Ішек моторикасын тежейтін заттар

⇐ ПредыдущаяСтр 48 из 53Следующая ⇒

Ішектің статикалық жағдайларында оның тонусын және қозғалыс белсенділігін төмендету үшін холиноблокаторлық заттар — м-холиноблокаторлар, ганглиоблокаторлары мен миотропты спазмолитиктері қолданылады. Жедел және созылмалы диареяда көбінесе лоперамид қолданады.Оның әсер ету принципі, ішектің опиоидты м-рецепторларына әсер етіп, оның перистальтикасын тежеу.

Іш айдайтын заттар

І .Бейорганикалық заттар

Іш айдайтын заттардың жіктелуі:

Тұзды іш айдайтындар: Магний сульфаты Натрий сульфаты

ІІ.Органикалық заттар

1.Өсімдік тектес:

А)Өсімдік майлары Кастор майы;

Б) Құрамында антрагликозидтер бар препараттар: Сынғақ итшомыр қабығының сығындысы, Рауғаш таблеткалары, Кассия жапырағының сығындысы

2.Синтетикалық заттар: Фенолфталеин Изафенин

Тұзды іш айдайтындар: Магний сульфаты Натрий сульфаты асқазан-ішек жолынан нашар сіңірілетін иондар түзіп, диссоцияланады. Ішек қуысында осмостық қысым жою, арылап, химустық сұйық бөлігінің және асқорыту сөлдерінің абсорбциясына кедергі жасайды. Ішек қуысындағы заттың көлемі ұлғайып, механорецепторларды қоздырады. Бұл кезде ішектің перистальтикасы күшейеді. Тұзды іш айдайтындарды жедел басталған іш қатуларда және химиялық заттармен ұланғанда қолданады. Әсері 4-6 сағаттан кейін басталады.

Кастор майының он екі елі ішекте липазаның әсерінен рицинол қышқылы түзіледі. Соңғысы ішек рецепторларын тітіркендіріп, иондардың тасымалдануын бұзады, судың сіңірілуін кідіртеді. Бұл ішек моторикасының жоғарылауына әкеледі және оның босауын жылдамдатады. Әсері 2-6 сағаттан кейін басталады. Оны жедел дамыған іш қатуда қолданады.

Құрамында антрагликозидтері бар препараттардан: Сынғақ итшомыр қабығының сығындысы, Рауғаш таблеткалары, Кассия жапырағының сығындысы қолданылады. Бұл препараттардың әсер етуші заттары аш ішектк жартылай сіңіріледі және тоқ ішекте жартылай босап шығады. Антрацен туындылары тоқ ішектің рецепторлық құрылымдарын тітіркендіріп, су мен электролиттердің сіңірілуін кідірте отырып, оның перистальтикасын күшейтеді. Әсері 8-12 сағаттан кейін басталады. Ас қорыту жолдарының секрециялық және қозғалыс бенсенділігінің бұзылуы көптеген аурулар мен патологиялық жағдайлар кездеседі. Асқазан-ішек жолының қызметін қалыпка келтіру үшін жоғарыда келтірілген дәрілік заттардың үлкен арсеналы пайдалынады.

7.5 Оқыту мен сабақ беру әдістері (аз топтар, дискуссия, ситуациялық есептер, жұппен жұмыс, презентациялар, кейс-стади және басқалар.).

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

5. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

6. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

13. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

14. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

15. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

16. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

17. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

18. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Ішек моторикасына эсер ететін дәрілер (атропин сульфаты, папавсрин гидрохлориді, ацеклидин, прозерин, магний сульфаты, майкене майы, рауғаш таблеткасы, итшомырт сыгындысы, сана жапырактарының тұндырмасы, фенолфталеин).

2. Ішек моторикасын әлсірететін дәрілер, олардың әсер ету механизміндегі айырмашылыктары.

3. Қолданьтлуы, жағымсыз әсерлері.

4. Ішек моторикасын күшейтетін дәрілер.

5. М-холиномиметикалык жэне антихолинэстеразалык дәрілердің ішек мот рикасын күшейту үшін колданылуы.

7.1.Тақырып №44. Іш жүргізетін дәрілер.

7.2 Мақсаты:Іш жүргізетін дәрілер туралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Іш жүргізетін дәрілердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Іш жүргізетін дәрілер. Жіктелуі.

2. Іш жүргізетін тұзды дәрілердің колданылуы жэне эсер ету механизмі.

3. Ішектің сілемейлі қабығы рецепторларының химиялык тітіркенуін тудыратын әсерінің ерекшеліктері:

4. құрамында антрагликозидтері бар өсімдік тектес прапараттар жэне синтетикалық дэрілер (фенолфталеин, изафенин, бисакодил), майкене майы.

5. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Іш айдайтын заттар

І .Бейорганикалық заттар

Іш айдайтын заттардың жіктелуі:

Тұзды іш айдайтындар: Магний сульфаты Натрий сульфаты

ІІ.Органикалық заттар

1.Өсімдік тектес:

А)Өсімдік майлары Кастор майы;

2.Синтетикалық заттар: Фенолфталеин Изафенин

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Іш жүргізетін дәрілер. Жіктелуі.

2. Іш жүргізетін тұзды дәрілердің колданылуы жэне эсер ету механизмі.

3. Ішектің сілемейлі қабығы рецепторларының химиялык тітіркенуін тудыратын әсерінің ерекшеліктері:

5. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

7.1 Тақырып №45 Аралық бақылау №6

7.2 Мақсаты:Өткен тақырыптар бойынша студенттердің білімін сынау.

7.3 Оқытудың міндеті

- есептерді шығара білу;

- берілген сұрақтарға дұрыс және нақты жауап беру;

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Тәбетке әсер ететін дәрілер (жусан тұнбасы, фенфлурамин)

2. Тәбетті және асқазан секрециясын стимуляция жасайтын дэрілердің эсер ету механизмі. Баска топ препараттарының (инсулин,анаболикалық стероидтар, карнитин хлориді және т.б.) тәбетті стимуляция жасайтын әсері.

3. Қолдану көрсетімдері.

4. Тәбетті төмендететін дэрілер.

5. Анорексигенді дәрілер. Әсер ету механизмі.

6. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы.

7. Қолдануға болатын жэне болмайтын жағдайлар.

8. Жағымсыз әсерлері.

9. Асказан бездерінің кызметі бұзылған кезде колданылатын дәрілер (пентагастрин, пепсинмен сұйылтылған хлорлысутек қышқылы, атропин сульфаты, нирензепин, фамотидин, омепразол)

10. Асқазан безінің секрециясын күшейтетін дэрілер.

11. Диагностикалық мақсатта қолданылуы.

12. Асказанның сөл бөлу белсенділігі төмендегенде орын басу терапиясының дэрілері. Асқазан сөлі секрециясыи арттыру үшін көмір қышқылды минерал суларды колдану.

13. Асказан безіиіц секрециясын төмендететін дәрілер

14. Н2-гистаминоблокаторлар, М-холиноблокаторлар, протонды насостың ингибиторлары, простагландиндердің (мизоиростол) синтетикалық аналогтары.

15. Әсер ету принциптері, колданылуы.

16.Антацидті дәрілер (натрий гидрокарбонаты, магний тотығы, алюминий гидрототығы)

17. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы.

18. Қолданылуы, тағайындау ерекшеліктері.

19. Жағымсыз эсерлері.

20. Гастропротекторлар (сукралфат, мизопростол, висмут трикалий дицитраты)

21. Сілемей қабыкты механикалық корғайтын жэне оның қорғаныш қызметін арттыратын препараттар.

22. Мия (карбеноксолон) препараттарының қолданылуы.

23. Коллоидты висмуд негіздік нитратының цитопротекторлы касиеті, оның бактерияға қарсы әсері.

24. Асқазан ойыкжарасы ауруында метронидазолды жэне баска бактерияга қарсы дәрілерді колдану.

25. Өт айдайтын дәрілер (аллохол таблеткасы, холензим, оксафенамид, атропин сульфаты, папаверин гидрохлориді, магний сульфаты)

26. Жіктелуі.

27. Өт түзілуін күшейтетін жэне оның бөлінуін арттыратын дәрілік заттардың эсер ету принциптері.

28. Қолдану көрсетімдері.

29. Өсімдік тектес препараттарды (құмсалаубас гүлдері, жүгері шашақтары, түймешетен жэне т.б) қолданылуы.

30. Өт қабындагы (өткалта) холестериндік тастарды ерітетін (хенодиол, урсодезоксихол қышқылы) дәрілер.

31. Асқазан моторнкасына әсер ететін дәрілер.

32. Прокинетиктер (ацеклидин, прозерин, атропин сульфат, но-шпа, метоклопрамид)

33. Асқазан моторикасын күшейтетін дэрілер (тікелей жэне тікелей емес эсердегі холиномиметиктер). Қолданылуы.

34. Асқазан тонусын элсірететін дәрілер.

35. Миотропты эсердегі спазмолитиктер жэне М-холиноблокаторлардың қолданылуы.

36. Құстыратын және кұсуга карсы дэрі-дәрмектер (апоморфин гидрохлориді, эта- перазин, диэтилпиразин, метоклопрамид, ондансетрон, «Аэрон» таблеткасы)

37. Жіктелуі. Қүстыратын дэрілердің әсер ету' механизмі.

38. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, олардьщ қолданылуы.

39. Алкоголизмді емдеу үшін апоморфинді колдану принциптері.

40. Құсуға қарсы дәрілер, олардын әсер ету принципітері.

41. Нейролептиіаердің, М-холиноблокаторлардын, гистаминге карсы дэрілердің дофаминдік рецепторларды таңдамалы тежейтін құсуға карсы әсері.

42. Метоклопрамидтің эсер ету ерекшеліктері.

43. Қолдану көрсетімдері.

44. Жагымсыз эсерлері.

45. ¥йкы безінің экскреторлы кызметі бұзылған кезде колданылатын дәрілер (панкреатин, контрикал).

46. ¥йкы безі кызметінің жегкіліксіздігі кезінде колданылатын, орын басушы терапиянындэрілері.

47. Құрамапрепараттар(панзинорм,фестал).Қолдану көрсетімдері.

48. Ұйқы безінің секреторлы кызметін элсірететін дэрілер.

49. Жіті панкреатитте протеолиз ингибиторларын жэне атропин тэрізді дәрілерді колдану.

50. Ішек моторикасына әсер ететін дәрілер (атропин сульфаты, папавсрин гидрохлориді, ацеклидин, прозерин, магний сульфаты, майкене майы, рауғаш таблеткасы, итшомырт сыгындысы, сана жапырактарының тұндырмасы, фенолфталеин).

51. Ішек моторикасын әлсірететін дәрілер, олардың әсер ету механизміндегі айырмашылыктары.

52. Қолданьтлуы, жағымсыз әсерлері.

53. Ішек моторикасын күшейтетін дәрілер.

54. М-холиномиметикалык жэне антихолинэстеразалык дәрілердің ішек мот рикасын күшейту үшін колданылуы.

55. Іш жүргізетін дәрілер. Жіктелуі.

56. Іш жүргізетін тұзды дәрілердің колданылуы жэне эсер ету механизмі.

57. Ішектің сілемейлі қабығы рецепторларының химиялык тітіркенуін тудыратын әсерінің ерекшеліктері:

58. құрамында антрагликозидтері бар өсімдік тектес прапараттар жэне синтетикалық дэрілер (фенолфталеин, изафенин, бисакодил), майкене майы.

59. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Тәбетке әсер ететін дәрілер (жусан тұнбасы, фенфлурамин)

3. Қолдану көрсетімдері.

4. Тәбетті төмендететін дэрілер.

5. Анорексигенді дәрілер. Әсер ету механизмі.

6. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы.

7. Қолдануға болатын жэне болмайтын жағдайлар.

8. Жағымсыз әсерлері.

10. Асқазан безінің секрециясын күшейтетін дэрілер.

11. Диагностикалық мақсатта қолданылуы.

13. Асказан безіиіц секрециясын төмендететін дәрілер

15. Әсер ету принциптері, колданылуы.

16.Антацидті дәрілер (натрий гидрокарбонаты, магний тотығы, алюминий гидрототығы)

17. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы.

18. Қолданылуы, тағайындау ерекшеліктері.

19. Жағымсыз эсерлері.

20. Гастропротекторлар (сукралфат, мизопростол, висмут трикалий дицитраты)

21. Сілемей қабыкты механикалық корғайтын жэне оның қорғаныш қызметін арттыратын препараттар.

22. Мия (карбеноксолон) препараттарының қолданылуы.

23. Коллоидты висмуд негіздік нитратының цитопротекторлы касиеті, оның бактерияға қарсы әсері.

24. Асқазан ойыкжарасы ауруында метронидазолды жэне баска бактерияга қарсы дәрілерді колдану.

26. Жіктелуі.

27. Өт түзілуін күшейтетін жэне оның бөлінуін арттыратын дәрілік заттардың эсер ету принциптері.

28. Қолдану көрсетімдері.

29. Өсімдік тектес препараттарды (құмсалаубас гүлдері, жүгері шашақтары, түймешетен жэне т.б) қолданылуы.

30. Өт қабындагы (өткалта) холестериндік тастарды ерітетін (хенодиол, урсодезоксихол қышқылы) дәрілер.

31. Асқазан моторнкасына әсер ететін дәрілер.

32. Прокинетиктер (ацеклидин, прозерин, атропин сульфат, но-шпа, метоклопрамид)

34. Асқазан тонусын элсірететін дәрілер.

35. Миотропты эсердегі спазмолитиктер жэне М-холиноблокаторлардың қолданылуы.

37. Жіктелуі. Қүстыратын дэрілердің әсер ету' механизмі.

38. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, олардьщ қолданылуы.

39. Алкоголизмді емдеу үшін апоморфинді колдану принциптері.

40. Құсуға қарсы дәрілер, олардын әсер ету принципітері.

42. Метоклопрамидтің эсер ету ерекшеліктері.

43. Қолдану көрсетімдері.

44. Жагымсыз эсерлері.

45. ¥йкы безінің экскреторлы кызметі бұзылған кезде колданылатын дәрілер (панкреатин, контрикал).

46. ¥йкы безі кызметінің жегкіліксіздігі кезінде колданылатын, орын басушы терапиянындэрілері.

47. Құрамапрепараттар(панзинорм,фестал).Қолдану көрсетімдері.

48. Ұйқы безінің секреторлы кызметін элсірететін дэрілер.

49. Жіті панкреатитте протеолиз ингибиторларын жэне атропин тэрізді дәрілерді колдану.

51. Ішек моторикасын әлсірететін дәрілер, олардың әсер ету механизміндегі айырмашылыктары.

52. Қолданьтлуы, жағымсыз әсерлері.

53. Ішек моторикасын күшейтетін дәрілер.

54. М-холиномиметикалык жэне антихолинэстеразалык дәрілердің ішек мот рикасын күшейту үшін колданылуы.

55. Іш жүргізетін дәрілер. Жіктелуі.

56. Іш жүргізетін тұзды дәрілердің колданылуы жэне эсер ету механизмі.

57. Ішектің сілемейлі қабығы рецепторларының химиялык тітіркенуін тудыратын әсерінің ерекшеліктері:

59. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

Вариант

1.Тәбетті ашатын дәрі(2)

1. Жусан тұнбасы

2. Инсулин

3. Атропин

4. Магний тотығы

5. Алюминий гидрототығы

2.Гастропротекторлар(3)

1. Висмуттың үшкалий цитраты

2. Ранитидин

3. Магний тотығы

4. Сукралфат

5. Мизопростол

3. Асқазан бездерінің жетіспеушілігі кезіндегі орынбасушы терапияда қолданылатын дәрілер(2)

1. Тұз қышқылы

2. Табиғи асқазан сөлі

3. Висмуттың үшкалий цитраты

4. Магний тотығы

5. Сукральфат

4. Асқазанның шырышты қабатының механикалық қорғанысын қамтамасыз ететін гастропротекторлар(2)

1. Сукральфат

2. Висмуттың үшкалий цитраты

3. Мизопростол

4. Ранитидин

5. Омепразол

5.Апоморфин гидрохлориді қолданылады(2)

1. Құстыратын зат ретінде

2. Созылмалы алкоголизмді емдеу үшін

3. Гастропротектор ретінде

4. Гепатопротектор ретінде

5. Іш жүргізетін дәрі ретінде

6.Өт айдағыш дәрілер (холесекретиктер)(3)

1. Аллохол

2. Холензим

3. Оксафенамид

4. Магний сульфаты

5. Магний трисиликаты

7.Өттің шығарылуына көмектесетін дәрілер(4)

1. Атропин сульфаты

2. Магний сульфаты

3. Папаверин

4. Но-шпа

5. Оксафенамид

8.Бас айналғанда (кеме шайқау) қолданылатын құсыққа қарсы зат(3)

1. Скополамин

2. Метоклопрамид

3. Дипразин

4. Димедрол

5. Ондансетрон

9.Көбінесе тоқ ішекке әсер ететін іш жүргізетін дәрі(3)

1. Магний сульфаты

2. Изафенин

3. Рауғаш препараты (препараты ревеня)

4. Итшомырт препараты (препараты крушины)

5. Майсана майы (масло касторовое)

10.Омепразол бұғаттайды (блокирует)(1)

1. Аденилатциклазаны

2. Гистаминовдік Н1-рецепторларын

3. Гистаминовдік Н2-рецепторларын

4. Н+,К+ АТФазаны

5. М-холинорецепторларын

11.Гиперацидті гастритта қолданылады (4)

1. Блокаторы Н1-рецепторов

2. Блокаторы Н2-рецепторов

3. Антацидные средства

4. М-холиноблокаторы

5. Гастропротекторы

12.Препаратты анықтауға арналған есеп.

Препаратты анықтау. Құрамында антрагликозиды бар; тоқ ішектің рецепторларын тітіркендіреді. Әсері 8-10 сағаттан кейін байқалады. Созылмалы іш қатуда қолданылады. Өсімдіктен алынады.(1)

1. Магний сульфаты

2. Майсана майы

3. Изафенин

4. Натрий сульфаты

5. Итшомырттың құрғақ сығындысы

13.Ситуациялық есеп.(1)

Асқазанның ойық жарасы бар науқасқа дәрілік зат тағайындалды. Ауыру сезімі кеткенімен, ауыз қуысы құрғап, жүрек соғысы жиілеп кетті. Науқасқа қандай препарат тағайындалды?

Вариант

1.Асқазан сөлінің секрециясын төмендетеді(3)

1. Гистаминдік Н1-рецепторларының блокаторлары

2. Гистаминдік Н2-рецепторларының блокаторлары

3. М-холиноблокаторлар

4. Н+К+-АТФ-азаның (протондық насос)ингибиторлары

5. Антацидты дәрілер

2.Омепразол(1)

1. Гистаминдік Н2-рецепторларының блокаторы

2. М1-холинорецепторларының блокаторы

3. Простогландиндердің препараты

4. Н+К+-АТФазаның ингибиторы

5. Ганглиоблокатор

3.Ранитидин(1)

1. М1-холинорецепторларының блокаторы

2. Гистаминдік Н2-рецепторларының блокаторы

3. Простогландиндердің препараты

4. Н+К+-АТФазаның ингибиторы

5. Ганглиоблокатор

4.Құстыратын дәрілік препарат(1)

1. Апоморфин гидрохлориді

2. Аэрон

3. Димедрол

4. Лоперамид

5. Изафенин

5.Ұйқы безі функциясының жетіспеушілігінде қолданылады(2)

1. Панкреатин

2. Креон

3. Апоморфин гидрохлориді

4. Майсана майы (масло касторовое)

5. Магний сульфаты

6.Ұйқы безінің секрециясын тежейтін дәрілік зат(1)

1. Контрикал

2. Креон

3. Панкреатин

4. Мизопростол

5. Легалон

7.АІЖ-на әсер ететін іш жүргізетін дәрілік препарат(3)

1. Майсана майы

2. Магний сульфатй

3. Натрий сульфаты

4. Фенофталеин

5. Өсімдік тектес препараттар (рауғаш тамыры, итшомырт қабығы (корень ревеня, кора крушины)

8.Бауыр мен ішек шаншуларын басу үшін қолданылатын препараттар (3)

1. Но-шпа

2. Папаверин гидрохлориді

3. Прозерин

4. Атропин сульфаты

5. Ацеклидин

9. Асқазанда СО2 түзілуімен сипатталатын антацидтік дәрі(1)

1. Магний тотығы

2. Натрий гидрокарбонаты

3. Алюминий гидрототығы

4. Магний трисиликаты

5. Маалокс

10.Лоперамид ішектің моторикасын төмендетеді, себебі(1)

1. М-холинорецепторларды ынталандырады

2. Ацетилхолинэстеразаны тежейді

3. Опиоидты рецепторларды тежейді

4. Опиоидты рецепторларды ынталандырады

5. Тікелей миотропты спазмолитикалық әсер көрсетеді

11.Асқазанның ойық жарасын емдеуде қолданылатын атропиннің жанама әсерлері (3)

1. Гиперсаливация

2. Брадикардия

3. Тахикардия

4. Ауыз қуысының құрғауы

5. Көзішілік қысымның жоғарлауы

12. Препаратты анықтауға арналған есеп.

Препаратты анықтау. Теңіз ауруы мен әуе ауруы (морская и воздушная болезнь) кезінде қолданылады; тегіс салалы бұлшықеттердің тонусын төмендетеді; бездердің секрециясын төмендетеді. Химиялық құрылымы мен әсері бойынша атропинге ұқсас. ОЖЖ-н тыныштандырады.(1)

6. Магний сульфаты

7. Майсана майы

8. Изафенин

9. Натрий сульфаты

10. Итшомырттың құрғақ сығындысы (экстракт крушины сухой)

13.Ситуациялық есеп.(1)

Асқазанның ойық жарасы бар науқасқа дәрілік зат тағайындалды. Тағайындағаннан кейін ауру сезімі мен қыжылдау біршама азайды. Бірақ әсері ұзаққа созылмады. Науқасқа қандай препарат тағайындалды?

1-вар

1-1,2

2-1,4,5

3-1,2

4-1,2

5- 1,2

6-1,2,3

7-1,2,3,4

8-1,3,4

9-2,3,4

10-4

11-2,3,4,5

12-5

13-атропин сульфаты

2-вар

1-2,3,4

2-5

3-2

4-1

5-1,2

6-1

7-1,2,3

8-1,2,4

9-2

10-4

11-3,4,5

12-5

13-натрий гидрокарбонаты

7.1.Тақырып №46. Дигиталистік реценторларга әсер ететіи дәрілер. Кардиотонустык дәрілер. Жүрек гликозидтері

7.2 Мақсаты:Дигиталистік реценторларга әсер ететіи дәрілер. Кардиотонустык дәрілер. Жүрек гликозидтері туралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Дигиталистік реценторларга әсер ететіи дәрілер, кардиотонустык дәрілер, жүрек гликозидтерінің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Дигиталистік рецепторларга әсер ететін дәрілер. Кардиотонустык дәрілер. Жүрек гликозидтері (строфантин К, корглюкон, жанаргүл шөптерінің тұндырмасы, дигоксин, дигитоксин)

2. Жүрек гликозидтерінің ашылу тарихы (В. Уитеринг, Е.В. ГІеликан, С.П. Боткиннің кызметкерлерінің еңбектері).

3. Құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктер.

4. Өсімдіктерден бөлінген дербес гликозидтер, олардың фармакокинетикасы.

5. Жүрек гликозидтерінің фармакодинамикасы: жиырылу күшіне, ырғагына, өткізгіштігіне, миокардтағы заттар алмасуына, гемодинамикаға эсері.

6. Кардиотонустык әсерінің механизмі.

7. Жүрек функциясының жеткіліксіздігі кезінде колданылатын жүрек гликозидтерінің терапиялык әсерлерінің мэні, салыстырмалы сипаттамасы.

8. Жүрек гликозидтерін колдану және тағайындау тэсілі.

9. Жүрек гликозидтерінің қолдану қаупін арттыратын факторлар.

10. Жүрек гликозидтерімен уланудың клиникалык белгілері, оларды емдеу және алдын алу принциптері

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Терапевтік дозалардағы жүрек гликозидтерінің фармакодинамикасы

Жүрекке əсері

Жүрек гликозидтері оң мəнді – инотропты, тонотропты, теріс мəнді – хронотропты жəне дромотропты əсерлер көрсетеді.

Оң мəнді инотропты (кардиотониялық, систолалық əсерлері)

Жүрек гликозидтері жүрек жетімсіздігінде оң инотропты (грекше is-ілік септігі, inos-тапшық, бұлшықет, tropos-бағыт) əсер көрсетеді, сонымен бірге сау жүректің жиырылуын күшейтеді. Денсаулығы қалыпты адамдарда жүрек гликозидтері миокардтың жиырылу қызметін күшейтумен қатар брадикардияға жəне шеттік артериялардың спазмына алып келеді, сондықтан қанның минуттық мөлшері төмендейді, ал жүрек қызметінің күшеюі жоғарғы тамыр қарсылығын жеңуге бағытталады жəне мүшелердегі қан ағысының жақсаруымен қатар жүрмейді. Жүрек жетімсіздігіне жүрек гликозидтері күшейген симпатикалық тонусты төмендете отырып, катехоламиндердің жіне ангиотензин ІІ-нің шамадан тыс түзілуін азайтады, жүректің жиырылу жиілігін қалпына келтіреді, артериялардың кеңеюіне жəне олардың қарсылығының азаюына мүмкіндік береді. Нəтижесінде декомпенсацияланған миокардтың жиырылуының күшеюі мүшелердің қанмен қамтамасыз етілуін жақсартады. Жүрек гликозидтерінің əсерімен систола қуатты жəне қысқа болады, Франк-Старлинг қисығы (жүректің жиырылу күшінің қарыншалардың қуысындағы қан қысымына тəуелділігі) жоғары жəне солға ығысады. Сонымен жүрек жетімсіздігін емдегенде систолалық шығару көрсеткішінің өсуі бұлшықет талшықтарының жоғары дəрежеде созылуымен (тоногенды дилатация) емес, миокардтың жиырылуының күшеюіне негізделген. Мұның үлкен терапевтік маңызы бар, себебі сол қарыншаның айқын дилатациясында (соңғы диастолалық көлем 260мл ден көп) немесе оның қуысындағы соңғы диастолалық қысымның 18-20 мм.сын.бағ. да көбейсе Франк-Старлинг механизмы əсер етуін тоқтатады. Қарыншалардың ары қарай қанмен толуы жүрек шығару көрсеткішінің күрт төмендеуіне, митралды регургитацияға жəне жүректің оттегіге деген сұранысының өсуіне алып келеді. Жүрек гликозидтері электролиттер алмасуын жəне жиырылушы миокардтың биоэнергетикасын өзгерте отырып кардиотоникалық əсер береді. Жүрек гликозидтері оқшауланған папиллярлы бұлшықеттердің, ұрықтың жүрегінің жиырылуын күшейтеді, яғни ұрықта жүректің өткізгіш жүйесі мен нерв аппараты құрылмағанда.

Миокардтағы электролиттер алмасуына əсерлері

Жүрек гликозидтері кардиомиоциттерде бос кальций иондарын көбейтеді. Бұл негізінен бірнеше механизмдердің əсеріне негізделген, олардың ішінде Na+, K+ - АТФ-аза ферментінің блокадасының үлкен маңызы бар. Na+, K+ - АТФ-аза – бұл сарколемма ферменті, ол реполяризацияны (тыныштық потенциалын қалпына келтіру) жүзеге асырады. Na+, K+ - АТФ-аза деполяризация кезінде енген натрийдың 3 ионын алып тастайды, цитоплазмаға 2 кальций иондарын қайтарады. Иондардың тасымалдануы белсенді түрде ішкі жасушалық АТФ энергиясын қолдана отырып электрохимиялық градиентке қарсы жүреді. Терапевтік дозаларда жүрек гликозидтері шамамен алғанда 35% Na+, K+ - АТФ-аза –ның фосфорланған түрін блоктайды жəне сарколемманың сыртқы бетіндегі ферменттің сульфгидрилды топтарымен жəне лактон сақинасымен əсерлеседі. Калий иондары Na+,K+-АТФ-азаны де фосфорлайды, бұл жүрек гликозидтерінің блоктаушы əсерлерін азайтады. Полярлы емес липофилды жүрек гликозидтері Na+, K+ - АТФ-аза-ның белсенділігін төмендетеді, сарколемманың фосфолипидтерімен ферменттің байланысын бұзып оның конформециясы мен мембранадағы қозғалғыштығын түрлендіреді. Кальций иондары состола кезінде сарколемманың деполяризациясыда потенциалға тəуелді L түрлі каналдар бойынша кардиомиоциттерге түседі. Жасушаға енген иондар саркоплазмалық ретикулумнан кальций иондарының босаңсуы үшін керекті механизмі болады. Саркоплазмалық ретикулум (бұл Са2+ иондары кальсеквестрин ақуызымен байланысқан қор). Цитоплпзмада 10-6 М –нен көп кальций иондары болса, олар актомнозинның тропомиозинды депрессиясын жойып, миозинның АТФ-азасын белсендіреді. Миофибрилллардағы жиырылушы ақуыз актомиозинның түзілуі күшейеді. Сарколемманың реполяризациясында диастола кезеңінде кальций иондары сыртқы жасуша ортасына жиналады жəне кальций тəуелді АТФ-азаның қатысуымен саркоплазмалық ретикулумға қайта оралады. Жүрек гликозидтерінің Na+, K+-АТФ-азаны блоктауы компенсацияда натрий, кальций алмасуын күшейтеді. Сыртқы жасуша ортасында натридың 3 ионын шығару кардиомиоцитке 1 кальций ионының кіруімен жүреді жəне саркоплазмалық ретикулумнан кальций иондарын қосымша босатады. Сонымен репомеризация кезеңінде бос кальций иондарының қосымша қоры құралады. Кальциге тəуелді АТФ-аза терапевтік дозаларда жүрек гликозидтерінің əсеріне төзімді. Жүрек гликозидтері миокард жасушаларына кальций иондарының түсуін жоғарылатады. Олар сарколемма фосфолипидтерімен, саркоплазмалық ретикулуммен, сарколеммамен бағыттық байланыс орнатады, бұл кальций иондарының қорлануын бұзады. Сыртқы кальций иондарымен хелатты қосындылар түзеді, яғни олардың жасуша ішіне тасымалдануын жеңілдетеді. Жүрек гликозидтері альдостеронның аса көп минерлокортикоидтарының түзілісінен дамитын иондарының тапшылығын жояды. Жүрек гликозидтері гиперальдостеронизмды тежейді: • Ангиотензин-альдостерон жүйесінің стимуляторы рениннің түзілісін азайтады; • Альдостеронды тежей отырып бауырдың қанмен қамтамасыз етілуін жақсартады; • Теріс кері байланыс ұстанымы бойынша бүйрек үсті бездерінде альдостеронның түзілісін азайтады (гормонмен құрылысы жағынан ұқсас). Тек қана жүрек гликозидтерімен улану кезінде миокардқа калий иондарының тапшылығы пайда болады (гипокалигистия); себебі Na+, K+ АТФ-азаның айқын блокадасынан бұл иондардың жасушаға қайтуы бұзылады.

Миокардтың энергетикалық алмасуына əсері

Жүрек гликозидтері атқарылған жұмыс бірлігінде миокардтың оттегілік сұранысын жоғарылатпайды. Жүректің пайдалы əсер коэффициенті терапия кезінде жоғарылайды. Бұл жағымды əсер тахикардияның азаюымен жəне сол қарыншаның қанның қалған көлемімен қабырғасының созылуына негізделген. Жүрек гликозидтері сүт қышқылының, глюкозаның, май қышқылдарының жұмсалуын жақсартады, тотығу жəне фосфорлау процесстерін, макроэргтер жəне гликоген синтездерін күшейтеді.

Оң мəнді тонотропты əсерлері.

Жүрек гликозидтері жүрек жетімсіздігінде қарыншалардың миогенды дилатациясына кедергі келтіреді. Оларды қолданғанда тоногенды дилатация жойылады, биоэнергетика жəне миокардтағы гликоген түзілістері жақсарады. Теріс мəнді хронотропты (диастолалық) əсер. Жүрек гликозидтері терапевтік дозаларда жүректің жиырылу қалпына келтіреді, тахикардияны жояды. Жүрек гликозидтерінің кардиотоникалық əсерлері сол қарыншаның систола кезеңінде қанда мықты пульстық толқын түзіп, артерия барорефлексін күшейтеді. Жүрек гликозидтері каротидті синуста барорецепторлы механизмнің сезімталдылығын арттырады (беррорецепторлардан сопақша миға баратын афферентті талшықтара импульсация жиілейді). Артерия барорецепторлардың импульстары кезең нервінің тонусын жоғарылатады, бұл аса айқын симпатикалық белсенділікті тежейді. Жүрек гликозидтері жүректегі холинергиялық нерв ұштарынан ацетилхолинның бөлінуін көбейтеді: Бейнбридж рефлексін жояды, жүрекке веналық қанның қайтуын күшейтеді. Жүрек гликозидтері эквивалент дозаларында бірдей кардиотоникалық əсер көрсетеді, бірақ теріс мəнді хронотропты əсер көрсетуі бойынша ерекшеленеді. Оймақгүл гликозидтері – дигитоксинды, дигоксин, целанидты қабылдағанда жүректің жиырылу жиілігінің төмендеуі байқалады. Перикардитте жəне жүрек тампонадасы кезіндегі тахикардияда, яғни миокардтың декомпенсациясы болмаған жағдайда, жүрек гликозидтері жүректің жиырылу жиілігін қалпына келтіреді.

Теріс мəнді дромотропты əсер.

Жүрек гликозидтері атровентрикулярлы түйінде өткізгішті баяулатады, себебі кезу нервінің əсерін күшейтеді жəне рефракторлы кезеңді ұзартады. Керісінше жүрек гликозидтері жүрекшелердің жəне қарыншалардағы Пуркинье талшықтарының рефракторлы кезеңін қысқартады. Жүрекшелер фибрилляциясында жүрек гликозидтері жыбыр толқындарының бөлінуіне алып келеді, бұл атриовентрикулярлы түйін арқылы өтетін əсер потенциалының ағымын күшейтіп, келесіде өткізгіштікті төмендетеді. Жүрек гликозидтерін аз дозаларда β – адреноблокаторлармен, веропамилмен немесе амидаронмен топтастырып тағайындауға болады.

Гемодинамикаға əсері.

Жүрек гликозидтері жүрек жетімсіздігімен ауыратын науқастардың гемодинамикасына қолайлы əсер етеді: • Жүректің жиырылуын күшейту нəтижесінде қанның минуттық көлемін арттырады; • Артериялық қысымды қалпына келтіреді; • Үлкен қан айналымын шеңберінде веналық бөліктің жұмысын жеңілдетеді; • Қанның қалдық көлемін жəне қарыншалардағы диастола қысымын төмендетеді, субэндокардты қан ағысын жақсартады; • Кіші қан айналым шеңберіндегі тамырлардағы қысымды төмендетді. бұл өкпе ісігінің болу қаупін азайтады, газ алмасу жəне қанның оттегімен қанығуын жақсартады (көгеру, апқыну, ұлпалар гипоксиясы, метаболизмдік ацидоз жоқ болады). Қан ағысының жылдамдығын күшейтеді, қанның реологиялық қасиеттерін жақсартады.

Зəр айдаушы əсері.

Жүрек гликозидтері айналушы қан көлемін азайтады жəне жүрек жетімсіздігімен ауыратын науқастардағы ісікті жоғалтады, бүйректегі қан ағысты жəне біріншілік зəрдің фильтрациясын күшейтеді. Жүрек гликозидтері альдостерон жəне вазопрессин секрециясын тежейді, оның нəтижесінде натрий иондарының жəне судың реобсорбциясын төмендетеді, ағзада калий иондарының сақталуын қамтамасыз етеді. Жүрек гликозидтерінің зəр айдаушы əсері жүрек жетімсіздігімен байланыссыз ісіктерде болмайды.

Фармакокинетика.

Жүрек гликозидтерінің фармакокинетикасы олардың физико-химиялық қасиеттеріне тəуелді. Померлы емес жүрек гликозидтері майларда жақсы ериді жəне жасуша жарғақтарынан жеңіл өтеді, померлы заттар суда ериді жəне мембрана арқылы нашар өтеді, жүрек гликозидтері қаңқа бұлшықеттерінде жиналады, миокарда енгізген дозаның 1%-і енеді. Азған бұлшық еттері нашар дамыған ауруларда жəне балаларда жүрек гликозидтерінің қандағы мөлшері жоғарылайды. Қанда жүрек гликозидтері ақуыздармен байланысып қорланған. Тиреотоксикозда жүрек гликозидтерінің байланысы жоғарылайды, керісінше гипотиреозда төмендейді. Сəйкесінше қалқанша безі патологиясынан зардап шегетін науқастарда қандағы бос фракция жоғары немесе төмен болады. Дигоксин қағанақ арқылы енеді. Жүрек гликозидтерінің элиминациясы биотрансформация жəне өзгермеген заттар немесе олардың метаболиттері зəр арқылы немесе өт арқылы бөлінеді. Фармакокинетикалық параметры бойынша жүрек гликозидтері 3-топқа бөлінеді. ==Полярлы емес липофилды жүрек гликозидтері.===- Дигитоксин тек қана стероидты ядросында 1 гидроксилды тобы болады. Ішке қабылдағанда дигитоксинның 95-97%-і сіңіріледі. Ақуыздармен 95-97% молекулалар берік байланысқан, сондықтан дəрінің миокардқа енуі баяу жүреді. Дигитоксин түгелдей бүйрек өзекшелерінде реобсорбцияға ұшырайды жəне энтерогепатикалық циркуляцияға ұшырайды, кумуляциялану қабілетіне ие. Элиминация коэффициенті бар болғаны 7%-ті құрайды. Ағзадан бөліну үшін дигитоксин бауырда полярлы дигоксинге тотығады. Дигитоксинды (кардигин, кристодигин) ішке тағайындайды. Оның кардиотоникалық əсері 1,5-2 сағаттан кейін болады, бір рет енгізілген дəрінің дозасы ағзадан 14-21 күннен соң бөлінеді.

Аралық полярлы жəне липофилды қасиеттері бар жүрек гликозидтері.

Дигоксин стероидты ядросында 2 гидроксилы болады. Дигоксинның биожеткіліктілігі 70-80%-ті құрады, сары су ақуыздарымен оның молекуласының 20-40% байланысқан, дигитоксинге қарағанда миокарда жылдамдау енеді. 10% адамдардың ішегінде Eubacterium lentum бактериясы болады, бұл бактерия дигоксинды белсенділігін жоғалтқан қосындыға айналдырады. Бұл толерантолықтық себебі болуы мүмкін. Дигоксин зəрмен өзгермеген күйде шығарады, орташа дəрежеде ағзада жиналады, оның элиминация коэффициенті 20%-ке тең. Дигоксин (ланикор, новодигал) дəрілік препараты жəне целанид (изоланид) ішке қабылдайды (əсер ету басы 40-60мин) венаға енгізеді (əсер ету басы 10-20 мин кейін). Бүтін терапевтік доза 5-7 күн аралығында шығарылады. Дигоксин кең түрде қолданылатын препарат болып табылады (яғни қолайлы фармакокинетикасы мен оның қандағы мөлшерін анықтаудың қолайлылығы). Целонидтың биожеткіліктігі аз (40-60%) жəне оның кардиотоникалық əсері əлсіз ол медицина тəжірибесінде сирек қолданылады. Полярлы суда ерігіш жүрек гликозидтері. Строфантин жəне конваллятоксин агликон бөлігінде 4-5 гидроксилы болады. Ішке қабылдағанда олар сіңірілмейді (биожеткіліктілігі 3-8%). Қанда аз мөлшерде ақуыздармен байланысады. Миокардқа тез енеді, өзгермеген түрде зəр жəне өт арқылы шығарылады, төмен кумуляцияға ұшырайды. Строфантин жəне конваллятоксинның элиминация коэффициенті - 40%. Строфантин жəне коргликон венаға енгізіледі.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

2. Жүрек гликозидтерінің ашылу тарихы (В. Уитеринг, Е.В. ГІеликан, С.П. Боткиннің кызметкерлерінің еңбектері).

3. Құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктер.

4. Өсімдіктерден бөлінген дербес гликозидтер, олардың фармакокинетикасы.

6. Кардиотонустык әсерінің механизмі.

8. Жүрек гликозидтерін колдану және тағайындау тэсілі.

9. Жүрек гликозидтерінің қолдану қаупін арттыратын факторлар.

10. Жүрек гликозидтерімен уланудың клиникалык белгілері, оларды емдеу және алдын алу принциптері

7.1.Тақырып №47. Дигиталистік реценторларга әсер ететіи дәрілер. Кардиотонустык дәрілер. Жүрек гликозидтері

7.3.Оқытудың міндеті

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

2. Жүрек гликозидтерінің ашылу тарихы (В. Уитеринг, Е.В. ГІеликан, С.П. Боткиннің кызметкерлерінің еңбектері).

3. Құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктер.

4. Өсімдіктерден бөлінген дербес гликозидтер, олардың фармакокинетикасы.

6. Кардиотонустык әсерінің механизмі.

8. Жүрек гликозидтерін колдану және тағайындау тэсілі.

9. Жүрек гликозидтерінің қолдану қаупін арттыратын факторлар.

10. Жүрек гликозидтерімен уланудың клиникалык белгілері, оларды емдеу және алдын алу принциптері

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Жүрек гликозидтері өсімдік дәрілерге жатады. Оларды миокардтың дистрофиясына байланысты жүректің қызметі бұзылғанда қолданады. Жүрек гликозидтері екі бөлімнен тұрады: қантты (гликон) және қантсыз (агликон). Жүрекке әсер ететін агликондар. Гликозидтердің ерекшелігі - ерігіштігі және ұлпаларға байланысуы гликондарға байланысты. Гликон байланыстардың белсенділігіне және улылығына әсер етеді. Медицинада көп қолданылатын жүрек гликозидтері келесі өсімдіктерден алынады.

1. Қан-қызылды оймақгүл (Digitalis purpura) – дигитоксин (Digitoxinum).

2. Түкті оймақгүл (Digitalis lanata) –дигоксин (Digoxinum), целанид (Celanidum).

3. Көмбе строфантасы (Strophanthus Kombe)–строфантин К (Strophanthinum K)

4. Меруертгүл (Convallaria) – коргликон (Corglyconum) және т.б.

Жүрек гликозидтері жүректің өткізгіштік жүйесіне тікелей әсер етеді. Қыдырмалы жүйкені күшейтіп, қоздырудың жылдамдығын төмендетеді, аралығы алшақтайды.

Кардиотоникалық әсері бұлшық еттің талшықтарындағы мембранасының Са^2+,К⁺, АТФ-засын басып, жасуша ішіндегі Са²⁺ көбейтіп, ал К⁺ азайып, жасуша ішіндегі Са²⁺ көтерілуін жасуша сыртындағы иондық Са-ның алмасуын күшейтеді.

Жүрек декомпенсациясы кезінде жүрек гликозидтері көк тамырда қанның іркілуін азайтады. Нәтижесінде көк тамыр қысымы төмендеп, ісік баяу жойыла бастайды. Артериолдық қан өзгермейді немесе қысымы сәл көтеріледі, торшалардың қанмен қоректенуі, оксигенациясы жақсарады, ішкі мүшелердің қызметі қалпына келеді, зәр шығаруы жоғарылайды. Жүрек гликозидтері денеде жиналуға бейім болады. Әсер етуі ұзарған сайын жиналуы да көп болады.

Оймақгүлдер соның ішіндегі дигоксин, дигитоксин көбінесе созылмалы жүрек ауруларында, оның ішінде асқынған жүрек-қан тамыр жетіспеушілігіне тиімді әсер етеді. Жүрек гликозидтердің ішінде ең жылдам жүрекке әсер көрсететіндері строфантин мен коргликон болады.

Бұлар қан айналым жетіспеушілігінің жедел түрлерінде және созылмалы жетіспеушіліктің ауыр түрлерінде қолданылады.

Дәрілердің мөлшерін арттырып жібергенде, жүрек соғуының бұзылуы байқалуы мүмкін.

Енді бұларды жүрек пен қан тамырларының органикалық өзгерістерінде, жедел стенокардитте, эндокардитте, ауыр кардиосклерозда қолдануға болмайды.

Дигитоксин (Дигофтон және т.б.) – жедел және созылмалы жүрек ауруларында қолданылады.

Жанама әсерлері – жүрек айну, құсу, тәбет қашу, ұйқы бұзылу, брадикардия, қарыншаның дірілдеуі. Атриовентрикулярлық блокада және миокард инфаркты кезінде қолдануға болмайды.

Диготоксин түймедақ түрінде мөлшері 0,0001 г-нан және балауызы 0,00015 г. қолданылады. Бірінші күні тәулік мөлшерінен ⅓ беріледі. Әр адамға өтиісті мөлшерін ұсыну керек. Орташа мөлшерге жеткен соң мөлшерін азайту керек, содан соң 1 – ½ түймедақтан күніне 1-2 рет, ұзақтығы 10-12 күнге дейін беріледі. Улы әсері байқалса (брадикардия және т.б.), әрі қарай қолдануды тоқтатқан жөн, содан соң атропин, кофеин, панангин және унитиолды беру керек.

Rp.: Digitoxini 0,0001

D.t.d. № 10 in tab

S. кесте бойынша.

Дигоксин (Дилакор, Диланацин, Ланикор. Ланоксин, Новодигал және т.б.) мөлшері 0,00025 г үлкендерге және 0,0001 г балаларға түймедақ түрінде ішуге және 0,025% ерітіндісі 1 мл-ден егуге арналған.

Бұның систолалық әсері өте күшті. Жүрек ритмі баяулайды және зәрді жақсы айдайды. Дигитоксинмен салыстырғанда улылығы аз келеді, өйткені қандағы белоктармен шамалы байланысады.

Тек созылмалы қан айналымы жетіспеушілігінің І-ІІА және І-ІІ Б сатысында қолданылады. Жүректің ритмі бұзылғанда (жыбыр аритмиясының тахикардиялық түрінде).

Rp.: Sol. Digoxini 0,025% - 1 ml

D.t.d. 10 in amp.

S. 0,5 мл-ден глюкозамен бірге тамырға егуге.

Целанид (Изоланид, Ланатозид С, Цедигалин т.б.) мөлшері 0,00025 г түймедағы және 0,05% ерітіндісі 10 мл тамшысы; 0,02% ерітіндісі 1 мл егуге.

Бұл дәрі басқа оймақгүлдің дәрілеріне қарағанда жылдам әсерін тигізеді және қан көп жиналмайды. Басқа әсерлері дигоксинге ұқсас.

Rp.: Sol. Celanidi 0,05% -10 ml.

D.S. 5-10 тамшыдан күніне 2-3 рет.

Строфантин (Строфантидин ацетаты) - 0,025% және 0,05% ерітіндісі 1 мл-ден глюкозамен қан тамырға егуге – қан айналымы жетіспеушілігінің жедел және созылмалы жетіспеушілігінің ауыр түрлерінде қолданылады.

Мөлшерін арттырып жібергенде жүрек соғысының бұзылуы байқалуы мүмкін.

Жүрек пен қан тамырларының органикалық күрделі өзгерістерінде, жедел стенокардитте, эндокардитте, ауыр кардиосклерозда қолдануға болмайды.

Rp.: Sol. Strophanthini 0,05%-1 ml

D.t.d. № 10 in amp.

S. 0,5 мл-ден глюкозамен бірге тамырға.

Коргликон 0,06% ерітіндісі 1 мл ампуласы глюкозамен қан тамыр арқылы егіледі. Қолдануы және басқа әсерлері строфантинге ұқсас, бірақ ықпалы ұзақ уақытқа созылады.

Меруертгүлдіңтүнбасы басқа да жүрек гликозидтермен бірге жеңіл-желпі жүрек қызметінің жетіспеушілігіне пайданылады.

Rp.: T-rae Convallarae

T-rae Valerianae

Adonisidi aa 10 ml.

M.D.S. 15-20 тамшыдан күніне 2-3 рет.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

2. Жүрек гликозидтерінің ашылу тарихы (В. Уитеринг, Е.В. ГІеликан, С.П. Боткиннің кызметкерлерінің еңбектері).

3. Құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктер.

4. Өсімдіктерден бөлінген дербес гликозидтер, олардың фармакокинетикасы.

6. Кардиотонустык әсерінің механизмі.

8. Жүрек гликозидтерін колдану және тағайындау тэсілі.

9. Жүрек гликозидтерінің қолдану қаупін арттыратын факторлар.

10. Жүрек гликозидтерімен уланудың клиникалык белгілері, оларды емдеу және алдын алу принциптері

7.1.Тақырып №48. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер. Аритмияга карсы дәрі-дәрмектер

7.2 Мақсаты:Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер. Аритмияга карсы дәрі-дәрмектер туралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер. Аритмияга карсы дәрі-дәрмектердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер

2. Аритмияга карсы дэрі-дэрмектер (хинидин сульфат, новокаинамид, лидокаин, пропранолол, амиодарон, этмозин, верапамил)

3. Тахиаритмияда жэне экстрасистолияда колданылатын дэрілер. Жіктелуі.

4. Мембраностабилизациялаушы дэрілсрдің А, В жэне С топшаларының (автоматизм- ге, өткізгіштігіне, рефрактерлі кезеңге тигізетін эсері) нетізгі қасиеттері.

5. Бета- адреноблокаторлардың аритмияга қарсы әсерлерінің ерекшеліктері; кальций

6. каналдары блокаторларының реполяризациясын баяулататын дәрілер: фенилал- киламиндер (верапамил) жэне бензотиазепиндер (дилтиазем) топтары. Қолдану көрсетімдері.

7. Тахиаритмия кезінде кезбе жүйкелерінің эсерін күшейтетін жүрек гликозидтерін жэне дэрілерді колдану.

8. Калий препараттарын тағайындау көрсетімдері.

9. Брадиаритмияда колданылатын дәрілер.

10. Аритмияга қарсы колданылатын дәрілердің мүмкін болатын жагымсыз әсерлері.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Жүректің ырғағы бұзылғанда қолданылатын дәрілер (аритмияға қарсы).

Жүректің аритмиясы әртүрлі себептерге - миокард ишемиясы, жүрек ақауы, қышқылды-негізді тепе-теңдіктің бұзылуы, химиялық заттармен улану, жұқпалы ауруға байланысты пайда болады. Бұл кезде автоматизм мен өткізгіш жүйенің, жүрек бұлшық еті жасушасының өткізгіштігі бұзылады. Автоматизм бұзылған жағдайда ырғақ жүргізушілерінің (синоатриалды түйін) қызметі бұзылады.

Өткізгіштік бұзылған жағдайда жүректің өткізгіш жүйесінде әртүрлі сатыда тоқырау болады. Осы кезде ЭКГ көрсеткішінде әртүрлі интервалдардың өзгерісін (мысалы: атриовентрикулярлы түйіннің тоқырауы кезінде Р-Р интервалының ұзаруын) көруге болады. Сонымен қатар, жүректің жиырылу ырғағы адренергиялық және холинергиялық иннервациялардың қысымымен және қандағы катехоламиндердің концентрациясымен байланысты.

Жүректің жиырылу ырғағының бұзылуын емдеу және алдын алу үшін көптеген аритмияға қарсы дәрілер қолданылады, әсер ету механизміне қарай мынандай жүйелерге бөлінеді:

I. Жүрекке тікелей күшті әсер ететін дәрілер.

А/ миокардтың торша мембранасын тұрақтандыратын дәрілер.

1-топша: (хинин және хинидин тәрізді дәрілер) хинидин сульфаты, новокаинамид және т.б.

2-топша: лидокаин, дифенин.

Б/ кальций каналын тежейтін дәрілер: верапамил.

В/ іс-әрекет потенциалының ұзақтығын арттыратын дәрілер: амиодарон.

Г/ әртүрлі дәрілер: калий хлориді, панангин, аспаркам, жүрек гликозидтері (дигитоксин және т.б.).

II. Жүректің эфференттік иннервациясына әсер ететін дәрілер:

А/ адренергиялық әсерді әлсірететін дәрілер: адреноблокаторлар – анаприлин және т.б.

Б/ адренегиялық әсерді күшейтетін дәрілер: адреномиметиктер: изадрин, адреналин гидрохлориді; симпатомиметиктер: эфедрин гидрохлориді.

В/ Холинергиялық әсерді әлсірететін дәрілер: М-холиноблокаторлар: атропин сульфаты және т.б.

Г/ Холинергиялық әсерді күшейтетін дәрілер: антихолинэстераздық дәрілер: эдрофиний, a-адреномиметиктер – мезатон.

Аритмияга қарсы заттар колданылуы бойынша келесі топтар түрінде ұсынылуы мүмкін.

А. Тахиаритмияларда жәие экстрасистолияда қолданылатын заттар

Натрий каналдарын тежегіштер

Калий каналдарын тежегіштер

Кальций каналдарын тежегіштер

Р-адреноблокаторлар

Жүрек гликозидтері (оймақгүл пр^параттары)

Аденозин

Калий және магний препараттары

Б. Брадиаритмияларда жэне өткізгіштіктің бузылуында ңолданъілатыи заттар

М - холиноблокаторлар р - адреномиметиктер

Жүрекке тікелей күшті әсер ететін дәрілер. Бұл топқа жататын дәрілердің әсер етуі нәтижесінде жүрек торшаларының автоматизмі төмендейді. Бұл негізнен диастолалық депляризацияның созылуымен байланысты. Аритмияға қарсы қолданылатын дәрілер, мысалы: хинидин, новокаинамид өткізгіштікті төмендетеді.

Жүрек жиырылу ырғағы бұзылғанда ең көп қолданылатын жүрек миокардының торша мембранасын тұрақтандыратын дәрілер: хинидин сульфаты, новокаинамид және т.б. болып табылады.

Хинидин сульфаты - әртүрлі аритмияға жақсы әсерін тигізеді, басқа дәрілермен салыстырғанда тиісті ықпалдығы жоғары. Аритмиялардың алдын алу үшін және ұстамалы түрінде қолдану ыңғайлы. Түймедақ түрінде 0,1 және 0,2 г-нан ас қабылдар алдында күніне 6 реттен, өйткені ұзақтығы 4 - 6 сағат. Ырғақтың қалпына келуі тек, 2-3 сағаттан кейін болады.

Жанама әсерлері де жеткілікті, өкінішке қарай кейде “хинидинді шок”, бөртпе, құсу, тыныс алудың нашарлауы мүмкін.

Миокард инфаркты, жүкті әйелдерге, атриовентрикулярлық тоқырау кезінде қолдануға болмайды.

Rp.: Chinili sulfatis 0,1

D.t.d. № 20 in tab

S. 1 түймедақтан күніне 3 рет.

Новокаинамид (Амидопрокаин және т.б.) мөлшері 0,25 және 0,5 г түймедақ түрінде және 10% ерітіндісі 10 мл флаконда егуге арналған. Бұл дәрі новокаинге ұқсас, жергілікті жансыздандырғыш әсері бар, өмірге өте қауіпті жүректің соғу жиілігі бұзылған кезде қолданылады.

Қосымша жалпы жанама әсерлерінен шаршау, бас ауыру, жүрек айну, құсу және т.б. өзгерістер болады. Алдымен бір реттік мөлшерін беріп байқау керек, аллергиялық серпіліс пайда болу мүмкін.

Новокаинамидті қолдануға кері көрсеткіштер: новокаинге аллергия болғанда, атриовентрикулярлық тоқырау, жүректің жетіспеушілігі, қан қысымының төмендеуі және т.б. жүрек-тамырдың бұзылыстары кезінде.

Rp.: Novocfinamidi 0,25

D.t.d. № 20 in tab. .

S. 1 түймедақтан күніне 3 рет.

Екінші топшаның дәрілері – лидокаин, дифенин, верапамил, амиодарон, калий хлориді және т.б.

Лидокаин (Ксикаин, Ксилоонт, Ксилокаин, Ксилоролланд, Лигиокаин, Лидокарт, Луан, және т.б.) – алдында айтылып кеткендей ең жақсы және күшті жергілікті анестетик ретінде пайданылады. Лидокаиннің тағы бір әсері жүрек бұлшық еті мен Пуркинье талшығында диастолалық поляризацияның жылдамдығын төмендетіп, автоматизмді нашарлатады. ЭКГ көрсеткішінде Q-Т интервалы қысқарады. Бұл дәрі қарыншалар аритмиясы, операциядан кейінгі аритмияларда қолданылады.

Аритмиялар кезінде 6 мл 2% ерітіндісін 60 мл изотоникалық натрий хлоридімен араластырып көк тамырға жылдам 3-4 минут ішінде беру керек. Тәулігіне осы 0,2% ерітіндісін 1 литр (мөлшері 2 г) енгізуге болады. 10% ерітіндісін 2-4 мл бұлшық етке 3 сағат егуге пайданады. Қан тамыр арқылы қолданғанда байқап отыру керек, өйткені күре тамыр қысымы төмендеп есінен танып қалуы мүмкін (Жергілікті анастетиктерді қараңыз).

Rp.: Sol. Lidocaini 10% - 2 ml

D.t.d № 10 in amp.

S. 2-4 мл бұлшық етке егуге.

Дифенин (Фенитоин т.б.) – қояншық ауруына қарсы әсерінен басқа аритмиялық белсенділігі жақсы, сондықтан бұны көбінесе жүрек гликозидтерімен улану кезіндегі аритмияға қарсы қолданады ал әсер етуі лидокаин сияқты.

Rp.: Diphenini 0,1

D,t.d. № 20 in tab.

S. 1 түймедақтан күніне 3-4 рет.

Верапамил (Изоптин, Финоптин, Верамил, Каверил, Данистол және т.б.) – кальций каналдарын ттежейтін дәрі. Ол торша сыртындағы иондық Са-ді ішке кіруін қиындатады, атриовентрикулярды түйіндегі рефлекстерді кезеңді көбейтіп, өткізгіштікті жояды. Сөйтіп, ол құлақшалардың қарыншаларға келетін стимулын тоқтатып, жұмысын қалыпқа келтіреді.

Алдын ала стенокардия ұстамасында, экстрасисталияда, әр түрлі аритмияларда және артериялық гипертензияда қолданылады.

Ұстамалы стенокардияда немесе аритмияда 5-10 мг верапамилді 2 минуттің ішінде көк тамыр арқылы егу керек. 2 мл - 0,25% ерітіндісін 100-150 мл изотоникалық натрия хлоридтің ерітіндісіне немесе 5% глюкоза араластырып жүйелік егу пайданылады.

Қолданған кездегі жанама әсері: бас айналу, кұсу, беті қызару, шеткі ісіну, аллергиялық серпіліс т.б., ал мөлшері асынқырап кетсе күре тамыр қысымының төмендеуі және жүрек жетіспекшілік болуы мүмкін.

Бұл дәріні қолдануға болмайды: кордиогендік шок кезінде, брадикардия, гипотензия, жүкті әйелдерге т.б. күрделі жағдайларда.

Верапамилдің мөлшерлері мен түрлері: түймедақ түрінде 0,04; 0,08 және 0,12 г; қаптамасы 0,04 және ампуласы 0,25% - 2 мл шығарылады.

Rp.: Verapamili 0,04

D.t.d. № 30 in tab

S. 1 таб күніне 3 рет.

Амиодарон – коронарлы қан айналым жетіспеушілігі кезінде жақсы әсер береді. Аритмияға қарсы әсері адренергиялық ықпалын әлсіретумен байланысты. Стенокардия ауруында ол миокардтың қажеттілігін төмендетеді. Амиодарон жүрекке адренергиялық әсерді төмендетіп, глюкагонның антогонисті болып табылады. Жүректің соғуын баяулатып, аритмия қысымын төмендетеді.

Rp.: Amiodaroni 0,2.

D.t.d. № 20 in tab.

S. 1 түймедақтан күніне 3-4 рет.

Калий хлориді – қан плазмасында, миокардта К иондары мөлшерінің азаюы кезінде жақсы ықпал тигізеді. Калий иондары жүрекке ацетилхолин тәрізді әсер етіп, кезбе жүйкені тітіркендіреді. Олар жүректің жиырылу ырғағын баяулатып, миокардтың өткізгіштік. автоматизм және қозуын нашарлатады.

Rp.: Kalii chloridi 0,5

D.t.d. № 10 in tabull.

S. 0,5 стакан суға 1 түймедақтан күніне 2 рет.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер

3. Тахиаритмияда жэне экстрасистолияда колданылатын дэрілер. Жіктелуі.

5. Бета- адреноблокаторлардың аритмияга қарсы әсерлерінің ерекшеліктері; кальций

7. Тахиаритмия кезінде кезбе жүйкелерінің эсерін күшейтетін жүрек гликозидтерін жэне дэрілерді колдану.

8. Калий препараттарын тағайындау көрсетімдері.

9. Брадиаритмияда колданылатын дәрілер.

10. Аритмияга қарсы колданылатын дәрілердің мүмкін болатын жагымсыз әсерлері.

7.1.Тақырып №49. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер. Аритмияга карсы дәрі-дәрмектер

7.3.Оқытудың міндеті

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер

3. Тахиаритмияда жэне экстрасистолияда колданылатын дэрілер. Жіктелуі.

5. Бета- адреноблокаторлардың аритмияга қарсы әсерлерінің ерекшеліктері; кальций

7. Тахиаритмия кезінде кезбе жүйкелерінің эсерін күшейтетін жүрек гликозидтерін жэне дэрілерді колдану.

8. Калий препараттарын тағайындау көрсетімдері.

9. Брадиаритмияда колданылатын дәрілер.

10. Аритмияга қарсы колданылатын дәрілердің мүмкін болатын жагымсыз әсерлері.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Жүректің ырғағы бұзылғанда қолданылатын дәрілер (аритмияға қарсы).

I. Жүрекке тікелей күшті әсер ететін дәрілер.

А/ миокардтың торша мембранасын тұрақтандыратын дәрілер.

1-топша: (хинин және хинидин тәрізді дәрілер) хинидин сульфаты, новокаинамид және т.б.

2-топша: лидокаин, дифенин.

Б/ кальций каналын тежейтін дәрілер: верапамил.

В/ іс-әрекет потенциалының ұзақтығын арттыратын дәрілер: амиодарон.

Г/ әртүрлі дәрілер: калий хлориді, панангин, аспаркам, жүрек гликозидтері (дигитоксин және т.б.).

II. Жүректің эфференттік иннервациясына әсер ететін дәрілер:

А/ адренергиялық әсерді әлсірететін дәрілер: адреноблокаторлар – анаприлин және т.б.

В/ Холинергиялық әсерді әлсірететін дәрілер: М-холиноблокаторлар: атропин сульфаты және т.б.

Аритмияга қарсы заттар колданылуы бойынша келесі топтар түрінде ұсынылуы мүмкін.

А. Тахиаритмияларда жәие экстрасистолияда қолданылатын заттар

Натрий каналдарын тежегіштер

Калий каналдарын тежегіштер

Кальций каналдарын тежегіштер

Р-адреноблокаторлар

Жүрек гликозидтері (оймақгүл пр^параттары)

Аденозин

Калий және магний препараттары

Б. Брадиаритмияларда жэне өткізгіштіктің бузылуында ңолданъілатыи заттар

М - холиноблокаторлар р - адреномиметиктер

Миокард инфаркты, жүкті әйелдерге, атриовентрикулярлық тоқырау кезінде қолдануға болмайды.

Rp.: Chinili sulfatis 0,1

D.t.d. № 20 in tab

S. 1 түймедақтан күніне 3 рет.

Rp.: Novocfinamidi 0,25

D.t.d. № 20 in tab. .

S. 1 түймедақтан күніне 3 рет.

Екінші топшаның дәрілері – лидокаин, дифенин, верапамил, амиодарон, калий хлориді және т.б.

Rp.: Sol. Lidocaini 10% - 2 ml

D.t.d № 10 in amp.

S. 2-4 мл бұлшық етке егуге.

Rp.: Diphenini 0,1

D,t.d. № 20 in tab.

S. 1 түймедақтан күніне 3-4 рет.

Rp.: Verapamili 0,04

D.t.d. № 30 in tab

S. 1 таб күніне 3 рет.

Rp.: Amiodaroni 0,2.

D.t.d. № 20 in tab.

S. 1 түймедақтан күніне 3-4 рет.

Rp.: Kalii chloridi 0,5

D.t.d. № 10 in tabull.

S. 0,5 стакан суға 1 түймедақтан күніне 2 рет.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер

3. Тахиаритмияда жэне экстрасистолияда колданылатын дэрілер. Жіктелуі.

5. Бета- адреноблокаторлардың аритмияга қарсы әсерлерінің ерекшеліктері; кальций

7. Тахиаритмия кезінде кезбе жүйкелерінің эсерін күшейтетін жүрек гликозидтерін жэне дэрілерді колдану.

8. Калий препараттарын тағайындау көрсетімдері.

9. Брадиаритмияда колданылатын дәрілер.

10. Аритмияга қарсы колданылатын дәрілердің мүмкін болатын жагымсыз әсерлері.

7.1.Тақырып №50. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер ететін дәрілер. Жүректің ишемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілер.

7.2 Мақсаты:Жүректің иитраттык реңепторларына эсер ететін дәрілер. Жүректің ишемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілертуралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Жүректің иитраттык реңепторларына эсер ететін дәрілер. Жүректің ишемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер егетін дәрілер

2. Жүректің ішіемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілер (нитроглицерин, нитронг, изосорбид мононитрат, пропранолол, дилтиазем, валидол, триметазидин)

3. Стенокардия кезінде оттегі жетіспеушілігін жою принциптері.

4. Стенокардия ұстамасын басуга және алдын алуға арналган дәрілер.

5. Органикалык нитраттар, олардың әсер ету механизмдері.

6. Нитроглицерин және изосорбид динитратының қыска жэне ұзак әсер ететін дәрілік түрлері. Енгізу жолы мен әдістеріне дәрілер эсерлерінің тэуелділігі.

7. Жүрек функциясының жеткіліксіздігі кезінде колданылатын нитраттарды перифериялык вазодилататорлар ретінде колдану. Жағымсыз әсерлері.

8. Бета - адреноблокаторлардын антиангиналды әсерінін механизмі. Қолдану көрсетімдері. Кальций каналдарының блокаторлары: фенилалкиламиндер, бензотиазепиндер, дигидропиридиндер, олардың сгенокардияда кезіндегі эсер ету механизмдері, препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, жағымсыз әсерлері.

9. Миокард инфарктін дәрі-дэрмектермен емдеудің негізгі принциптері.

10. Наркотикалык анальгетиктердің, наркозға арналған дәрілердің, аритмияға карсы дэрілердің, гемоди- намиканы калыпка келтіретін дэрілердің, антикоагулянттардың, фибринолитиктердің қолданылуы.

11. Миокард инфарктінің алдын алу үшін антиагреганттардың колданылуы.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Жүректің ишемиялық ауруы — ең кең таралған ауруларының бірі және әлемнің дамыған елдеріндегі халық арасындағы өлім-жітім мен еңбек қабілеттілігінен уақытша және біржолата айырылу себептерінің ішінде бірінші орын алады.

Жүректің ишемиялық ауруы — миокардаға әкеп соқтырып, оның сорғыштық функциясының бұзылуына, осының салдарынан әртүрлі ауытқуларға әкелетін жүрек қан-тамырлары ауруы. Негізінен коронарлы артериялардың тарылу себебі болып атеросклероз, яғни, тамырдың ішкі қабырғасына холестериннің жиналуы табылады. Кей жағдайларда жүректің коронарлы артерияларының қысылуы байқалады, әсіресе бұл жағдай әйелдер арасында жиі кездеседі.

Холестериннің жиналуы нәтижесінде артерияларлың ішкі саңылауы тарылып, миокарданың қанмен қамтамасыз етуі азаяды да, әсіресе адамға физикалық күш түскен кезде жүрек жиі соғып, оған жеткізілетін ауа мен қан мөлшері жеткіліксіз болады да, жүрек аймағында аурыру белгілері пайда болады (жүрек талмасы).

Корнонарлы артериялар тарылған сайын болмашы жағдайдың өзінде-ақ, мысалы, сөйлесу кезінде, тамақ ішкен соң, суықтың әсерінен, жүйкеге салмақ түсу кезінде ауыру белгілері байқалады. Әдетте, кеуде тұсындағы ауру тыныштық жағдайында бірнеше минуттардан соң өздігінен тарайды. Ауру сол жақ жауырынға, қолға, астыңғы иекке, кейде асқазанға да беріледі. Бұл жағдайда адам оны гастрит немесе асқазанның ойық жарасымен шатыстыруы мүмкін. Жүректің ишемиялық ауруы пайда болғаннан бастап, оның дамуының екі нұсқасы бар. Біріншісі – науқас емханаға, дәрігерге қаралады да, ауруханаға жатқызылып, жоспарлы коронография жасалады, екінші нұсқасы – коронарлы артериялардың тарылуынан жүрек артериясында қанның ұюы пайда болып, жіті инфарктқа әкеліп соғады. Миокарда инфаркты бір-біріне ұқсас емес, барлығы қанның ұюы қай артерияда болғанына байланысты. Егер инфаркт миокарда жүректің негізгі камерасы – сол жақ қарыншаның жұмысына жауап беретін негізгі артерияның жабылуына байланысты болса, онда болжамдар көңіл қуантардық емес.
Тамыр атеросклерозы дамуының негізгі факторлары арасында, соның ішінде коронарлы артериялардың зақымдану себептері арасында бірінші орында холестерин деңгейінің көтерілуі тұр. Холестерин деңгейінің жоғары болуы майлы тағамдарды көп жеу мен тұқым қуалайтын бауырда холестериннің синтезделуінің жоғары болуы себебімен байланысты. Жүректің ишемиялық ауруы дамуының келесі себептері болып қант диабеті, шылым шегу, артериалды қан қысымы, аз қимылдау, семіру, стресстер табылады.
Жүректің ишемиялық ауруы келесі формаларда байқалуы мүмкін: стенокардия, инфаркт миокарда, инфарктан соңғы кардиосклероз, жүрек қағысының бұзылуы, жүрек жетімсіздігі мен кенеттен қайтыс болу.
ЖИА белгілерінің пайда болуынан бастап сіз тұрғылықты жердегі емханада жоспарлы түрде тексерілуден өтуіңіз керек. Жіті коронарлы синдромның болуын күтіп, 103 бригадасының көмегіне үміттеніп отыру дұрыс іс-әрекет болып табылдмайды, өйткені жедел көмек кезіндегі қолайсыз жағдайлар жоспарлы көмек кезіндегіден ондаған есе көбірек. Кардиолог болсын, терапевт болсын сіздің дәрігеріңіз сізге диагноз қоюда қиналмайды, өйткені бұл үшін ЭКГ, ЭХО КГ нәтижелері немесе ЭКГ тәуліктік мониторлау болса болғаны. Дұрыс қойылған ЖИА диагнозы сіздің емделіп шығуыңыздың алғышарты болып табылады. Емдеуді келесі формада жүргізуге болады: белсенді өмір салты, шылымнан, арақ-шараптан бас тарту, барлық май түрлеріне шектеу қоятын емдәм, тамақтану үлесін көбірек вегетариандыққа ауыстыру. Дәрілік терапия негізінен ацетилсалицил қышқылын – аспирин (тромбоасс, тромбокард, кардиомагнил, аспирин-кардио), холестерин деңгейін төмендететін дәрі-дәрмектерді (статиндер), коронарлы тамырларды кеңейтетін дәрілерді (нитраттар, мысалы кардикет) және жүрек қағысын азайтатын (бисопролол, небилет, т.б.) препараттарды қабылдаумен шектеледі.
Жалпы өркениетті елдерде 40 жастан асқан адамдарға күнделікті аспиринді пайдалануды әдетке айналдыруға кеңес беріледі. Бұл әртүрлі органдар мен тіндердегі инфаркт пен инсульттің алдын алу болып табылады.
Қорыта келгенде, коронарография – жүрек тамырларын контрастілі зерттеу нәтижесінде ауру анықталса, медициналық көмектің 3 нұсқасы көрсетілуі мүмкін:
1. Ота жасау көрсетілмеген кезде дәрімен емделуге болады.
2. Коронаграфия ем-шарасын жүргізу кезінде коронарлы тамырдың тарылған жеріне стент қойылады да, бір жыл ішінде дәріні дұрыс қабылдаудың арқасында ол қан-тамырлы эндотелиймен жабылады.
3. Сіз ашық ота түрі – аортокоронарлы шунттау жасауға үміткерсіз. Бұл отаның мақсаты қолқадан тарылған немесе жабылып қалған коронарлы артерияның төменгі жағына қолқадан қан жүргізу. Ота микрохирургия деңгейінде өтеді.
Қазіргі уақытта тексерілуден және оталық емдеуден өтуді Павлодар қаласындағы өңірлік кардиохирургиялық орталықта жүзеге асыру мүмкіндігі бар.
Жіті коронарлы синдром немесе инфаркт жағдайымен ауруханаға түссеңіз, бірақ инфарктан соң 2 сағатқа дейін немесе ең кем дегенде 6 сағатқа дейін көмекке жүгінген адамға жедел түрде коронография және стенттеу көмегі көрсетіледі (2-қалалық аурухана). 6 сағаттан соң миокардада науқасты мүгедектікке немесе басқа да асқынуларға әкеп соқтыратын ауытқулар болады. Сондықтан сіздің медициналық көмекке неғұрлым ертерек жүгінгеніңіз абзал.
Жүрекке ашық ота жасағаннан кейін науқастар стационарда немесе амбулаторлы түрде оңалтудан өтіп, өз денсаулықтарын ауырғанға дейінгі деңгейге жеткізеді немесе өз жағдайын неғұрлым жақсартады.
Осылайша, біздің әрқайсымыз үшін жүректің ишемиялық ауруларының алдын алу дұрыс шешім болып табылса, ал егер ЖИА белгілері пайда болған жағдайда неғұрлым дәрігерге ертерек көріну абзал.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

3. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

4. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер егетін дәрілер

3. Стенокардия кезінде оттегі жетіспеушілігін жою принциптері.

4. Стенокардия ұстамасын басуга және алдын алуға арналган дәрілер.

5. Органикалык нитраттар, олардың әсер ету механизмдері.

9. Миокард инфарктін дәрі-дэрмектермен емдеудің негізгі принциптері.

11. Миокард инфарктінің алдын алу үшін антиагреганттардың колданылуы.

7.1.Тақырып №51. Жүректің нитраттык рецепторларына әсер ететін дәрілер. Жүректің ишемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілер.

7.3.Оқытудың міндеті

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер егетін дәрілер

3. Стенокардия кезінде оттегі жетіспеушілігін жою принциптері.

4. Стенокардия ұстамасын басуга және алдын алуға арналган дәрілер.

5. Органикалык нитраттар, олардың әсер ету механизмдері.

9. Миокард инфарктін дәрі-дэрмектермен емдеудің негізгі принциптері.

11. Миокард инфарктінің алдын алу үшін антиагреганттардың колданылуы.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Жүректің ишемиялық ауруында қолданылатын дәрілер
(Антиангинальды дарілер)

Журектің ишемиялық ауруы (ЖИА, коронарлык (тәжді) жеткіліксіздік) - атеросклероз немесе корснарла артериялар тарылуы салдарынан/жүректің оттегіне қажеттілігі мен оның оттегімен қамтамаоыз егілуі сәйкес келмеуі інемесе миокардқа қанмен оттегі келуінің бүзылуынан пайда болады. Қолданылатын антиангинальды дәрілер жүректі оттегімен қамтамасыз етуін күшейтеді (коронарлы (тәжді) артерияларды кеңейту арқылы) немесе оттеһге қажеттілікті (жүрек жүнысын жеңілдету арқылы) темендетіэді.

Жүректің ишемиялық ауруының клиникалық белгілері: стенокардия (кзкірәк т'(сыбірден қцтты ауырып, сол қол мен сол жақ жауырынға берілуі) мен миокард инфаркты (миокардтың өлі еттенүі) түрінде етеді. Стенокардия үстамалында, миокард инфарктын аядын алу үшін, міндетгі түрде әсері тез антиангинальды дәрілерді қабылдау қажет.

1. Стенокардия (жүрек талмаоы) үстамасын басатын дерілер. Бүл препаратгар коронарлы қан тамырларды кеңейгеді.

Nitroglycerinum-нитроглицерин (Б): 0,0005 таб. және капс. түрінде шығарылып, үстама кёзіндетіл астына немөсв 1% спирт-і еріт -1-2 тзмшы қантпен тіл артына белгіленеді. Әсер 1-2 минутта басталш, 20-30 минутқа созылады. Нитроглицерин шеткерлік қан тамырлардың бірыңғай салаяы бүлшық егтерін босаңсытады, Ы0₂-->НО газына айналып, қан тамырлардын бірыңғай салалы бүлшық' еттеріне өтіп оларды босаңсытады. Осының нәтижесінен үлкнн жэне кіші қан айналым жүйесінде веноздық және артериялық қан тамырларды кеңейтіп, жүрекке түсетін салмақты азайгып, миокардтын энергия мен оттегіге қажетгілігін темендетед. Нитроглицерин бітелген аймақтағы қан тамырды кеңейтіп миокардтың ишемияланған аймағын қанмен қамтамасыз етілуін жақсартады. Сондай-ақ жүрек пен қан тамырлардың симпатикалық иннервациясына орталық тежегіш әсер көрсетеді. Нитроглицерин миотропты спазмолитикальіқ әсерінён (іронхтың, ішектің, өттің жэне несеп шығару жолдарының бірыңғай салалы бүлшық еггерін босаңсытады. Жанама әсерІ;АҚ-ң төмендеуі (мөлшерін асырғаңда коллапс!), рефлекторлы тахикардия, бас ауыру жәнё бас айналу (өсіресе біріиші қабылдаудан кейін), қүлақ шуылы, ыстық сезіну, бетгің қызаруы, бас сүйек ішілік жэне көзішілік кысымының кетерілуі, ал нитроглицеринді жүйелі қолданғаңда үйренгішгік пайда болуы мүмкін. (миға қан' қүйылғанда, айқын гипотонияда, бас сүйек ішілік қысым және көзішілік қысымы жоғарылауында қолдануға болмайды.

Стенокардия үстамасын басу үшін изосорбид динитратьшың нитросорбиді Nitrosorbidum (Б): 0,005 және 0,01 габ. фығарылып тіл астына, немөсе мөлшерленген аэрозоль «Изомак-спрей»: 1-3 мөлшерцен ауыз қуысына шашыратуга белгіленеді). Нитросорбид нитроглицеринге қарағанда әсері (3-5 мин. соң) баяу басталады. Нитратгарды қабылдай алмауда молсидомин (корватон, сиднофарм) - 0,002 және: 0,004 таблеткада тіл астына немесе номахлазин - 1,5 % 5-10 мл еріт. ішкё белгіленеді.

Валидол (тіл астына) мен корвалол (30-40 тамшьщан ііше) сенімді әсер етпейді. Валидол ауыз қуысының суық рецептррларын тітркендіріп, коронарлы қан тамырлардың қанмен қамтамасыз етілуін рефлекторлы түрде жақсартады. Екі препараттың да антиангиналады әсері әлсіз.

Validolum - валидол: 5 мл флаконда - 5 тамшыдай (кантпен) тіл астында үстау қажет; 0,05 таб. және 0,05 капс. шығарыпып, тіл аһына тағайындатады

2, Стенокардкя (жүрек талмасьі) үстамасын алдын алу үшін қолдзнылатын дөрілер:

з) Нитрат препараттары (ваэодилятаторлар (твмыр кеңейткіштер)). Әсері үзартылғзн нитроглицерин препараттары: сустак (всерінің ұзактығы 4-6 сағ.), нитронг (әсері 7-8 сағ.) - нитроглицериннің майдә капсуладағы дэрілік түрін шайнамай тамақтан алдын )ішке қабылдау қажет; тринитролонг - қүрамында 0,001-0,002 нитроглицёрині бар жоғарғы ит гіс (клык) үсті қызыл иек шырышына қойылатын полимерлі пластика; нитромазь («Нитро»; «Миовии» - құрәмында 2% нитроглицерйні бар, түксіз тері аймағына жагылады, әсері 3-8 сағ. созыладь!); нитродерм ТТС (трансдермалһды терапиялық жүйе) - қурамында 50 мг ниіроглицерині бар осері 24 сағ. созылатын пластырь. Нитроглицериннің барлық препараттары жеке мөлшерленеді.

Sustac-mite - сустак-миге (Б): таб. 0,0026 нитроглицер.ині бар.

Sustac-forte - сустак-форте (Б): таб. 0,0064 нИтроглицёрииі бар.

Nitrong - нитронг (Б): таб.0,0026 және 0,0064 нйтроглицерині бар

Изосорбид динитратының препараттары: нитросорбид (ішке), кардикс, кардикет, изомак ретард, изокет ретард - нитроглицериннің узартылған (габ.; капс.) түрі.

Изосорбид мононитратының препараттары; моно мак (мокосан):

нитросорбидк;е қарағанда тиімділігі жоғары және әсері ұзағырақ (8-12 сағ.) изосорбид-5 - мононитраты; кардикс моно, мономак депо - эсері үзартылған препараттар (24 сағ. дейін).

Эринит (пентаэритрил тетранитраты)~0,001 таб. ішке белгленеді, белсенділігі төмен.

б) В-адреноблокаторлар-журектің адренорецепторын тежеп, адренергиялық әсерін төмендетеді. Ол жүрек жиырылу жиілігі мен күшінің темендеуіне, жүрек жұмысын жеңілдете отырып, миокардтың оттегіге қажетгілігін төмендеуіне алып келеді. Демек, қамтамасыз ету мен қажеттіліктің сәйкессіздігін басады. ЖИА-ң біріктірілген емдеуінде тағайындалады. («Эфференпі иннөрвацняға әсер ететін дәрілер» тақырыбына қараңыз).

в) Калъций арналарының блокаторлары (кальдий антагонистері): фенигидин (нифөдипин, коринфар) - дигидропиридин туындылары; верапамил (изоптин) - фенилалкиламиннің туымдылары; дилтиазем (дильрән) - бензстиазепин туындылары. Бұл препараітар кальций арналары (і-түтіп) арқылы миокард жасушасына Са¹⁺ иондары енуін бұзып, жүрек жұмысын жеғ.ілдетіп, оттегіге қажеттілігін төмендетеді. Ксронарлы қан тамырларды кэңейтіл, қан ағысығ. күшейгіп, миокардқа оттегінің жеткізілуін жөңілдетеді. ЕЗұл топ препараттарын нитрат препараттары әсер етпеген жағдайда белгілейді. Верапамил мен дилтиазем жүректің еткізгіштік жүйесіне көбірек өсер етіп, тахиаритмияда қолданылад,м, Феиигидин жүректің әткізгішпк жүйесіне аз әсер етіп, айқын антиангинальдьі белсенділік пен гипотензиаті әсер көрсетеді, сондықтан стөиокардия мен гипертониякы емдеу үшін қолданылады. Гипертониялық кризде сублингвальды (табяеткаиы шайнап тіл астындз ұстау қажөт) белгілейді. Жанама есөрі: бас ауыру, рефлекторлы тахикардия, беттің қызаруы жэне ыстықты сезіну, аяқ қолдың ісінуі және кей жа-дайда терінің аяпергиялық реакциялары байқалуы мүмкін. Жүрек қызмөті хеткіліксіэдігінің ауыр түрінде, синусты түйінінің элсіз белісінде (В-.здреноблокаторлармен бірге қабылдауға бслмайды), айқын гипотензияда, жүктілікте және лактацияда колдануға болмзйды,

Phenigydinum - фенигидин (Б); 0,01 габ. (драже) - 1 таб. тәулігінз 2 рет белгіленеді.

Фенигидин тобының екінші бүындағы препараттары: амлодипин (нормодинин, стамло, норваск), исрадипин (ломир), нитрендипин (байпресс), никардипин (локсен), риодипин (форидон) - әсері ұзақ жәке жанама әсері аз. Кальций антагонистінің жаңа топ препараты мебефрздил (позикор) қан тамырлардыңТ-түтігі мен нейрогсрмональдьі жасушаларды тежеу нәтижесінде коронарлық және шеткерлік қан тамырларды кеңөйтеді, сонымен қатар рөнин мен альдостеронның сөкрециясын азайтып, адренергиялық белсенділікті төмендетеді. Осыдан мебефрадил кардиомициттердегі Ьтүтігіне әсер етпейді және миокард жиырылғыштығын өзгертпейді. Жүрөктің ишемиялық ауруы мен гипертоідіялық ауруларда тәулігіне 1 рет белгіленеді.

г) Баскд да антиангинальды дәрілер (қосымша):

Әсері миотропты коронарлы артерияларды кеңейтетін дәрілер- дипиридамол (курантил, персантин) корснарлық артериялардың қан айиалысының көлөмінің жылдамдығын жоғарылатыгі, миокардтьің огтегімен қамтамасыэ етілуін жақсартып, қосалқы (коллатеральды) қан айналымды күшойгеді, іромбоциттордің агрегациясын тежеп және миокардта микроциркуляцияны жақсартады. Карбокромен (интенксрдин, интенгоин), лидофлазин (клиниум) ксронарлық артериялардіы кеңейтіп, қан ағысын күшейтеді, қосалқы қан айналымды жақсартады, бірақ әсері төмен болғандықтан негізгі препараттармөн бірге қолданылады.

Кардиопротекторлы дәрілер: триметаэидин (преду»ггал) - ишемияға миокард жасушаларының түрақтылыгын жоғарылатып, гамодинамикаға (қан айналымға) әсер етпей энергетикалық балансты ретгейді

Миокард инфарктында қолданылатын дәрілер

Миокард инфарктында ишемияланған аймақта кейіннеы тыртыққа айналатын некроз (өлі еттену) пайда болады. Көбінесе миокард инфэрктының себебі коронарлық қан тамырлспдың атероскләрозы болап табылады. Миокард инфаркты қатты ауырсынуға. аритмияға, қозғыштыққа қорқыныш сезіміне (өлім), жіті жүрек қызмеіінің жегкіліксіздігіне, АК-ц төмендеуіне жәье кардисгенді шокқа алып кегг/і мүмкін. МүндаГі жағдай,иа келесі толтағы препаратгар белгіленеді:

1. Наркотикалық анальгетикгер (морфин, промедол, фентанил) - ауырсыну белгілерін басу ушін, нейролептиктер (дроперидол) немесе транквилиэагорлар (седуксвн), наркозға арналған дарілер сірге қолданылады.

2. Антиаритмиялықдерілер (лидокаин).

3. Антикоагулянттар (гөпарин)мен антиагрегантты дерілер [асгмрин) громб гүзілуін алдын алу үшін.

4і. Фибринолитикапық дәрілер (стрептокиназа) - жаңа пайда болган іромбты еріту үшін.

5. Вазспресссфяы дарілер (мезатон, норадреналин),

6 Нитроглицерин препараттары (перлинганиг, нирмин - к/г).

7. Оксигенотерапия.

8.Жүрек гликозидтері (строфантин) - жіті журек қызметінің жегкіл ісіздігінде, көбінесе дофамин (АҚсист. 70-100 ммсын, ба?,) немөсе добутемин \(АҚсист >100 мм сын. бағ.) белпленеді.

9.В1-адреноблокаторлар (метопролол, атенолол) - жүрек жүмысын жеңілдету ушін және тахикардияда қолданылады.

10. Плазма алмастырушы жөне іүзды ерітіндшер, натрий гидрокарбонаты - қышқыл-негіздіх тепе - теңдікті реттеу үшік, гдюкоза өрітіндісі инсулинмек бірге - жүректі кореюендіру үшін гагайындалады.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер егетін дәрілер

3. Стенокардия кезінде оттегі жетіспеушілігін жою принциптері.

4. Стенокардия ұстамасын басуга және алдын алуға арналган дәрілер.

5. Органикалык нитраттар, олардың әсер ету механизмдері.

9. Миокард инфарктін дәрі-дэрмектермен емдеудің негізгі принциптері.

11. Миокард инфарктінің алдын алу үшін антиагреганттардың колданылуы.

7.1.Тақырып №52. Артериялык қысымды реттейтін дәрілер. Гипертензияға карсы колданылатын дәрілер.

7.2 Мақсаты:Артериялык қысымды реттейтін дәрілер. Гипертензияға карсы колданылатын дәрілер туралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Артериялык қысымды реттейтін дәрілер, гипертензияға карсы колданылатын дәрілердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Гипертензияға карсы колданылатын дәрілер (клофелин, метилдофа, бензогексоний, пропранолол, лабетолол, празозин, резерпин, натрий нитропруссид, нифедепин, каптоприл, гидрохлортиазид)

2. Жіктелуі. Әсер ету орындары мен механизмі, оргалық жэне перифериялык эсердегі нейротропты дэрілердің гшіертензияға карсы белсенділігі, даму жылдамдығы жэне әсерінің ұзактығы туралы салыстырмалы мәліметтер.

3. Кальций каналдарының блокаторлары.

4. Дигидропиридин жэне бензотиазепин топтарындағы препараттардын әсер ету ерекшеліктері.

5. Ренин - ангиотензин жүйесіне эсер ететін дэрілср.

6. Ангиотензинге айналдыратын ферменттер ингибиторларының эсер ету ерекшеліктері, олардың жүрек функциясы жеткіліксіздігінің іркілуі кезінде колданылуы.

7. Ангиотензиндік рецепторлардың блокаторлары (лазартан).

8. Вазопептидазалар ингибиторлары (омапатрилат). Әсер ету механизмі. Қолданылуы.

9. Перифериялық вазодилататорлар. Калий каналдарынын агонистері (миноксидил, диазоксид).

10. Миотропты спазмолитикалык дэрілер (магний сульфаты).

11. Диуретиктердің гипотензивті эсері.

12. Әсер ету механизмдері әртүрлі заттармен гипотензивті дәрілерді біріюгіріп колдану.

13. Гипотензивті дэрілердің жағымсыз эсерлері, олардың алдын алу жэне жою.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

Қан қысымын төмендететін (гипотензиялық) дәрілер.

Артериялық қысымды төмендететін дәрілер гипотензивті дәрілер деп аталады. Мұндай дәрілерді негізінен артериялық гипертензияға қолданады. Артериялық қысым деңгейі жүрек жұмысына, шеткі тамырлар қысымы және икемділігіне, көлеміне, қан айналымындағы электролиттер құрамына және сұйықтығына байланысты. Міне осылардың барлығы нейрогуморальдық бақылауда болады.

Қан қысымын төмендететін дәрілердің әсері артериялық қысым жүйесін реттейтін әртүрлі физиологиялық жүйелерге бағыттылған. Ең маңызды қызмет вазоконстрикторлы адренергиялық әсерін төмендететін нейротропты заттар болады. Нейротропты заттар вазомоторлы орталыққа, сонымен бірге адренергиялық (симпатикалық) иннервацияның шеткі бөлімдеріне – ганглийлерге, постганглийлерге, адренорецепторларға – төмендеткіш әсер етеді. Мұндай орталықтардың жұмысы төмендеген соң қан тамырлары кеңейе түседі. Осы заттың гипотензиялық ықпалы жүректің жұмысын төмендетеді.

Күре тамырдың қысымы төмендететін тағы бір жол, бұл қан айналымындағы қанның электролиттік құрамын және көлемін өзгерту болып табылады. Артериялық гипертензияны емдеуге қолданылатын гипотензиялық заттардың жіктелуі жоғарыда берілген пікірлерге негізделген.

I. Жүрек – тамыр жүйесіне адренергиялық иннервацияның әсерін төмендететін дәрілер.

1/ вазомоторлы орталықтың қысымын төмендетін дәрілер: клофелин (Clophelinum),, метилдофа (Methyldopa), және т.б.

2/ вегетативті ганглийлерді бұзатын дәрілер (ганглиоблокаторлар): пирилен, пентамин, бензогексоний және т.б.

3/ адренергиялық нейрондарды пресинаптикалық деңгейде төмендететін дәрілер (симпатолитиктер): октадин, резерпин.

4/ Шеткі адренорецепторларды бөгейтін дәрілер (адреноблокаторлар):

а/a-адренорецепторларды бөгейтін дәрілер: фентоламин, тропафен және т.б.

б/ b-адренорецепторларды бөгейтін дәрілер: анаприлин, атенолол және т.б.

в/ a- және b-адренорецепторларды бөгейтін дәрі: лабеталол

II. Тамыр салалы бұлшық еттерін босататын (миотропикалық спазмолитиктер) дәрілер:

1/ ұсақ күре тамырларды кеңейтетін дәрілер: апрессин (Apressinum), миноксидил (Minoxidilum).

2/ ұсақ күре тамырлар мен ұсақ көк тамырларды кеңейтетін дәрілер: натрий нитропруссид (Natrii nitroprussidum) және т.б.

3/ Әртүрлі миотроптық дәрілер: дибазол, магний сульфаты және т.б.

III. Кальций каналын тежейтін дәрілер (кальций антагонистері): фенигидин және т.б.

IU. Ренин – ангиотензин жүйесіне әсер ететін дәрілер:

1/ ангиотензин - II жасанды ингибиторы: каптоприл және т.б.

2/ ангиотензин рецепторларын бөгейтін дәрілер: саралазин және т.б.

U. Су-тұз алмасу жүрісіне әсер ететін дәрілер (диуретиктер): дихлотиазид, фуросемид, спиронолактон және т.б.

Клофелин(Клонидин, Гемитон, Катапресан, Хлофазолин және т.б.) имидазол туындысы, орталық жүйкеге әсер ететін гипотензиялық дәрілерге жатады. Ол постсинаптикалық a– адренорецепторлардың белсенділігін арттыру нәтижесінде вазомоторлы орталықты нашарлатады. Бұл сопақша мидағы тамыр қысымын реттеуіне қатысатын нейрондарды жояды. Ал ол преганглийлерді симпатикалық талшықтардың эфферентті импульсінен бірден тоқтатады. Ұзаққа созылатын гипотензия жүректің жұмысын баяулатады (брадикардия пайда болады), шеткі тамырлардың қарсылық көрсеткішін төмендетеді. Клофелин қосымша тәбетті ашып, сілекей бездердің белсенділігін төмендетеді.

Клофелин негізгі әртүрлі қалыпты артериялық гипертензия, эклампсия, гипертониялық ауру, бүйрек жетіспеушілігі кезінде қолданылады. Клофелинді қолданғанда жанама әсерлері міндетті түрде байқалады: тахикардия, бас ауыру, бас айналу, лоқсу, құсу, дене қызуының көтерілуі, терлегіштік, терінің зақымдануы. Атеросклероз және шеткі невропатия кезінде клофелин қолданбайды. Тек емханада ғана егу түрінде пайдалануға болады, өйткені есінен танып қалған жағдайда қажетті аспаптармен тез жедел көмек көрсету керек болады. Өте аз мөлшермен әсері жақсы көрінеді. Күніне 2-4 рет, 0,075 мг бастау керек, содан соң мөлшерін 0,15-0,3 мг көтеруге болады.

Rp.: Clophelini 0,000075

D.t.d. № 30 in tab.

S. ½ түймедақтан күніне 3 рет.

Метилдофа (Альдомет, Альфадопа, Допанол, Допегит, Экибар және т.б. ) орталық a₂– адренорецепторларды белсендіреді, содан соң жоғарыдан келе жатқан симпатикалық импульс тежеледі, сондықтан артериялық қысым төмендейді. Метилдофа гипертензиялық аурудың IIа және IIб сатысында қолданылады, күніне 0,25 г-нан 2-3 рет, қажет жағдайда мөлшерін 1,5-2 г көтеруге болады.

Ганглиотежегіштер: пентамин, пирилен, гигроний және т.б. Әсерлері қысқа дәрілер (гигроний) күре тамырларға хирургиялық операциялар өткізу кезінде қысымды тез түсіру үшін қолданады. Басқа дәрілерді (пентамин) гипертензиялық кризде қолдануға болады. Пириленде тек емдік ретінде басқа да гипотензиялық дәрілермен қосып тағайындалады.

Симпатолитиктер: октадин, резерпин және т.б. – гипертониялық ауруды емдеу үшін қолданады. Олар шеткі адренергиялық ұштарында эфферентті импульстерді бөгейді, сөйтіп жүректің жұмысын, шеткі тамырлардың қысымын төмендетеді.

Адреноблокаторлар: a-адренорецепторларды тежейтін (фентоламин, тропафен; және осы топқа әсері бірыңғайлы жақын түратын дәрі - a және b -адреноблокатор: лабеталол). Бұлардың ерекшелігі шеткі күре тамырдың қысымын жылдам және өте күшті төмендетеді, ал лабеталол және b-рецепторлар арқылы жүректің де қысымын бәсеңдетеді. Өздігімен b-адреноблокаторлар (анаприлин, атенолол) жүрек жұмысының өте күштілігінен пайда болған гипертензияға (үлкен спортпен айналысқан адамдарда болады) гипотензиялық жақсы әсер тигізеді.

Миотропты спазмолитиктер (апрессин, диазоксид, миноксидил, натрий нитропрусиді және т.б.).

Апрессин (Гидрозалин, Депрессан және т.б.) шеткі вазодилататорлар, ұсақ тамырлардың (артериолалар) қарсыластық әсерін азайтады және артериялық қысымды төмендетіп, содан соң миокардқа түсетін жүк азаяды және жүректің қан айдау қызметі арта түседі. Апрессиннің құрамындағы гидрозиндық топқа байланысты қантамырды кеңейтуге себеп болатын шарт - азот тотығын (NО) бұздырмай біраз уақыт сақтап тұрады, сондықтан бұның спазмолитикалық тамырға беретін ықпалы байқалады. Бұл дәрі прекапиллярлы ұсақ тамырларды кеңейтіп, қан қысымын төмен түсіреді де, рефлекторлы түрде жүрек ырғағы жиілейді.

Апрессин әртүрлі артериялық гипертензия, гипертензиялық криз және гипертензиялық аурумен қосымша бүйректің жетіспеушілігі кезінде қолданылады.

Rp.: Apressini 0,01

D.t.d. № 20 in obd.

S. 1 түймедақтан күніне 2-3 рет.

Миноксидил(Алопекси, Лонитен, Ригейн және т.б.) шеткі вазодилататорлық әсерінен жүйелік күре тамырдың қысымын төмендетеді және миокардтың артық күш түсуін азайтады. Бұл дәрінің тамырды кеңейтетін тағы бір әсері тамырдағы салалы бұлшық еттің калий каналын ашады. Миноксидилді тек өте ауыр түріндегі артериялық гипертензияда қолданады. Мөлшерін 5 мг-нан бастап 2-3 күннен, 10-25 мг жеткізеді, содан кейін қан қысымы бір қалыпқа келгенде мөлшерін баяу төмендету керек.

Rp: Minoxidili 0,01

D.t.d. № 20 in tab.

S. 1 түймедақтан күніне 3 рет.

Натрий нитропруссиді (Нанипрус, Ниприд, Нипрутон және т.б.) – ықпалы өте күшті шеткі вазодилататор, қан тамырға енгізгенде әсері жылдам және күштілігі басым келеді, көрсеткіштігі біршама уақытқа созылады. Қосымша басқа дәрілермен бірге беріледі, көбінесе жедел көмек ретінде жүрек жетіспеушілігі кезінде, өкпе ісінуінде және қан айналымы бұзылғанда қолданылады. Егу ретінде пайдаланғанда қан қысымын қадағалап қарап отыру керек, кейде жылдам төмен түсіп кетсе, қалпына келтіру қиынға соғады. Мұндай улану көрсеткіші цианидтік улануға ұқсайды. Тамыр арқылы енгізгенде 3 мкг/кг минуттан асырмау керек, тамыр қысымы 30-40 артық төмен түспеуі тиіс.

Rp.: Natrii nitroprussidі 0,05

D.t.d. № 10 in amp.

S. Алдымен ерітіп, қан тамырға егуге.

Ренин-ангиотензин жүйесіне әсер ететін дәрілер. Кейінгі жылдары шыққан дәрілерге ангиотензин ферментінің таңдамалы тежегіштері жатады. Оларға каптоприл жатады. Ол ангиотензин-конверттеуші ферментіне жоғарғы сезімтал. Каптоприл ангиотензин - II синтезін төмендетеді. Нәтижесінде бүйрек үсті бездерінің қыртысты қабаты мен тамырлардың белсенділігін төмендететіндіктен, альдостерон минералокортикоидтар азаяды. Сөйтіп денедегі иондарды ұстап қала алмағандықтан экстрацеллюлярлы сұйықтықтың көлемі де азаяды. Каптоприл брадикининнің инактивациясын нашарлатып, тамырдың кеңеюін тудырмайды. Сонымен бірге саралазин да осы топқа жатады.

Каптоприл (Капотен, Каприл, Ангиоприл, Систоприл, Тензиомин және т.б.) ангитензинді өзгертетін ферментті тежейді, сол арқылы шеткі тамырларды кеңейтеді, содан соң қан қысымы төмендейді. Гипертониялық ауруда бірінші кезде 0,0125 г мөлшермен бастау керек 2-3 рет тәулігіне, керегінде 0,05 г апаруға болады, ал балаларға 1-2 мг/кг күніне тағайындалады.

Эналаприл(Энам, Энап, Энаприл және т.б.) белсендігі каптаприл мен салыстырған күшті және әсері ұзаққа созылады (24 сағаттан асады). Қалған көрсеткіштері каптоприлге ұқсас келеді.

Такие же, как у каптоприла, а также при диабетической нефропатии, вторичном гиперальдостероизме, болези Рейно, склеродермии. Начальная доза 5 мг в день однократно, затем дозу подбирает индивидуально. 0,005; 0,01 және 0,02 түймедақ түрінде және 0,125% ерітіндісі 1 мл-ден ампуласы.

Периндоприл(Престариум және т.б.) – қан қысымын төмендету үшін және жүрек қызыметі жетіспеушіліктік жағдайда, қосымша диабетиалық ангиопатия кезінде қолданылады. Негізі қан тамырдағы ренин-ангиотензин ағза гормондарын азайтады, соның арқасында миокардтағы гемодинамикалық жүрістер жеңілденеді.Бұны көбінесе артериальдық гипертензияға және созылмалы жүрек қызыметінің жетіспеушілігіне 4 мг түймедақ түрінде қолданылады.

б) Блокаторы рецепторов ангиотензина ІІ (АТ₁-рецепторов) – пептидное соединение близки по структуре к ангиотензину ІІ и является его конкурентным антагонистом. Они являются более эффективными и специфическими блокаторми ренин-ангиотензивной системы, чем ингибиторы ангиотензинпревращающего фермента (АПФ). По переносимости блокаторы АТ₁-рецепторов превоходит ингибиторов АПФ, не уступая им в антигипертензивной эффктивости.

Лозартан (Презартан, Козаар және т.б.) ангиотензин рецепторға антагонист болып табылады, сондықтан тамыр қысымын төмендетеді, жүрекке күш түсірмейді.Гипотензивті ретінде қан қысмын төмендетеді және жүрекке күш береді басқа да дәрілермен бірге қолданылады. Түймедаға 25 және 50 мг.

Валсартан(диован) - ренин-ангиотензин - альдостерондық үлпа гормондарын төмендетеді және жүрек қысымын босатады.

Гипертониялық ауруға және жүрек қызметі төмендегенде қолданылады. 80 және 160 мг капсула түрінде беріледі.

Су-тұз алмасу жұмысына әсер ететін дәрілерге диуретиктер жатады. Диуретиктердің негізгі гипотензиялық әсері экстрацеллюлярлы сұйықтықтың көлемін төмендетеді. Нәтижесінде жүректің жиырылуы баялайды. Диуретиктер тамырлардың вазоактивті заттарына әсер етеді, депрессорлық дәрілердің күші жоғарылап, прессорлық норадреналин, ангиотензин - II нашарлайды.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

12. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер егетін дәрілер

13. Жүректің ішіемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілер (нитроглицерин, нитронг, изосорбид мононитрат, пропранолол, дилтиазем, валидол, триметазидин)

14. Стенокардия кезінде оттегі жетіспеушілігін жою принциптері.

15. Стенокардия ұстамасын басуга және алдын алуға арналган дәрілер.

16. Органикалык нитраттар, олардың әсер ету механизмдері.

17. Нитроглицерин және изосорбид динитратының қыска жэне ұзак әсер ететін дәрілік түрлері. Енгізу жолы мен әдістеріне дәрілер эсерлерінің тэуелділігі.

18. Жүрек функциясының жеткіліксіздігі кезінде колданылатын нитраттарды перифериялык вазодилататорлар ретінде колдану. Жағымсыз әсерлері.

19. Бета - адреноблокаторлардын антиангиналды әсерінін механизмі. Қолдану көрсетімдері. Кальций каналдарының блокаторлары: фенилалкиламиндер, бензотиазепиндер, дигидропиридиндер, олардың сгенокардияда кезіндегі эсер ету механизмдері, препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, жағымсыз әсерлері.

20. Миокард инфарктін дәрі-дэрмектермен емдеудің негізгі принциптері.

21. Наркотикалык анальгетиктердің, наркозға арналған дәрілердің, аритмияға карсы дэрілердің, гемоди- намиканы калыпка келтіретін дэрілердің, антикоагулянттардың, фибринолитиктердің қолданылуы.

22. Миокард инфарктінің алдын алу үшін антиагреганттардың колданылуы.

7.1.Тақырып №53. Гипертензивті дәрі-дәрмектер

7.2 Мақсаты:Гипертензивті дәрі-дәрмектер туралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Гипертензивті дәрі-дәрмектердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Гипертензивті дәрі-дәрмектер (мезатон, дофамин, ангиотензинамид)

2. Гипотониянын патогенезіне байланысты эртүрлі гипертензивті дәрілердің колданылуы.

3. Қан айналымының көлемін ұлғайтатын дэрілер.

4. Жүректен шығатын қанның көлеміне және шеткерілік тамырлардың тонусына (адреномиметиктер, жүрек гликозидтері, дофамин, ангиотензинамид және баска) әсер ететін дэрілер.

5. Тіндердегі микроциркуляцияны арттыратын дэрілер (альфа - адреноблокаторлар, ганглиобло- каторлар).

6. Бүйрек үсті безінің кыртысты кабатының гормондык препараттарының қолданылуы.

7. Анальгетиктер және жалпы сергітетін дәрілер (лимонник тұнбасы, элеутерококк сығындысы, женьшень тұнбасы және басқа).

8. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.

9. Тамыр коллапсы кезінде қолданылатын дәрілер.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

ГИІІЕРТЕІІЗИВТІ ЗАТТАР (АРТЕРИЯЛЬЩ ГИГІОТЕН- ЗИЯІІЫ ЕМДЕУГЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЗАТТАР)

Артериалды гипотеизияның емінде келесі препараттар ңолданады:

• Жүректік лаңтырысты және перифериялың тамырлардың тонусын жоғарылататын заттар

- адреномиметик: эпинефрин (адреналин)

• Перифериялық тамырлардың тонусын жоғарылататын заттар

- адреномиметиктер: норэиинефрин (норадреналин гидротар- трат), фенилэфрин (іуіезатон)

- ангиотензинамид, гипертензин.

Адрепомиметиктер жедел артериалды гипотензияда көктамырга енгізеді. Фенилэфринді тері астына немесе бүлшықетке епгізеді. Эішнефрин — анафилатикадың шок кезінде тиімділігі жоғарынрепарат.

Ангиотензинамид - ангиотензин II амиді. Артериолалардың ангиотензинді рецепторларын ынталандырып, айңын және жылдам ңантамыр тарылтқыш әсер көрсетеді. Ангиотензинамидтің альдостеронньщ өндірілуіне ынталанды- рушы өсері анзада натрий және судың жиналуына, жасушадан тыс сұйықтық көлемінің жоғарылауына, АҚ жоғарылауына өкеледі. Ангиотензинамидтің әсерінен бүйрек үсті безінің милы затынан адреналиннің болінуі жоғарылайды; предарат тамыр қозғалтыш орталықты және симпатикалық ганглийді ынталан- дырады. Препаратты жедел артериалды гипотензияда қолда- нады, көктамырға енгізеді. Қысқа уақыт әсер етеді. Жаыама өсері: аллергиялық реакциялар, брадикардия, бас ауыруы.

Кейбір жағдайларда кардиотоникалық заттарды: жүрек гликозидтері, допамин қолданылады.

Гппотензияның гиповолемиялық гүрлерінде (мысалы қан жоғал- тқанда) қан қүю, қан және плазма алмастырғыштармен инфузия немесе натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісін қолданады.

Созылмалы гипотензияда кофеин, никетамид, эфедрин қолдануға болады.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

3. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

4. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Гипертензивті дәрі-дәрмектер (мезатон, дофамин, ангиотензинамид)

2. Гипотониянын патогенезіне байланысты эртүрлі гипертензивті дәрілердің колданылуы.

3. Қан айналымының көлемін ұлғайтатын дэрілер.

5. Тіндердегі микроциркуляцияны арттыратын дэрілер (альфа - адреноблокаторлар, ганглиобло- каторлар).

6. Бүйрек үсті безінің кыртысты кабатының гормондык препараттарының қолданылуы.

8. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.

9. Тамыр коллапсы кезінде қолданылатын дәрілер.

7.1.Тақырып №54. Мидың қан айналымы бұзылган кезде қолданылатын дәрілер

7.2 Мақсаты:Мидың қан айналымы бұзылган кезде қолданылатын дәрілер туралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Мидың қан айналымы бұзылган кезде қолданылатын дәрілердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Мидың қан айналымы бұзылган кезде қолданылатын дәрілер (циннаризин, нимодипин, эуфиллин, виниоцетин, ксантинол никотинат)

2. Ми тіндеріндегі қан ағымын жэне метаболизмдік процесстерді арттыратын дэрілер. Мидың қан тамырларына әсер ететін кальций каналының блокаторлары (циннаризин, нимодипин).

3. Ми ағымына барвинок алкалоидының жэне ксантин туындылары (эуфиллин, кофеин), альфа - адреноблокаторлар, (кастауыштьщ дегидрленген алкалоидтары, ницерголин) жэне никотин қышкылының препараттары.

4. Мидың кан айналымы бұзылған кезде ноотроптарды колдану, олардың мидағы мета- болизм процесстеріне тигізетін әсері.

5. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.

6. Құрама препараттар (ксантинол никотинат жэне баска).

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

МИДЫҢ ҚАНАЙНАЛЫМЫ БҰЗЫЛҒАНДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ДӘРІЛІК ЗАТТАР

Ми қанайналымының жедел жөне созылмалы түрлерге бөледі. Ми қанайналымының жедел бұзылысы спазм, ми тамырының тромбозы немесе эмболиясы (ишемиялық инсульт), мысалы, қантамырларының атеросклеротикалық бұзылысы кезінде (әсіресе, ұйқы және омыртқа артерияларының стенозында) пайда болады. Ми қанайналымының жедел тағы бір түрі миға қан құйылу (геморрагиялық инсульт). Оның себебі артериалды гипертензия, аневризманың жарылуы болуы мүмкін. Ұзақуақьггтық және айқын ишемия кезінде ми тінінің некрозы дамиды.

Ми қанайналымыньщ созылмалы бұзылысы жасқа байланысты өзгерістермен, сонымеы қатар қантамырлардың атеросклерозы, артериалды гипертензия, ми тініндегі метаболикалық өзгерістермен байланысты. Бүл кезде есте саңтаудың темендеуі, интеллектің бұзылысы, психикалық сфераның басқа да бұзылыстары, қимыл қозғалыстық өзгерістер байқалады.

Ми қанайналымының созылмалы ишемияльқ бұзылысының алдын алу жөне емдеудің негізгі әдістері - жүйелі гемодинамикаға аз дөрежеде әсер ете отырып, ми қантамырларын кеңейтетін препараттарды қолдану. Бұл препараттарды ми қанайналымының жедел бұзылыстарындағы қалдықтың белгілерді (көбінесе, ишемияльщ инсу.льттан кейін) жою үшін қолдануға болады. Мұндай препараттарға кейбір кальций каналыньщ блокаторлары (нимодипин, циннаризин), қабіршөп (барвинок) алкалоидының туындылары (винпоцетин), ГАМД туындылары (никотиноил-ГАМҚ), ңастауьпп алкалоидыньщ кейбір туындылары (гощерголин), гоікотин қьшщылыньгң туындылары (кеантиол никотинат) және басқалар жатады, Осы препараттардың ішінен ми кантамырына басымырақ (таңдамалы) әсер көрсететін нимодипин, винпоцетин жөне ГАМҚ туындылары. Ницерголин, ксантиол никотинат, циннаризин перифериялық қантамырларды да кеңейткендіктен бұларды перифериялық қанайналым бұзылысында да (Рейно ауруы, диабеттік ангиопатия) ңолданады.

Кейбір препараттар қанайналымын қантамырларды кеңейтумен және қанның реологиялық қасиетін жаңсартады. Ондай препарарттарға циннаризин, винпоцетин, пентоксифиллин жатады.

Калъций каналының блокаторлары

Н имодипин (нимотогі), ц и н н а р и з и н (стутерон), Нимодипин жөне циннаризин ми қантамырларының тегіс бұлшықетті жасушасына кальций иондарының тусуін тежеп, қантамырлар тонуысының төмендеуіне әкеледі.

Н и м о д и п и н - ми артериолаларын кеңейтеді және жүйелі АҚ төмендетпей ми қанағысын жоғарылатады ми қантамырларының спазмын жоюы мүмкін.

Нимодипинді ми қанайналъмының бұзылысында (мидың жедел ишемиясынан кейін, мидыц созылмалы ишемиясында) алдын алу және емдеу үшін тағайындайды. Нимодипин субарахноидалды ңан құйылудан кейін неврологиялық бұзылыстарды азайту үшін қолданылатын жалғыз препарат. Препаратты ішке тағайындайды (АІЖ ясолдарынан толығымен және жылдам сіңіріледі). Мидың жедел ишемиясында препаратты көктамырға тамшылатып енгізеді.

Нимодипиннің жиі болатын жанама әсерлері жүйелі АҚ төмендеуі (көктамырға енгізгенде), рефлекторлы тахикардия. Кейде беттің гиперемиясы және ысуы, асқазан-ішектік бүзылыстар, бауырдағы трансаминазаның белсенделігінің жоғарылауы жәые бүйрек қызметінің төмендеуі. Препарат жүректің жиырылуына әсер етпейді.

Циннаризин - бас миының артериоласына троптығы бар кальций каналының блокаторы. Қантамырдың тегіс бүлшықетті жасушасының реаксциясын эндогенді қантамыр тарылтңыш заттарға (катехоламиндер, брадикинин, ангиотензин, вазопрес- син және басқалар) төмендетеді, нерифериялық қантамырларды орташа дәрежеде кеңейтеді. Циннарпзиннің реологиялық әсері эритроциттердің деформацияға қабілетінің жоғарылауымен және қанның жоғары тұтқырлығынның төмендеуімен негізделген. Бұл мидыц ишемияланған аймағының микроциркуляция- сының жақсаруына әкеледі.

Циннаризинді инсульттан кейінгі қалдың белгілерде және бассүйек-ми жарақатында, перифериялық қанайналымның бүзылысының алдын алу және емдеу үшін қолданылады. Циннаризин антигистаминді орташа белсенділікке ие. Препарат вестибулярлы атгаараттың қозғыштығын төмендетеді. Осыған байланысты теңіз және ауа ауруында қолданады.

Жанама әсері: ауыздың құрғауы, ұйқышылдық, диспенсия- лық коріністер. Үзақ уаңыт қолданғанда бауыр, бүйрек қызметтерін, перифериялық қан анализін бақылап отыру керек.

Қабіршөл (барвинок) алкалоидынъщтуындылары

Винпоцетин (кавинтон) - қүрамында қабіршөп өсімдігі винкамин алкалоидыныц жартылай синтетикалың туындысы. Бас миыньщ қантамырларын кеңейтеді. Препараттьщ мно'гропты спазмолитикалық әсері тегіс бүлшъщетті жасушаларда цАІУІФ жиналуьга қамтамасыз ететін фосфодиэстеразаньщ тежелуімен байланысты. Винпоцетин ми ңантамырын кеңейтүмен қатар эритроциттердің деформадпяға қабілегін жоғарылатьш қанның жоғары түтңырлығын төмендетеді. Сонымен қатар, винпоцетин ьшдьщ гипоксиға тұрақтылығын жоғарылатады.

Винпоцетинді ми қанайналымыньщ созылмалы жетіспеушілігінде, инсульттан кейінгі жағдайда, цереброваскулярлы жетіспеушілігі бар науқастардағы психикалық және неврологиялың бұзылыстарда, көздің қантамырлық ауруларында, токсикалық немесе қантамырлық генездегі естудің томендеуінде қолданады. Үзақ уақыт бойы ішке тағайындалады. Қажетті жағдайда көктамырға тамышылатьш енгізеді.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

5. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

6. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

7. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

8. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

9. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

10. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

11. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

12. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

5. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.

6. Құрама препараттар (ксантинол никотинат жэне баска).

7.1.Тақырып №55. Атеросклерозға карсы колданылатын дәрілер

7.2 Мақсаты:Атеросклерозға карсы колданылатын дәрілертуралы мағлұмат беру.

7.3.Оқытудың міндеті

Атеросклерозға карсы колданылатын дәрілердің фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жалпы заңдылықтарына арналған білімдерін біріктіру, оларды қолдануға арналған негізгі көрсеткіштерді және олардың жанама әсерлерін меңгеру, әр түрлі дәрілік қалыптарда рецепт жаза білу, оларды сараптау және реттеу туралы мәлімет беру.

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

1. Атеросклерозға карсы колданылатын дәрілер (холестирамин, ловастатин, кло- фибрат, пармидин)

2. Жіктелуі.

3. Холестерин жэне триглицеридтердің биосинтезі мен тасымалдау ын тежейтін (станиндер, фибраттар, никотин кышкылы, пробукол), холестериннің метаболизмі мен бөлінуін күшейтетін гиполипидемиялық дэрілер.

4. Гиперлипопро-теинемия кезіндегі салыстырмалы белсенділігі.

5. Эндотелиотропты дэрілер.

6. Антиагреганттар және антиоксиданттар эсерінің ерекшеліктері.

7. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

Ақпараттық-дидактикалық блок.

7.5 Оқ ыту

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1. Атеросклерозға карсы колданылатын дәрілер (холестирамин, ловастатин, кло- фибрат, пармидин)

2. Жіктелуі.

4. Гиперлипопро-теинемия кезіндегі салыстырмалы белсенділігі.

5. Эндотелиотропты дэрілер.

6. Антиагреганттар және антиоксиданттар эсерінің ерекшеліктері.

7. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

7.1 Тақырып №56 Аралық бақылау №7

7.2 Мақсаты:Өткен тақырыптар бойынша студенттердің білімін сынау.

7.3 Оқытудың міндеті

- есептерді шығара білу;

- берілген сұрақтарға дұрыс және нақты жауап беру;

7.4.Тақырыптың негізгі сұрақтары

2. Жүрек гликозидтерінің ашылу тарихы (В. Уитеринг, Е.В. ГІеликан, С.П. Боткиннің кызметкерлерінің еңбектері).

3. Құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктер.

4. Өсімдіктерден бөлінген дербес гликозидтер, олардың фармакокинетикасы.

6. Кардиотонустык әсерінің механизмі.

8. Жүрек гликозидтерін колдану және тағайындау тэсілі.

9. Жүрек гликозидтерінің қолдану қаупін арттыратын факторлар.

10. Жүрек гликозидтерімен уланудың клиникалык белгілері, оларды емдеу және алдын алу принциптері

11. Жүректін иондык каналдарын әлсірететін дәрі-дәрмектер

12. Аритмияга карсы дэрі-дэрмектер (хинидин сульфат, новокаинамид, лидокаин, пропранолол, амиодарон, этмозин, верапамил)

13. Тахиаритмияда жэне экстрасистолияда колданылатын дэрілер. Жіктелуі.

14. Мембраностабилизациялаушы дэрілсрдің А, В жэне С топшаларының (автоматизм- ге, өткізгіштігіне, рефрактерлі кезеңге тигізетін эсері) нетізгі қасиеттері.

15. Бета- адреноблокаторлардың аритмияга қарсы әсерлерінің ерекшеліктері; кальций

16. каналдары блокаторларының реполяризациясын баяулататын дәрілер: фенилал- киламиндер (верапамил) жэне бензотиазепиндер (дилтиазем) топтары. Қолдану көрсетімдері.

17. Тахиаритмия кезінде кезбе жүйкелерінің эсерін күшейтетін жүрек гликозидтерін жэне дэрілерді колдану.

18. Калий препараттарын тағайындау көрсетімдері.

19. Брадиаритмияда колданылатын дәрілер.

20. Аритмияга қарсы колданылатын дәрілердің мүмкін болатын жагымсыз әсерлері.

21. Жүректің иитраттык реңепторларына эсер егетін дәрілер

22. Жүректің ішіемиялык ауруы кезінде колданылатын дәрілер (нитроглицерин, нитронг, изосорбид мононитрат, пропранолол, дилтиазем, валидол, триметазидин)

23. Стенокардия кезінде оттегі жетіспеушілігін жою принциптері.

24. Стенокардия ұстамасын басуга және алдын алуға арналган дәрілер.

25. Органикалык нитраттар, олардың әсер ету механизмдері.

26. Нитроглицерин және изосорбид динитратының қыска жэне ұзак әсер ететін дәрілік түрлері. Енгізу жолы мен әдістеріне дәрілер эсерлерінің тэуелділігі.

27. Жүрек функциясының жеткіліксіздігі кезінде колданылатын нитраттарды перифериялык вазодилататорлар ретінде колдану. Жағымсыз әсерлері.

28. Бета - адреноблокаторлардын антиангиналды әсерінін механизмі. Қолдану көрсетімдері. Кальций каналдарының блокаторлары: фенилалкиламиндер, бензотиазепиндер, дигидропиридиндер, олардың сгенокардияда кезіндегі эсер ету механизмдері, препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, жағымсыз әсерлері.

29. Миокард инфарктін дәрі-дэрмектермен емдеудің негізгі принциптері.

30. Наркотикалык анальгетиктердің, наркозға арналған дәрілердің, аритмияға карсы дэрілердің, гемоди- намиканы калыпка келтіретін дэрілердің, антикоагулянттардың, фибринолитиктердің қолданылуы.

31. Миокард инфарктінің алдын алу үшін антиагреганттардың колданылуы.

32. Гипертензияға карсы колданылатын дәрілер (клофелин, метилдофа, бензогексоний, пропранолол, лабетолол, празозин, резерпин, натрий нитропруссид, нифедепин, каптоприл, гидрохлортиазид)

33. Жіктелуі. Әсер ету орындары мен механизмі, оргалық жэне перифериялык эсердегі нейротропты дэрілердің гшіертензияға карсы белсенділігі, даму жылдамдығы жэне әсерінің ұзактығы туралы салыстырмалы мәліметтер.

34. Кальций каналдарының блокаторлары.

35. Дигидропиридин жэне бензотиазепин топтарындағы препараттардын әсер ету ерекшеліктері.

36. Ренин - ангиотензин жүйесіне эсер ететін дэрілср.

37. Ангиотензинге айналдыратын ферменттер ингибиторларының эсер ету ерекшеліктері, олардың жүрек функциясы жеткіліксіздігінің іркілуі кезінде колданылуы.

38. Ангиотензиндік рецепторлардың блокаторлары (лазартан).

39. Вазопептидазалар ингибиторлары (омапатрилат). Әсер ету механизмі. Қолданылуы.

40. Перифериялық вазодилататорлар. Калий каналдарынын агонистері (миноксидил, диазоксид).

41. Миотропты спазмолитикалык дэрілер (магний сульфаты).

42. Диуретиктердің гипотензивті эсері.

43. Әсер ету механизмдері әртүрлі заттармен гипотензивті дәрілерді біріюгіріп колдану.

44. Гипотензивті дэрілердің жағымсыз эсерлері, олардың алдын алу жэне жою.

45. Гипертензивті дәрі-дәрмектер (мезатон, дофамин, ангиотензинамид)

46. Гипотониянын патогенезіне байланысты эртүрлі гипертензивті дәрілердің колданылуы.

47. Қан айналымының көлемін ұлғайтатын дэрілер.

48. Жүректен шығатын қанның көлеміне және шеткерілік тамырлардың тонусына (адреномиметиктер, жүрек гликозидтері, дофамин, ангиотензинамид және баска) әсер ететін дэрілер.

49. Тіндердегі микроциркуляцияны арттыратын дэрілер (альфа - адреноблокаторлар, ганглиобло- каторлар).

50. Бүйрек үсті безінің кыртысты кабатының гормондык препараттарының қолданылуы.

51. Анальгетиктер және жалпы сергітетін дәрілер (лимонник тұнбасы, элеутерококк сығындысы, женьшень тұнбасы және басқа).

52. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.

53. Тамыр коллапсы кезінде қолданылатын дәрілер.

54. Мидың қан айналымы бұзылган кезде қолданылатын дәрілер (циннаризин, нимодипин, эуфиллин, виниоцетин, ксантинол никотинат)

55. Ми тіндеріндегі қан ағымын жэне метаболизмдік процесстерді арттыратын дэрілер. Мидың қан тамырларына әсер ететін кальций каналының блокаторлары (циннаризин, нимодипин).

56. Ми ағымына барвинок алкалоидының жэне ксантин туындылары (эуфиллин, кофеин), альфа - адреноблокаторлар, (кастауыштьщ дегидрленген алкалоидтары, ницерголин) жэне никотин қышкылының препараттары.

57. Мидың кан айналымы бұзылған кезде ноотроптарды колдану, олардың мидағы мета- болизм процесстеріне тигізетін әсері.

58. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.

59. Құрама препараттар (ксантинол никотинат жэне баска).

60. Атеросклерозға карсы колданылатын дәрілер (холестирамин, ловастатин, кло- фибрат, пармидин)

61. Жіктелуі.

62. Холестерин жэне триглицеридтердің биосинтезі мен тасымалдау ын тежейтін (станиндер, фибраттар, никотин кышкылы, пробукол), холестериннің метаболизмі мен бөлінуін күшейтетін гиполипидемиялық дэрілер.

63. Гиперлипопро-теинемия кезіндегі салыстырмалы белсенділігі.

64. Эндотелиотропты дэрілер.

65. Антиагреганттар және антиоксиданттар эсерінің ерекшеліктері.

66. Қолдану көрсетімдері. Жағымсыз эсерлері.

- семинар;

- аз топтармен жұмыс;

- жұмыстың орындалуы;

- анализ нәтижелерінің есептелінулері.

7.6 Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Фармакология с общей рецептурой: учебник.Харкевич Д.А. – М., Гэотар – Медиа, 2010. – 350с.

2. Лекарственные средства.Машковский.-М.,2010.

Қосымша әдебиеттер:

1. Клиническая фармакология:учебник + CD.- 2-е изд., перераб. И доп. – М., 2009.-272с.

2. Фармакология с рецептурой. Гаевый М.Д., Петрова В.И. – Ростов-на-Дону, «Март»,2009.

3. Фармакология: конспект лекций Малевская В.Н. – Ростов-на-Дону, «Феникс», 2008.

4. Фармакология с общей рецептурой.-3-е изд., испр.Майский В.В., Аляутдин Р.Н. – М.,2010.-240с.

5. Практикум по фармакологии: учебное пособие для мед.училищ и колледжей. Созонова И.В.-Ростов-на-Дону,2005.

6. Фармакология:учебное пособие для мед.училищ и колледжей.Федюкевич Н.И.-Ростов на Дону.2004.

7.7 Бақылау (сұрақтар, тестілер. тапсырмалыр, т.б.)

1.Жүрек жетіспеушілігі кезінде симпатикалық жуйке жүйесін белсендіретін заттарды цолдану керек пе?

Симпатикалың жүйке жүііесі сваіпатикалың иннервация және Р_г жене ^-адреноредепторлар арңылы жүректің жиырылу жшлігіне жөне күшіне ынталандыруіпы әсер көрсетнді.

Сол жаң қарыншалың жетіспеушілігінде симпатикалың жүйке жүйесі жүректік лаңтырыстың төмендеуіне реакция ретінде белсенеді.

Жай жүрек жетіспеупіілігінде (З_г адренорецепторын ынталандыратын ңысқа уаңынтың препараттар — добутагушн немесе допамтіп қолданылады.

Жүректің созылмалы жетіспеушілігінде симпатикалың жүйке жүйесінің і.шталапуы қауіпті болып табылады. Симпатикалың жүйке жүйесінің белсенуі жүрек жетіспеушілігін уаісытша компепсациялайды,

Симпатикалық жүйке жүйесініц белсенуі кезінде жүрекке жүктеме жогарылайды. Артериалды және венозды тамырлар тарылады, ренпн секрециясы жоғарылайды және ңантамырларды тарылтатын, симпатикалың жүйке жүйесін ынталандыратын және альдоогерон секрециясьш жоғарылататын ангиотензин П түзіледі. Альдостерон әсерінен ағзада жөне су жиналады, қан шіазмасының көлемі ұлғайып, жүрекке жуктеме жоғарылайды.

Дата добавления: 2018-06-01; просмотров: 3889; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

⇐ Предыдущая 43 44 45 46 474849 50 51 52 Следующая ⇒

Мы поможем в написании ваших работ!