Сацыяльна-экан развiццё Беларусi 18-19ст.
Наконт пытання уключэння беларусюх зямель у склад Раайскай империиi [снуюць два проц1леглыя пункты гледжання. Раайская пстарыягра-iя падзелы Рэчы Паспалггай i далучэнне тэрыторьи Вялгкага княства Лггоускага да Pacii разглядала як вызваленчую шаг царызму у адноанах да беларусау, як акт пстарычнай справядгивасц1 — уз'яднанне беларускага народа з pycxiM.
Беларусюя псторык, В. У. Чапко, Э. М. Загарульсм i Ышыя л1чаць, што Раая, Пруая, Аустрыя ажыццявш1 рэакцыйны акт падзелу па-мЬк сабой тэрыторьм Рэчы Паспал1тай 1снуе i №ншы пункт гледжання на гзту праблему. А. Арлоу, К. Тарасау, М. Ткачоу i шэраг Ышых псторыкау гячаць, што гэта было далучэнне у вын!ку «захопу», «акупацьн». Яно, на ix погляд, не аказала станоучага уплыву на пстарычны лес Беларуа, а нават пагоршыла стансашча у параунанн з тым, кал1 Беларусь знаходз1лася пад уладай Рэчы Паспалггай.
на момант падзелау Рэчы Паспапггай, Раая стаяла на больш высоюм узроум эканам1чнага разв1цця, У вын1ку трох падзелау Рэчы Паспалггай беларусмя земпл з насель-Н1цтвам звыш 3 млн чалавек апынул1ся у складзе Раайскай iMnepbii, i у ricropbii Беларуа пачауся новы перыяд — раайсм. Першай задачай улады Pacii стала Ытэграцыя беларусгах зямель у свой дзяржауны apraHi3M, ун!ф!кацыя беларусмх i раайсмх парадкау. Дзеля гэтага было праведзена шэраг мерапрыемствау адм!нютрацыйнага, сацыяльна-эканам1чнага i прававого характару.было распаусюджана прынятае у Padi . дзяленне на губернн i паветы. У Беларуа было створана пяць губерняу: Вщебская, Магшёуская, М1нская, Гродзенская i Втенская. Губерн!, у сваю чаргу, падзя-лялюя на паветы яюя з'яулял!ля суб'ектам1 падаткаабкладання. В|'цебская i Маплёуская губерН аб'яднаны у Беларускае генерал-губернатарства, а тры апошн!я — у JliToycKae. На чале стаял1 прызначаныя царом губернатары, ягам належыла выканаучая улада. Шляхце, прысягнуушай царскай уладзе, надавалгся усе правы i привилегииi, ЯКИМИ карысталася дваранства па законах Раайскай 1мперьн.сялян. Яны па-ранейшаму заставалюя пры-roHHbiMi i не мел1 фамадзянсмх правоу..
|
|
|
На Беларусь была распаусюджана раайская падаткавая астэма, Новыя тэрыторьн, паводле «Ман1феста» Кацярыны II ад 17 красав!ка 1793 г., был! далучаны да Pacii «на вечныя часы». Своеасабл!васцю вызначалася пал!тыка раайсмх улад i у адноанах да царквы. была заснавана Беларуская катал!цкая enapxifl. Дапускалася свабода катал!цкага веравызнання,. Сацыяльна гаспадарчае жыццё строга рэгламентавалася. Уводзтася пашпартная сютэма рэпстрацьн i кантролю за м1грацыяй насел ьыцтва. Асобныя пастановы тычытся яурэйскага насельн|'цтва. Так, указам 1794 г, уста-наул1вапася мяжа яурэйскай аседласц1 на беларусюх, лгоусюх i часткова укрансмх землях. Асноуным заканадаучым кодэксам у Беларуа да 1840 г. заставауся Статут Вял!кага княства /Итоускага (1588). створаны дзве палаты — грамадзянскага i крым1нальнага судоу, а таксама верхн1я земсюя суды, У першай палове XIX ст. выявитася ^мкненне памешчыкау павыаць даходнасць ceaix гаспадарак шляхам прымянення новых сельскагаспадар-чых машын, працы наёмных рабочых, удасканальвання севазваротау. Тагам чынам, у сельскай гаспадарцы пачынаюць адбывацца некаторыя прагрэауныя змены. Намецтася пашырэнне гандлю.
|
|
|
Культура 18-19 Бел.
Адной з найбольш важных галш духоунага жыцця у 1 пал. XIX ст. была асвета. У 1802 пачалася школьная рэформа, У 1803 Галоуиая Л1тоуская школа была перайменавана у Вшенск1 ун1вер. 3 1848 па 1864 гг. дзейшчала яшчэ адна вышэйшая навучальная уста-нова- Горы-Горацк1 земляробчы инст. Утваралхся некальк! тыпау навучаль-ных устаноу. Н1жэйшая ступень аднакласныя прыходск1я вучыл1ш. прызначаныя для падатных саслоуяу. Сярэд. адукацыю давал1 павятовыя вучылппчы i г1мназ11. Школа нас1ла саслоуны характар: доступ у г1мназИ для дзяцей падатных саслоуяу быу абмежаваны, а ва ун1верс1тэт ix наогул не дапускал1. Сярод рэл1гшных навучальных устаноу вылучалася Полацкая езу1цкая акадэм!я. Асобныя навучальныя установы 1снавал1 у гэты час для яурэяу, На Бел. працавал1 так-сама прыватныя вучыл1шчы i панс!янаты. У 1 чв XIX пол. мова з'яуля-лася асноунай мовай навучання. Пасля пауст. 1830—1831 Мшалай I падшсау указ аб закрыцщ В1ленскага ун1вер Навуковае жыццё Беларус! у 1 пал. XIX было звязана з дзейнасцю выкладчыкау В1ленскага ущверс1тэта, Горы-Горацкага земляроб-чага шстытута. Выкладчык1 ун1верс1тэта унесл1 значны уклад у развщцё медыцыны, ф1з!ялогп,гисторыи , л1таратуры.пачало складвацца беларусазнауства. Уклад у яго развгццё унеслг Т.Нарбут, A.Kipкор. Значную ролю у разв1цщ пстар. навук1, краязнауства i этнаграфн адыграл1 браты Тышкев1чы. Яны стал1 заснавальн1кам1 беларускай археалогп, адчын1л1 першы на Бела-pyci пстарычны музей.
|
|
|
Разв1ццё л1таратуры. Адам М1цкев1ч.,творы «Дзяды», «Пан Тадэвуш». Ян Чачот, аутар фальклорных зборн1кау сялянск!х песень, выдадзеных на беларускай i польскай мовах. Тратчна склауся лес 16 гадовага паэта Паулюка Багрыма, як! падобна укра1нскаму паэту Т.Р.Шаучэнку, быу аддадзены у рэкруты. Назву беларус-кай «1000 i адной ночы» атрымау твор Яна Баршчэускага «Шляхц1ц Завальня, або Беларусь у фантастичных апавяданнях».
Вшцэнт Дун1н-Марц1нкев1ч. П'еса «1дыл1я (Сялянка)», Франщшак Багушэв1ч. У 1891—1894 гг. выйшл1 з друку зборнж1 яго вершау «Дудка беларуская» i «Смык беларускг»,.
У выяуленчым мастацтве першай паловы XIX ст. адным з асноуных жанрау быу шстарычны. Ваньков1ч.:«Напалеон каля вогн1шча»». Выяуленчае мастацтва у 2 пал. XIX хара-ся развщцём рэал1с-тычнага напрамку..
Арх1тэктура Беларус1 разв1вйлася у сувяз1 патрэбам! кап1тал1стычнай гаспадарк!. У Мшску, Брэсце, Магшёве i шшых гарадах был1 пабудаваны чыгуначныя вакзалы, майстэрш, будынк1 навучаяьных устаноу. Да л1ку выдатных даеягнен-няу аднос1цца палац П. А.Румянцева у Гомель Пас-ля падаулення пауст. 1863 было пабудавана шмат праваслауных цэрквау .
Дата добавления: 2018-05-02; просмотров: 259; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!