Чогаалчызы: Ооржак Эмей-Оглу Шолбан - Мугулай чоруктарга алыспайн,

Чүрек-Судуру» 1) Эрте-бурун үелерден Тангыт (Энеткет) дылда: «Бхагавати-Праджня- Парамита-Хридая».   «Делгереӊгей, ханы мерген-угаан чүрээ – Тиилелгени чаяап чоруур Бурган Ие» 2) Бодалда чок, сөс-биле-даа сөглеттинмес, Каптагайда үзүктелбээн, төрүттүнмээн, Тодарады боду билген чечен-мерген, Үш үеде Тиилекчиге мөгеер мен. 3) Буддаларныӊ, Бойдуларныӊ баарын орта, Үш ал-бодум тейлеп алгаш мөргүп ор мен. Бир-ле катап мындыг төөгү дыӊнап чордум:   «Раджрагриха девискээри  Дастар-Даанга 4) Ыдык Лама-Башкыларныӊ  бөлүглели, Дээди Бойду-Садыларныӊ ниитилели Чыглы берген черин орта, ол үеде, Бхагавати (Будда) даяан кылып  саадап орган. 5) Чаӊгыс угже кичээнгейин  мөөӊнеп алгаш, Ханы-Көстүг  билиглерин хынай берген. Чанын орта Бойду-Сады Махасатва Арябала-Авалокитешваразы 6) Боттандырыг ханызынче  кире бергеш: Беш-Чыындылар  бот тускайлаӊ чүүлден куруг Болур!» - дээрзин тодарадып, бадыткааштыӊ Эчис Сарыг-Шажын  билиин танып орган. 7) Будданыӊ күжү-биле Шарипутра, Бойду-Сады Махасатва Арябала Авалокитешварадан  айтыра бээр: «Ызыгуурлуг бай өг-бүле  ажы-төлү 8) Кандыг-ла бир  оглу азы кызы дижик. Күзээр болза  Парамита судурунуӊ Ханы утка-шынарынга  чедер дизе, Ону канчаар боттандырар  ужурлугул?» 9) Шаариниӊ оглунга кээп  Бойду-Сады Махасатва-Авалокитешваразы, Айтырыынга шак мынчалдыр  харыылап-тыр: «Шарипутра! Ханы Мерген-Угаан билиин 10)Боттандырар үзели шын, Ызыгуурлуг Өг-бүлениӊ оглу азы кызы дижик. Беш-Чыындылар  Бот-Тускайлаӊ чүүлден куруг Болур дээрзин ылавылааш, билип алыр: 11) 1- Овур-Хевир  дээрге-ле Куруг-Шынар. Куруг-Шынар  дээрге-ле Овур-Хевир.   «Куруг» чүүлден  аӊгыланган «Хевир»-даа чок.   «Дүрзүлерден» аӊгыланган «Куруг» чүүл чок. 12) 2- Алыс барып «Миниишкиннер» куруг болур, 3- Шак ол ышкаш «Ылгаашкыннар» куруг болур. 4- Тургузуптар «Хөделиглер» куруг болур. 5- Медерелдиг «Угаан» боду куруг болур. 13) Шаарий-Оглу, шак мынчалдыр Сарыг-Шажын Чырыткылыг оруктары «Хостуг» болур. Аразында ылгалы бээр  чүзү-даа чок, Тывылбас-даа, шак ол ышкаш эзилбес-даа. 14)  Хирлиг эвес,  шак ол ышкаш арыг эвес.   Чидириг чок, шак ол ышкаш орулга чок.   Ынчангаштыӊ    Шарипутра, эчис барып «Бодундан чок» чүүлдерде 1-хевир шуут «ЧОК», 15) 2-Миниишкин чок, 3-Ылгаашкын чок, 4-хөделиг чок, 5-Шак олышкаш бот-тускайлаӊ  медерел чок.   1-Карактар чок, 2-кулактар чок, 3-думчук-даа чок,   4-Тускай дыл чок, 5-мага-бот чок, 6-угаан-даа чок. 16) 1-Овур-даа чок, 2-шимээн-даа чок, 3-чытталыг чок,   4-Амдан-даа чок, 5-дегжиишкин чок, 6-эртемнер чок.   Көөрүнден эгелээштиӊ    угаанга дээр,   Алды янзы медерелдер  кайзы-даа чок. 17) 1-Мугулай чок, мугулайныӊ чидери чок,      2-Кырыышкын чок, шак ол ышкаш өлүм-даа чок,      Кырыышкын-биле өлүм ийиниӊ соскаалы чок,      3-Човулаӊ чок, тывылдырар үндезин чок, 18) 4-Кежилиг чок, кежилдирер оруктар чок,      5-Мерген-Угаан бойдузу боор  чедиишкин чок, Чедиишкин чок хире байдал база-ла чок.    Ынчангаштыӊ   Шарипутра, мындыг болур. 19) Дээди Бойду-Садыларны  алыр болза, Чедип алыр чүү-даа чокта  делегейге, Мерген-Угаан  Парамита Өөредиинге Даянып ааш  чаӊгыс черге доктаай бээрлер. 20) Оларларныӊ  угаанынга  шаптыктаптар Муӊгашталган моондак чок  болганындан, Дидим болгаш коргуушкун чок  болганындан, Дедирленир байдалдардан  чайлап алгаш, 21) Ол-ла олчаан  "Чыргалаӊга" чедип аарлар.   Шак ол ышкаш, үш үеде  саадап чоруур,   Чырыткылыг Буддалар дөгерези,      Ханы  Праджня өөредиинге  даяныпкаш, 22) Аӊаа саадап чоруурундан   эӊ-не бедик Деӊнелге чок  "Оттуушкунну" чедип алган. Ынчангаштыӊ  сактып ап көр, Шарипутра, Ханы-Праджня  тариназы кайгамчыктыг. 23)Энежиг чок, Дээди-Билиг тариназы Оон бедик чүү-даа чогун  бадыткапкаш, Бүгү хинчек-човулаӊны  оожургатты. Меге чүүл чок ёзулуг шын  болганындан, 24)Мерген-Угаан  ханы Праджня-Парамита Тариназы шак мынчалдыр  номчуттунар: «Дадията, Ом-Гаде-Гаде-Парам-Гаде-Парасам-Гаде-Бодхие-Суу-Хаа» (3,7,21,108 к) 25) Шарипутра, шак мынчалдыр Бойду-Сады, Махасатва овурлары  чыглып алгаш, Ханы Праджня-Парамита  билиглерин Шиӊгээдип ап, билип чоруур  ужурлуглар!» 26)Ооӊ соонда Бхагавана - Будда Башкы, Таамчыралдыг Саматхиден  үнүп келгеш, Арьябала-Авалокитешвараны Махасатва Бойду-Садыны  мактай берген: 27)Эки-дир оо, онза-дыр оо, тулган-дыр оо, Ызыгуурлуг өг-бүлениӊ   Эне-Оглу, Ындыг харын, шак-ла ындыг болур болгай. Айтып берген аайыӊ-биле ындыг болур. 28)Шак ынчалдыр ханы Праджня-Парамита Өөредиин боттандырар  ужурлуг  бис. Ынчан шупту  Татхагаттар өөрүй берип, Сорук кирип  сеткилинден амыраарлар. 29)Кажан Будда Бхагавана  бо сөстерни Дастар-Даанга  илередип доозуптарга, Шарипутра,  шак ол ышкаш Бойду-Сады Махасатва-Авалокитешвара ийи 30)Кайызы-даа мага ханып өөрүй бээрлер. Дастар-Даанга  чыглы берген Бурганнары, Деӊгерлери, Азарлары, Кижилери, Чыдынгүүрлер  ону дыӊнааш сеткил ханып, 31) Будда Башкы  Бхагаванныӊ  сөзүн мактап Делегейже алдаржыдып  тарап турган. Мооӊ-биле делгем Мерген- Угаанныӊ чүрээ Тиилелгени чаяап чоруур  Иевис дег, «Бхагавати-Праджня-Парамита- Хридая» - деп Улуг-Хөлге судур  ному доосту берди.                «Седоӊма-Судуру» 1) Ыдык «Ёзу» (йога) делгеми болган Дээди-Билиг өөредиин бодап, Аяс дээр дег Ыдык-Оранныӊ Боттандырыын чогудуп алыйн. 2) Сүрлүг-күштүг, эрге-дужаалдыг Күрү-Башкыларныӊ чыыжынга, Чүрек-Номун доктаадып алган Бүзүрелдиг Чүдүкчүлерге, 3) Ажы-төлдүӊ  Иези ышкаш Хайгааралы суларавастаан, Үш оранда Бурган-Кыстарныӊ Кадын-Овурунга тейледим: «Агар-Сандаранза-Шарамае-Пүн-Суу-Хаа!» 4) Башкым овурунга тейледим, Будда овурунга тейледим, Сарыг-Шажынымга тейледим, Салгал-Шуулганынга тейледим. 5) Дээди Мерген-Угаан иези Үүле-Салымынга тейледим. Мөгейигге даянганымдан Сүзүк күжү боттаныр болзун. 6) Бурганнарныӊ  ээзи Индраныӊ Угаап бодап турганы ышкаш, Шагдан тура «Ужур»утказы, Хүн-бүрүде билдинип чорзун. 7) Чоргаар-Даяан ачызында кээп, Ханы сөстер утказын бодап, Хоралыг  пук, аза-четкерни Хайлыг чоруун чавылдырыптайн. 8) Чоргаар-Даяан ачызында маа Шулбус-дииреӊ, каржы аарыглар, Аш-мириттер, өске моондактар Оожургап чавырылзыннар. 9) Чөрүлдээ чок тайбыӊ  апарып Доозуналып тарай берзиннер, Доозазы чайгаар тайбыӊчып, Көзүлбейин чиде берзиннер. 10)Таарышпастар тааржыр апарзын, Чөрүлдээлер чөптүг апарзын, Каржы чорук эвилеӊ болуп Өөрүшкүнү өөскүдер болзун: «Шантим-Күрүе-Суу-Хаа!» 11) Сайзыраӊгай Менди-Чаагайны Чедип алган соруктуг чорук, Сезен дөрт муӊ моондак хевирин Чавылдыргаш эзилдирипсин. 12)  Ёра-бакты эскерип чурттаар Хосталгалыг арыг аас-кежик Шак бо черге, шак бо шакта маа, Таарымчалыг саадап доктаазын. 13) Кайгамчыктыг амыдыралды Чаалап алган соруктуг чорук, Үш-чүс-алдан моондак хевирин Үзе шапкаш эзилдирипсин. 14) Мириттерни узуткап чурттаар Хосталгалыг арыг аас-кежик Шак бо черге, шак бо шакта маа, Таарымчалыг саадап доктаазын. 15) Чедиишкинниг Салым-Чаяанны Чедип алган соруктуг чорук, Дөрт чүс дөртен аарыг-аржыкты Дөгерезин эзилдирипсин. 16) Хораларны хуулдуп чурттаар Хосталгалыг арыг аас-кежик Шак бо черге, шак бо шакта маа, Таарымчалыг саадап доктаазын. 17) Мерген-угаан ачызында кээп Буян-Кежик чыыжын чогудуп, Амылыглар келир үеде Ыдык  мага-ботка четсиннер. 18) Мээӊ болгаш чоннуӊ күзели, Сарыг-Шажын оруун четтирип,   Чедиишкинниг чоруун чогудуп, Өндүр чаагай сеткилдиг болзун. 19) Каржы шулбус,  аза-четкерлер, Аарыг-ажык хоразы шупту, Сеткил-Тавы болуп бистерге Чечележип турумчуур болзун. 20) Үш-Өөредиг арыг суртаалы - Чүдүлгени чүктеп көдүрген, Ыдык чыыштыӊ  долу аас-кежии Черлик  бодал  тывылдырбазын. 21) Хора тывылдырган муӊгарал Човулаӊ чок оожургал болуп, Шак бо черге, шак бо шакта маа Арыг аас-кежикти чогутсун!      «Номчукчуларныӊ кичээнгейинге» 1. Бо Ѳѳредиг ажыктыг болзун дээш: «Далайга дамды дуза!» - дээр болгай. Тыва-Судурларны бараалгадып чоруур, чаш ѳпеялыг чединмес ѳг-бүлевиске, Ачы-Буянныг Ѳргүлүн (бир куспак ыяжын, шоодай хѳмүрүн, эъттиг-сүтүг аъш-чемин, тыва идик-хевин, тыва ѳѳн, мал-маганын, бажыӊ-балгадын, машина-тергезин, чер-девискээрин) Суй-Белек кылдыр дамчыдып бээр күзелиӊер тыптып кээр болза, адрезивис: Кызыл хоорай, ул.Малоенисейская-30. 2. Акша-Ѳргүлүн хүлээп чоруур, мобильный банкывыс мында: 8(923)2679844 - Ооржак А.Х. Дузааргак улуска, СБЕРБАНКТА, бир болза Россельхозбанкта (карта) дугаарларывыс айтып берип база болур бис. 3. Чогум биске, "Оттуушкун" агымында (хүрээде) чүдүкчүлерге, номчукчу чонувустан Ѳргүл-Сѳӊнер херек чок. Чүдүкчүлерниӊ хай-бачыды арыгланзын дээш, чер кырынга чурттаар Буян-Кежии арбыдап чорзун дээш, келир назыда салым-чаяаны бедик болзун дээш, Ѳргүл чоргускан улустуӊ, ат-сывын Тыва-Мѳргүлдерже киирип, Ѳргүлдерни черле хүлээп ап чоруур улус бис. Бүдүн делегейде, Үш-Эртинелерге (Будда Башкызынга, Сарыг-Шажын ѳѳредиинге, чүдүкчү Бѳлүкке) ѳргүлдүӊ хемчээли, айныӊ орулгазындан 1%-10% (10-1000 р) болганда, чүдүвес-даа, номчутпас-даа кижилер тыва чоннуӊ ужурун сагып чоруур болза, боттарынга эки болур! 4. Ѳргүл шуут кылыксавас Тыва-Кижилер, ажырбас. Кымны-даа албадаваан бис. Оода, Сарыг-Шажынынга удур багай бодал тарывазын сагындырып каайн. Омашка, кижилер дугайында багай бодалдар бодаар чорук, келир назыларда кымны-даа хилинчектээр, дыка аар кара үүле-дир. Ооӊ орнунга, Тыва-Судурларга кээп оруп алыр, телефонга дыӊнап алыр болгаш чалалга дугуржур улуска, харылзажыр телефоннарывыс бо-дур: 8(923)267-75-66, 8(923)385-84-89. Чагаа бижип, айтырыг салып болур арным мында: https://vk.com/id210045634. 5.Кандыг-даа берге байдалга таварышкаш, ал-бодувусту хайгаарап чоруулуӊар: «Бодаан бодалыӊар чырып чорзун, Күзээн күзелиӊер бүдүштүг болзун! Улуургак менээргел чавызап чорзун, Бурганнаар чоргаарал бедиир болзун!» Номчааныӊар дээш, улуу-биле ѳѳрүп-четтирдим. Ужурашкыже, байырлыг менди-чаагай!

Чогаалчызы: Ооржак Эмей-Оглу Шолбан - Мугулай чоруктарга алыспайн,

Муӊгараар байдалдан ырап,
Судурларны Тывалаар чорукту боттандыргаш,
Сургуул чонунга дуржулгазын дамчытпышаан,
Күрүнезин сайзырадып алыр дээн күзели,
Күрү-Башкызын бодап, сагыш-сеткилин чырытпышаан, даяаан кылган олудунга саадап

олурган чүвеӊ иргин.
(2018 чылдыӊ, Январь 27.)


Дата добавления: 2018-02-28; просмотров: 343; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:




Мы поможем в написании ваших работ!