Хорион жасушаларын культивирлеу.
1980 жылдардың ортасында иілгіш катетер көмегімен хорион түктерін трансцервикалды аспирациялау әдісі кеңінен танымал болды.
Хорион биопсиясының соңғы модификациясы трансабдоминалды аспирационды биопсия болып табылды.
Бұл әдістің талассыз басымдығы (манипуляция үшін кері пікірлердің аздаған тізімі меноперациядан кейінгі шиеленісулердің төменгі жиілігі, материалды алудағы жоғары әсер және жүктіліктің кез-келген кезеңінде пайдалану мүмкіндігі) оның пренатальді диагностикадағы орнын анықтап берді.
47.Цитотрофобласт жасушаларының митоздық белсенділігі.
Цитотрофобластсинцитиотрофобластың камбилі қабаты болып табылады және сонымен сәйкес плацентаның гормондық функциясын қамтамасыз етеді. Цитотрофобласт жасушалары жүктіліктің біріншілік триместрінде қарқынды митоздық бөлінуді басынан өткізеді; олардың митоздық белсенділігінің шегі ХГЧ синтезі мен секрециясының жоғары деңгейімен сәйкес келеді. ХГЧ жоғары деңгейі мен цитотрофобластың митоздық индексінің артуы арасындағы бейімділік осы процестердің жақсы өтуіне пайдалы. Цитотрофобластағы МИ плацентаның функционалды жағдайына жанама әсер етеді. Сол себепті жүктіліктің ІІ триместрінде цитогенетикалық пренатальді диагностика тәсілдерін таңдауда анасының қанындағы сарысудағы ХГЧ деңгейін ескеру қажет. Басқа жағынан, жүктіліктің соңғы кезеңдерінде цитотрофобласта жасушаларындағы жоғары МИ плацентарлы жетіспеушілікті және ұрықтың гипоксиясын хабарлаушысы ретінде құрастыруға болады. Ал ол дегеніміз, өз кезегінде мұндай акушерлік қиындықтарға алдын алу шараларын жүргізуді ұсынады.
|
|
|
48.Амниотикалық сұйықтық жасушалары.
1960 ж ортасында амниотикалық сұйықтық жасушаларының (АСЖ) бір бөлігі пролиферацияға және in vitro шоғырларын түзуге бейім болып келгендігі мәлім. Содан кейін біраз уақыт өткен соң АС-ны, сондай-ақ АСЖ-ны кейбір зат алмасу ауруларынының биохимиялық диагностикасында қолдана бастады, және моногенді аурулардың биохимиялық, молекулалық диагностикасында қолданған. Пренатальді кариотиптеу мақсатында амниоцентез, әдетте, жүктіліктің 15- аптасынан 17 аптасы аралығында жүзеге асырылады. Амниоцентез кезінде 20–50 мл АС бөлініп шығады,оның жалпы көлемінің 10–15 %-ға жуығын алады. Тіршілікке бейім АСЖ (Амниотикалық сұйықтық жасушалары) мындай көлемде сәтті культивирлеу үшін жеткілікті болып келеді. Операциядан кейінгі кішігірім шиеленістер тәжірибеге амниоцентезді ендіруге жағдай жасады. АСЖ дақылдарын кеңінен қолданғанға қарамастан, олардан хромосомалық препараттар алуда біріңғай әдіс жоқ екенін айтуға болады. АСЖ-ны уйренген жолмен культивирлеу келесі сатыларды біріктіреді: дақылды орнату, субкультивирлеу, гипотониялық өңдеу және фиксация.
|
|
|
49. Амниоцентез. Flask- әдісі. In situ әдісі.
Культивирленген АСЖ (Амниотикалық сұйықтық жасушалары)сараптамасы үшін екі негізгі тәсіл қолданылады.
Flask- әдіс— флакондарда жасушаларды культивирлеу және трипсинизациядан кейін көп қабатты дақылдың сұйықтығын фиксациялау. Сараптаманы 3 дақылдың ішінде екеуіне жасайды (әрбір үлгі үшін 10 метафазадан).Егер барлық метафазаларда бірдей кариотип байқалса, диагноз орындалды дегенді білдіреді. Аберрациялы кариотипті(сандық немесе құрылымдық) бірегей метафаза орын алған жағдайда, қордағы үшінші дақыл сарапталады. Егер де тура сондай хромосомалық аберрация басқа флакондарда расталмай тек бір флаконда анықталса, онда «псевдомозаицизм» диагнозы қойылады. Егер де бір флаконда тағы сондай хромосомалық аномалия табылса, «нағыз мозайцизм» диагнозы қойылады.
|
|
|
Метод in situ — Петри табақшаларында немесе арнайы флакон-слайдтарда жасушаларды культивирлеу мен фиксациялау. Сараптама 3 дақылды табақшалар мен флакондардағы (барлық сарапталатын 10 шоғыр) метафазды пластинкаларда жүргізіледі.Егер аномальді клон анықталған болса, барлық дақылдарды сараптамадан өткізеді. Бір дақылды флаконда/ табақшада табылған хромосомалық аберрация «псевдомозаицизмді» білдіреді.
50. Ұрықтың кіндік қанының лимфоциттері.
Постимплантациялық кезеңде адам эмбрионындағы хромосомалар аномалиясын зерттеу үшін инвазивты әдістер көмегімен алынған ұлпа үлгілері пайдаланылады. Соңғысы ана мен ұрық үшін қауіпсіз болып табылады және тұқымқуалайтын және туа біткен ауруларды пренатальді(туғанға дейінгі) диагностикалау мақсатында жүктіліктің І және ІІ триместрінде кеңінен қолданылады.
|
|
|
Ұрық қабықшасының үлгілері (хорион мен плацентаның), амниотикалық сұйықтық жасушалары мен ұрықтың кіндік қаны лимфоциттері цитогенетикалық зерттеулер обьектісі болып табылады.
51. Гаметогенездегі хромосомалық аномалиялар
Геномдық және хромосомалық мутациялардың көбісі мейозда туындайды.
Олардың көбісі летальды болып табылады және ерте даму сатысында зиготаның өлуіне әкеп соғады.
Сперматогенез
19 және 22 хромосомаларын қоспағанда барлық хромосомаларды FISH әдісімен маркирлеу арқылы хромосомалық сараптаманың негізгі қорытындысы қалыпты жағдайда гетероплоидты сперматозоидтың жиілігі 1,5 % аспайтындығын нақтылауға мүмкіндік береді.
Зерттеудің әртүрлі әдістерінің мәліметтері сау ер адамдарда сперматозоидтың 10 % хромосомалық аномалияны алып жүретіндігін көрсетеді, сонымен бірге құрылымдық қатар түзу сандыққа қарағанда жиі кездеседі.
Бәрінен бұрын бұл аналық гаметаның толық цитогенетикалық сараптамасы ЭКО жағдайында алынған метафаза 2 сатысындағы ооциттарда ғана болуы мүмкін екендігімен байланысты.
Сонымен қатар осы зерттеулерде дегенерация белгілеріне ие in vitro жағдайында ұрықтануға жарамайтын жұмыртқа жасушаларын қолданады.
Ооциттердегі гетероплоидия жиілігін бағалау үшін кейде жанама әдіс қолданады, яғни 1-ші немесе 2-ші полярлы денешіктің цитогенетикалық сараптамасынан алынған нәтиже негізінде қалыптасқан әдісті қолданады.
Бір немесе одан көп хромосомалық аберрацияны алып жүретін ооциттердің жиілігі зерттеудің әртүрлі серияларында 4 -тен 58 % -ға дейін варияцияланып тұрады.
Алынған нәтижелердің белгілі вариабельдігі метафазалық пластинканың сапасына әсер ететін хромосомалық препараттарды дайындау әдістеріне, сонымен қатар конденсацияланған хромосоманы есептеу және идентификациялау қиыншылықтарына да байланысты болуы мүмкін.
52. эмбриогенездегі хромосомалық аномалия
Имплантациялануға дейінгі кезеңдегі адам эмбрионындағы спонтанды хромосомалық аномалияның жиілігі жеткілікті түрде көп және 5-тен 100%-ға дейін вариацияланады. Соған қарамастан морфологиялық жағынан жетілмеген эмбриондардың арасында гетероплоидия 86,6 % жетеді.
Гетероплоидияның аналықтың жасына қарай тәуелділігі байқалады.
20–34-жастағы әйелдерде қалыпты морфологиядағы гетероплоидты эмбриондардың жиілігі 16 %, 35–39-жастағы әйелдерде — 37 %, ал 40–45-жастағы әйелдерде — 53 % құрайды.
Гетероплоидияның жиілігінің артуы (53–54 %) әдеттегі бала көтере алиаушылық кезінде байқалады.
Кариотипке байланысты барлық адамның имплантацияға дейінгі ұрығын 5 типке бөлуге болады:
1) полиплоидты,
2) эуплоидты,
3) гетероплоидты (толық формасы),
4) мозаикалы гетероплоидты,
анықталмаған (хромосоманың саны мен жинағына байланысты бластомерлер ерекшеленеді
Полиплоидия
Бөлшектеу кезіндегі кариотип аномалиясының көп бөлігі плоидтылықтың бұзылуымен байланысты.
Диспермия салдары болып табылатын Триплоидия ин витро жағдайынлдағы ұрықтанудың жиі патологиясы болып табылады және зиготадағы үш пронуклеустың болуымен тіркеледі.
Полярлы денешіктердің саны мен болуы, сонымен қатар пронуклеустардың болуы күдік тудырған жағдайда диспермияны (3 пронуклеус + 2 полярлы денешік) дигиниядан (3 пронуклеус + 1 полярлы денешік) ажырату мүмкін емес.
Триплоидты зиготалар бөлшектенудің бірінші бөлінуінен соң үш немесе одан көп жасуша түзеді кейде екі жасуша түзеді.
Кейін 3-жасушалы эмбрион 2 немесе 4-жасушалыға қарағанда полиплоидияның мозайкалы формасын түзеді.
Диплоидты-тетраплоидты мозайканың көп мөлшерінің пайда болуы бластоциста сатысында адам ұрығына тән сипат болып табылады (30–40 %).
Мозаицизм 2n/4n трофобласт жасушасындағы полиплоидизация процесін сипаттайтындығы туралы болжам айтылған.
Анеуплоидия
Жеке хромосомалардың жоқ (моносомия)немесе артық (трисомия) болатын ұрықтар хромосомалық дисбалансқа ие жұмыртқа жасушасының ұрықтануының нәтижесінде туындайды.
Кейбір мәліметтер бойынша, бөлшектеудің ерте сатысында анеуплоидия жиілігі 20 % құрайды, алайда, 40 % жетуі мүмкін, ал мозаикалық нұсқаларды ескеретін болсақ тіпті 80 % жетуі мүмкін.
Мозаикалық гетероплоидия
Мозаикалық гетероплоидия адам имплантацияға дейінгі ұрығының ерекшеліктерінің бірі болып табылады.
Сонымен бірге гетероплоидты бластомерлердің саны бірнеше жасущадан барлық эмбрионның жартысына дейін жетуі мүмкін.
Анеуплоидия нәтижелерін X, Y, 13, 18, 21 хромосомалары бойынша экстраполяциялай отырып үш және одан да көп бластомерден тұратын 8 жасуша сатысында морфологиялық жағынан қалыпты эмбриондардағы жалпы жиілік барлық жинақтың 38–46 % құрайды, мозаикалы эмбриондардың жиілігі 80 % құрайды.
53. Дамудың әртүрлі сатысындағы спонтанды хромасомалық аномалияның спектрі
Хромосомалық аберрацияның кең ауқымды спектрі дамудың ерте, имплантациялануға дейінгі сатысында анықталды.
Бөлшектенген ұрықтың цитогенетикалық сараптамасы кезінде эмбриогенездің постимплантациялық кезеңінде (гаплоидия, тетраплоидия, моносомияның әртүрлі түрлері). сирек кездесетін немесе кездеспейтіндерін қоса есептей отырып, барлық белгілі хромосомалық аномалиялар анықталды,
Бұл дегеніміз, кариотипі осындай зақымдануға ұшыраған ұрықтар тіршілік етуге қабілетсіз және имплантация уақытында немесе одан кейін элиминацияланады.
Аутосомалар трисомиясы
Постимплантациялық кезеңдерде 1 және 19 хромосома трисомиясымен бір де бір ұрық тіркелмеген.
Алайда, 1 трисомияның бірегей жағдайы бөлшектенген ұрықтар арасында анықталған болатын,яғни олардың дамуы 10 бластомер сатысына дейін мүмкін.
Кейінгі сатыларда мұндай ұрықтар өлімге ұшырауы мүмкін немесе осы хромосоманың дисбалансымен бластомерлердің элиминациясы болуы мүмкін
Қос трисомиялар
Жүктіліктің 10-аптасына дейінгі спонтанды абор жағдайында әр түрлі хромосома бойынша қос және үш трисомияның жиілігі жоғары болып келеді.
Моносомия
Моносомияның жатыр ішілік және постнатальді дамумен біріккен бірден бір формасы — Х моносомиясы болып табылады.
Ерте кезеңдерде жалғыз Х-хромосомасының кездесуі біртіндеп өлімге алып келеді - спонтанды аборт арасында 45,Х ұрықтарының жиіліг ең жоғары болады және ол шамамен 10 % жетеді.
Мозаицизм Х/ХХ пренатальді диагностиканың ең күрделі мәселелерінің бірі болып табылады.
Полиплоидия
Полиплоидияның жатыр ішілік дамумен сәкестігі адамда тек 69,ХХХ және 69,XXY триплоидия түрінде болады.
Әрбір 10- спонтанды аборт триплоидты болып табылады.
Ерте кезеңдерде осындай өлім жағдай жоғары болған кезде триплоидияның жиілігі қарқынды жүктілік кезінде жоғары болып көрінеді (0,25 %).
Дата добавления: 2016-01-04; просмотров: 23; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!