «орналастырылғаннан» кейін (қайда және қашан, қалай орындалады, оның нәтижесі не болып есептеледі, немен өлшенеді, т.б.) міндеттері, мақсатқа жету қандай жолдармен, қандай міндеттерді орындау арқылы мүмкін болатыны белгіленеді.

Жобалау негізіндегі қайта құрулардың мазмұны мен түрлерін анықтау кезеңі – ненің өзгеретінін, ненің құрылатынын белгілеу кезеңі. Жобалау құжаттарында (2 – кесте) өзгерістерді қамтамасыз етуге бағытталған нақты іс –

 

Кесте 2– Жобалау құжаттарын қолдану үлгісі

 

Іс – әрекет бағыттары Іс – әрекет мазмұны Орындау базасы Орындау- шылар Жүзеге асыру  мерзімі
1 2 3 4 5  

 

әрекеттер мен технологиялық әрекеттер, жаңа «өнімді» (мысалы, оқу әдістемелік құралдар, технологиялық кешендер, құралдар мен әдістемелер) тудыратын қызметтер,

институциялық құрылымдар, т.б. сипатталады. Оларды қолдануға қолайлы болу үшін белгілі бір форматтар, кестелер жасалады.

Кез келген жобаның құрал ретіндегі тиімділігін бағалау (авторлық, немесе сыртқы бағалау) үшін оның құжаттарына көңіл аударуды қажет етеді. Жобалау құжаттары мақсаттарына сай түрлі деңгейлерде жасалынады, мысалы, белгілі бір ұйым үшін маңызды проблеманы шешуді жобалау, белгілі бір қаржылық ұсыныстарға жобалар даярлау, авторлық жобалар, т.б.

Жобалау қызметі туралы құжаттар құрастыруды аяқтау үшін оның шын мәнінде орындауға болатынын тексеру жолдарын белгілеу керек. Жобалаудың құжат ретінде аяқталғаны, толықтығы жүзеге асырылып жатқан үрдістердің дұрыстығын, аралық нәтижелері мен қорытындыларын тексеру, бағалау өлшемдері берілген бөлімінің болуынан көрінеді. 

Жобалаудың жақсы жасалғандығының тағы бір белгісі – оның аяқталуының рәсімделуі. Оның нәтижесінің қандай болғанына қарамастан, аяқталуы барысында талдаулар жасалуы мен объективті бағалануы басқа ұйымдар мен адамдар үшін маңызды болып есептеледі. Рәсімделіп аяқталуына көңіл аудару жобалауға қатысушылар үшін де қажетті шара, өйткені олар белгілі бір деңгейдегі жұмысты қорытындылап, таратылады. 

Педагогикалық жобалауды   ұйымдастырудың өзіндік талаптарыбар, олар:

1. Жүйелік көзқарастарға сәйкес, жүйенің белгілі бір бөлігін, немесе оның бір компонентін жобалау көзделмейді, олар біртұтас құрылым ретінде алына отырып, барлық кіші жүйелердің өзара әрекеттесуін басқару жобаланады. Бұл жүйенің жалпы мақсаты мен оған сәйкес барлық құрылымдардың тұтастығы негізінде күтілетін нәтижені нақтылау, оның мазмұнын, құралдарын, әдіс - тәсілдерін қамтитын мақсаттық - бағдарлы жобалау қызметі түрінде болады.

2. Педагогикалық жүйелерді басқарудағы инвариант ретінде қызметтік құрылымы сақталып, олар басқарудың дәстүрлі қызметтерін атқару арқылы жүйенің тұрақтылығын, қызметтік тәртіптердің орындалуын жүзеге асырады. Оның қосымша міндеттері жобалау қызметін қамтамасыз ету: талдау, ұйымдастыру, жағдайлар туғызу, тапсырманың орындалу мерзімі мен деңгейін белгілеу, қадағалау.

3. Мақсаттық - бағдарлы жобалау қызметі жүйедегі адам ресурстарын өзінің ықпал ететін объекті, немесе, нәтижеге қол жеткізуге қажет құрал ретінде қарастырмайды, оны дамыту нәтижесінде жалпы жүйенің дамуын қамтамасыз ете алатын жобалау субъектісі ретінде алады. Жобалау қызметін жүзеге асыру барлық деңгейлердегі жүйелерді басқарушылардың педагогтардың жаңа құзіреттіліктерін қажет етеді. Соған орай, жобалау қызметімен қатар, міндетті түрде жүйені басқарушылардың, педагогтардың құзыреттілігін дамыту сол ұйым ішінде оқу мен тәжірибені ұштастыру арқылы жүргізілуі тиіс.

4. Жобалауға қатысушы педагогтарды ынталандыру, олардың жаңашылдықтары мен шығармашылығын қолдау, табысты болуға, өз бетімен шешім қабылдауына қолдау көрсету, кәсіби өсуіне, жоғары стандарттар деңгейінде жұмыс жасау жобалау қызметінің басты құндылықтары. Жобалау қызметі жаңа идеялар мен ұсыныстар тудыратын және ұжымның басқа мүшелеріне түрткі болатын жүйенің ішіндегі «белсенді топтар» құруды қажет етеді және олар уақытша жұмыс топтары ретінде болады.  

5. Жобалауға қатысушылардың – басқарушылардың, педагогтардың, білім алушылардың өзіндік білім алу мақсатын қоя алатын, өзінің мүмкіндіктерін дамытатын құзыреттіліктерін қалыптастыруға мүмкіндік туғызылады.

6. Педагогикалық жүйені басқарудағы жобалау қызметі қатаң құрылымданбаған матрицалық, немесе желілік – матрицалық болуын қажет етеді

Сонымен қатар, мақсаттық - бағдарлы жобаларды ұйымдастырудың нарықтық жағдайдағы материалдық және қаржылық тиімділігін төмендегі белгілері арқылы көрсетуге болады:

− жобалардың индикативтік сипаты - әрбір жобаның орындалу мерзімі мен көрсеткіштерінің жобалардың қажетті материалдық және қаржылық ресурстармен қамтамасыз етілуіне тікелей тәуелді болуы;

− бірнеше салалар мен түрлі деңгейлердегі жүйелерді қамтитын күрделі және кешенді проблемаларды шешудегі негізгі мақсаттар мен міндеттердің жүйелі қойылуы;

− түрлі деңгейлердегі жүйелерді дамыту проблемаларын шешуде әдіснамалық және әдістемелік тұрғылардың бірлігі қамтамасыз етілуі;

− аз мөлшерде бөлінетін материалдық және қаржылық ресурстарды ең басты мақсатқа шоғырландыру (білім берудің құзыреттілік нәтижелерін қамтамасыз ететін түрлі деңгейлердегі педагогикалық жүйелерді дамыту проблемаларын шешу, мысалы, басқарушылар мен педагогтарды дайындау,  ата – аналар мен қоғамдық ұйымдарды серіктестікке тарту, т.б.) мүмкіндігі; 

− мақсаттық бағдарлы жобаларға бюджеттік қаржылармен қатар түрліше қосымша қаржы көздерін тарту жағдайлары болуы, кейде мақсаттық жобалардың перпективалық мазмұны жоғары бағалануы нәтижесінде жүйені дамытуға қосымша қаржылық мүмкіндіктер (гранттар, қолайлы кредиттер ) пайда болуы;

− педагогикалық жүйелерді дамытудың мақсаты мен міндеттерінің нақты құрылуын тексеру, оларды жүзеге асыруда қаржы көздерінің жұмсалуын бақылау үшін қоғамдық сараптамалар жасалуы.

Жобалау әдіснамасын құрастырушылардың бірі Джон Кристофер Джонстың айтуынша, «жобалауды проблеманы шешу ретінде қарастыру оның белгілі бір status quo–ны өзгертетінін ғана емес, өзіміздің жаңа мүмкіндіктерімізді білу мен оған көзқарастарымызды өзгертуге бағытталғанын түсіну».    

Бұл өте маңызды тұжырым, өйткені, жобалау қызметі қалыптасқан тәжірибені өзгертіп қана қоймайды, сонымен қатар, жаңа құралдар, технологиялар, жаңа құрылымдар жасауға негіз болады. Ал, жаңаны құрастыру қоршаған ортаны ғана емес, адамның өзін, оның айналаға көзқарасын, өз ортасын өзгертуге мүмкіндік береді. 

 

Сұрақтар мен тапсырмалар

1. Жобалау әрекетін ұйымдастыру деңгейлері

2. Жобалау және жүйе құрамындағы қажеттілік және жеткіліктілік түсінігі

3. Жобалаудың ойлау әрекетімен байланыстылық белгілері

4. Педагогикалық жобалаудың заңдылықтары

5. Жобалау ұстанымдарын шетелдік және ресейлік ғалымдар анықтауын сипаттаңыз.

6. Педагогикалық жобалауға тән ұстанымдарды атаңыз.

7. Мақсатты бағдарлы жобалардың ерекшеліктері мне белгілері

8. Жобалауды жүзеге асырудағы ұйымдастырудың матрицалық құрылымы

9. Педагогикалық жобалауды ұйымдастыруға қойылатын талаптары.

10. Мақсаты бағдарлы жоба үшін тақырып ұсынып, нобайын жасаңыз

11. Глоссарийді жалғастырыңыз 

 

 

Екінші бөлім бойынша сұрақтар мен тапсырмалар.

1. Педагогикалық жобалаудың пайда болу тарихы

2. Д.Дьюи мен В.Килпатрик еңбектерінде «жоба» түсінігінің қарастырылуы.

3. Жобалау – педагогикадағы демократиялық қатынас құралы ретінде.

4. Посткеңестік елдер педагогикасында жобалау әдістерінің таралуы.

5. Педагогикалық әрекеттері құрылымына жобалау компоненті ендірілуі

6. Жобалау әрекетінің педагогикалық мәні.

7. «Жоба», «жобалау» ұғымдарының педагогикалық мәні анықталуы.

8. В.В.Давыдов пен Ю.В.Громыко анықтаған жобалық – бағдарламалық үрдістің педагогикада қолданылу шарттары.

9. Педагогикалық жобалаудың логикасы мен ресурстары.

10. Педагогикадағы инновациялық жобалау әрекеттері.

11. Педагогикалық жобалаудың бүгінгі қолданылу аясы

12. Жобалауды педагогикалық жүйелер тұрғыысынан қарастырудың мәні.

13. В.И.Слободчиков бойынша педагогикалық жобалаудың түрлері.

14. В.П.Бедерханова белгілеген педагогикалық жобалау бағыттары.

15. Педагогикалық жобалаудың нысанына, мақсаты мен нәтижелеріне байланысты түрлерін сипатаңыз.

16. «Білім берудегі жобалау» және «педагогикалық жобалау» түсініктерінің айырмашылығы неде?

17. Педагогикалық жобалауды жүзеге асыру деңгейлерін атаңыз.

18. Педагогикалық проблеманы жобалау алгоритмі

19. В.И.Загвязинскийдің теориялық еңбектерінде педагогикалық жобалау мәселелері

20. Педагогикалық жобалаудың негізгі сипаттамалары

21. Педагогикалық жобалаудағы мақсатты айқындаудың маңызы

22. Статегиялық мақсат қою мен жобалаудың байланысы неде?

23. Педагогикалық жобалаудың нәтижелері деп нені айта аламыз?

24. Педагогикалық жобалаудың субъектілерді дамытушылық ролі

25. Мақсатты –бағдарлы педагогикалық жобалардың ерекшеліктері

26. Педагогикалық (оқыту) жүйесі дамыту жобасын жасау реттері

27. ҚР «Білім беру заңында» білім беру мақсаты қалай анықталған?

28. Бүгінгі білім берудің күтілетін нәтижелері және сипаттамасы

29. Білім беру жүйесін жаңғырту жағдайындағы негізгі мақсаттар

30. Білім беру нәтижелеріне тікелей ықпал ететін факторлар

31. «Педагогикалық жобалаудың бүгінгі мақсаты – субъектінің өзіндік дамуын қамтамасыз ету» тұжырымын нақты тақырып бойынша жобалау тәжірибесі негізінде дәлелдеңіз.

32. И.А.Колесникова бойынша педагогикалық жобалау нысандарын атаңыз.

33. Басқарудағы жобалаудың «белсенді агент» позициясын түсіндіріңіз

34. Білім беруді басқарудағы жобалаудың синергетикалық заңдылыққа негізделу мәнін түсіндіріңіз.

35. Ф.Кумбстың не себептен «білім беру жүйесі дағдарыс үстінде» дегенін дәлелдеңіз.

36. А.Файоль ұсынған басқару құрылымының жетістігі мен кемшілігін талдаңыз.

37. Э.Мэйо жасаған «адамдық қатынастар теориясының» мәні неде?

38. Басқарудың бүгінгі рационалдық бағыттарының өкілдері кімдер, олардың ерекшелігі неде?

39. В.С.Лазаревтың басқару түрлеріне сипаттама.

40. Басқарудағы жобалау негізінде проблеманы шешу моделі.  

41. Басқарудағы жобалау қызметінің алгоритмі

42. Білім берудің нәтижелеріне қойылатын жаңа талаптардың әлемдік деңгейде қарастырылуы

43. Қазақстанда білім берудің жаңа нәтижелері айқындалуы

44. ҚР Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарындағы білім берудің жаңа нәтижелері.

45. Жаңа білім нәтижелерін қамтамасыз етуде педагогтарға қойылатын жаңа талаптар.

46. Педагогикалық ұжымды білім берудің жаңа міндеттерін жүзеге асыруға теориялық, әдістемелік және технологиялық дайындау жолдары.

47. Педагогикалық жобалау негізінде педагогтардың арнайы құзыреттіліктері және оларды дамыту.

48. Педагогикалық жобалаудың жаңа білім нәтижелерін қалыптастырудағы ролі.

49. Педагогикалық ұжымдағы жобалау нәтижелерін бағалау.

50. Жобалау әрекетін ұйымдастыру деңгейлері

51. Жобалау және жүйе құрамындағы қажеттілік және жеткіліктілік түсінігі

52. Жобалаудың ойлау әрекетімен байланыстылық белгілері

53. Педагогикалық жобалаудың заңдылықтары

54. Жобалау ұстанымдарын шетелдік және ресейлік ғалымдар анықтауын сипаттаңыз.

55. Педагогикалық жобалауға тән ұстанымдарды атаңыз.

56. Мақсатты бағдарлы жобалардың ерекшеліктері мне белгілері

57. Жобалауды жүзеге асырудағы ұйымдастырудың матрицалық құрылымы

58. Педагогикалық жобалауды ұйымдастыруға қойылатын талаптары.

59. Мақсаты бағдарлы жоба үшін тақырып ұсынып, нобайын жасаңыз

Екінші бөлім бойынша негізгі әдебиеттер

  1. Монахов В.Проектирование и внедрение новых технологий обучения // Сов. педагогика. − 1990. − №7.
  2. Сластенин В. А., Подымова Л. С. Педагогика: Инновационная деятельность. - М., 1997. − с.342
  3. Таубаева Ш.Г.Исследовательская культура учителя. Методология, теории и практика. -Алматы:Алем, 2000. -381с.
  4. Бейсенбаева А.А.Теория и практика гуманизации школьного образования: Монография. -Алматы: Ғылым, 1998.-225 с.
  5. Ковалев А.П. Педагогические системы: оценка текущего состояния и управление. - Харьков: ХГУ, 1990. - 153 с.
  6. Хмель Н.Д. Жалпы білім беретін мектептегі педагогикалық процесс.   /аударған Қ. С.Оспанов. − Алматы: Ғылым, 2002. − б.170
  7. Краевский В.В. Методология педагогического исследования: - Самара:Изд-во СамГПИ, 1994. – 165с
  8. Поташник М.М.,Управление развитием школы. −М.,1995. − с.464
  9. Прикот О.С. Методологические основания педагогической системологии. - СПб., 1997. - 303 с.

10. Кузьмина Н.В. Методы системного педагогического исследования.-Л., ЛГУ, 1980. -171 с.

11. Галиев Т.Т. Системный подход к интенсификации учебного процесса. − Алматы: Ғылым, 1998. −С.308.

12. Воробьева В.А. Основы управление образовательными системами. −М.: 2007. − с.208

13. Конаржевский Ю.А. Внутришкольный менеджмент. − М., 1993. − с.240

14. «ҚР Білім туралы Заңы», 2007. − Астана

15. Заир–Бек Е.С. Теоретические основы обучения педагогическому проектированию.,СПб.,1995. − с.164


Дата добавления: 2018-10-27; просмотров: 617; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:






Мы поможем в написании ваших работ!