ПРОБЛЕМА ВЗАИМООТНОШЕНИЙ ИНТЕЛЛИГЕНЦИИ И НАРОДА



В «КОНАРМИИ» И.Э. БАБЕЛЯ

Беззубенко А.В.,

студентка 3 курсаУО «ВГУ им. П.М. Машерова», г. Витебск, Республика Беларусь

Научный руководитель – Голубович Н.В., ст. преподаватель

 

Цель исследования – раскрыть специфику взаимоотношений интеллигенции и народа в «Конармии» И.Э. Бабеля.

Цикл рассказов «Конармия» Исаака Эммануиловича Бабеля –одно из самых важных и самых сложных произведений о революции и гражданской войне.

И.Э. Бабель показывает революцию и последовавшую за ней гражданскую войну как экстремальную ситуацию, обнажающую тайны человеческой души. В суровых революционных буднях человек, имеющий чувство сострадания, не сможет примириться с убийством и кровопролитием.

Автор рисует пронзительно тоскливое одиночество своего героя – представителя интеллигенции Кирилла Васильевича Лютова. Его душа не принимает жестокостей войны, ради каких бы светлых идеалов она ни велась.

Лютов – человек «со стороны», наблюдатель и свидетель, пытающийся влиться в ряды Первой конной армии, но органически не способный на это. Мировая мечта о счастье, светлые идеалы революции в сочетании с погромами, грабежами, пожарами, легкостью отношения к чужой и собственной смерти, кажется, не чужды и ему. Он все время пытается показаться «своим», избавиться от «нравственных очков». Но максимум того, на что он оказывается способным, – это свернуть шею гусю или попугать револьвером старух. Он не может выстрелить в раненого, умоляющего его об этом. И даже идет в атаку с незаряженным оружием – настолько недопустима для него мысль об убийстве любого человека, пусть даже врага.

В новелле «Аргамак» главный герой приходит к осознанию того, что, как ни старайся, он не сможет стать «своим» в Конармии, освоить ее законы, он все равно останется в ней «белой вороной»: «Я был один среди этих людей, дружбы которых мне не удалось добиться» [1, с. 110].

Описывая характеры героев, границы между их душевными состояниями, неожиданные поступки, писатель рисует бесконечную разнородность действительности, способность человека одновременно быть возвышенным и обыденным, жалким и героическим, жестоким и добрым, созидающим и убивающим.

Автор показывает тонкость границы между ужасом и восторгом, прекрасным и жутким. «Перед читателем предстает жизнь, в которой переплелись воедино героизм и жестокость, правдоискательство и душевная неразвитость, прекрасное и отвратительное, смешное и трагическое» [2, с. 160]. Ничего не приукрашивая и не преувеличивая, И. Бабель изображает конармейцев такими, какими они были на самом деле, с противоречивыми характерами, с непредсказуемым поведением в нестандартных ситуациях.

Проблема взаимоотношений между представителями разных классов, которых судьба столкнула на нелегкой дороге революции и гражданской войны, является одной из доминирующих в цикле рассказов «Конармия». Неприятие принципов и убеждений друг друга, различное отношение к революции в целом и методам внедрения ее идей и, наконец, уровень образованности и культуры – все это и формирует сложную и многогранную проблему.

Гражданская война – царство дикости и разрушения – чужда интеллигентному человеку, который не может заставить себя отречься от нравственных заповедей.

Война страшна не только своим реальным кровопролитием, но и необратимыми разрушениями человеческой психики. Революция провозгласила, что она совершается для простого человека, имеет целью утверждение его счастья. Но в результате именно к нему она обернулась своим самым страшным лицом, неся ему разорение и гибель.

В процессе гражданской войны прекрасные идеалы справедливости и милосердия уничтожаются теми страшными методами, которыми революция хочет утвердить свои цели.

Творчество И.Э. Бабеля стало заметным событием литературной жизни первого послереволюционного десятилетии.

 

Литература:

1. Бабель И. Избранное / [Предисл. И. Эренбурга] И. Бабель. – Мн.: «Маст. літ.», 1986. – 270 с.

2. Русская литература XX века: учебное пособие для вузов: в 2 т. / под. ред. Л.П. Кременцова. – М.: «Академия», 2005. – Т. 1. – 496 с.

 

 

ЭКСПРЭСІЎНАСЦЬ ФРАЗЕАЛАГІЧНЫХ АДЗІНАК У МОВЕ ПАЭЗІІ

У. ДУБОЎКІ

Богдан Н.А.,

студэнтка 4 курса УА “ГДУ імя Ф. Скарыны”, г. Гомель, Рэпубліка Беларусь

Навуковы кіраўнік – Шведава З.У., канд. філал. навук, дацэнт

 

Несумненным сродкам маўленчай выразнасці ў творах мастакоў слова з'яўляюцца фразеалагізмы. Выкарыстанне фразеалагічных адзінак у паэзіі абумоўлена найперш высокай сілай іх вобразнасці, эмацыянальнасці і экспрэсіўнасці, ёмістасці сэнсу пры сцісласці выражэння.

Мэта даследавання – выявіць і акрэсліць сродкі ўзмацнення экспрэсіўнасці фразеалагічных адзінак (ФА) у мове твораў У. Дубоўкі для цэласнага ўяўлення ідыястылю мовы мастака. Актуальнасць работы вызначаецца неабходнасцю ўстанаўлення законаў і правілаў функцыянавання ФА, творчага іх асэнсавання.

Аб’ектам даследавання абрана мова паэта, прадметам – фразеалагічныя адзінкі ў мове паэтычных твораў У. Дубоўкі.

У працэсе выкарыстання аналітыка-апісальнага метаду і назірання за моўнымі сродкамі мастака выяўляецца адна з характэрных рыс індывідуальна-аўтарскага стылю У. Дубоўкі – высокая насычанасць твораў фразеалагічнымі адзінкамі.

Асобна можна гаварыць пра экспрэсіўнасць у мове твораў У. Дубоўкі шматлікіх ФА, у сэнсавай структуры якіх ёсць сема ўзмацняльнасці. Гэта пашыраецца і на бязвобразныя ФА з адсутнай ці цьмянай унутранай формай: кранаць сэрца ‘моцна хваляваць, расчульваць каго-н.’ (Кожны голас мне кранае сэрца / і прыносіць горкія ўспаміны [1, с. 167]), цераз край ‘вельмі многа, з лішкам’ (А хараства, а пекнаты – / аж цераз самы край бывала [1, с. 189]) і пад.

Некаторыя выразы ўтрымліваюць у сваім складзе архаічны, рэліктавы кампанент. Часта ў такім разе экспрэсіўнасць ствараецца таямнічасцю, загадкавасцю іх унутранай формы ці цьмяным намёкам на матывацыю: даць алалаху ‘кідацца наўцёкі, імкліва ўцякаць’ (Чорт, падціснуўшы пад пахі / той нялёгкі свой здабытак, / даў такога алалаху, / што аж дым пайшоў з-пад лытак…[2, с. 40]) і інш.

Экспрэсіўную функцыю ў творах пісьменніка выконваюць шматлікія ФА з асаблівасцямі мастацка-паэтычнага характару. Гэта, як заўважае І.Я. Лепешаў, –  «своеасаблівыя мастацкія мініяцюры» [3, с. 118]. Яны і па-за кантэкстам ярка і выразна выяўляюць экспрэсіўнасць, што дасягаецца рознай пабудовай і спосабам утварэння.

1. Кампаненты ФА звязаны ўнутранай рыфмай: ні «бэ» ні «мэ» ‘зусім нічога’ (А ён у гэткі ўрачысты час / ні «бэ» ні «мэ» ім не дае ў адказ [2, с. 310]), поўнай шапкай ‘вельмі шчодра, без абмежаванняў’ (Абуваўся ён у лыкі, / гора мераў поўнай шапкай [2, с. 32]) і г. д.Фразеалагізм лахі пад пахі ‘свае пажыткі з сабой (браць, сабраць і пад. перад адыходам, ад’ездам, уцёкамі)’ страціў сваю былую вобразнасць, але яго экспрэсіўнасць падтрымліваецца рытмам, рыфмай, асанансам і алітэрацыяй: Я дадому хутчэй, / Лахі ўзяўшы пад пахі. / Колькі меў праз гусей / Я ўсялякага страху! [2, с. 185];

2. Кампаненты ФА пабудаваны на сэнсавым супрацьпастаўленні слоў, якія як ізаляваныя лексемы з'яўляюцца моўнымі або кантэкстуальнымі антонімамі: смех і гора ‘адначасова смешна і горка’ (Не раўня яны матору! З імі часам смех і гора! [2, с. 47]), ані слова, ані гуку ‘абсалютна нічога (не гаварыць, не адказваць, не расказваць і пад.)’ (Ані слова, ані гуку / не ляціць у адказ [1, с. 15]) і інш.;

3. Таўталагічныя выразы, пабудаваныя на паўтарэнні паўназначных слоў у розных формах у спалучэнні са злучнікамі: дзень у дзень ‘штодзень, кожны дзень’ (Б’юцца дзень у дзень з ардою, / б’юць з муроў і з кожнай вежы [2, с. 221]), нага за нагу ‘вельмі марудна, павольна (ісці, ехаць, рухацца)’ (А ходзяць – нага за нагу! / Я нават глядзець не магу! [2, с. 137]) і інш.;

4. Фразеалагізмы з нерэальным вобразам у іх аснове: без нажа рэзаць ‘ставіць каго-н. у вельмі цяжкае становішча’ (Без нажа ліхіх ён рэзаў, / Ён ім сэрцы кроіў смыкам… [2, с. 33]), сэрца рвецца на кавалкі ‘хто-н. адчувае глыбокі смутак, шкадаванне, цяжка перажывае што-н.’ (Маё сэрца рвецца на кавалкі / і сціскаецца тугой вялікай [1, с. 34]), на нервах іграць ‘наўмысна раздражняць, нерваваць каго-н.’(На нервах сваіх мы іграем / і складаем лады, страі [1, с. 97]) і інш.

Хоць тэрмін «экспрэсіўнасць» пакуль што не напоўнены акрэсленым і дакладным зместам, але найчасцей яго атаясамліваюць з выразнасцю. Таму ўсе фразеалагізмы, выкарыстаныя ў мове У. Дубоўкі, характарызуюцца вобразнасцю, эмацыянальнасцю, ацэначнасцю і адначасова з'яўляюцца яркім сродкам моўнай выразнасці (экспрэсіўнасці).

 

Літаратура:

1. Дубоўка, У. О Беларусь, мая шыпшына…: Выбранае / У. Дубоўка. – Мн: «Маст. літ.», 2002. – 318 с.

2. Дубоўка, У. Залатыя зярняты: казкі / У. Дубоўка. – Мн.: «Маст. літ.», 1975. – 351 с.

3. Лепешаў, І. Я. Праблемы фразеалагічнай стылістыкі і фразеалагічнай нормы / І. Я. Лепешаў. – Мн.: «Навука і тэхніка», 1984. – 264 с.

 

 


Дата добавления: 2018-02-18; просмотров: 713; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:






Мы поможем в написании ваших работ!